Biện Pháp Quản Lý Ứng Dụng Công Nghệ Thông Tin Và Truyền Thông Trong Dạy Học Môn Tiếng Anh Ở Các Trường Trung Học Phổ Thông Tỉnh Điện Biên

• Tác giả: Nguyễn Thị Nhung
• Người hướng dẫn: TS. Trần Thị Bích Liễu
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
• Đề tài: Biện Pháp Quản Lý Ứng Dụng Công Nghệ Thông Tin Trong Dạy Học Tiếng Anh Tại Trường Trung Học Phổ Thông Điện Biên
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2014
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• MỤC LỤC
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ
• MỞ ĐẦU
• 0.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG TRONG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở TRƯỜNG THPT
• 0.2. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
• 0.3. Trên thế giới
• 0.4. Một số khái niệm liên quan đến vấn đề nghiên cứu
• 0.5. Ứng dụng ICT trong giáo dục
• 0.6. Biện pháp quản lí sử dụng ICT trong dạy học môn tiếng Anh
• 0.7. Đặc điểm của ICT và các ứng dụng của ICT trong dạy học
• 0.8. Hình thức và cấp độ ứng dụng ICT trong dạy học
• 0.9. Các chương trình hỗ trợ học tập bằng ICT
• 0.10. Các công cụ ICT thường được sử dụng trong dạy học
• 0.11. Các ứng dụng của ICT trong dạy học môn Tiếng Anh
• 0.12. Đặc điểm dạy học môn Tiếng Anh
• 0.13. Các ứng dụng của ICT trong dạy học môn Tiếng Anh
• 0.14. Quản lí dạy học ở trường THPT
• 0.15. Giải pháp quản lí đổi mới dạy học ngoại ngữ theo đề án đổi mới Dạy và học ngoại ngữ giai đoạn 2008 – 2020
• 0.16. Quản lí ứng dụng ICT trong dạy học tiếng Anh ở trường THPT theo yêu cầu của quản lí dạy học và đổi mới dạy học ngoại ngữ
• 0.17. Bản chất, mục tiêu và nội dung của quản lí ứng dụng ICT trong dạy học môn tiếng Anh
• 0.18. Quản lí ứng dụng ICT trong dạy học tiếng Anh ở trường THPT theo xu hướng đổi mới quản lí dạy học ngoại ngữ
• 0.19. Tiểu kết chương 1
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG VÀ TRUYỀN THÔNG TRONG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƯỜNG THPT TỈNH ĐIỆN BIÊN
• 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
• 1.2. Việc ứng dụng ICT trong dạy học là xu hướng tất yếu của các trường học trên thế giới nói chung và ở Việt Nam nói riêng
• 1.3. Ứng dụng ICT trong dạy học đang tiếp tục được triển khai trong các nhà trường ở mọi cấp học của hệ thống giáo dục
• 1.4. Hiệu quả sử dụng ICT ở mỗi trường phụ thuộc vào chất lượng của công tác quản lí của các lãnh đạo nhà trường và các cấp lãnh đạo giáo dục
• 1.5. Đã và đang có nhiều công trình nghiên cứu về ứng dụng ICT trong dạy học nói chung và trong dạy học môn tiếng Anh nói riêng cũng như công tác quản lí việc ứng dụng ICT vào môn học này
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG TRONG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH ĐIỆN BIÊN
• 2.1. Mục tiêu, nội dung và phương pháp nghiên cứu
• 2.2. Nội dung đánh giá thực trạng
• 2.3. Các phương pháp nghiên cứu
• 2.4. Quá trình chuẩn bị
• 2.5. Phân tích kết quả đánh giá thực trạng
• 2.6. Giới thiệu các trường THPT tham gia nghiên cứu và chất lượng học tập môn tiếng Anh của học sinh ở các trường
• 2.7. Thực trạng ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh ở các trường THPT tỉnh Điện Biên
• 2.8. Thực trạng quản lí ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh ở các trường THPT tỉnh Điện Biên
• 2.9. Đánh giá chung về mặt mạnh, mặt yếu và phân tích nguyên nhân
• 2.10. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG TRONG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƯỜNG THPT TỈNH ĐIỆN BIÊN
• 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp
• 3.2. Đảm bảo tính đồng bộ
• 3.3. Đảm bảo tính thực tiễn
• 3.4. Đảm bảo tính khả thi
• 3.5. Đề xuất một số biện pháp quản lí ứng dụng ICT trong dạy học tiếng Anh ở các trường THPT tỉnh Điện Biên
• 3.5.1. Biện pháp 1: Bồi dưỡng giáo viên kiến thức và kĩ năng sử dụng ICT trong dạy học môn tiếng Anh
• 3.5.2. Biện pháp 2: Cải tiến công tác đánh giá giáo viên về kết quả ứng dụng ICT trong dạy học
• 3.5.3. Biện pháp 3: Khai thác, sử dụng có hiệu quả CSVC, phương tiện ICT, các nguồn tư liệu sử dụng trong dạy học tiếng Anh
• 3.5.4. Biện pháp 4: Chi tiết hóa các hướng dẫn giúp giáo viên chuẩn bị và thực hiện các giờ học có ứng dụng ICT
• 3.5.5. Biện pháp 5: Xây dựng nguồn lực và triển khai các chính sách hỗ trợ việc dạy học có ứng dụng ICT thiết thực và có hiệu quả hơn
• 3.6. Mối liên hệ giữa các biện pháp
• 3.7. Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
• 3.8. Kết luận chương 3
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Ứng Dụng CNTT Dạy Tiếng Anh THPT Điện Biên

