Ảnh Hưởng Của Quan Hệ Chính Trị Đến Khả Năng Sinh Lời Của Doanh Nghiệp: Bằng Chứng Từ Việt Nam

• Tác giả: Phạm Thị Ngọc Nhung
• Người hướng dẫn: PGS. Lê Phan Thị Diệu Thảo
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế TP. Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng (Hướng ứng dụng)
• Đề tài: Ảnh Hưởng Của Quan Hệ Chính Trị Đến Khả Năng Sinh Lời Của Doanh Nghiệp Tại Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: TP. Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu
• 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.4. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5. Kết cấu của nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN LÝ THUYẾT VÀ NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM
• 2.1. Khả năng sinh lời của doanh nghiệp
• 2.2. Quan hệ chính trị
• 2.3. Lý thuyết thể chế
• 2.4. Các nghiên cứu thực nghiệm
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Giả thuyết nghiên cứu
• 3.2. Mô hình nghiên cứu
• 3.3. Định nghĩa và đo lường biến trong mô hình
• 3.4. Dữ liệu nghiên cứu
• 3.5. Trình tự nghiên cứu
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Thống kê mô tả
• 4.2. Phân tích tương quan
• 4.3. Kết quả hồi quy
• 4.4. Thảo luận kết quả nghiên cứu
• 4.5. Gợi ý chính sách
• 4.6. Hạn chế của đề tài
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1: DANH SÁCH CÁC CÔNG TY CỔ PHẦN NIÊM YẾT TRÊN HOSE ĐƯỢC SỬ DỤNG TRONG DỮ LIỆU
• PHỤ LỤC 2: KẾT QUẢ TỪ PHẦN MỀM STATA

I. Tổng quan Ảnh Hưởng Quan Hệ Chính Trị Doanh Nghiệp Việt Nam

Nền kinh tế Việt Nam, chuyển đổi từ kế hoạch hóa tập trung sang thị trường, chứng kiến sự trỗi dậy của các doanh nghiệp có quan hệ chính trị. Phần lớn doanh nghiệp đều xuất thân từ Tổng công ty Nhà nước hoặc được cổ phần hóa từ doanh nghiệp Nhà nước. Vị trí lãnh đạo thường do cơ quan Nhà nước quyết định, với các thành viên có liên hệ với Chính phủ hoặc từng giữ chức vụ trong bộ máy Nhà nước. Tương tự như Trung Quốc, mối quan hệ chính trị đóng vai trò quan trọng, ảnh hưởng đến giá trị doanh nghiệp, sự phát triển của công ty tư nhân và doanh nghiệp gia đình. Ngày nay, dù kinh tế hướng đến thị trường hóa, sự can thiệp của Nhà nước vẫn đáng kể, điều này dẫn đến sự quan tâm về mối quan hệ doanh nghiệp chính phủ. Các biện pháp hành chính kiểm soát giá cả, điều chỉnh đầu tư, quản lý giá xăng dầu và nguyên liệu công nghiệp vẫn còn phổ biến.

1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của Doanh nghiệp Nhà nước

Từ năm 1990, doanh nghiệp Nhà nước đã trải qua quá trình cổ phần hóa liên tục, tuy nhiên, thành phần kinh tế Nhà nước và tập thể vẫn được ưu tiên phát triển, nhưng kinh tế tư nhân và kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài lại có tốc độ tăng trưởng cao hơn. Năm 2016, Tổng cục Thống kê cho thấy kinh tế cá thể chiếm 30% GDP, kinh tế Nhà nước 29%, kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài 19%, và kinh tế tư nhân 8%. Điều này cho thấy sự phụ thuộc đáng kể vào kinh tế Nhà nước và ảnh hưởng của nó đến bức tranh kinh tế tổng thể. Do đó, việc hiểu rõ quan hệ chính trị doanh nghiệp trở nên vô cùng quan trọng để đánh giá chính xác hiệu quả hoạt động.

