Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam hội nhập sâu rộng và cạnh tranh ngày càng gay gắt trong lĩnh vực tài chính, các ngân hàng thương mại cổ phần (NHTMCP) phải đối mặt với nhiều thách thức từ các tập đoàn tài chính đa quốc gia. Ngân hàng Thương mại Cổ phần Hàng hải Việt Nam (MSB) đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển và hiện đang tập trung phát triển dịch vụ ngân hàng bán lẻ (NHBL) nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của khách hàng cá nhân và doanh nghiệp siêu nhỏ. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng triển khai chiến lược kinh doanh dịch vụ NHBL của MSB trong giai đoạn 2021-2023, đồng thời đề xuất các giải pháp hoàn thiện chiến lược kinh doanh giai đoạn 2024-2027.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động kinh doanh dịch vụ NHBL của MSB tại Việt Nam, dựa trên số liệu thu thập từ báo cáo tài chính, khảo sát nội bộ và phỏng vấn chuyên gia. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp MSB nâng cao hiệu quả triển khai chiến lược, tăng trưởng doanh thu bán lẻ với mục tiêu tăng trưởng hàng năm tối thiểu 25%, đồng thời mở rộng thị phần và phát triển kênh số với tỷ lệ giao dịch qua kênh số đạt 70% vào năm 2027. Qua đó, nghiên cứu góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của MSB trong môi trường cạnh tranh khốc liệt hiện nay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản trị chiến lược và mô hình triển khai chiến lược kinh doanh, bao gồm:

  • Lý thuyết quản trị chiến lược của Fred David (2008), nhấn mạnh ba hoạt động cơ bản: hoạch định, thực thi và đánh giá chiến lược nhằm đạt được mục tiêu dài hạn của doanh nghiệp.
  • Mô hình phân tích tình thế chiến lược (SWOT, PESTEL, Porter's Five Forces) giúp đánh giá môi trường bên ngoài và năng lực nội tại của ngân hàng để xây dựng chiến lược phù hợp.
  • Khái niệm dịch vụ ngân hàng bán lẻ và đặc trưng của ngành ngân hàng thương mại theo Luật các tổ chức tín dụng Việt Nam, tập trung vào các sản phẩm và dịch vụ tài chính dành cho khách hàng cá nhân và doanh nghiệp nhỏ.
  • Mô hình triển khai chiến lược kinh doanh bao gồm quản trị mục tiêu ngắn hạn, chính sách marketing, nhân sự, tài chính, văn hóa doanh nghiệp và tái cấu trúc tổ chức.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: chiến lược kinh doanh, ngân hàng bán lẻ, phân đoạn thị trường, quản trị mục tiêu ngắn hạn, chuyển đổi số, văn hóa doanh nghiệp và tái cấu trúc tổ chức.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp dữ liệu sơ cấp và thứ cấp:

  • Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua phỏng vấn 5 lãnh đạo và chuyên gia thuộc Khối Ngân hàng bán lẻ MSB, cùng quan sát trực tiếp hoạt động tại các phòng giao dịch.
  • Dữ liệu thứ cấp gồm báo cáo tài chính, báo cáo thường niên, báo cáo kiểm toán của MSB giai đoạn 2019-2023, các tài liệu nghiên cứu, báo cáo ngành và thông tin từ website chính thức của MSB.

Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm:

  • Phân tích thống kê mô tả để làm rõ thực trạng triển khai chiến lược dựa trên số liệu tài chính và khảo sát khách hàng.
  • Phân tích SWOT và PESTEL để đánh giá môi trường kinh doanh và năng lực nội tại.
  • Phân tích định tính từ kết quả phỏng vấn chuyên gia nhằm bổ sung góc nhìn thực tiễn.
  • Phân tích tổng hợp kết hợp lý thuyết và thực tiễn để đưa ra các kết luận và đề xuất giải pháp.

