CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HỆ SỐ AN TOÀN VỐN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TẠI VIỆT NAM TỪ NĂM 2015 ĐẾN NĂM 2022

• Tác giả: Trương Vĩnh Toàn
• Người hướng dẫn: Ts. Nguyễn Hoàng Vĩnh Lộc
• Trường học: Trường Đại Học Ngân Hàng Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Tài Chính Ngân Hàng
• Đề tài: Các nhân tố ảnh hưởng đến hệ số an toàn vốn của các Ngân hàng Thương mại tại Việt Nam từ năm 2015 đến năm 2022
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Thành Phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Phương pháp nghiên cứu
• 1.6. Đóng góp của luận văn
• 1.7. Kết cấu của luận văn
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
• 2.1. Lý thuyết về hệ số an toàn vốn tại ngân hàng thương mại
• 2.2. Khái niệm hệ số an toàn vốn tại ngân hàng thương mại
• 2.3. Ý nghĩa của hệ số an toàn vốn
• 2.4. Các chỉ tiêu đo lường hệ số an toàn vốn tại ngân hàng thương mại
• 2.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến hệ số an toàn vốn tại ngân hàng thương mại
• 2.5.1. Nhóm nhân tố thuộc ngân hàng thương mại
• 2.5.2. Nhóm nhân tố vĩ mô
• 2.6. Tình hình nghiên cứu
• 2.6.1. Các nghiên cứu nước ngoài
• 2.6.2. Các nghiên cứu trong nước
• 2.6.3. Khoảng trống nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: MÔ HÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Mô hình và giả thuyết nghiên cứu
• 3.2. Mô hình nghiên cứu đề xuất
• 3.3. Giải thích biến độc lập
• 3.4. Giả thuyết nghiên cứu
• 3.5. Phương pháp nghiên cứu
• 3.6. Quy trình thực hiện nghiên cứu
• 3.7. Mẫu nghiên cứu và phương pháp thu thập số liệu
• 3.8. Phương pháp xử lý số liệu
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Thống kê mô tả mẫu nghiên cứu
• 4.2. Tình hình hệ số an toàn vốn tại các ngân hàng thương mại Việt Nam từ năm 2015 – 2022
• 4.3. Sự tương quan giữa các biến số độc lập trong mô hình nghiên cứu
• 4.4. Kết quả nghiên cứu
• 4.5. Kết quả mô hình hồi quy
• 4.6. Kiểm định lựa chọn mô hình
• 4.7. Kiểm định khuyết tật của mô hình REM
• 4.8. Khắc phục khuyết tật của mô hình REM
• 4.9. Kiểm định giả thuyết nghiên cứu
• 4.10. Thảo luận kết quả nghiên cứu
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý QUẢN TRỊ
• 5.1. Hàm ý quản trị
• 5.1.1. Đối với quy mô ngân hàng
• 5.1.2. Đối với tăng trưởng tiền gửi
• 5.1.3. Đối với tỷ lệ chi phí hoạt động
• 5.1.4. Đối với tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng
• 5.1.5. Đối với tỷ suất sinh lời
• 5.2. Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo
• 5.2.1. Hạn chế nghiên cứu
• 5.2.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1: DỮ LIỆU THỨ CẤP THU THẬP
• PHỤ LỤC 2: KẾT QUẢ TÍNH TOÁN