Ngày nay, công nghệ thông tin (CNTT) đóng vai trò then chốt trong mọi lĩnh vực, đặc biệt là giáo dục. Việc ứng dụng CNTT trong dạy học tiếng Anh không chỉ là xu thế mà còn là yêu cầu tất yếu để nâng cao chất lượng đào tạo. Tại các trường THPT tỉnh Điện Biên, việc ứng dụng này còn nhiều thách thức nhưng cũng mở ra cơ hội lớn. Toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế đòi hỏi học sinh phải thành thạo tiếng Anh, và CNTT là công cụ đắc lực để đạt được mục tiêu này. Các phương tiện truyền thông, Internet tạo điều kiện thuận lợi cho việc đổi mới phương pháp dạy học, giúp giáo viên truyền đạt kiến thức hiệu quả hơn. Theo nghiên cứu của Nguyễn Thị Nhung (2014), ICT bao gồm các phương tiện xử lý dữ liệu, giữ, truyền và phản ánh các sản phẩm thông tin, đang phát triển với tốc độ cao, được cấu trúc thành ba bộ phận.

1.1. Lợi ích của ứng dụng CNTT trong dạy học tiếng Anh

Việc ứng dụng CNTT trong dạy học tiếng Anh mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Nó giúp các giờ học trở nên sinh động, hấp dẫn, kích thích sự hứng thú và tính tích cực của học sinh. Đồng thời, CNTT còn rèn luyện cho học sinh khả năng tự học, tự nghiên cứu và tinh thần hợp tác. Đổi mới phương pháp dạy học theo đặc thù môn học tiếng Anh là tích hợp cả 4 kỹ năng: nghe, nói, đọc, viết trong cùng một tiết học. Điều này được thực hiện một cách dễ dàng nhờ việc ứng dụng ICT thông qua các chức năng hình ảnh, âm thanh và text mà các thông tin số thể hiện.

1.2. Vai trò của giáo viên trong kỷ nguyên số

Trong kỷ nguyên số, vai trò của giáo viên không chỉ là người truyền đạt kiến thức mà còn là người hướng dẫn, hỗ trợ học sinh tự khám phá và lĩnh hội kiến thức. Giáo viên cần trang bị cho mình những kỹ năng sử dụng CNTT thành thạo để có thể khai thác tối đa tiềm năng của các công cụ này trong giảng dạy. Giáo viên cần tích hợp việc sử dụng các phương tiện ICT với các phương pháp dạy học tích cực làm cho việc dạy học trở nên hấp dẫn hơn, hứng thú hơn với môn học nhằm phát triển 4 kỹ năng nghe, nói, đọc, viết cho học sinh.

