Nghiên cứu về bồi thường thiệt hại cho người tiêu dùng theo quy định pháp luật dân sự Việt Nam

• Tác giả: Nguyễn Thúy Quỳnh
• Người hướng dẫn: TS. Kiểu Thị Thủy Linh
• Trường học: Trường Đại Học Luật Hà Nội
• Chuyên ngành: Luật Dân Sự
• Đề tài: Bồi Thường Thiệt Hại Cho Người Tiêu Dùng Theo Pháp Luật Dân Sự Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI MỞ ĐẦU
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• 1. CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT HIỆN HÀNH VỀ BỒI THƯỜNG THIỆT HẠI DO VI PHẠM QUYỀN LỢI CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG
• 1.1. Một số vấn đề lý luận về bồi thường thiệt hại do vi phạm quyền lợi của người tiêu dùng
• 1.1.1. Khái niệm bồi thường thiệt hại do vi phạm quyền lợi của người tiêu dùng
• 1.1.2. Đặc điểm của trách nhiệm bồi thường thiệt hại do vi phạm quyền lợi của người tiêu dùng
• 1.1.3. Chủ thể chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại do vi phạm quyền lợi của người tiêu dùng
• 1.1.4. Lịch sử hình thành trách nhiệm Bồi thường thiệt hại do vi phạm quyền lợi của người tiêu dùng
• 1.2. Quy định pháp luật hiện hành về bồi thường thiệt hại do vi phạm quyền lợi của người tiêu dùng
• 1.2.1. Một số quy định chung về bồi thường thiệt hại do vi phạm quyền lợi của người tiêu dùng
• 1.2.2. Chủ thể chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại do vi phạm quyền lợi của người tiêu dùng theo quy định pháp luật Việt Nam
• 1.2.3. Nguyên tắc bồi thường thiệt hại do vi phạm quyền lợi của người tiêu dùng
• 1.2.4. Điều kiện phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại do vi phạm quyền lợi của người tiêu dùng
• 1.2.5. Các loại thiệt hại
• 1.3. KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TIỄN THỰC HIỆN QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ BỒI THƯỜNG THIỆT HẠI DO VI PHẠM QUYỀN LỢI CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG VÀ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT
• 2.1. Thực tiễn thực hiện quy định pháp luật về trách nhiệm bồi thường thiệt hại do vi phạm quyền lợi của người tiêu dùng tại Việt Nam
• 2.2. Đánh giá chung về thực tiễn thực hiện quy định pháp luật về trách nhiệm bồi thường thiệt hại do vi phạm quyền lợi người tiêu dùng tại Việt Nam
• 2.3. Đánh giá về thực trạng pháp luật về trách nhiệm bồi thường thiệt hại do vi phạm quyền lợi của người tiêu dùng tại Việt Nam
• 2.4. Một số kiến nghị hoàn thiện pháp luật dân sự và nâng cao hiệu quả hoạt động thực hiện pháp luật về trách nhiệm bồi thường thiệt hại do vi phạm quyền lợi của người tiêu dùng ở Việt Nam
• 2.4.1. Lý do cần kiến nghị hoàn thiện pháp luật
• 2.4.2. Căn cứ để hoàn thiện pháp luật

I. Tính cấp thiết của đề tài

Đề tài "Bồi thường thiệt hại cho người tiêu dùng theo pháp luật dân sự Việt Nam" mang tính cấp thiết cao, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế thị trường hiện nay. Người tiêu dùng (NTD) đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế. Họ không chỉ là những người tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ mà còn là lực lượng chính thúc đẩy sự cạnh tranh và đổi mới trong thị trường. Tuy nhiên, thực tế cho thấy rằng quyền lợi của NTD thường xuyên bị xâm phạm, dẫn đến những thiệt hại không chỉ về vật chất mà còn về tinh thần. Bởi vậy, việc nghiên cứu và hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho NTD là vô cùng cần thiết. Theo Bộ luật Dân sự, NTD có quyền được bồi thường khi quyền lợi của họ bị vi phạm. Điều này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của NTD mà còn tạo ra một môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch, khuyến khích sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Việc tìm hiểu sâu về các quy định hiện hành sẽ giúp xác định những điểm còn thiếu sót trong pháp luật, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm bảo vệ tốt hơn quyền lợi của NTD.

