Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2015-2019, công tác quản lý kê khai thuế tại Cục Thuế thành phố Hải Phòng đã có những bước phát triển quan trọng, góp phần nâng cao nguồn thu ngân sách nhà nước (NSNN). Với số lượng doanh nghiệp (DN) ngày càng tăng và sự đa dạng trong hoạt động sản xuất kinh doanh, việc quản lý kê khai thuế trở thành một thách thức lớn đối với cơ quan thuế. Theo báo cáo của Cục Thuế Hải Phòng, tỷ lệ hồ sơ khai thuế (HSKT) nộp đúng hạn đã tăng từ 55,15% năm 2015 lên đến 94,57% năm 2019, trong khi tỷ lệ không nộp HSKT giảm từ 25,14% xuống còn 3,28%. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng công tác quản lý kê khai thuế đối với các doanh nghiệp tại Cục Thuế thành phố Hải Phòng, từ đó đề xuất các biện pháp tăng cường hiệu quả quản lý trong giai đoạn 2020-2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào Cục Thuế thành phố Hải Phòng trong khoảng thời gian 2015-2019, với ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả thu NSNN, giảm thiểu thất thu và gian lận thuế, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ thuế một cách thuận lợi và minh bạch.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về thuế và quản lý thuế, trong đó có các khái niệm cơ bản về thuế như thuế là khoản thu bắt buộc không hoàn trả trực tiếp của Nhà nước nhằm đáp ứng nhu cầu chi tiêu công cộng. Vai trò của thuế được phân tích qua các chức năng như nguồn thu chủ yếu của NSNN, công cụ điều hòa thu nhập, kiểm soát hoạt động sản xuất kinh doanh và thúc đẩy phát triển kinh tế. Quản lý kê khai thuế được hiểu là hoạt động tổ chức, điều hành và giám sát việc kê khai thuế của người nộp thuế (NNT) nhằm đảm bảo thu đúng, thu đủ, kịp thời theo quy định pháp luật. Mô hình quản lý kê khai thuế tập trung vào ba nội dung chính: quản lý NNT kê khai thuế, quản lý hồ sơ khai thuế và xử lý vi phạm liên quan đến kê khai thuế. Các khái niệm chuyên ngành như hồ sơ khai thuế điện tử (HSKTĐT), tỷ lệ nộp hồ sơ đúng hạn, xử phạt vi phạm hành chính thuế cũng được sử dụng để đánh giá hiệu quả công tác quản lý.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ các báo cáo thường niên của Cục Thuế thành phố Hải Phòng, Tổng cục Thuế, các văn bản pháp luật liên quan và các tạp chí chuyên ngành về thuế và tài chính. Phương pháp nghiên cứu bao gồm phân tích thống kê số liệu kê khai thuế, so sánh tỷ lệ nộp hồ sơ qua các năm, tổng hợp kết quả xử lý hồ sơ sai sót và vi phạm. Phương pháp so sánh được áp dụng để đối chiếu thực trạng quản lý kê khai thuế tại Hải Phòng với kinh nghiệm của các địa phương khác như Hà Nội và Nghệ An. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ hồ sơ khai thuế của các doanh nghiệp thuộc quản lý của Cục Thuế Hải Phòng trong giai đoạn 2015-2019, với phương pháp chọn mẫu toàn bộ nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2015 đến năm 2019, tập trung phân tích các biến động và xu hướng trong công tác quản lý kê khai thuế.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ nộp hồ sơ khai thuế tăng rõ rệt: Tỷ lệ hồ sơ khai thuế đã nộp so với số hồ sơ phải nộp tăng từ 74,14% năm 2015 lên trên 96% trong các năm 2017-2019. Tỷ lệ nộp đúng hạn cũng tăng từ 55,01% năm 2015 lên 94,57% năm 2019, cho thấy sự cải thiện đáng kể trong ý thức và trách nhiệm của người nộp thuế.

