Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập và phát triển công nghệ thông tin mạnh mẽ, việc ứng dụng hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp (ERP) đã trở thành xu hướng tất yếu nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và điều hành trong các doanh nghiệp sản xuất. Tại Việt Nam, đặc biệt trong ngành thép, các doanh nghiệp như Công ty Cổ Phần Sản Xuất Thép Việt Mỹ đã triển khai hệ thống SAP ERP từ đầu năm 2017 nhằm tối ưu hóa quy trình kế toán và quản lý nguồn lực. Tuy nhiên, việc chuyển đổi từ phần mềm kế toán truyền thống sang ERP đặt ra nhiều thách thức trong tổ chức thông tin kế toán, đòi hỏi sự hoàn thiện để phát huy tối đa hiệu quả của hệ thống mới.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng tổ chức thông tin kế toán trong điều kiện ứng dụng SAP ERP tại Công ty Cổ Phần Sản Xuất Thép Việt Mỹ, đồng thời đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả công tác kế toán và quản lý doanh nghiệp. Nghiên cứu được thực hiện trên dữ liệu thu thập trong quý I năm 2017, với phạm vi tập trung tại công ty này, nhằm cung cấp cái nhìn sâu sắc về sự thay đổi tổ chức thông tin kế toán khi áp dụng ERP trong ngành sản xuất thép.

Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho doanh nghiệp trong việc tái cấu trúc tổ chức thông tin kế toán, góp phần nâng cao năng lực quản trị tài chính, kiểm soát chi phí và tăng cường tính minh bạch trong báo cáo tài chính. Đồng thời, nghiên cứu cũng hỗ trợ các doanh nghiệp khác trong ngành thép và các lĩnh vực sản xuất tương tự có thể tham khảo để triển khai ERP hiệu quả hơn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết hệ thống thông tin kế toán (HTTTKT) và mô hình ERP trong quản lý doanh nghiệp. HTTTKT được định nghĩa là hệ thống thu thập, xử lý, tổng hợp và lưu trữ dữ liệu nhằm cung cấp thông tin kế toán hữu ích cho việc lập kế hoạch, kiểm soát và ra quyết định. Lý thuyết này nhấn mạnh vai trò của HTTTKT trong việc phối hợp các bộ phận chức năng, đảm bảo tính chính xác và kịp thời của thông tin tài chính.

Mô hình ERP được xem là giải pháp tích hợp các phân hệ chức năng như kế toán tài chính (FI), quản lý mua hàng (MM), quản lý sản xuất (PP), bán hàng (SD) và kế toán quản trị (CO). ERP có đặc điểm linh hoạt, toàn diện và liên kết chặt chẽ giữa các phân hệ, giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình nghiệp vụ và nâng cao hiệu quả quản lý. Nghiên cứu cũng áp dụng cách tiếp cận tổ chức thông tin kế toán theo chu trình gồm bốn chu trình cơ bản: doanh thu, cung ứng, chuyển đổi và tài chính, nhằm tăng cường phối hợp và kiểm soát thông tin trong doanh nghiệp.

Các khái niệm chính bao gồm: hệ thống chứng từ kế toán, tổ chức dữ liệu kế toán tập trung, hệ thống tài khoản kế toán đa chiều, tài khoản trung gian trong ERP, và quy trình hạch toán tự động theo nghiệp vụ. Những khái niệm này là nền tảng để phân tích thực trạng và đề xuất hoàn thiện tổ chức thông tin kế toán tại Công ty Cổ Phần Sản Xuất Thép Việt Mỹ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Nguồn dữ liệu chính bao gồm: tài liệu lý luận về HTTTKT và ERP, các văn bản pháp luật liên quan như Thông tư 133/2016/TT-BTC và Thông tư 200/2014/TT-BTC, cùng với dữ liệu thực tế thu thập tại Công ty Cổ Phần Sản Xuất Thép Việt Mỹ trong quý I năm 2017.

Phương pháp khảo sát, quan sát và phỏng vấn trực tiếp cán bộ công nhân viên được áp dụng để đánh giá thực trạng tổ chức thông tin kế toán khi ứng dụng SAP ERP. Cỡ mẫu khảo sát gồm toàn bộ nhân viên phòng kế toán và các bộ phận liên quan, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của dữ liệu.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp mô tả, so sánh và đánh giá dựa trên các chỉ số như mức độ đồng bộ thông tin, số lượng tài khoản chi tiết, tỷ lệ sai sót trong hạch toán, và hiệu quả báo cáo tài chính. Timeline nghiên cứu kéo dài từ giai đoạn chuẩn bị dự án ERP đến vận hành chính thức trong năm 2017, bao gồm 5 giai đoạn: chuẩn bị, phân tích thiết kế, xây dựng hệ thống, chuẩn bị vận hành và vận hành hỗ trợ.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thay đổi cấu trúc hệ thống tài khoản kế toán: Công ty đã xây dựng hệ thống tài khoản kế toán gồm 10 ký tự, trong đó 4 ký tự đầu là số hiệu tài khoản theo quy định của Bộ Tài chính, 6 ký tự sau là tiểu khoản chi tiết phục vụ quản lý đa chiều. Hệ thống này giúp theo dõi chi tiết chi phí, doanh thu theo từng bộ phận, dự án với độ chính xác cao hơn. Ví dụ, tài khoản tài sản ngắn hạn có phạm vi từ 1110000000 đến 1999999999, cho phép phân tích chi tiết theo từng đơn vị hạch toán.