I. Tổng Quan Tầm Quan Trọng Hệ Số CAR Ngân Hàng 2015 2022

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, hệ số an toàn vốn (CAR) đóng vai trò then chốt đối với sự ổn định và phát triển của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam. Đặc biệt, giai đoạn 2015-2022 chứng kiến nhiều biến động kinh tế vĩ mô, đòi hỏi các ngân hàng phải duy trì CAR ở mức an toàn. Theo Basel (1988), các quy định giám sát ngân hàng được ban hành nhằm hạn chế cạnh tranh không lành mạnh và đảm bảo an toàn. CAR không chỉ là một chỉ số tuân thủ quy định, mà còn là thước đo khả năng chống chịu rủi ro và duy trì hoạt động ổn định của ngân hàng. Việc hiểu rõ các nhân tố ảnh hưởng đến CAR là vô cùng quan trọng để các nhà quản trị ngân hàng có thể đưa ra các quyết định chiến lược phù hợp, đảm bảo sự phát triển bền vững của ngân hàng. Tình hình thực tế cho thấy việc các NHTM không có lượng vốn dự trữ cần thiết để phục vụ cho các sự kiện kịp thời vào những thời điểm nhạy cảm, chính là nguyên nhân tạo ra sự lan rộng của khủng hoảng kinh tế (Mili và cộng sự, 2016).

1.1. Khái Niệm và Ý Nghĩa Hệ Số An Toàn Vốn CAR

Hệ số An toàn Vốn (CAR) là tỷ lệ giữa vốn tự có của ngân hàng so với tài sản có rủi ro. Đây là một chỉ số quan trọng để đánh giá khả năng thanh toán và chống chịu rủi ro của ngân hàng. Một CAR cao cho thấy ngân hàng có đủ vốn tự có để bù đắp các khoản lỗ tiềm ẩn từ tài sản có rủi ro, đảm bảo hoạt động liên tục và ổn định. Ngược lại, CAR thấp có thể dẫn đến nguy cơ phá sản và gây bất ổn cho hệ thống tài chính.

1.2. Quy Định Về CAR Của NHNN Giai Đoạn 2015 2022

Trong giai đoạn 2015-2022, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã ban hành nhiều văn bản pháp lý quan trọng để điều chỉnh CAR của các ngân hàng thương mại. Các thông tư như 41/2016/TT-NHNN và 22/2019/TT-NHNN quy định về tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu, phương pháp tính CAR và các biện pháp giám sát. Mục tiêu là đảm bảo các ngân hàng tuân thủ chuẩn mực quốc tế (Basel II, Basel III) và duy trì CAR ở mức an toàn, góp phần bảo vệ quyền lợi của người gửi tiền và ổn định hệ thống ngân hàng.

II. Thách Thức Ảnh Hưởng Nợ Xấu Đến Hệ Số CAR 2015 2022

Một trong những thách thức lớn nhất đối với hệ số an toàn vốn (CAR) của các ngân hàng thương mại Việt Nam trong giai đoạn 2015-2022 là vấn đề nợ xấu. Tỷ lệ nợ xấu cao làm giảm vốn tự có của ngân hàng và tăng tài sản có rủi ro, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến CAR. Các NHTM yếu kém sẽ gây ra sự bất ổn định đến nền kinh tế quốc gia nói riêng hay thế giới nói chung, hay nói cách khác đây được xem là điều kiện quan trọng để hệ thống NHTM thế giới hoạt động bình thường. Do đó, việc kiểm soát nợ xấu và duy trì tỷ lệ nợ xấu ở mức an toàn là yếu tố then chốt để đảm bảo CAR ổn định và sức khỏe tài chính của ngân hàng.

2.1. Tác Động Trực Tiếp Của Nợ Xấu Lên Vốn Tự Có

Nợ xấu làm giảm trực tiếp vốn tự có của ngân hàng thông qua việc trích lập dự phòng rủi ro tín dụng. Khi các khoản vay không có khả năng thu hồi, ngân hàng phải trích lập dự phòng để bù đắp các khoản lỗ tiềm ẩn. Điều này làm giảm lợi nhuận giữ lại và vốn tự có, dẫn đến giảm CAR. Đồng thời làm giảm vốn chủ sở hữu (VCSH) do trích lập dự phòng.