II. Tình hình nghiên cứu đề tài

Nghiên cứu về bồi thường thiệt hại cho NTD theo pháp luật dân sự Việt Nam vẫn còn hạn chế. Một số công trình đã đề cập đến vấn đề này, nhưng chưa có một nghiên cứu nào hệ thống và toàn diện. Một số tác giả như Nguyễn Minh Thư và Lê Mạnh Hùng đã thực hiện các nghiên cứu liên quan, nhưng vẫn chưa đủ để khái quát toàn bộ thực trạng và các vấn đề lý luận xung quanh trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho NTD. Các nghiên cứu hiện có thường chỉ tập trung vào một số khía cạnh nhất định, thiếu sự liên kết và tổng hợp giữa các quy định pháp luật. Do đó, cần thiết phải có một nghiên cứu sâu rộng hơn, không chỉ phân tích các quy định hiện hành mà còn đánh giá thực tiễn áp dụng, từ đó đưa ra các kiến nghị cải cách pháp luật nhằm nâng cao hiệu quả bảo vệ quyền lợi của NTD. Việc khảo sát các kinh nghiệm quốc tế cũng là một yếu tố quan trọng, giúp Việt Nam học hỏi và áp dụng những biện pháp hiệu quả trong việc bảo vệ quyền lợi của NTD.

III. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

Mục đích của nghiên cứu là nhằm làm rõ các quy định pháp luật về bồi thường thiệt hại cho NTD, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện. Nghiên cứu tập trung vào việc phân tích các quy định hiện hành trong Bộ luật Dân sự và các văn bản pháp luật liên quan, đồng thời đánh giá thực tiễn áp dụng các quy định này trong đời sống xã hội. Nhiệm vụ cụ thể bao gồm: (1) Tìm hiểu khái niệm và đặc điểm của trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho NTD; (2) Phân tích và làm rõ các quy định pháp luật hiện hành về bồi thường thiệt hại do vi phạm quyền lợi của NTD; (3) Đánh giá thực tiễn áp dụng và chỉ ra những bất cập trong việc thực hiện các quy định này; (4) Đề xuất các kiến nghị nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật về bồi thường thiệt hại cho NTD, góp phần bảo vệ quyền lợi hợp pháp của họ trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Những kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc xây dựng chính sách và pháp luật trong lĩnh vực này.

IV. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của luận văn là các quy định pháp luật liên quan đến trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho NTD theo pháp luật dân sự Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các quy định trong Bộ luật Dân sự và các văn bản pháp luật liên quan đến bảo vệ quyền lợi của NTD, đặc biệt là Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Nghiên cứu sẽ tập trung vào các quy định hiện hành từ năm 2010, khi Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng có hiệu lực, đến nay. Ngoài ra, nghiên cứu cũng sẽ xem xét các kinh nghiệm quốc tế trong việc bảo vệ quyền lợi của NTD, từ đó rút ra bài học cho Việt Nam. Việc xác định rõ đối tượng và phạm vi nghiên cứu sẽ giúp đảm bảo tính chính xác và đầy đủ của các kết quả nghiên cứu, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật trong lĩnh vực này.

V. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu tổng hợp, kết hợp giữa lý thuyết và thực tiễn. Phương pháp phân tích và tổng hợp được áp dụng để làm rõ các quy định pháp luật hiện hành về bồi thường thiệt hại cho NTD. Phương pháp so sánh sẽ được sử dụng để đối chiếu các quy định của pháp luật Việt Nam với các quy định của một số quốc gia khác, nhằm tìm ra những điểm tương đồng và khác biệt, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm. Ngoài ra, phương pháp khảo sát thực tiễn cũng được áp dụng để thu thập thông tin về việc thực hiện các quy định pháp luật trong đời sống xã hội. Việc kết hợp các phương pháp này sẽ giúp tạo ra một cái nhìn toàn diện về trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho NTD, đồng thời đảm bảo tính khả thi của các kiến nghị hoàn thiện pháp luật. Những kết quả thu được từ các phương pháp nghiên cứu sẽ cung cấp cơ sở vững chắc cho các đề xuất trong luận văn.