1.2. Vai trò của Nhà Nước trong môi trường kinh tế hiện nay

Việt Nam phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu nguyên liệu thô và vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. Để bảo vệ nền kinh tế trong nước, Nhà nước tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp nội địa, đặc biệt là công ty có quan hệ chính trị. Ưu đãi về huy động vốn tín dụng giúp doanh nghiệp có quan hệ chính trị phát triển khả năng kinh doanh. Tuy nhiên, liệu rằng môi trường thuận lợi này có ảnh hưởng đến lợi ích của các nhà đầu tư vào doanh nghiệp không có quan hệ chính trị hay không. Câu hỏi đặt ra là liệu khả năng sinh lời và phát triển của những doanh nghiệp này có cao hơn so với các doanh nghiệp còn lại hay không, đặt ra nhu cầu nghiên cứu về ảnh hưởng chính sách nhà nước.

II. Thách Thức Rủi Ro Chính Trị Ảnh Hưởng Lợi Nhuận Doanh Nghiệp

Nghiên cứu của Boycko và cộng sự (1996) chỉ ra rằng công ty Nhà nước thường hoạt động kém hiệu quả vì tập trung vào mục tiêu chính trị và xã hội hơn là lợi ích cổ đông. Chính trị gia có xu hướng duy trì sự ủng hộ chính trị thông qua các chính sách việc làm. Họ quan tâm đến phiếu bầu và hỗ trợ công đoàn lao động, những yếu tố ảnh hưởng đến đảng chính trị. Tương tự, doanh nghiệp Nhà nước thường được yêu cầu sản xuất ở khu vực mà chính sách chính trị mong muốn hơn là kinh tế. Dinc (2005) chứng minh rằng ngân hàng Nhà nước cho vay nhiều hơn trong năm bầu cử so với ngân hàng tư nhân ở thị trường mới nổi. Bertrand và cộng sự (2006) cho thấy các công ty Pháp do giám đốc điều hành có quan hệ chính trị quản lý tạo ra nhiều việc làm hơn trong lĩnh vực chính trị gây tranh cãi.

2.1. Thực trạng về kết nối chính trị trong Ban Giám Đốc

Bao nhiêu doanh nghiệp có thành viên trong ban giám đốc đã và đang giữ vị trí trong tổ chức Nhà nước? Các doanh nghiệp này có đặc điểm và hiệu quả hoạt động ra sao? Một doanh nghiệp quan hệ tốt với Chính phủ sẽ nhận được sự trợ giúp nhiều hơn, cơ hội hợp tác với các dự án Chính phủ và hoạt động thuận lợi hơn. Kết nối tốt với cơ quan Nhà nước giúp doanh nghiệp nhận nhiều ưu đãi hơn từ phía ngân hàng. Điều này đặt ra câu hỏi về tính minh bạch và sự công bằng trong môi trường kinh doanh Việt Nam.

2.2. Khả năng sinh lời và phát triển bền vững của Doanh nghiệp

Nghiên cứu này tập trung vào ảnh hưởng của quan hệ chính trị đối với khả năng sinh lời của doanh nghiệp tại Việt Nam. Mục tiêu là kiểm định ảnh hưởng của yếu tố quan hệ chính trị đối với lợi nhuận doanh nghiệp. Câu hỏi đặt ra là: Quan hệ chính trị ảnh hưởng như thế nào đến khả năng sinh lời của doanh nghiệp tại Việt Nam? Phạm vi nghiên cứu bao gồm 280 doanh nghiệp phi tài chính niêm yết tại Sở giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh (HOSE) từ năm 2011 đến năm 2017.

2.3. Ảnh hưởng của tham nhũng và chủ nghĩa thân hữu đến doanh nghiệp

Thực tế cho thấy, tham nhũng và chủ nghĩa thân hữu có thể tạo ra lợi thế không công bằng cho một số doanh nghiệp, đồng thời gây khó khăn cho các doanh nghiệp khác. Điều này làm sai lệch cạnh tranh và gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường kinh doanh. Cần có các biện pháp mạnh mẽ để ngăn chặn tham nhũng và đảm bảo tính minh bạch trong các hoạt động của doanh nghiệp và chính phủ.