  2. Tỷ lệ hồ sơ khai thuế nộp chậm và không nộp giảm mạnh: Số lượt hồ sơ khai thuế nộp chậm giảm từ 52.400 hồ sơ năm 2015 xuống còn 8.453 hồ sơ năm 2019, tương ứng giảm 61%. Tỷ lệ không nộp hồ sơ giảm từ 25,14% xuống còn 3,28%, phản ánh hiệu quả của các biện pháp đôn đốc và xử phạt vi phạm.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin nâng cao hiệu quả quản lý: Việc triển khai hệ thống kê khai thuế điện tử và ứng dụng quản lý thuế tập trung TMS đã giúp Cục Thuế Hải Phòng theo dõi, xử lý hồ sơ nhanh chóng, chính xác. Tỷ lệ doanh nghiệp đăng ký kê khai thuế qua mạng đạt trên 99%, tỷ lệ nộp thuế điện tử trên 96%.

  4. Xử lý hồ sơ khai thuế sai sót được tăng cường: Số lượng hồ sơ khai thuế được điều chỉnh do cơ quan thuế phát hiện tăng từ 225 hồ sơ năm 2015 lên 656 hồ sơ năm 2019. Tỷ lệ điều chỉnh hồ sơ ngay trong kỳ kế toán đạt 67,43% năm 2019, góp phần giảm thiểu số nợ ảo và số tiền chậm nộp phát sinh.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của sự cải thiện trong công tác quản lý kê khai thuế là do sự phối hợp đồng bộ giữa việc ứng dụng công nghệ thông tin và nâng cao năng lực cán bộ thuế. Việc triển khai kê khai thuế điện tử giúp giảm thiểu sai sót, tăng tính minh bạch và thuận tiện cho người nộp thuế. So với các nghiên cứu tại Hà Nội và Nghệ An, Hải Phòng đã đạt được tỷ lệ nộp hồ sơ đúng hạn và tỷ lệ doanh nghiệp tham gia kê khai điện tử tương đương hoặc cao hơn, cho thấy hiệu quả của các biện pháp quản lý. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số khó khăn như sự ngại tiếp cận công nghệ của một bộ phận doanh nghiệp, chi phí ban đầu cho chữ ký số và các lỗi kỹ thuật trong hệ thống. Việc xử phạt vi phạm hành chính thuế được thực hiện nghiêm túc đã nâng cao ý thức chấp hành của người nộp thuế. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ nộp hồ sơ khai thuế đúng hạn theo năm và bảng tổng hợp số lượng hồ sơ điều chỉnh, giúp minh họa rõ nét xu hướng cải thiện công tác quản lý kê khai thuế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao trình độ nghiệp vụ và kỹ năng CNTT cho cán bộ thuế: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ thuế và kỹ năng khai thác phần mềm quản lý thuế nhằm nâng cao năng lực xử lý hồ sơ và hỗ trợ người nộp thuế. Thời gian thực hiện: 2020-2022. Chủ thể thực hiện: Cục Thuế thành phố Hải Phòng phối hợp với các cơ sở đào tạo.

  2. Hoàn thiện và nâng cấp hệ thống phần mềm quản lý kê khai thuế: Đầu tư nâng cấp phần mềm TMS và các ứng dụng hỗ trợ kê khai thuế điện tử để đảm bảo tính ổn định, bảo mật và khả năng xử lý khối lượng hồ sơ lớn. Thời gian thực hiện: 2020-2023. Chủ thể thực hiện: Cục Thuế phối hợp với Tổng cục Thuế và các nhà cung cấp công nghệ.

  3. Tăng cường công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế: Đẩy mạnh các chương trình tuyên truyền về lợi ích và quy trình kê khai thuế điện tử, hỗ trợ kỹ thuật cho doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Thời gian thực hiện: liên tục từ 2020. Chủ thể thực hiện: Phòng Tuyên truyền - Hỗ trợ NNT của Cục Thuế.

  4. Hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa các bộ phận trong ngành thuế: Xây dựng quy trình phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban như Kê khai, Thanh tra - Kiểm tra, Quản lý nợ để xử lý kịp thời các hồ sơ sai sót và vi phạm, nâng cao hiệu quả quản lý. Thời gian thực hiện: 2020-2021. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo Cục Thuế Hải Phòng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ công chức ngành thuế: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý kê khai thuế, giúp nâng cao nghiệp vụ và kỹ năng quản lý hồ sơ khai thuế điện tử.