Cỡ mẫu phỏng vấn gồm 5 lãnh đạo cấp cao, lựa chọn theo phương pháp phi xác suất nhằm đảm bảo thu thập ý kiến chuyên sâu. Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2021-2023 với số liệu cập nhật đến tháng 6/2024.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng doanh thu và mở rộng thị phần:
    Doanh thu từ dịch vụ NHBL của MSB tăng từ 1.200 tỷ đồng năm 2021 lên khoảng 1.800 tỷ đồng năm 2023, tương ứng tốc độ tăng trưởng 50%. Thị phần dịch vụ bán lẻ tăng từ 5% lên 7% trong giai đoạn này.
    Số liệu hỗ trợ: Tổng thu nhập lãi thuần năm 2023 đạt 9.189 tỷ đồng, tăng 10,42% so với năm 2022.

  2. Chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ:
    MSB đầu tư hơn 200 tỷ đồng vào hệ thống ngân hàng số năm 2022 và dự kiến đầu tư gần 2.000 tỷ đồng giai đoạn 2024-2027. Số lượng giao dịch trực tuyến tăng 50% từ 2021 đến 2023, với hơn 72% khách hàng mới sử dụng dịch vụ qua kênh số.
    Số liệu hỗ trợ: Giao dịch trên kênh ngân hàng điện tử đạt 110 triệu giao dịch năm 2023, tăng 38% so với năm trước.

  3. Quản trị mục tiêu ngắn hạn hiệu quả:
    MSB hoàn thành 95,1% kế hoạch lợi nhuận trước thuế năm 2023, đạt 5.830 tỷ đồng, với chỉ số chi phí hoạt động/thu nhập giảm từ trên 60% năm 2019 xuống còn 39,26% năm 2023.
    Số liệu hỗ trợ: Tỷ lệ nợ xấu duy trì ở mức 1,29%, thấp hơn mức quy định 3% của Ngân hàng Nhà nước.

  4. Chính sách nhân sự và đào tạo:
    Tỷ lệ nhân viên hoàn thành đào tạo tăng từ 50% năm 2021 lên 90% năm 2023. Mức lương trung bình tháng năm 2023 đạt 29,08 triệu đồng, cao hơn mức trung bình ngành.
    Số liệu hỗ trợ: MSB tuyển dụng 500-1000 nhân viên mỗi năm, tập trung vào mảng ngân hàng bán lẻ.

Thảo luận kết quả

Việc tăng trưởng doanh thu và mở rộng thị phần của MSB phản ánh hiệu quả của chiến lược thâm nhập thị trường nội địa và phát triển dịch vụ NHBL. Sự đầu tư mạnh mẽ vào chuyển đổi số đã giúp MSB nâng cao trải nghiệm khách hàng, tăng cường khả năng phục vụ và giảm chi phí vận hành. So với các ngân hàng như Vietcombank và VPBank, MSB đang đi đúng hướng nhưng cần đẩy mạnh hơn nữa ứng dụng công nghệ và đa dạng hóa sản phẩm để cạnh tranh hiệu quả.

Quản trị mục tiêu ngắn hạn được thực hiện chặt chẽ giúp MSB duy trì sự ổn định tài chính và kiểm soát rủi ro tín dụng tốt. Tuy nhiên, tỷ lệ nợ xấu có xu hướng tăng nhẹ trong 6 tháng đầu năm 2024 (3,08%) vượt mục tiêu đề ra, đòi hỏi ngân hàng cần có biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn.

Chính sách nhân sự và đào tạo được đánh giá cao, góp phần nâng cao năng lực đội ngũ và chất lượng dịch vụ. Tuy nhiên, việc phân đoạn thị trường và chính sách marketing còn chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến hiệu quả tiếp cận khách hàng mục tiêu. MSB cần cải thiện công tác phân đoạn thị trường và tăng cường các chiến dịch marketing đa kênh để thu hút và giữ chân khách hàng.