III. Giải Pháp Tối Ưu Chính Sách Hỗ Trợ Môi Trường Pháp Lý

Lý thuyết thể chế nhấn mạnh vai trò của các thể chế trong việc hỗ trợ cơ chế thị trường. Khi thể chế chính thức thất bại, các cơ chế quản trị không chính thức như quan hệ xã hội đóng vai trò thay thế để tạo thuận lợi cho hoạt động kinh tế (Peng, 2003). Quan hệ xã hội đóng vai trò quan trọng trong giai đoạn chuyển đổi sớm ở các nền kinh tế mới nổi. Khi nền kinh tế có định hướng thị trường hơn và các thể chế hỗ trợ thị trường phát triển, doanh nghiệp ít dựa vào quan hệ xã hội. Điều này cho thấy tác động của quan hệ xã hội phụ thuộc vào bối cảnh thể chế.

3.1. Vai trò của Hành Lang Pháp Lý trong việc hỗ trợ doanh nghiệp

Khi khuôn khổ thể chế pháp lý không áp dụng hình phạt hiệu quả, các hành vi cạnh tranh bất hợp pháp hoặc không công bằng chiếm ưu thế, phá vỡ trật tự kinh tế (Ho, 2001). Với thể chế pháp lý không đầy đủ, doanh nghiệp khó khăn hoặc tốn kém khi tuân theo quy trình pháp lý thông thường để bảo vệ chống lại các hành vi đó. Trong tình huống này, quan hệ chính trị cung cấp cơ chế thực thi thông qua sự tăng cường tính hợp pháp. Nhà quản lý có thể nhờ quan chức Chính phủ thực hiện hợp đồng kinh doanh hoặc ngăn chặn hành vi trái pháp luật.

3.2. Tăng Cường Quản Trị Doanh Nghiệp và tính minh bạch thông tin

Việc thực thi pháp lý không hiệu quả làm gia tăng chi phí của hành động pháp lý chống lại các hành vi bất hợp pháp (Johnson, McMillan và Woodruff, 2002), khiến quan hệ chính trị trở nên quan trọng hơn trong việc hỗ trợ giao dịch và ngăn chặn cạnh tranh bất hợp pháp. Cần thiết phải có các biện pháp quản trị doanh nghiệp hiệu quả và tăng cường tính minh bạch để tạo ra một sân chơi công bằng cho tất cả các doanh nghiệp.

IV. Nghiên Cứu Quan Hệ Chính Trị và Khả Năng Sinh Lời tại Việt Nam

Nghiên cứu của Faccio và cộng sự (2006) chỉ ra rằng doanh nghiệp có kết nối chính trị có cơ hội nhận được cứu trợ lớn hơn khi gặp khó khăn tài chính. Boubakri và cộng sự (2012) cho rằng nhà đầu tư yêu cầu chi phí sử dụng vốn thấp hơn đối với doanh nghiệp có kết nối, do họ tin doanh nghiệp này ít rủi ro hơn. Dinc (2005), Cull và Xu (2005), và Khwaja và Mian (2005) cho thấy ưu đãi tín dụng thường dành cho công ty tư nhân có kết nối chính trị. Faccio và cộng sự (2006) cho thấy họ có thể tin tưởng vào Chính phủ để bảo lãnh.

4.1. Tổng hợp kết quả ước lượng với phương pháp OLS FEM và REM

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng trên dữ liệu từ 280 doanh nghiệp phi tài chính niêm yết tại HOSE từ 2011 đến 2017. Dữ liệu được thu thập từ báo cáo tài chính và thông tin về thành viên hội đồng quản trị và ban giám đốc. Nghiên cứu kiểm định tác động của yếu tố quan hệ chính trị đối với khả năng sinh lời doanh nghiệp bằng phương pháp hồi quy FGLS (Feasible Generalized Least Squares). Phương pháp FGLS được sử dụng để khắc phục các vấn đề về phương sai sai số thay đổi và tự tương quan.

4.2. Mô tả các biến trong mô hình và kết quả kỳ vọng

Các biến được sử dụng trong mô hình bao gồm ROA (Return on Assets), ROE (Return on Equity), ROS (Return on Sales) để đo lường khả năng sinh lời doanh nghiệp. Biến độc lập chính là quan hệ chính trị, được đo lường bằng sự hiện diện của các thành viên trong ban giám đốc từng giữ chức vụ trong chính phủ. Các biến kiểm soát bao gồm quy mô doanh nghiệp, đòn bẩy tài chính, và tăng trưởng doanh thu.