  2. Doanh nghiệp và kế toán thuế: Giúp hiểu rõ quy trình kê khai thuế, các nguyên tắc và nghĩa vụ, từ đó nâng cao ý thức chấp hành và giảm thiểu sai sót trong kê khai.

  3. Nhà quản lý và hoạch định chính sách: Cung cấp dữ liệu và phân tích thực trạng để xây dựng các chính sách thuế phù hợp, cải thiện môi trường kinh doanh và tăng cường hiệu quả thu ngân sách.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kinh tế, quản lý thuế: Tài liệu tham khảo hữu ích cho nghiên cứu sâu về công tác quản lý thuế, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế và các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý kê khai thuế là gì?
    Quản lý kê khai thuế là hoạt động tổ chức, giám sát việc kê khai thuế của người nộp thuế nhằm đảm bảo thu đúng, đủ, kịp thời theo quy định pháp luật. Ví dụ, Cục Thuế Hải Phòng sử dụng hệ thống TMS để theo dõi và xử lý hồ sơ khai thuế điện tử.

  2. Tại sao kê khai thuế điện tử lại quan trọng?
    Kê khai thuế điện tử giúp giảm thời gian, chi phí cho doanh nghiệp, tăng tính minh bạch và chính xác trong quản lý thuế. Tại Hải Phòng, tỷ lệ doanh nghiệp kê khai thuế qua mạng đạt trên 99%, góp phần nâng cao hiệu quả thu ngân sách.

  3. Nguyên nhân chính dẫn đến hồ sơ khai thuế nộp chậm là gì?
    Nguyên nhân bao gồm sự ngại tiếp cận công nghệ của một số doanh nghiệp, chi phí ban đầu cho chữ ký số, và lỗi kỹ thuật trong hệ thống. Việc tuyên truyền và xử phạt vi phạm đã giúp giảm đáng kể tình trạng này.

  4. Cục Thuế Hải Phòng đã áp dụng những biện pháp gì để nâng cao hiệu quả quản lý kê khai thuế?
    Cục Thuế đã triển khai kê khai thuế điện tử, ứng dụng phần mềm quản lý thuế tập trung TMS, tăng cường xử phạt vi phạm hành chính và nâng cao năng lực cán bộ thuế.

  5. Làm thế nào để doanh nghiệp giảm thiểu sai sót trong kê khai thuế?
    Doanh nghiệp cần cập nhật chính sách thuế, sử dụng phần mềm kê khai thuế điện tử, tham gia các khóa đào tạo và phối hợp chặt chẽ với cơ quan thuế để được hỗ trợ kỹ thuật và tư vấn.

Kết luận

  • Công tác quản lý kê khai thuế tại Cục Thuế thành phố Hải Phòng giai đoạn 2015-2019 đã đạt nhiều kết quả tích cực với tỷ lệ hồ sơ khai thuế nộp đúng hạn tăng lên trên 94%.
  • Việc ứng dụng công nghệ thông tin, đặc biệt là hệ thống kê khai thuế điện tử và phần mềm quản lý thuế tập trung TMS, đóng vai trò then chốt trong nâng cao hiệu quả quản lý.
  • Số lượng hồ sơ khai thuế sai sót được phát hiện và điều chỉnh tăng, góp phần giảm thiểu thất thu và nợ thuế ảo.
  • Các biện pháp đề xuất tập trung vào nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện hệ thống công nghệ, tăng cường tuyên truyền và phối hợp nội bộ nhằm tiếp tục cải thiện công tác quản lý kê khai thuế trong giai đoạn 2020-2025.
  • Khuyến nghị các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và nhà nghiên cứu tham khảo để phát triển các chính sách và giải pháp phù hợp, thúc đẩy sự minh bạch và hiệu quả trong quản lý thuế.

Hãy bắt đầu áp dụng các biện pháp quản lý kê khai thuế hiệu quả để góp phần nâng cao nguồn thu ngân sách và phát triển kinh tế bền vững tại Hải Phòng.