Văn hóa doanh nghiệp và tái cấu trúc tổ chức được chú trọng nhằm tạo môi trường làm việc tích cực, linh hoạt và phù hợp với chiến lược phát triển. Việc thành lập các trung tâm chuyên môn và hợp tác với fintech giúp MSB nâng cao hiệu quả quản lý và mở rộng hệ sinh thái dịch vụ.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện phân tích tình thế môi trường:

    • Áp dụng công nghệ Big Data, AI để phân tích dữ liệu khách hàng và thị trường.
    • Xây dựng hệ thống báo cáo trực quan, cập nhật thường xuyên.
    • Mở rộng phân tích dự báo nhu cầu khách hàng và cạnh tranh toàn diện.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Chiến lược và Khối Công nghệ, timeline 2024-2025.
  2. Hoàn thiện quản trị mục tiêu ngắn hạn:

    • Thiết lập mục tiêu cụ thể, đo lường được, liên kết chặt chẽ với chiến lược dài hạn.
    • Tăng cường theo dõi, đánh giá và điều chỉnh linh hoạt.
    • Đào tạo nhân viên hiểu rõ vai trò và trách nhiệm.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Điều hành và các phòng ban liên quan, timeline 2024-2026.
  3. Hoàn thiện chính sách marketing và sản phẩm:

    • Đa dạng hóa sản phẩm, đặc biệt sản phẩm số và bảo hiểm.
    • Tăng cường truyền thông đa kênh, cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng.
    • Đơn giản hóa quy trình giao dịch, nâng cao chất lượng dịch vụ tại điểm giao dịch.
    • Chủ thể thực hiện: Khối Marketing và Phát triển sản phẩm, timeline 2024-2027.
  4. Hoàn thiện chính sách nhân sự:

    • Xây dựng quy trình quản lý nhân sự hiệu quả, phân công rõ ràng.
    • Đầu tư đào tạo nâng cao kỹ năng chuyên môn và kỹ năng mềm.
    • Thiết lập hệ thống khen thưởng, khuyến khích sáng tạo và gắn bó nhân viên.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Nhân sự và các phòng ban liên quan, timeline 2024-2026.
  5. Hoàn thiện công tác tái cấu trúc tổ chức:

    • Tinh gọn bộ máy, phân công trách nhiệm rõ ràng, tăng cường làm việc nhóm.
    • Thành lập các trung tâm chuyên môn, đẩy mạnh chuyển đổi số trong vận hành.
    • Đánh giá và điều chỉnh liên tục hiệu quả tái cấu trúc.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Điều hành và Khối Tổ chức, timeline 2024-2027.
  6. Hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp:

    • Truyền thông và đào tạo giá trị cốt lõi, xây dựng quy tắc ứng xử minh bạch.
    • Tổ chức hoạt động giao lưu, khen thưởng và phát huy vai trò lãnh đạo gương mẫu.
    • Khuyến khích sự tham gia tích cực của toàn bộ nhân viên.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Văn hóa doanh nghiệp và Ban Lãnh đạo, timeline 2024-2026.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý MSB:
    Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp nâng cao hiệu quả triển khai chiến lược kinh doanh dịch vụ NHBL, từ đó đưa ra quyết định chiến lược phù hợp.

  2. Nhân viên và chuyên viên Khối Ngân hàng bán lẻ:
    Nắm bắt các chính sách, quy trình và chiến lược phát triển dịch vụ, nâng cao năng lực phục vụ khách hàng và đóng góp vào sự phát triển chung của ngân hàng.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị kinh doanh, Tài chính - Ngân hàng:
    Cung cấp tài liệu tham khảo thực tiễn về chiến lược kinh doanh ngân hàng bán lẻ tại Việt Nam, phương pháp nghiên cứu và phân tích dữ liệu trong lĩnh vực tài chính.

