Cải Cách Bộ Máy Hành Pháp Trung Ương Trong Công Cuộc Đổi Mới Ở Việt Nam

Quyền lực nhà nước là quyền lực chỉ do các cơ quan nhà nước thực hiện và thể hiện quyền lực của nhân dân. Nó khác với quyền lực chính trị của một giai cấp. Quyền lực nhà nước là khả năng sử dụng nhà nước để thể hiện ý chí của giai cấp thống trị. Hiến pháp các nước thường tuyên bố rằng quyền lực nhà nước được thực hiện nhân danh nhân dân. Quyền lực này cũng chịu ảnh hưởng từ các lực lượng và tổ chức xã hội. Lenin từng nói, “Cái cơ bản sất trong chính trị là tổ chức quyền lực nhà nước”. Ngày nay, dù được tổ chức theo nguyên tắc phân lập, quyền lực nhà nước bao gồm ba quyền: lập pháp, hành pháp và tư pháp.

Mục tiêu của luận án này là làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của việc cải cách bộ máy hành pháp trong điều kiện đổi mới ở Việt Nam. Xuất phát từ tình hình thực tiễn đất nước trong giai đoạn chuyển đổi cơ chế quản lý kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, luận án nghiên cứu cách tổ chức bộ máy hành pháp ở các nước trên thế giới và những bài học kinh nghiệm về tổ chức và hoạt động của bộ máy hành pháp Việt Nam qua các giai đoạn phát triển. Từ đó, luận án đề xuất những quan điểm và giải pháp thích hợp nhằm cải cách bộ máy hành pháp cấp trung ương, hướng tới một chính phủ kiến tạo, liêm chính và hiệu quả.

Một trong những thách thức lớn là những yếu kém trong cơ cấu tổ chức bộ máy hành chính. Sự chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ giữa các bộ, ngành, cơ quan còn khá phổ biến. Tình trạng này dẫn đến sự thiếu phối hợp, đùn đẩy trách nhiệm, gây khó khăn cho người dân và doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cơ cấu tổ chức còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc trung gian, làm chậm quá trình ra quyết định và thực thi chính sách. Việc tinh giản biên chế còn gặp nhiều khó khăn do vướng mắc về cơ chế, chính sách.

Cải cách thủ tục hành chính là một trong những nội dung quan trọng của cải cách hành chính. Tuy nhiên, trên thực tế, việc cải cách thủ tục hành chính còn thiếu đồng bộ, chưa thực sự tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp. Nhiều thủ tục còn rườm rà, phức tạp, gây tốn kém thời gian và chi phí. Ứng dụng công nghệ thông tin vào cải cách thủ tục hành chính còn chậm, chưa đáp ứng được yêu cầu của thời đại.

Việc hoàn thiện thể chế chính phủ là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy hành pháp. Cần xác định rõ vị trí, vai trò của Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất, thực hiện quyền hành pháp. Đồng thời, cần kiện toàn cơ cấu tổ chức của Chính phủ, đảm bảo tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả. Nâng cao năng lực hoạch định chính sách, điều hành vĩ mô của Chính phủ để đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước.

Phân cấp quản lý nhà nước là một trong những giải pháp quan trọng để nâng cao tính chủ động, sáng tạo của các địa phương. Cần xác định rõ những lĩnh vực, nhiệm vụ mà trung ương cần quản lý tập trung, thống nhất, đồng thời trao quyền tự chủ cho các địa phương trong việc quản lý, điều hành các hoạt động kinh tế - xã hội. Phân cấp phải đi đôi với tăng cường kiểm tra, giám sát của trung ương để đảm bảo các địa phương thực hiện đúng chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.

Cải cách công vụ, công chức là yếu tố then chốt để xây dựng một bộ máy hành chính chuyên nghiệp, hiệu quả. Cần xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có phẩm chất đạo đức tốt, trình độ chuyên môn cao, tận tâm, trách nhiệm với công việc. Đồng thời, cần có cơ chế tuyển dụng, đánh giá, đào tạo, bồi dưỡng và đãi ngộ công chức hợp lý để thu hút và giữ chân người tài.

Để xây dựng chính phủ điện tử thành công, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý nhà nước. Cần xây dựng hệ thống thông tin đồng bộ, liên thông giữa các cơ quan nhà nước. Đồng thời, cần đảm bảo an ninh, an toàn thông tin trong quá trình ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý nhà nước. Ưu tiên phát triển các dịch vụ công trực tuyến mức độ cao để phục vụ người dân và doanh nghiệp.

Để kiểm soát quyền lực hiệu quả, cần tăng cường giám sát của nhân dân và báo chí đối với hoạt động của bộ máy hành chính. Nhân dân và báo chí có quyền phản ánh, tố cáo những sai phạm của các cơ quan nhà nước và cán bộ, công chức. Các cơ quan nhà nước có trách nhiệm tiếp thu, giải quyết kịp thời những phản ánh, tố cáo của nhân dân và báo chí.

Cải cách tư pháp là một trong những yếu tố quan trọng để bảo đảm tính thượng tôn pháp luật. Cần xây dựng hệ thống tòa án độc lập, công bằng, minh bạch. Nâng cao chất lượng hoạt động xét xử, đảm bảo mọi hành vi vi phạm pháp luật đều bị xử lý nghiêm minh. Tăng cường hiệu lực thi hành án để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân.

Công cuộc đổi mới hành chính nhà nước là một quá trình lâu dài và liên tục. Trong tương lai, cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật về hành chính. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động của bộ máy nhà nước. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, công chức. Tăng cường giám sát, kiểm tra của nhân dân đối với hoạt động của bộ máy hành chính.

Cải cách tài chính công là một trong những yếu tố quan trọng để đảm bảo nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội. Cần hoàn thiện hệ thống thu ngân sách, đảm bảo thu đúng, thu đủ, kịp thời. Quản lý chặt chẽ chi ngân sách, đảm bảo chi tiết kiệm, hiệu quả. Tăng cường công khai, minh bạch trong quản lý tài chính công.