  2. Ứng dụng tài khoản trung gian trong hạch toán: ERP sử dụng tài khoản trung gian để kết nối số liệu giữa các phân hệ, đảm bảo tính quy trình và kiểm soát chặt chẽ. Công ty sử dụng nhiều tài khoản trung gian như 3310000007 (dịch vụ chưa có hóa đơn), 3310000008 (GR/IR), 3319 (hoàn ứng hóa đơn chưa về). Việc này giúp kiểm soát tiến trình công việc và giảm sai sót trong hạch toán, mặc dù tăng khối lượng công việc kế toán viên.

  3. Tự động hóa quy trình hạch toán: Trong SAP ERP, các bút toán kế toán được phát sinh tự động dựa trên nghiệp vụ thực tế, giảm thiểu thao tác thủ công và sai sót. Ví dụ, khi nhận hàng, hệ thống tự động ghi nhận công nợ phải trả và tăng tồn kho, giúp tăng tốc độ xử lý và độ chính xác thông tin.

  4. Phối hợp thông tin theo chu trình kế toán: Công ty tổ chức thông tin kế toán theo bốn chu trình cơ bản: doanh thu, cung ứng, chuyển đổi và tài chính. Mỗi chu trình có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận như bán hàng, kho, kế toán công nợ, kế toán tiền mặt, giúp giảm thiểu gián đoạn và sai sót trong quy trình nghiệp vụ. Tỷ lệ phối hợp thông tin giữa các bộ phận đạt khoảng 85%, cải thiện đáng kể so với trước khi áp dụng ERP.

Thảo luận kết quả

Việc xây dựng hệ thống tài khoản chi tiết và sử dụng tài khoản trung gian phản ánh sự chuyển đổi từ mô hình kế toán truyền thống sang mô hình kế toán hiện đại, phù hợp với yêu cầu quản lý đa chiều và kiểm soát chặt chẽ trong môi trường ERP. So với nghiên cứu của ngành, tỷ lệ sử dụng tài khoản trung gian và mức độ tự động hóa quy trình hạch toán tại Công ty Cổ Phần Sản Xuất Thép Việt Mỹ tương đối cao, cho thấy sự đầu tư nghiêm túc và hiệu quả trong triển khai ERP.

Sự phối hợp thông tin theo chu trình kế toán giúp giảm thiểu thời gian xử lý nghiệp vụ và tăng tính minh bạch trong báo cáo tài chính. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về tác động tích cực của ERP đến tổ chức thông tin kế toán, đồng thời khẳng định tầm quan trọng của việc tổ chức thông tin theo chu trình trong doanh nghiệp sản xuất.

Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi cũng gặp phải một số khó khăn như nhân viên chưa thích ứng kịp với quy trình mới, một số sai sót trong nhập liệu và xử lý dữ liệu do thói quen làm việc cũ. Điều này cho thấy cần có các biện pháp đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật liên tục để phát huy tối đa hiệu quả của hệ thống ERP.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ sai sót kế toán trước và sau khi áp dụng ERP, bảng so sánh số lượng tài khoản chi tiết và tài khoản trung gian, cũng như sơ đồ phối hợp thông tin giữa các bộ phận theo chu trình kế toán.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực nhân viên: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về sử dụng SAP ERP và quy trình kế toán mới nhằm giúp nhân viên thích ứng nhanh, giảm thiểu sai sót trong quá trình nhập liệu và xử lý dữ liệu. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do phòng nhân sự phối hợp phòng kế toán tổ chức.

  2. Hoàn thiện hệ thống tài khoản và phân quyền truy cập: Rà soát, bổ sung các tài khoản chi tiết và tài khoản trung gian phù hợp với nhu cầu quản lý hiện tại, đồng thời thiết lập phân quyền truy cập chặt chẽ để đảm bảo an toàn dữ liệu và kiểm soát nội bộ. Thực hiện trong vòng 3 tháng, do phòng kế toán và IT phối hợp thực hiện.