II. Thách Thức Khi Ứng Dụng CNTT Dạy Tiếng Anh Tại Điện Biên

Mặc dù có nhiều tiềm năng, việc ứng dụng CNTT trong dạy học tiếng Anh tại các trường THPT tỉnh Điện Biên vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức. Nhận thức của giáo viên về vai trò của CNTT còn hạn chế, trình độ tin học và kỹ năng sử dụng CNTT trong dạy học còn bất cập. Cơ sở hạ tầng phục vụ ứng dụng CNTT còn thiếu thốn, chưa đáp ứng được yêu cầu. Nhà trường chưa có các biện pháp đẩy mạnh việc ứng dụng CNTT trong dạy học môn tiếng Anh, thiếu các chỉ dẫn và các chính sách, nguồn lực động viên khen thưởng. Theo nghiên cứu của Nguyễn Thị Nhung (2014), công tác quản lí ứng dụng ICT trong dạy học tiếng Anh ở các trường THPT tỉnh Điện Biên còn nhiều vấn đề.

2.1. Hạn chế về cơ sở vật chất và trang thiết bị

Một trong những thách thức lớn nhất là sự thiếu thốn về cơ sở vật chất và trang thiết bị CNTT. Nhiều trường học chưa được trang bị đầy đủ máy tính, máy chiếu, internet tốc độ cao, phần mềm hỗ trợ dạy học. Điều này gây khó khăn cho giáo viên trong việc thiết kế và triển khai các bài giảng ứng dụng CNTT. Để nâng cao chất lượng giáo dục đáp ứng những yêu cầu kinh tế - xã hội trong giai đoạn hiện nay, đòi hỏi việc ứng dụng ICT trong dạy học tiếng Anh ở các nhà trường phải được quan tâm một cách đúng mức.

2.2. Năng lực sử dụng CNTT của giáo viên còn hạn chế

Bên cạnh cơ sở vật chất, năng lực sử dụng CNTT của giáo viên cũng là một vấn đề cần được quan tâm. Nhiều giáo viên chưa được đào tạo bài bản về ứng dụng CNTT trong dạy học, thiếu kỹ năng sử dụng các phần mềm, công cụ hỗ trợ giảng dạy. Điều này ảnh hưởng đến hiệu quả của việc ứng dụng CNTT trong thực tế. Việc quản lí ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh đòi hỏi người quản lí áp dụng các chức năng và phương pháp quản lí để làm cho việc ứng dụng ICT diễn ra có kế hoạch và được triển khai theo đúng kế hoạch, có sự hướng dẫn, giám sát, đánh giá, khen thưởng và trách phạt để đảm bảo hiệu quả và đạt được mục tiêu đặt ra.

2.3. Thiếu sự hỗ trợ và động viên từ nhà trường

Sự hỗ trợ và động viên từ nhà trường đóng vai trò quan trọng trong việc khuyến khích giáo viên ứng dụng CNTT trong dạy học. Tuy nhiên, nhiều trường học chưa có các chính sách, biện pháp cụ thể để hỗ trợ giáo viên, thiếu các hoạt động bồi dưỡng, tập huấn, chia sẻ kinh nghiệm. Điều này khiến giáo viên cảm thấy thiếu động lực và gặp khó khăn trong quá trình ứng dụng CNTT.

III. Giải Pháp Quản Lý Ứng Dụng CNTT Hiệu Quả Dạy Tiếng Anh

Để khắc phục những thách thức và nâng cao hiệu quả ứng dụng CNTT trong dạy học tiếng Anh tại các trường THPT tỉnh Điện Biên, cần có những giải pháp quản lý đồng bộ và hiệu quả. Các giải pháp này cần tập trung vào việc nâng cao năng lực cho giáo viên, cải thiện cơ sở vật chất, tăng cường sự hỗ trợ từ nhà trường và xây dựng môi trường học tập số năng động. Cụ thể hơn, đó là quản lí qui trình thiết kế và qui trình sử dụng giáo án dạy học tích cực điện tử trong quá trình dạy học; bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên tiếng Anh; quản lí việc ứng dụng các phần mềm và các phương tiện ICT trong dạy học để giúp giáo viên thực hiện tốt việc giảng dạy môn tiếng Anh.