2.2. Rủi Ro Tín Dụng Và Ảnh Hưởng Đến Tài Sản Có Rủi Ro

Rủi ro tín dụng gia tăng làm tăng tài sản có rủi ro của ngân hàng. Khi tỷ lệ nợ xấu tăng cao, ngân hàng phải tăng cường quản lý rủi ro tín dụng và áp dụng các biện pháp phòng ngừa. Tuy nhiên, điều này cũng có thể làm giảm hiệu quả hoạt động và lợi nhuận của ngân hàng. Sự suy giảm của hệ số CAR dẫn đến việc ngân hàng không đủ năng lực trong việc đảm bảo các dòng tiền để lưu thông và cung cấp nguồn vốn cho thị trường. Từ đó tạo ra khủng hoảng diện rộng, đe dọa sự bất ổn định trong nền kinh tế quốc gia nói chung và đời sống của người dân nói riêng.

III. Cách Quản Trị Tăng Trưởng Tín Dụng Ảnh Hưởng CAR Thế Nào

Tăng trưởng tín dụng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến hệ số an toàn vốn (CAR) của các ngân hàng thương mại Việt Nam. Việc kiểm soát tăng trưởng tín dụng một cách hợp lý có thể giúp ngân hàng duy trì CAR ở mức an toàn và đảm bảo hiệu quả hoạt động. Chính sách của NHNN có thể tác động đáng kể đến hệ số CAR của các ngân hàng. Cụ thể là việc duy trì hệ số CAR ổn định là điều kiện quan trọng để kết nối hệ thống ngân hàng của Việt Nam với bộ máy tài chính của quốc tế. Chính sự kết nối ổn định này tạo ra các dòng vốn đầu tư quan trọng từ nước ngoài vào Việt Nam.

3.1. Mối Quan Hệ Giữa Tăng Trưởng Tín Dụng Và Vốn Tự Có

Tăng trưởng tín dụng quá nhanh có thể làm giảm CAR nếu ngân hàng không kịp thời tăng vốn tự có tương ứng. Khi ngân hàng mở rộng hoạt động cho vay, tài sản có rủi ro tăng lên, đòi hỏi vốn tự có phải tăng theo để duy trì CAR ở mức quy định. Do đó, ngân hàng cần có kế hoạch tăng vốn tự có phù hợp với tốc độ tăng trưởng tín dụng.

3.2. Đánh Giá Rủi Ro Tín Dụng Trong Quá Trình Tăng Trưởng

Trong quá trình tăng trưởng tín dụng, ngân hàng cần đặc biệt chú trọng đến việc đánh giá rủi ro tín dụng. Việc cho vay các dự án rủi ro cao có thể dẫn đến tăng nợ xấu và giảm CAR. Do đó, ngân hàng cần có quy trình thẩm định tín dụng chặt chẽ và quản lý rủi ro tín dụng hiệu quả để đảm bảo chất lượng tín dụng và duy trì CAR ổn định.

IV. Phương Pháp Quản Trị Rủi Ro Ảnh Hưởng Hệ Số CAR Ra Sao

Quản trị rủi ro hiệu quả là một yếu tố then chốt để duy trì hệ số an toàn vốn (CAR) ổn định cho các ngân hàng thương mại Việt Nam. Việc nhận diện, đánh giá và kiểm soát các loại rủi ro khác nhau giúp ngân hàng giảm thiểu các khoản lỗ tiềm ẩn và bảo vệ vốn tự có. Điều này không chỉ đảm bảo tuân thủ các quy định của NHNN, mà còn nâng cao uy tín và khả năng cạnh tranh của ngân hàng. HĐKD của các NHTM và nó là quy định chuẩn tắc tại Basel. Hiệp ước của Basel với nội dung cốt lõi yêu cầu hệ số CAR tại các NHTM phải đáp ứng mức tối thiểu là 8% được áp dụng trên diện rộng tại các NHTM trên thế giới và cả Việt Nam.