4.3. Thảo luận kết quả nghiên cứu và gợi ý chính sách

Kết quả nghiên cứu cho thấy các doanh nghiệp có kết nối chính trị có hiệu quả hoạt động cao hơn so với các doanh nghiệp không có quan hệ chính trị, phù hợp với một số nghiên cứu trước đây. Điều này có thể do các doanh nghiệp này có lợi thế trong việc tiếp cận nguồn vốn, thông tin và các cơ hội kinh doanh. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra câu hỏi về sự công bằng và minh bạch trong môi trường kinh doanh.

V. Hướng Đi Phát Triển Bền Vững Đổi Mới Sáng Tạo Doanh Nghiệp

Để đạt được sự phát triển bền vững, doanh nghiệp cần tập trung vào việc xây dựng năng lực cạnh tranh dựa trên đổi mới sáng tạo, nâng cao hiệu quả hoạt động và tuân thủ các tiêu chuẩn về môi trường và xã hội. Đồng thời, cần có sự hỗ trợ từ chính phủ trong việc tạo ra một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và khuyến khích đổi mới sáng tạo.

5.1. Ưu đãi chính sách trong việc thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Chính phủ có thể cung cấp các ưu đãi chính sách như giảm thuế, hỗ trợ tài chính cho các hoạt động nghiên cứu và phát triển, và tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển giao công nghệ. Điều này sẽ khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào đổi mới sáng tạo và nâng cao năng lực cạnh tranh. Nghiên cứu cũng nên tập trung đánh giá tác động của các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và đầu tư nước ngoài.

5.2. Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh và tác động đến doanh nghiệp

Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) là một công cụ quan trọng để đánh giá chất lượng điều hành kinh tế của các tỉnh thành phố. Việc cải thiện PCI sẽ tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp, thu hút đầu tư nước ngoài và thúc đẩy phát triển bền vững. Các doanh nghiệp cần tận dụng các cơ hội từ việc cải thiện PCI để nâng cao hiệu quả hoạt động và mở rộng thị trường.

VI. Kết Luận Tương Lai Quan Hệ Chính Trị và Doanh Nghiệp Việt Nam

Nghiên cứu này đã cung cấp bằng chứng về ảnh hưởng của quan hệ chính trị đến khả năng sinh lời doanh nghiệp tại Việt Nam. Tuy nhiên, cần có thêm nhiều nghiên cứu để hiểu rõ hơn về cơ chế tác động và các yếu tố ảnh hưởng. Trong tương lai, cần tập trung vào việc xây dựng một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và khuyến khích đổi mới sáng tạo để tạo ra sự phát triển bền vững cho nền kinh tế Việt Nam.

6.1. Hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu trong tương lai

Nghiên cứu này có một số hạn chế, bao gồm phạm vi dữ liệu giới hạn và phương pháp đo lường quan hệ chính trị còn đơn giản. Trong tương lai, cần mở rộng phạm vi dữ liệu, sử dụng các phương pháp đo lường quan hệ chính trị phức tạp hơn và nghiên cứu tác động của quan hệ chính trị đến các khía cạnh khác của hoạt động doanh nghiệp, như phát triển bền vững và quản trị doanh nghiệp.