3.1. Bồi dưỡng nâng cao năng lực CNTT cho giáo viên

Nhà trường cần tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn về ứng dụng CNTT trong dạy học cho giáo viên. Các khóa học này cần trang bị cho giáo viên những kiến thức, kỹ năng cần thiết để sử dụng các phần mềm, công cụ hỗ trợ giảng dạy một cách hiệu quả. Đồng thời, cần tạo điều kiện cho giáo viên tham gia các hội thảo, diễn đàn để chia sẻ kinh nghiệm và học hỏi lẫn nhau. Đó là quá trình hướng dẫn giáo viên tích hợp việc sử dụng các phương tiện ICT với các phương pháp dạy học tích cực làm cho việc dạy học trở nên hấp dẫn hơn, hứng thú hơn với môn học nhằm phát triển 4 kỹ năng nghe, nói, đọc, viết cho học sinh.

3.2. Đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị hiện đại

Nhà trường cần đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị CNTT hiện đại, đáp ứng nhu cầu dạy và học. Cần trang bị đầy đủ máy tính, máy chiếu, internet tốc độ cao, phần mềm hỗ trợ dạy học cho các phòng học. Đồng thời, cần có kế hoạch bảo trì, nâng cấp trang thiết bị định kỳ để đảm bảo hoạt động ổn định và hiệu quả. Đảng và Nhà nước cũng đã đưa ra các chủ trương chính sách cho việc áp dụng ICT trong giáo dục và dạy học. Nghị quyết Trung ương II khoá VIII cụ thể hoá bằng Chỉ thị 58-CT/TW (17/10/2000) của Bộ Chính trị đã nêu “Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác giáo dục và đào tạo ở các cấp học, bậc học, ngành học. Phát triển các hình thức đào tạo từ xa phục vụ nhu cầu học của toàn xã hội”.

3.3. Xây dựng môi trường học tập số năng động

Nhà trường cần xây dựng môi trường học tập số năng động, khuyến khích giáo viên và học sinh sử dụng CNTT trong các hoạt động dạy và học. Cần tạo ra các diễn đàn trực tuyến, các nhóm học tập trên mạng xã hội để giáo viên và học sinh có thể trao đổi, chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm. Đồng thời, cần tổ chức các cuộc thi, dự án về ứng dụng CNTT để khuyến khích sự sáng tạo và đổi mới. Văn kiện Hội nghị lần thứ II Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá VIII đã nêu: Giáo dục cần phải “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục – đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học”.

IV. Kinh Nghiệm Ứng Dụng CNTT Thành Công Dạy Tiếng Anh THPT

Nhiều trường THPT trên cả nước đã có những kinh nghiệm thành công trong việc ứng dụng CNTT trong dạy học tiếng Anh. Việc học hỏi và áp dụng những kinh nghiệm này sẽ giúp các trường THPT tỉnh Điện Biên nâng cao hiệu quả ứng dụng CNTT và cải thiện chất lượng dạy học. Các kinh nghiệm này bao gồm việc xây dựng đội ngũ giáo viên giỏi về CNTT, đầu tư cơ sở vật chất hiện đại, xây dựng kho tài liệu học tập số phong phú và tạo môi trường học tập số năng động. Để việc ứng dụng ICT trong dạy học nói chung, trong dạy học môn tiếng Anh nói riêng cần có các biện pháp quản lí có hiệu quả của lãnh đạo và cán bộ quản lí nhà trường.

4.1. Xây dựng đội ngũ giáo viên nòng cốt về CNTT

Các trường học thành công thường có đội ngũ giáo viên nòng cốt về CNTT, có khả năng sử dụng thành thạo các phần mềm, công cụ hỗ trợ giảng dạy và có kinh nghiệm thiết kế các bài giảng ứng dụng CNTT hiệu quả. Đội ngũ này đóng vai trò quan trọng trong việc lan tỏa kiến thức, kỹ năng CNTT cho các giáo viên khác và hỗ trợ họ trong quá trình ứng dụng CNTT. Việc quản lí ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh đòi hỏi người quản lí áp dụng các chức năng và phương pháp quản lí để làm cho việc ứng dụng ICT diễn ra có kế hoạch và được triển khai theo đúng kế hoạch, có sự hướng dẫn, giám sát, đánh giá, khen thưởng và trách phạt để đảm bảo hiệu quả và đạt được mục tiêu đặt ra.