  3. Tối ưu hóa quy trình phối hợp thông tin theo chu trình: Xây dựng quy trình chuẩn hóa luân chuyển chứng từ và trao đổi thông tin giữa các bộ phận trong từng chu trình kế toán, đảm bảo tính liên tục và đồng bộ trong xử lý nghiệp vụ. Thời gian triển khai 4 tháng, do ban quản lý dự án ERP chủ trì.

  4. Đầu tư nâng cấp công nghệ hỗ trợ ERP: Cải tiến hạ tầng công nghệ thông tin, nâng cấp phần mềm và phần cứng để đảm bảo hệ thống ERP vận hành ổn định, đáp ứng nhu cầu xử lý dữ liệu lớn và truy xuất thông tin nhanh chóng. Kế hoạch thực hiện trong 12 tháng, do phòng IT và ban lãnh đạo công ty phối hợp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp sản xuất: Giúp hiểu rõ tác động của ERP đến tổ chức thông tin kế toán, từ đó đưa ra quyết định đầu tư và chỉ đạo triển khai phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.

  2. Phòng kế toán và tài chính: Cung cấp kiến thức về tổ chức hệ thống tài khoản, quy trình hạch toán và phối hợp thông tin theo chu trình trong môi trường ERP, giúp nâng cao năng lực chuyên môn và hiệu quả công việc.

  3. Chuyên gia tư vấn ERP và công nghệ thông tin: Là tài liệu tham khảo thực tiễn về triển khai SAP ERP trong ngành thép, hỗ trợ tư vấn giải pháp phù hợp với đặc thù doanh nghiệp sản xuất.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành kế toán, quản trị doanh nghiệp: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về tổ chức thông tin kế toán trong điều kiện ứng dụng ERP, phục vụ cho các nghiên cứu chuyên sâu và học tập.

Câu hỏi thường gặp

  1. ERP là gì và tại sao doanh nghiệp nên ứng dụng?
    ERP (Enterprise Resource Planning) là hệ thống tích hợp các phân hệ quản lý doanh nghiệp nhằm tối ưu hóa quy trình nghiệp vụ và chia sẻ thông tin. Doanh nghiệp ứng dụng ERP để nâng cao hiệu quả quản lý, giảm sai sót và tăng tính minh bạch trong báo cáo tài chính.

  2. Tổ chức thông tin kế toán theo chu trình có lợi ích gì?
    Tổ chức theo chu trình giúp phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận, giảm thiểu gián đoạn và sai sót trong xử lý nghiệp vụ, đồng thời cung cấp thông tin kịp thời và chính xác cho quản lý.

  3. Tài khoản trung gian trong ERP là gì?
    Tài khoản trung gian là các tài khoản không thuộc hệ thống tài khoản chính thức, dùng để kết nối số liệu giữa các phân hệ trong ERP, giúp kiểm soát tiến trình công việc và đảm bảo tính chính xác của dữ liệu.

  4. Những khó khăn thường gặp khi chuyển đổi sang ERP?
    Khó khăn bao gồm nhân viên chưa quen với quy trình mới, sai sót trong nhập liệu, yêu cầu đào tạo cao và cần đầu tư công nghệ phù hợp để đảm bảo hệ thống vận hành ổn định.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả sử dụng ERP trong doanh nghiệp?
    Cần tổ chức đào tạo liên tục, hoàn thiện quy trình nghiệp vụ, đầu tư công nghệ hỗ trợ và xây dựng hệ thống phân quyền truy cập chặt chẽ để đảm bảo an toàn và hiệu quả quản lý.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã phân tích và đánh giá thực trạng tổ chức thông tin kế toán tại Công ty Cổ Phần Sản Xuất Thép Việt Mỹ trong điều kiện ứng dụng SAP ERP, làm rõ những thay đổi về hệ thống tài khoản, quy trình hạch toán và phối hợp thông tin theo chu trình.
  • Việc sử dụng tài khoản trung gian và tự động hóa quy trình hạch toán giúp nâng cao độ chính xác và hiệu quả công tác kế toán.
  • Tổ chức thông tin kế toán theo chu trình góp phần tăng cường phối hợp giữa các bộ phận, giảm thiểu sai sót và nâng cao tính minh bạch trong báo cáo tài chính.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp hoàn thiện tổ chức thông tin kế toán, bao gồm đào tạo nhân viên, hoàn thiện hệ thống tài khoản, tối ưu hóa quy trình phối hợp và nâng cấp công nghệ.
  • Các bước tiếp theo cần tập trung vào triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả sau khi áp dụng và mở rộng nghiên cứu sang các doanh nghiệp khác trong ngành thép.

Call-to-action: Doanh nghiệp và các nhà quản lý trong ngành sản xuất thép nên nghiên cứu và áp dụng các giải pháp tổ chức thông tin kế toán theo định hướng ERP để nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong thời đại công nghệ số.