VI. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của Luận văn

Luận văn không chỉ có giá trị về mặt lý luận mà còn có ý nghĩa thực tiễn quan trọng. Về mặt lý luận, nghiên cứu sẽ góp phần làm rõ các khái niệm, quy định pháp luật liên quan đến trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho NTD, từ đó xây dựng cơ sở lý luận vững chắc cho các nghiên cứu tiếp theo. Về mặt thực tiễn, luận văn sẽ cung cấp thông tin hữu ích cho các nhà lập pháp, cơ quan thực thi pháp luật và các tổ chức bảo vệ quyền lợi NTD trong việc xây dựng và hoàn thiện chính sách, pháp luật. Những kiến nghị được đưa ra trong luận văn sẽ giúp nâng cao hiệu quả thực hiện các quy định pháp luật về bồi thường thiệt hại cho NTD, từ đó bảo vệ quyền lợi hợp pháp của họ một cách hiệu quả hơn. Hơn nữa, nghiên cứu cũng sẽ đóng góp vào việc xây dựng một môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động thương mại tại Việt Nam ngày càng phát triển mạnh mẽ, kéo theo sự gia tăng số lượng người tiêu dùng (NTD) và các tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ. Theo khảo sát của Cục Quản lý cạnh tranh phối hợp với Viện Nghiên cứu Thương mại, có khoảng 70% NTD được biết đến Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (BVQLNTD) và 71% hiểu rõ các quyền lợi của mình. Tuy nhiên, vẫn có tới 44% NTD chọn cách “im lặng và bỏ qua” khi quyền lợi bị xâm phạm, chủ yếu do giá trị tranh chấp nhỏ (38,56%) hoặc thủ tục khiếu nại phức tạp (20,59%). Điều này cho thấy việc bảo vệ quyền lợi NTD, đặc biệt là trách nhiệm bồi thường thiệt hại (TN BTTH) do vi phạm quyền lợi NTD, còn nhiều hạn chế trong thực tiễn.

Luận văn tập trung nghiên cứu trách nhiệm bồi thường thiệt hại do vi phạm quyền lợi của người tiêu dùng theo quy định pháp luật dân sự Việt Nam từ năm 2010 đến 2022. Mục tiêu chính là làm rõ cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng áp dụng pháp luật về TN BTTH, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật nhằm nâng cao hiệu quả bảo vệ quyền lợi NTD. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các quy định pháp luật hiện hành, các chủ thể chịu trách nhiệm bồi thường, các loại thiệt hại và nguyên tắc bồi thường, đồng thời khảo sát thực tiễn giải quyết tranh chấp tại một số địa phương trên cả nước.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng hệ thống pháp luật đồng bộ, hiệu quả, góp phần bảo vệ quyền lợi hợp pháp của NTD, thúc đẩy phát triển kinh tế thị trường lành mạnh và bền vững tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong pháp luật dân sự và lý thuyết bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

1. Lý thuyết trách nhiệm bồi thường thiệt hại (TN BTTH): TN BTTH được hiểu là nghĩa vụ pháp lý của chủ thể gây thiệt hại phải bồi thường toàn bộ thiệt hại thực tế về vật chất và tinh thần cho người bị thiệt hại. Lý thuyết này phân biệt TN BTTH trong hợp đồng và ngoài hợp đồng, đồng thời xác định các điều kiện phát sinh TN BTTH gồm: thiệt hại thực tế, hành vi vi phạm pháp luật, mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và thiệt hại.

2. Lý thuyết bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (BVQLNTD): Người tiêu dùng được định nghĩa là cá nhân mua, sử dụng hàng hóa, dịch vụ cho mục đích sinh hoạt cá nhân, gia đình. Quyền lợi NTD bao gồm quyền được an toàn, quyền được thông tin, quyền được lựa chọn, quyền được khiếu nại và quyền được bồi thường thiệt hại khi quyền lợi bị xâm phạm. Lý thuyết này nhấn mạnh vai trò của pháp luật trong việc bảo vệ NTD khỏi các hành vi gian lận, hàng giả, hàng kém chất lượng.

Ba khái niệm chính được làm rõ trong luận văn là: trách nhiệm bồi thường thiệt hại, người tiêu dùng, và quyền lợi của người tiêu dùng. Luận văn cũng tham khảo các mô hình pháp luật quốc tế về TN BTTH và BVQLNTD để so sánh và rút ra bài học cho Việt Nam.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp duy vật biện chứng kết hợp các phương pháp nghiên cứu khoa học pháp lý:

• Phân tích và tổng hợp: Phân tích các quy định pháp luật hiện hành về TN BTTH và BVQLNTD, tổng hợp các quan điểm lý luận và thực tiễn áp dụng pháp luật.
• So sánh pháp luật: So sánh các quy định pháp luật Việt Nam với pháp luật các nước phát triển như Liên minh Châu Âu, Hoa Kỳ, Hàn Quốc để nhận diện điểm mạnh, điểm yếu.
• Phương pháp điều tra khảo sát: Thu thập dữ liệu từ khảo sát ý kiến của 3.000 NTD tại 12 tỉnh, thành phố nhằm đánh giá nhận thức và thực trạng bảo vệ quyền lợi NTD.
• Phương pháp thống kê: Xử lý số liệu khảo sát để phân tích tỷ lệ NTD biết luật, mức độ khiếu nại, nguyên nhân không khiếu nại.
• Phương pháp lý luận trừu tượng và cụ thể: Áp dụng trong việc xây dựng luận cứ, đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật.