4.2. Phát triển kho tài liệu học tập số đa dạng

Việc xây dựng kho tài liệu học tập số đa dạng, phong phú là một yếu tố quan trọng để nâng cao hiệu quả ứng dụng CNTT trong dạy học. Kho tài liệu này cần bao gồm các bài giảng điện tử, video bài giảng, bài tập trắc nghiệm, trò chơi tương tác, tài liệu tham khảo và các nguồn tài liệu trực tuyến khác. Các tài liệu này cần được thiết kế khoa học, hấp dẫn và phù hợp với trình độ của học sinh. Cụ thể hơn, đó là quản lí qui trình thiết kế và qui trình sử dụng giáo án dạy học tích cực điện tử trong quá trình dạy học; bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên tiếng Anh; quản lí việc ứng dụng các phần mềm và các phương tiện ICT trong dạy học để giúp giáo viên thực hiện tốt việc giảng dạy môn tiếng Anh.

V. Đánh Giá Hiệu Quả Ứng Dụng CNTT Trong Dạy Tiếng Anh THPT

Việc đánh giá hiệu quả ứng dụng CNTT trong dạy học tiếng Anh là rất quan trọng để xác định những điểm mạnh, điểm yếu và có những điều chỉnh phù hợp. Việc đánh giá cần được thực hiện một cách khách quan, khoa học và toàn diện, dựa trên các tiêu chí cụ thể và rõ ràng. Các tiêu chí này có thể bao gồm kết quả học tập của học sinh, mức độ hứng thú của học sinh, khả năng sử dụng CNTT của giáo viên và mức độ đáp ứng của cơ sở vật chất. Đó là quá trình hướng dẫn giáo viên tích hợp việc sử dụng các phương tiện ICT với các phương pháp dạy học tích cực làm cho việc dạy học trở nên hấp dẫn hơn, hứng thú hơn với môn học nhằm phát triển 4 kỹ năng nghe, nói, đọc, viết cho học sinh.

5.1. Các tiêu chí đánh giá hiệu quả ứng dụng CNTT

Các tiêu chí đánh giá hiệu quả ứng dụng CNTT cần được xây dựng một cách cụ thể, rõ ràng và dễ đo lường. Các tiêu chí này có thể bao gồm: (1) Kết quả học tập của học sinh (điểm số, tỷ lệ đỗ tốt nghiệp); (2) Mức độ hứng thú của học sinh (số lượng học sinh tham gia các hoạt động học tập, mức độ tương tác trong lớp học); (3) Khả năng sử dụng CNTT của giáo viên (mức độ sử dụng các phần mềm, công cụ hỗ trợ giảng dạy, khả năng thiết kế các bài giảng ứng dụng CNTT); (4) Mức độ đáp ứng của cơ sở vật chất (số lượng máy tính, máy chiếu, internet tốc độ cao, phần mềm hỗ trợ dạy học).

5.2. Phương pháp đánh giá hiệu quả ứng dụng CNTT

Việc đánh giá hiệu quả ứng dụng CNTT cần được thực hiện bằng nhiều phương pháp khác nhau, bao gồm: (1) Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh; (2) Quan sát các hoạt động dạy và học trên lớp; (3) Phỏng vấn giáo viên và học sinh; (4) Thu thập phản hồi từ phụ huynh; (5) Phân tích dữ liệu về việc sử dụng CNTT trong dạy học. Các phương pháp này cần được sử dụng một cách kết hợp để có được cái nhìn toàn diện và chính xác về hiệu quả ứng dụng CNTT.

VI. Tương Lai Ứng Dụng CNTT Dạy Tiếng Anh Tại Điện Biên

Với sự phát triển không ngừng của CNTT, tương lai ứng dụng CNTT trong dạy học tiếng Anh tại các trường THPT tỉnh Điện Biên hứa hẹn nhiều tiềm năng và cơ hội. Việc ứng dụng các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), thực tế ảo (VR), thực tế tăng cường (AR) sẽ mang lại những trải nghiệm học tập thú vị và hiệu quả hơn cho học sinh. Đồng thời, việc xây dựng hệ thống học tập trực tuyến (e-learning) sẽ giúp học sinh có thể học tập mọi lúc, mọi nơi và tiếp cận với nguồn tài liệu học tập phong phú. Tuy nhiên, để đạt được những thành công này, cần có sự đầu tư, quan tâm và chỉ đạo sát sao từ các cấp lãnh đạo, sự nỗ lực của giáo viên và sự ủng hộ của cộng đồng.