6.2. Chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và phát triển bền vững

Chính phủ cần tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh, tăng cường tính minh bạch và giảm thiểu tham nhũng. Đồng thời, cần có các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp hiệu quả, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, để tạo ra một sân chơi công bằng cho tất cả các doanh nghiệp và thúc đẩy phát triển bền vững.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam chuyển đổi từ kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế thị trường, mối quan hệ chính trị giữa doanh nghiệp và cơ quan Nhà nước trở thành một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của doanh nghiệp. Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê năm 2016, khu vực kinh tế cá thể chiếm 30% GDP, kinh tế Nhà nước chiếm 29%, trong khi kinh tế tư nhân chỉ chiếm 8%, cho thấy vai trò trọng yếu của các doanh nghiệp có liên hệ chính trị trong nền kinh tế. Nghiên cứu này tập trung phân tích ảnh hưởng của quan hệ chính trị đến khả năng sinh lời của 280 doanh nghiệp phi tài chính niêm yết trên Sàn giao dịch chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (HOSE) trong giai đoạn 2011-2017. Mục tiêu chính là kiểm định tác động của mối quan hệ chính trị trong ban lãnh đạo doanh nghiệp đến các chỉ số sinh lời như ROA, ROE và ROS, từ đó cung cấp bằng chứng thực nghiệm cho các nhà quản lý và nhà đầu tư về vai trò của quan hệ chính trị trong hoạt động kinh doanh. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hiểu rõ hơn về cơ chế vận hành của doanh nghiệp Việt Nam trong môi trường kinh tế có sự can thiệp của Nhà nước, đồng thời góp phần định hướng chính sách phát triển doanh nghiệp hiệu quả hơn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết thể chế, theo đó các thể chế chính thức không hoàn hảo khiến doanh nghiệp phải dựa vào các cơ chế quản trị không chính thức như quan hệ chính trị để đảm bảo hoạt động kinh tế hiệu quả. Lý thuyết này nhấn mạnh vai trò của quan hệ xã hội và chính trị trong việc thực thi hợp đồng và giảm chi phí giao dịch trong môi trường pháp lý chưa hoàn chỉnh. Ngoài ra, nghiên cứu áp dụng các khái niệm chuyên ngành về khả năng sinh lời doanh nghiệp, bao gồm các chỉ số ROA (tỷ số lợi nhuận trên tổng tài sản), ROE (tỷ số lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu) và ROS (tỷ số lợi nhuận trên doanh thu), làm biến phụ thuộc để đánh giá hiệu quả hoạt động. Biến độc lập chính là biến giả POL, thể hiện sự hiện diện của thành viên ban lãnh đạo từng hoặc đang giữ chức vụ trong cơ quan Nhà nước. Các biến kiểm soát gồm quy mô doanh nghiệp (SIZE), đòn bẩy tài chính (LEV) và vốn luân chuyển (NWC) được đưa vào mô hình để kiểm soát các yếu tố ảnh hưởng khác.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng với bộ dữ liệu bảng cân bằng gồm 1960 quan sát từ 280 doanh nghiệp phi tài chính niêm yết trên HOSE trong giai đoạn 2011-2017. Dữ liệu tài chính được thu thập từ Vietstock và báo cáo tài chính công khai, trong khi thông tin về thành viên ban lãnh đạo được lấy từ website cafeF. Phương pháp phân tích chính là hồi quy đa biến với các mô hình Pooled OLS, Fixed Effects Model (FEM), Random Effects Model (REM) và cuối cùng là Feasible Generalized Least Squares (FGLS) để khắc phục hiện tượng tự tương quan và phương sai thay đổi trong mô hình. Việc lựa chọn mô hình hồi quy phù hợp dựa trên các kiểm định F test, Breusch-Pagan Lagrangian, Hausman test và kiểm định đa cộng tuyến VIF. Timeline nghiên cứu trải dài từ thu thập dữ liệu, xử lý, phân tích thống kê mô tả, phân tích tương quan đến hồi quy và thảo luận kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ doanh nghiệp có quan hệ chính trị chiếm khoảng 22,14% trong mẫu nghiên cứu, với các thành viên ban lãnh đạo từng hoặc đang giữ chức vụ trong cơ quan Nhà nước.
2. Khả năng sinh lời của doanh nghiệp có quan hệ chính trị cao hơn đáng kể so với doanh nghiệp không có quan hệ chính trị, thể hiện qua các chỉ số ROA (0,0808 so với 0,0602), ROE (0,1353 so với 0,0950) và ROS (0,1007 so với 0,0264).