Cỡ mẫu khảo sát là 3.000 người tiêu dùng, được chọn mẫu ngẫu nhiên tại các tỉnh thành đại diện cho các vùng kinh tế trọng điểm. Thời gian nghiên cứu tập trung từ năm 2010 (khi Luật BVQLNTD có hiệu lực) đến năm 2022.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Nhận thức pháp luật của người tiêu dùng còn hạn chế: Khoảng 70% NTD biết đến Luật BVQLNTD, 71% hiểu các quyền lợi cơ bản, nhưng 44% chọn cách im lặng khi quyền lợi bị xâm phạm. Nguyên nhân chính là giá trị tranh chấp nhỏ (38,56%), thủ tục khiếu nại phức tạp (20,59%), và thiếu thông tin về cơ quan hỗ trợ (40,75%).

2. Quy định pháp luật còn phân tán và chưa đồng bộ: TN BTTH do vi phạm quyền lợi NTD được quy định rải rác trong Luật BVQLNTD, Bộ luật Dân sự (BLDS) 2015, Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa, và các văn bản chuyên ngành khác. Điều này gây khó khăn trong áp dụng và thực thi pháp luật.

3. Chủ thể chịu trách nhiệm bồi thường đa dạng nhưng chưa rõ ràng: Theo Luật BVQLNTD 2010 và BLDS 2015, chủ thể chịu TN BTTH bao gồm tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ. Tuy nhiên, việc xác định trách nhiệm trong chuỗi cung ứng còn nhiều bất cập, đặc biệt khi không xác định được nhà sản xuất hoặc nhà nhập khẩu.

4. Nguyên tắc bồi thường thiệt hại chưa được thực hiện triệt để: Nguyên tắc bồi thường toàn bộ và kịp thời được quy định rõ trong BLDS 2015, nhưng trên thực tế, việc bồi thường thường bị trì hoãn hoặc không đầy đủ. Mức bồi thường tổn thất về tinh thần tối đa chỉ bằng 100 lần mức lương cơ sở, chưa phản ánh đúng thiệt hại thực tế.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy mặc dù NTD có nhận thức tương đối về quyền lợi, nhưng sự e ngại và phức tạp trong thủ tục khiến họ không mạnh dạn khiếu nại. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về tâm lý NTD tại Việt Nam và các nước đang phát triển.

Việc quy định pháp luật phân tán, thiếu đồng bộ làm giảm hiệu quả bảo vệ quyền lợi NTD, gây khó khăn cho các cơ quan thực thi và tòa án trong việc giải quyết tranh chấp. So với các nước phát triển như EU hay Hoa Kỳ, Việt Nam còn thiếu các quy định rõ ràng về trách nhiệm của từng chủ thể trong chuỗi cung ứng, đặc biệt là trong trường hợp hàng hóa có khuyết tật.

Nguyên tắc bồi thường toàn bộ và kịp thời là cơ sở lý luận quan trọng, nhưng thực tiễn cho thấy nhiều trường hợp NTD không được bồi thường đầy đủ hoặc phải chờ đợi lâu. Mức bồi thường tổn thất tinh thần còn thấp, chưa tương xứng với thiệt hại thực tế, gây bất bình đẳng trong quan hệ pháp luật.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ NTD biết luật, tỷ lệ khiếu nại, nguyên nhân không khiếu nại, cũng như bảng so sánh các quy định pháp luật Việt Nam và quốc tế về TN BTTH.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Hoàn thiện hệ thống pháp luật về TN BTTH: Xây dựng một văn bản luật riêng biệt hoặc chương luật tập trung quy định về trách nhiệm bồi thường thiệt hại do vi phạm quyền lợi NTD, đảm bảo tính đồng bộ, rõ ràng và dễ áp dụng. Thời gian thực hiện: 2 năm. Chủ thể thực hiện: Quốc hội, Bộ Tư pháp, Bộ Công Thương.

2. Rà soát, bổ sung quy định về chủ thể chịu trách nhiệm: Cần làm rõ trách nhiệm của từng chủ thể trong chuỗi cung ứng, đặc biệt trong trường hợp không xác định được nhà sản xuất hoặc nhà nhập khẩu. Thời gian: 1 năm. Chủ thể: Bộ Công Thương, Bộ Tư pháp.

3. Nâng cao mức bồi thường tổn thất tinh thần: Điều chỉnh mức bồi thường tổn thất tinh thần phù hợp với thực tế thiệt hại và mức sống hiện nay, nhằm đảm bảo công bằng và hiệu quả bảo vệ quyền lợi NTD. Thời gian: 1 năm. Chủ thể: Quốc hội, Bộ Tư pháp.