6.1. Ứng dụng trí tuệ nhân tạo AI trong dạy học tiếng Anh

Trí tuệ nhân tạo (AI) có thể được ứng dụng trong dạy học tiếng Anh để tạo ra các phần mềm, ứng dụng hỗ trợ học tập cá nhân hóa, giúp học sinh học tập theo tốc độ và phong cách riêng của mình. AI cũng có thể được sử dụng để chấm điểm bài tập, cung cấp phản hồi cho học sinh và tạo ra các bài tập luyện tập phù hợp với trình độ của từng học sinh.

6.2. Phát triển hệ thống học tập trực tuyến e learning

Hệ thống học tập trực tuyến (e-learning) sẽ giúp học sinh có thể học tập mọi lúc, mọi nơi và tiếp cận với nguồn tài liệu học tập phong phú. Hệ thống này cần được thiết kế thân thiện, dễ sử dụng và có đầy đủ các tính năng cần thiết để hỗ trợ học tập, như: bài giảng điện tử, video bài giảng, bài tập trắc nghiệm, diễn đàn trao đổi, hệ thống quản lý học tập.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, việc ứng dụng Công nghệ Thông tin và Truyền thông (ICT) trong giáo dục trở thành xu hướng tất yếu nhằm nâng cao chất lượng dạy và học. Tại Việt Nam, đặc biệt là các trường Trung học Phổ thông (THPT) tỉnh Điện Biên, việc ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh đang được quan tâm nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp giảng dạy và nâng cao năng lực ngoại ngữ cho học sinh. Theo khảo sát tại 3 trường THPT tiêu biểu của tỉnh Điện Biên, gồm THPT Phan Đình Giót, THPT Chuyên Lê Quý Đôn và Dân tộc nội trú THPT Huyện Tuần Giáo, có khoảng 90 học sinh, 15 giáo viên và 15 cán bộ quản lý tham gia nghiên cứu thực trạng ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý và ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh tại các trường THPT tỉnh Điện Biên, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, khả thi nhằm thúc đẩy việc ứng dụng ICT hiệu quả hơn. Nghiên cứu tập trung trong giai đoạn năm học 2013-2014, với phạm vi khảo sát tại các trường có điều kiện kinh tế-xã hội và mức độ ứng dụng ICT khác nhau, nhằm phản ánh đa dạng thực trạng và nhu cầu quản lý.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho công tác quản lý ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ngoại ngữ, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục theo đề án dạy và học ngoại ngữ giai đoạn 2008-2020, đồng thời hỗ trợ phát triển kỹ năng 4 kỹ năng nghe, nói, đọc, viết cho học sinh THPT tỉnh Điện Biên.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và ứng dụng ICT trong dạy học, trong đó:

• Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý được hiểu là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra nhằm đạt mục tiêu giáo dục với hiệu quả cao nhất. Các chức năng quản lý gồm kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá (Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, 2010).

• Lý thuyết ứng dụng ICT trong giáo dục: ICT bao gồm các công cụ và tài nguyên công nghệ hỗ trợ giao tiếp, tạo lập và quản lý thông tin, gồm máy tính, Internet, phần mềm, thiết bị truyền thông. Ứng dụng ICT trong dạy học giúp đổi mới phương pháp, tăng tính tương tác, cá nhân hóa học tập và phát triển kỹ năng ngôn ngữ (Anderson, 2010; EStrategy Framework, 2010).

• Khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc: Được Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam ban hành, xác định trình độ ngoại ngữ của giáo viên và học sinh theo các tiêu chuẩn quốc tế, làm cơ sở xây dựng chương trình và đánh giá kết quả dạy học (Bộ GD-ĐT, 2008).

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý ứng dụng ICT, biện pháp quản lý, dạy học tích cực, kỹ năng ngoại ngữ 4 kỹ năng (nghe, nói, đọc, viết), và các cấp độ ứng dụng ICT trong dạy học (bước đầu, thông dụng, sâu phổ biến, chuyển đổi).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp giữa nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn:

• Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu định lượng và định tính từ 3 trường THPT tỉnh Điện Biên, với 90 học sinh, 15 giáo viên, 15 cán bộ quản lý và tổ trưởng chuyên môn. Dữ liệu bao gồm phiếu khảo sát, phỏng vấn sâu, quan sát trực tiếp các giờ dạy có ứng dụng ICT, và phân tích tài liệu quản lý nhà trường.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả (tính phần trăm, so sánh tỷ lệ) để đánh giá thực trạng; phân tích nội dung phỏng vấn để làm rõ các biện pháp quản lý hiện hành và đề xuất; áp dụng phương pháp toán thống kê để xử lý số liệu khảo sát.

• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2013-2014, bắt đầu từ việc xây dựng công cụ khảo sát, thu thập dữ liệu, phân tích kết quả và đề xuất biện pháp quản lý phù hợp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh: Khoảng 65% giáo viên đã sử dụng các phương tiện ICT như máy chiếu, phần mềm học tiếng Anh, và Internet trong giảng dạy. Tuy nhiên, chỉ khoảng 40% giáo viên tự tin sử dụng ICT một cách thành thạo trong các tiết học.

2. Điều kiện cơ sở vật chất và trang thiết bị: Các trường được khảo sát có mức độ trang bị ICT khác nhau, với trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn có cơ sở vật chất tốt nhất, đạt khoảng 80% tiêu chuẩn thiết bị cần thiết, trong khi trường Dân tộc nội trú THPT Huyện Tuần Giáo chỉ đạt khoảng 50%.

3. Năng lực và nhận thức của giáo viên: Khoảng 55% giáo viên có trình độ tin học cơ bản, nhưng chỉ 30% có kỹ năng sử dụng ICT chuyên sâu phục vụ dạy học tiếng Anh. Nhận thức về vai trò của ICT trong đổi mới phương pháp giảng dạy được đánh giá tích cực ở mức 70%.

4. Công tác quản lý ứng dụng ICT: Các biện pháp quản lý hiện tại còn thiếu đồng bộ và chưa có chính sách khuyến khích rõ ràng. Chỉ 35% cán bộ quản lý cho biết có kế hoạch đào tạo và bồi dưỡng kỹ năng ICT cho giáo viên. Việc kiểm tra, đánh giá hiệu quả ứng dụng ICT trong dạy học còn hạn chế, chưa thường xuyên và chưa có tiêu chí cụ thể.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên chủ yếu do thiếu nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất, hạn chế về kỹ năng ICT của giáo viên và thiếu các biện pháp quản lý đồng bộ, có hệ thống từ phía nhà trường. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, như tại Singapore và Phần Lan, nơi có chính sách đầu tư mạnh mẽ và bồi dưỡng giáo viên bài bản, việc ứng dụng ICT trong dạy học tiếng Anh đạt hiệu quả cao hơn rõ rệt.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ sử dụng ICT của giáo viên theo từng trường, biểu đồ tròn phân bố năng lực ICT của giáo viên, và bảng tổng hợp các biện pháp quản lý hiện hành cùng mức độ thực hiện. Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh vai trò then chốt của công tác quản lý trong việc tạo điều kiện và thúc đẩy ứng dụng ICT hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Anh, phát triển kỹ năng 4 kỹ năng cho học sinh.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao kỹ năng ICT cho giáo viên tiếng Anh: Triển khai các khóa đào tạo chuyên sâu về sử dụng phần mềm, thiết bị ICT phục vụ giảng dạy, với mục tiêu 80% giáo viên đạt trình độ sử dụng ICT thành thạo trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện là phòng Giáo dục và các trường THPT phối hợp tổ chức.

2. Cải tiến công tác đánh giá và kiểm tra ứng dụng ICT trong dạy học: Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả ứng dụng ICT, tổ chức kiểm tra định kỳ hàng học kỳ, nhằm nâng tỷ lệ giáo viên được đánh giá và khen thưởng lên trên 70% trong 2 năm tới. Nhà trường và Sở Giáo dục chịu trách nhiệm triển khai.

3. Đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất và trang thiết bị ICT: Ưu tiên trang bị máy tính, máy chiếu, kết nối Internet ổn định cho các phòng học tiếng Anh, phấn đấu đạt chuẩn tối thiểu 75% thiết bị cần thiết trong 3 năm. Sở Giáo dục phối hợp với các nhà tài trợ và chính quyền địa phương thực hiện.