4.1. Nhận Diện Và Đánh Giá Các Loại Rủi Ro Chính

Ngân hàng cần nhận diện và đánh giá đầy đủ các loại rủi ro mà mình phải đối mặt, bao gồm rủi ro tín dụng, rủi ro thị trường, rủi ro hoạt động và rủi ro thanh khoản. Mỗi loại rủi ro đều có thể ảnh hưởng đến CAR theo những cách khác nhau, do đó ngân hàng cần có phương pháp đánh giá và quản lý phù hợp.

4.2. Xây Dựng Hệ Thống Kiểm Soát Rủi Ro Hiệu Quả

Sau khi đã nhận diện và đánh giá rủi ro, ngân hàng cần xây dựng một hệ thống kiểm soát rủi ro hiệu quả. Hệ thống này bao gồm các chính sách, quy trình và công cụ để giảm thiểu khả năng xảy ra các sự kiện rủi ro và giảm thiểu tác động của chúng đến CAR. Yêu cầu các NHTM phải tiến hành tái cấu trúc các nguồn vốn tài trợ, tăng tỷ lệ vốn điều lệ nhằm đảm bảo hệ số CAR tối thiểu, nâng cao hạn mức cấp tín dụng với nhu cầu vay vốn và mục đích vay của đối tượng khách hàng.

V. Ứng Dụng Tác Động COVID 19 Đến CAR Ngân Hàng 2020 2022

Đại dịch COVID-19 đã gây ra những tác động sâu sắc đến nền kinh tế toàn cầu, trong đó có hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam. Giai đoạn 2020-2022 chứng kiến nhiều thay đổi trong hoạt động của ngân hàng, ảnh hưởng trực tiếp đến hệ số an toàn vốn (CAR). Do đó, việc phân tích và đánh giá tác động của COVID-19 đến CAR là vô cùng quan trọng để đưa ra các giải pháp ứng phó phù hợp. Thứ nhất, hệ số CAR thể hiện mức độ phòng tránh được rủi ro của các NHTM, đặc biệt trong các tình huống nguy cơ khó khăn tài chính, suy thoái, thiên tai hay dịch bệnh.

5.1. Ảnh Hưởng Của COVID 19 Đến Nợ Xấu Và Lợi Nhuận

COVID-19 đã làm gia tăng nợ xấu do nhiều doanh nghiệp và cá nhân gặp khó khăn trong việc trả nợ. Đồng thời, lợi nhuận của ngân hàng cũng bị ảnh hưởng do giảm lãi suất và tăng chi phí dự phòng rủi ro tín dụng. Điều này gây áp lực lên CAR của các ngân hàng.

5.2. Chính Sách Hỗ Trợ Và Tác Động Đến Hệ Số CAR

NHNN đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ để giúp các ngân hàng và doanh nghiệp vượt qua khó khăn do COVID-19. Các chính sách này bao gồm giảm lãi suất, cơ cấu lại nợ và cho phép các ngân hàng trích lập dự phòng linh hoạt hơn. Tuy nhiên, các chính sách này cũng có thể ảnh hưởng đến CAR theo những cách khác nhau, do đó cần được đánh giá cẩn thận.

VI. Tương Lai Nâng Cao CAR Để Phát Triển Bền Vững Ngân Hàng

Việc duy trì và nâng cao hệ số an toàn vốn (CAR) là yếu tố then chốt để đảm bảo sự phát triển bền vững của các ngân hàng thương mại Việt Nam trong tương lai. Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và những biến động khó lường của thị trường, CAR không chỉ là một chỉ số tuân thủ quy định, mà còn là một lợi thế cạnh tranh quan trọng. Từ đó, cho thấy vai trò quan trọng của hệ số CAR nên việc xem xét và phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến nó là nhiệm vụ quan trọng của các nhà quản trị ngân hàng.

6.1. Đa Dạng Hóa Nguồn Vốn Tự Có

Ngân hàng cần đa dạng hóa các nguồn vốn tự có để tăng cường khả năng chống chịu rủi ro. Điều này bao gồm việc phát hành cổ phiếu, trái phiếu chuyển đổi và các công cụ vốn khác. Việc đa dạng hóa nguồn vốn tự có giúp ngân hàng giảm sự phụ thuộc vào một nguồn vốn duy nhất và tăng tính linh hoạt trong quản lý vốn.