4. Đơn giản hóa thủ tục khiếu nại và tăng cường hỗ trợ NTD: Xây dựng cơ chế hỗ trợ pháp lý miễn phí, tư vấn, hướng dẫn thủ tục khiếu nại cho NTD; đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức pháp luật. Thời gian: 1-2 năm. Chủ thể: Bộ Công Thương, các tổ chức xã hội, cơ quan truyền thông.

5. Tăng cường năng lực giải quyết tranh chấp tại tòa án: Đào tạo chuyên sâu cho thẩm phán, cán bộ tòa án về các vụ việc liên quan đến TN BTTH do vi phạm quyền lợi NTD; áp dụng các biện pháp giải quyết tranh chấp nhanh, hiệu quả. Thời gian: 2 năm. Chủ thể: Tòa án nhân dân tối cao, Bộ Tư pháp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cơ quan lập pháp và quản lý nhà nước: Giúp xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật về bảo vệ quyền lợi NTD, đặc biệt là trách nhiệm bồi thường thiệt hại.

2. Tòa án và cơ quan thi hành án: Cung cấp cơ sở pháp lý và thực tiễn để giải quyết các vụ tranh chấp liên quan đến TN BTTH do vi phạm quyền lợi NTD một cách công bằng, hiệu quả.

3. Các tổ chức bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng: Hỗ trợ trong việc tư vấn, hướng dẫn NTD khi quyền lợi bị xâm phạm, đồng thời tham gia phản biện chính sách.

4. Doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ: Nâng cao nhận thức về trách nhiệm pháp lý, từ đó chủ động thực hiện các biện pháp bảo vệ quyền lợi NTD, giảm thiểu rủi ro pháp lý.

Câu hỏi thường gặp

1. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại do vi phạm quyền lợi người tiêu dùng là gì?
   Là nghĩa vụ pháp lý của tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ phải bồi thường toàn bộ thiệt hại về vật chất và tinh thần cho người tiêu dùng khi quyền lợi của họ bị xâm phạm do hành vi vi phạm pháp luật.

2. Ai là người tiêu dùng theo quy định pháp luật Việt Nam?
   Người tiêu dùng là cá nhân mua, sử dụng hàng hóa, dịch vụ cho mục đích sinh hoạt cá nhân, gia đình, không nhằm mục đích kinh doanh. Tổ chức, cá nhân kinh doanh không được coi là người tiêu dùng.

3. Nguyên tắc bồi thường thiệt hại được áp dụng như thế nào?
   Nguyên tắc bồi thường toàn bộ và kịp thời được áp dụng, nghĩa là bên gây thiệt hại phải bồi thường toàn bộ thiệt hại thực tế và thực hiện bồi thường trong thời gian hợp lý để người bị thiệt hại khắc phục khó khăn.

4. Mức bồi thường tổn thất tinh thần được quy định ra sao?
   Theo BLDS 2015, mức bồi thường tổn thất tinh thần tối đa không quá 100 lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định, được xác định dựa trên thỏa thuận giữa các bên hoặc quyết định của tòa án.

5. Tại sao nhiều người tiêu dùng không khiếu nại khi quyền lợi bị xâm phạm?
   Nguyên nhân chính là giá trị tranh chấp nhỏ, thủ tục khiếu nại phức tạp, thiếu thông tin về cơ quan hỗ trợ và tâm lý e ngại không được giải quyết công bằng.

Kết luận

• Trách nhiệm bồi thường thiệt hại do vi phạm quyền lợi người tiêu dùng là một chế định pháp lý quan trọng, góp phần bảo vệ quyền lợi hợp pháp của NTD và thúc đẩy phát triển kinh tế thị trường lành mạnh.
• Pháp luật Việt Nam đã có nhiều quy định về TN BTTH, nhưng còn phân tán, chưa đồng bộ và chưa thực sự hiệu quả trong thực tiễn.
• Nhận thức và hành vi khiếu nại của NTD còn hạn chế do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan.
• Cần hoàn thiện hệ thống pháp luật, nâng cao mức bồi thường, đơn giản hóa thủ tục và tăng cường năng lực giải quyết tranh chấp để bảo vệ tốt hơn quyền lợi NTD.
• Luận văn đề xuất các giải pháp cụ thể với lộ trình thực hiện rõ ràng, nhằm góp phần xây dựng môi trường tiêu dùng công bằng, minh bạch và bền vững tại Việt Nam.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan chức năng, tổ chức xã hội và doanh nghiệp cần phối hợp triển khai các đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, đồng thời tăng cường tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho cộng đồng.