4. Xây dựng chính sách khuyến khích và hỗ trợ giáo viên ứng dụng ICT: Thiết lập các hình thức khen thưởng, hỗ trợ tài chính và thời gian chuẩn bị bài giảng có ứng dụng ICT, nhằm tạo động lực cho giáo viên đổi mới phương pháp giảng dạy. Thời gian thực hiện trong 1 năm, do Ban Giám hiệu các trường chủ trì.

5. Phát triển kho tư liệu, bài giảng điện tử dùng chung: Tạo lập hệ thống chia sẻ tài liệu, bài giảng điện tử, phần mềm học tập để giáo viên tham khảo và sử dụng, nâng cao chất lượng bài giảng. Mục tiêu hoàn thành trong 18 tháng, do Sở Giáo dục phối hợp với các trường thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp: Nhận diện các biện pháp quản lý ứng dụng ICT hiệu quả, từ đó xây dựng chính sách và kế hoạch phù hợp với điều kiện thực tế địa phương.

2. Giáo viên tiếng Anh tại các trường THPT: Nắm bắt các phương pháp ứng dụng ICT trong giảng dạy, nâng cao kỹ năng sử dụng công nghệ để đổi mới phương pháp dạy học.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục, Công nghệ giáo dục: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về quản lý ứng dụng ICT trong giáo dục ngoại ngữ.

4. Các cơ quan quản lý giáo dục và đào tạo: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để xây dựng các chương trình đào tạo, bồi dưỡng giáo viên và phát triển hạ tầng ICT trong giáo dục.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao việc ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh lại quan trọng?
   Ứng dụng ICT giúp đổi mới phương pháp giảng dạy, tăng tính tương tác, sinh động, hỗ trợ phát triển 4 kỹ năng nghe, nói, đọc, viết cho học sinh, đồng thời tạo điều kiện học tập linh hoạt và cá nhân hóa.

2. Những khó khăn chính trong việc quản lý ứng dụng ICT tại các trường THPT tỉnh Điện Biên là gì?
   Bao gồm hạn chế về cơ sở vật chất, kỹ năng ICT của giáo viên còn thấp, thiếu các biện pháp quản lý đồng bộ và chính sách khuyến khích chưa rõ ràng.

3. Làm thế nào để nâng cao kỹ năng ICT cho giáo viên tiếng Anh?
   Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu, câu lạc bộ trao đổi kinh nghiệm, hỗ trợ kỹ thuật thường xuyên và tạo điều kiện thời gian chuẩn bị bài giảng có ứng dụng ICT.

4. Các biện pháp quản lý nào được đề xuất để thúc đẩy ứng dụng ICT?
   Bao gồm bồi dưỡng giáo viên, cải tiến đánh giá, đầu tư cơ sở vật chất, xây dựng chính sách khuyến khích và phát triển kho tư liệu điện tử dùng chung.

5. ICT hỗ trợ phát triển kỹ năng ngoại ngữ như thế nào?
   ICT cung cấp các công cụ đa phương tiện như video, phần mềm luyện tập, trò chơi giáo dục giúp học sinh luyện tập kỹ năng nghe, nói, đọc, viết một cách sinh động và hiệu quả hơn.

Kết luận

• Quản lý ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh tại các trường THPT tỉnh Điện Biên còn nhiều hạn chế về cơ sở vật chất, kỹ năng giáo viên và biện pháp quản lý chưa đồng bộ.
• Việc ứng dụng ICT góp phần nâng cao chất lượng dạy học, phát triển kỹ năng 4 kỹ năng ngoại ngữ cho học sinh, phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục.
• Đề xuất các biện pháp quản lý gồm bồi dưỡng giáo viên, cải tiến đánh giá, đầu tư cơ sở vật chất, xây dựng chính sách khuyến khích và phát triển kho tư liệu điện tử.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho công tác quản lý ứng dụng ICT trong giáo dục ngoại ngữ tại địa phương.
• Khuyến nghị các trường và cơ quan quản lý triển khai các giải pháp trong vòng 1-3 năm để nâng cao hiệu quả ứng dụng ICT trong dạy học môn Tiếng Anh.

Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý giáo dục và hiệu trưởng các trường THPT tỉnh Điện Biên cần xây dựng kế hoạch cụ thể triển khai các biện pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp. Đề nghị các giáo viên tiếng Anh tích cực tham gia các khóa bồi dưỡng kỹ năng ICT để nâng cao năng lực giảng dạy.