6.2. Ứng Dụng Công Nghệ Để Nâng Cao Hiệu Quả Hoạt Động

Việc ứng dụng công nghệ vào hoạt động ngân hàng giúp nâng cao hiệu quả hoạt động, giảm chi phí và tăng lợi nhuận. Điều này không chỉ cải thiện CAR, mà còn giúp ngân hàng cạnh tranh tốt hơn trên thị trường. Sự phát triển của công nghệ tài chính (Fintech), chuyển đổi số ngân hàng, tài chính toàn diện góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ và quản lý rủi ro.

Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2022, hệ số an toàn vốn (CAR) của các ngân hàng thương mại (NHTM) tại Việt Nam đã trở thành một chỉ số quan trọng phản ánh năng lực tài chính và mức độ an toàn trong hoạt động kinh doanh của các ngân hàng. Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, tính đến tháng 3 năm 2022, các NHTM thực hiện Thông tư 41/2016/TT-NHNN duy trì mức CAR trung bình khoảng 11,52%, trong đó các ngân hàng cổ phần đạt 12,06%, ngân hàng có vốn Nhà nước là 8,84%, và ngân hàng nước ngoài lên đến 18,67%. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là xác định và đo lường các nhân tố ảnh hưởng đến hệ số CAR của 24 ngân hàng thương mại tại Việt Nam, chiếm hơn 75% tổng tài sản hệ thống ngân hàng, trong bối cảnh kinh tế có nhiều biến động như suy thoái kinh tế, đại dịch Covid-19 và các chính sách thắt chặt tín dụng của NHNN. Nghiên cứu tập trung vào các nhân tố nội tại ngân hàng như quy mô, tỷ lệ tăng trưởng tiền gửi, tỷ lệ thanh khoản, chi phí hoạt động, dự phòng rủi ro tín dụng, tỷ suất lợi nhuận, cùng các nhân tố vĩ mô như tăng trưởng kinh tế, lạm phát và đại dịch Covid-19. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản trị ngân hàng trong việc duy trì và nâng cao hệ số CAR, đảm bảo sự ổn định và bền vững của hệ thống ngân hàng Việt Nam trong tương lai.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên ba quan điểm chính về hệ số an toàn vốn từ Basel I, Basel II và Basel III, trong đó CAR được định nghĩa là tỷ lệ vốn tự có trên tổng tài sản có điều chỉnh rủi ro, với mức tối thiểu 8% theo chuẩn quốc tế. Basel III bổ sung các yêu cầu về vốn cấp 1, vốn dự phòng và thanh khoản nhằm tăng cường sự ổn định của ngân hàng. Các khái niệm chính bao gồm:

• Quy mô ngân hàng (SIZE): Tổng tài sản ngân hàng, phản ánh khả năng nắm giữ tài sản có rủi ro.
• Tỷ lệ tăng trưởng tiền gửi (DGR): Mức độ tăng trưởng nguồn vốn huy động từ khách hàng.
• Tỷ lệ thanh khoản (LIQ): Tỷ lệ tài sản dễ chuyển đổi thành tiền mặt trên tổng tài sản.
• Tỷ lệ chi phí hoạt động (ME): Chi phí vận hành trên tổng tài sản, phản ánh hiệu quả quản trị.
• Tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng (LLR): Tỷ lệ trích lập dự phòng cho các khoản nợ xấu.
• Tỷ suất sinh lời (ROA): Khả năng sinh lợi trên tổng tài sản.
• Tăng trưởng kinh tế (GDPgr): Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội.
• Tỷ lệ lạm phát (INF): Mức tăng giá chung trong nền kinh tế.
• Đại dịch Covid-19 (COVID): Biến giả thể hiện tác động của đại dịch trong các năm 2020-2021.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo tài chính, bảng cân đối kế toán của 24 NHTM Việt Nam trong giai đoạn 2015-2022, cùng số liệu vĩ mô từ Tổng cục Thống kê. Cỡ mẫu đại diện chiếm trên 75% tổng tài sản hệ thống ngân hàng, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy. Phân tích hồi quy đa biến được thực hiện qua các mô hình Pooled OLS, Fixed Effects Model (FEM), Random Effects Model (REM), với kiểm định Hausman và F-test để lựa chọn mô hình phù hợp. Các kiểm định đa cộng tuyến, phương sai sai số thay đổi và tự tương quan được tiến hành và khắc phục bằng phương pháp FGLS nhằm đảm bảo tính chính xác của kết quả. Timeline nghiên cứu trải dài từ thu thập dữ liệu, xử lý số liệu đến phân tích và thảo luận kết quả trong khoảng thời gian từ năm 2023 đến đầu năm 2024.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Quy mô ngân hàng ảnh hưởng ngược chiều đến CAR: Kết quả hồi quy cho thấy hệ số β của biến SIZE là âm, với mức ý nghĩa thống kê cao (p < 0.01). Điều này đồng nghĩa với việc các ngân hàng có quy mô lớn hơn thường có hệ số CAR thấp hơn, do nắm giữ nhiều tài sản rủi ro hơn và có xu hướng giảm CAR để mở rộng hoạt động.

2. Tỷ lệ tăng trưởng tiền gửi và tỷ lệ thanh khoản tác động tích cực: Biến DGR và LIQ đều có hệ số β dương và có ý nghĩa thống kê (p < 0.05), cho thấy khi ngân hàng tăng trưởng nguồn vốn huy động và duy trì thanh khoản cao, hệ số CAR được củng cố, tạo đệm an toàn cho hoạt động tín dụng.

3. Tỷ lệ chi phí hoạt động ảnh hưởng ngược chiều: ME có hệ số β âm, phản ánh rằng chi phí hoạt động cao làm giảm lợi nhuận giữ lại, từ đó làm giảm khả năng tăng vốn tự có và hệ số CAR.

4. Tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng và tỷ suất sinh lời có tác động cùng chiều: LLR và ROA đều có hệ số β dương, cho thấy việc trích lập dự phòng và khả năng sinh lời tốt giúp ngân hàng tăng cường hệ số CAR, phòng ngừa rủi ro tín dụng và duy trì sự ổn định tài chính.

5. Tăng trưởng kinh tế và đại dịch Covid-19 ảnh hưởng tích cực: GDPgr và biến giả COVID đều có hệ số β dương, cho thấy trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế thuận lợi hoặc khi đối mặt với đại dịch, các ngân hàng có xu hướng tăng hệ số CAR để đảm bảo an toàn.