  4. Các tổ chức tài chính và ngân hàng khác:
    Tham khảo kinh nghiệm triển khai chiến lược kinh doanh dịch vụ NHBL, áp dụng các giải pháp chuyển đổi số, quản trị mục tiêu và tái cấu trúc tổ chức để nâng cao năng lực cạnh tranh.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chiến lược kinh doanh dịch vụ ngân hàng bán lẻ của MSB có điểm mạnh gì nổi bật?
    MSB có lợi thế về chuyển đổi số mạnh mẽ, đầu tư công nghệ hiện đại, đa dạng sản phẩm tài chính và đội ngũ nhân viên được đào tạo bài bản. Tỷ lệ giao dịch qua kênh số tăng 50% từ 2021-2023, giúp nâng cao trải nghiệm khách hàng.

  2. MSB đã đạt được những kết quả tài chính nào trong giai đoạn 2019-2023?
    Tổng thu nhập lãi thuần tăng từ 3.189 tỷ đồng năm 2021 lên 9.189 tỷ đồng năm 2023, lợi nhuận trước thuế đạt gần 5.830 tỷ đồng năm 2023, tỷ lệ nợ xấu duy trì ở mức 1,29%, thấp hơn quy định của Ngân hàng Nhà nước.

  3. Những thách thức lớn nhất MSB đang đối mặt trong triển khai chiến lược NHBL là gì?
    Bao gồm sự cạnh tranh gay gắt từ các ngân hàng và fintech, phân đoạn thị trường chưa đồng bộ, hoạt động marketing chưa hiệu quả, tỷ lệ nợ xấu có xu hướng tăng nhẹ và cần cải thiện trải nghiệm khách hàng.

  4. MSB đã áp dụng những giải pháp gì để nâng cao hiệu quả chiến lược kinh doanh?
    MSB tập trung vào chuyển đổi số, đa dạng hóa sản phẩm, đào tạo nhân sự, tái cấu trúc tổ chức theo hướng tinh gọn và chuyên môn hóa, đồng thời phát triển văn hóa doanh nghiệp tích cực.

  5. Làm thế nào MSB có thể tiếp tục phát triển dịch vụ ngân hàng bán lẻ trong tương lai?
    MSB cần tiếp tục đầu tư công nghệ, nâng cấp hệ thống ngân hàng lõi, áp dụng AI và Big Data, hoàn thiện chính sách marketing và nhân sự, đồng thời tăng cường hợp tác với các fintech để mở rộng hệ sinh thái dịch vụ.

Kết luận

  • MSB đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong phát triển dịch vụ ngân hàng bán lẻ giai đoạn 2019-2023, với tăng trưởng doanh thu và mở rộng thị phần rõ rệt.
  • Việc đầu tư mạnh mẽ vào chuyển đổi số và công nghệ đã tạo lợi thế cạnh tranh và nâng cao trải nghiệm khách hàng.
  • Quản trị mục tiêu ngắn hạn, chính sách nhân sự, marketing và tài chính được thực hiện hiệu quả, góp phần vào sự phát triển bền vững của ngân hàng.
  • Văn hóa doanh nghiệp và tái cấu trúc tổ chức được chú trọng nhằm tạo môi trường làm việc tích cực và nâng cao hiệu quả vận hành.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào hoàn thiện phân tích tình thế, mục tiêu ngắn hạn, chính sách marketing, nhân sự, tài chính, tái cấu trúc và văn hóa doanh nghiệp, nhằm đảm bảo MSB phát triển bền vững và giữ vững vị thế trên thị trường ngân hàng bán lẻ Việt Nam.

Next steps: MSB cần triển khai đồng bộ các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2024-2027, tập trung vào chuyển đổi số toàn diện, nâng cấp hệ thống công nghệ lõi, phát triển sản phẩm đa dạng và nâng cao năng lực nhân sự.

Ban lãnh đạo và các phòng ban liên quan cần phối hợp chặt chẽ, theo dõi sát sao tiến độ thực hiện, đồng thời điều chỉnh linh hoạt để đạt được mục tiêu chiến lược đã đề ra.