6. Tỷ lệ lạm phát tác động ngược chiều: INF có hệ số β âm, phản ánh rằng lạm phát cao làm tăng chi phí vốn và rủi ro nợ xấu, từ đó giảm hệ số CAR.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân quy mô ngân hàng ảnh hưởng ngược chiều đến CAR có thể do các ngân hàng lớn thường có danh mục tài sản rủi ro đa dạng và lớn hơn, dẫn đến nhu cầu vốn dự phòng cao nhưng cũng có xu hướng giảm CAR để tối đa hóa lợi nhuận. Kết quả này phù hợp với nghiên cứu của Gropp và Heider (2007) và Hadjixenophontos và Volos (2018). Tác động tích cực của tăng trưởng tiền gửi và thanh khoản thể hiện sự tin tưởng của khách hàng và khả năng thanh toán nhanh của ngân hàng, đồng thời củng cố vốn tự có, tương tự kết quả nghiên cứu của Ansary và Hafez (2015). Tỷ lệ chi phí hoạt động ảnh hưởng ngược chiều phản ánh áp lực chi phí làm giảm lợi nhuận giữ lại, tương đồng với luận điểm của Dreca (2014). Việc dự phòng rủi ro tín dụng và tỷ suất sinh lời tác động tích cực cho thấy ngân hàng có chiến lược quản lý rủi ro hiệu quả và khả năng sinh lời cao sẽ duy trì được hệ số CAR ổn định, phù hợp với các nghiên cứu tại Ai Cập và Việt Nam. Tác động tích cực của đại dịch Covid-19 cho thấy các ngân hàng đã chủ động tăng cường vốn để đối phó với rủi ro bất thường, điều này cũng được phản ánh trong báo cáo của NHNN Việt Nam. Ngược lại, lạm phát cao làm tăng chi phí vốn và rủi ro tín dụng, làm giảm CAR, phù hợp với phân tích của Phạm Hải Nam và cộng sự (2022). Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ đường thể hiện xu hướng CAR trung bình theo từng năm, bảng hồi quy chi tiết các hệ số và mức ý nghĩa, giúp minh họa rõ ràng các tác động của từng nhân tố.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường quản lý quy mô và rủi ro tài sản: Các ngân hàng lớn cần xây dựng chiến lược kiểm soát rủi ro hiệu quả, cân đối giữa mở rộng quy mô và duy trì hệ số CAR tối ưu. Mục tiêu giảm thiểu rủi ro tài sản có thể xảy ra trong vòng 1-2 năm tới, do bộ phận quản trị rủi ro chịu trách nhiệm.

2. Khuyến khích tăng trưởng tiền gửi và nâng cao thanh khoản: Ngân hàng nên tập trung phát triển các sản phẩm huy động vốn đa dạng, nâng cao niềm tin khách hàng để tăng trưởng tiền gửi ít nhất 5% mỗi năm, đồng thời duy trì tỷ lệ thanh khoản trên 20%. Phòng kinh doanh và tài chính cần phối hợp thực hiện trong 12 tháng tới.

3. Kiểm soát chi phí hoạt động hiệu quả: Áp dụng các giải pháp công nghệ số để tối ưu hóa quy trình vận hành, giảm tỷ lệ chi phí hoạt động xuống dưới 3% tổng tài sản trong vòng 18 tháng, nhằm tăng lợi nhuận giữ lại và cải thiện CAR. Ban điều hành và phòng kế toán chịu trách nhiệm.

4. Tăng cường dự phòng rủi ro tín dụng và nâng cao hiệu quả sinh lời: Đẩy mạnh công tác phân tích tín dụng, nâng cao chất lượng tài sản, đồng thời tối ưu hóa danh mục đầu tư để duy trì tỷ lệ dự phòng trên 2% và ROA trên 1%. Phòng tín dụng và đầu tư cần phối hợp thực hiện trong 2 năm tới.

5. Chủ động ứng phó với biến động kinh tế vĩ mô: Theo dõi sát sao diễn biến lạm phát và tăng trưởng kinh tế, xây dựng các kịch bản ứng phó phù hợp, đảm bảo hệ số CAR luôn trên mức tối thiểu 10% trong mọi tình huống. Ban lãnh đạo và phòng phân tích kinh tế chịu trách nhiệm triển khai liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản trị ngân hàng thương mại: Luận văn cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chiến lược quản lý vốn, kiểm soát rủi ro và tối ưu hóa hoạt động nhằm duy trì hệ số CAR ổn định, từ đó nâng cao hiệu quả kinh doanh và sự bền vững của ngân hàng.

2. Cơ quan quản lý nhà nước và NHNN: Nghiên cứu giúp hoàn thiện chính sách giám sát, quy định về vốn an toàn, đồng thời đánh giá tác động của các yếu tố vĩ mô và nội tại đến sự ổn định hệ thống ngân hàng, hỗ trợ công tác thanh tra, kiểm tra.

3. Nhà đầu tư và chuyên gia tài chính: Cung cấp thông tin về mức độ an toàn và rủi ro của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam, giúp đánh giá tiềm năng đầu tư và ra quyết định tài chính chính xác hơn.

4. Học giả và sinh viên chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích dữ liệu thực nghiệm và các nhân tố ảnh hưởng đến hệ số CAR trong bối cảnh Việt Nam, hỗ trợ nghiên cứu và học tập chuyên sâu.

Câu hỏi thường gặp

1. Hệ số an toàn vốn (CAR) là gì và tại sao quan trọng?
   CAR là tỷ lệ vốn tự có trên tổng tài sản có điều chỉnh rủi ro, phản ánh khả năng chống chịu rủi ro tài chính của ngân hàng. CAR giúp đảm bảo ngân hàng có đủ vốn để chịu đựng các tổn thất tiềm ẩn, duy trì sự ổn định và niềm tin của khách hàng.

2. Những nhân tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến CAR của ngân hàng?
   Quy mô ngân hàng, tỷ lệ tăng trưởng tiền gửi, tỷ lệ thanh khoản, chi phí hoạt động, dự phòng rủi ro tín dụng, tỷ suất sinh lời, tăng trưởng kinh tế, lạm phát và đại dịch Covid-19 đều có ảnh hưởng đáng kể, trong đó quy mô và lạm phát có tác động ngược chiều.

3. Tại sao quy mô ngân hàng lại ảnh hưởng ngược chiều đến CAR?
   Ngân hàng lớn thường có danh mục tài sản rủi ro đa dạng và lớn hơn, dẫn đến nhu cầu vốn dự phòng cao nhưng cũng có xu hướng giảm CAR để tối đa hóa lợi nhuận và mở rộng hoạt động, làm giảm hệ số an toàn vốn.

4. Đại dịch Covid-19 ảnh hưởng như thế nào đến hệ số CAR?
   Đại dịch làm tăng rủi ro tín dụng và chi phí hoạt động, buộc các ngân hàng phải tăng hệ số CAR để tạo đệm tài chính, đảm bảo khả năng thanh toán và duy trì hoạt động ổn định trong bối cảnh kinh tế khó khăn.

5. Làm thế nào các ngân hàng có thể nâng cao hệ số CAR hiệu quả?
   Các ngân hàng cần kiểm soát quy mô và rủi ro tài sản, tăng trưởng tiền gửi, duy trì thanh khoản cao, tối ưu hóa chi phí hoạt động, tăng dự phòng rủi ro tín dụng và nâng cao khả năng sinh lời, đồng thời chủ động ứng phó với biến động kinh tế vĩ mô.

Kết luận

• Luận văn đã xác định và đo lường được các nhân tố nội tại và vĩ mô ảnh hưởng đến hệ số an toàn vốn (CAR) của 24 ngân hàng thương mại tại Việt Nam trong giai đoạn 2015-2022.
• Quy mô ngân hàng và tỷ lệ lạm phát có tác động ngược chiều đến CAR, trong khi các nhân tố như tăng trưởng tiền gửi, thanh khoản, chi phí hoạt động, dự phòng rủi ro tín dụng, tỷ suất sinh lời, tăng trưởng kinh tế và đại dịch Covid-19 tác động cùng chiều.
• Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản trị ngân hàng và cơ quan quản lý trong việc xây dựng chính sách và chiến lược duy trì sự ổn định tài chính.
• Các đề xuất quản trị tập trung vào kiểm soát quy mô, tăng trưởng tiền gửi, tối ưu chi phí, nâng cao dự phòng và sinh lời, cùng ứng phó linh hoạt với biến động kinh tế.
• Bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm tới, đồng thời mở rộng nghiên cứu với dữ liệu cập nhật và các yếu tố mới phát sinh trong tương lai.

Hành động ngay hôm nay: Các nhà quản trị ngân hàng và chuyên gia tài chính nên áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao năng lực quản lý vốn, đảm bảo sự phát triển bền vững của hệ thống ngân hàng Việt Nam.