3. Kết quả hồi quy FGLS cho thấy biến POL có tác động tích cực và có ý nghĩa thống kê 1% đến ROA và ROE, với hệ số lần lượt là 0,0066 và 0,0188, nghĩa là doanh nghiệp có quan hệ chính trị có khả năng sinh lời cao hơn 0,66% trên tổng tài sản và 1,88% trên vốn chủ sở hữu so với doanh nghiệp không có quan hệ chính trị.
4. Các biến kiểm soát như quy mô doanh nghiệp (SIZE) và vốn luân chuyển (NWC) cũng có tác động tích cực, trong khi đòn bẩy (LEV) có tác động tiêu cực đến khả năng sinh lời với mức ý nghĩa 1%.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò tích cực của quan hệ chính trị trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp tại Việt Nam, phù hợp với các nghiên cứu trước đây tại Đức, Trung Quốc và Hồng Kông. Nguyên nhân chính là doanh nghiệp có quan hệ chính trị được hưởng các ưu đãi về huy động vốn, tiếp cận dự án đầu tư và hỗ trợ từ Nhà nước, giúp sử dụng nguồn lực hiệu quả hơn. Tuy nhiên, kết quả này cũng trái chiều với một số nghiên cứu cho rằng quan hệ chính trị có thể làm giảm tính minh bạch và hiệu quả quản trị nội bộ. Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, doanh nghiệp Việt Nam cần cân bằng giữa việc tận dụng quan hệ chính trị và nâng cao năng lực cạnh tranh thực sự. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh ROA, ROE giữa hai nhóm doanh nghiệp có và không có quan hệ chính trị, cũng như bảng hồi quy chi tiết các biến trong mô hình.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường quản lý cấu trúc vốn: Nhà quản lý cần giảm tỷ lệ đòn bẩy tài chính nhằm giảm rủi ro và nâng cao khả năng sinh lời, tập trung vào việc duy trì cấu trúc vốn hợp lý trong vòng 1-2 năm tới.
2. Tối ưu hóa vốn luân chuyển: Đẩy mạnh quản lý dòng tiền và vốn lưu động để tăng hiệu quả sử dụng tài sản, giúp cải thiện khả năng sinh lời trong ngắn hạn và trung hạn.
3. Giảm bớt sự phụ thuộc vào quan hệ chính trị trong nội bộ doanh nghiệp: Ban giám đốc nên cân nhắc giảm thiểu các mối quan hệ chính trị để thu hút đầu tư nước ngoài và nâng cao tính minh bạch, thực hiện trong 3-5 năm tới.
4. Nhà đầu tư nên ưu tiên lựa chọn doanh nghiệp có quan hệ chính trị: Vì các doanh nghiệp này có khả năng sinh lời cao hơn, giúp tối đa hóa lợi nhuận đầu tư trong dài hạn.
5. Chính sách hỗ trợ doanh nghiệp: Các cơ quan quản lý cần xây dựng chính sách minh bạch, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển bền vững, đồng thời kiểm soát các rủi ro liên quan đến quan hệ chính trị nhằm đảm bảo cạnh tranh công bằng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý doanh nghiệp: Để hiểu rõ tác động của quan hệ chính trị đến hiệu quả kinh doanh, từ đó điều chỉnh chiến lược quản trị và cấu trúc vốn phù hợp.
2. Nhà đầu tư trong và ngoài nước: Giúp đánh giá rủi ro và tiềm năng sinh lời của các doanh nghiệp dựa trên yếu tố quan hệ chính trị, hỗ trợ quyết định đầu tư chính xác.
3. Các nhà hoạch định chính sách: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách phát triển doanh nghiệp và thị trường vốn minh bạch, hiệu quả.
4. Giảng viên và sinh viên ngành Tài chính – Ngân hàng, Kinh tế: Là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu về mối quan hệ giữa chính trị và kinh tế doanh nghiệp trong bối cảnh Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

1. Quan hệ chính trị được định nghĩa như thế nào trong nghiên cứu này?
   Quan hệ chính trị được xác định khi một thành viên ban lãnh đạo doanh nghiệp từng hoặc đang giữ chức vụ trong cơ quan Nhà nước Việt Nam, thể hiện qua biến giả POL.

2. Tại sao chỉ số ROS không được sử dụng làm biến phụ thuộc chính?
   Kết quả hồi quy cho thấy biến ROS không có ý nghĩa thống kê trong các mô hình, do đó không phản ánh chính xác khả năng sinh lời trong nghiên cứu này.

3. Phương pháp hồi quy FGLS có ưu điểm gì?
   FGLS khắc phục được hiện tượng tự tương quan và phương sai thay đổi trong dữ liệu bảng, giúp kết quả hồi quy chính xác và tin cậy hơn.

4. Tác động của đòn bẩy tài chính đến khả năng sinh lời như thế nào?
   Đòn bẩy tài chính có tác động tiêu cực đến khả năng sinh lời với mức ý nghĩa 1%, cho thấy doanh nghiệp sử dụng nợ cao có thể gặp rủi ro và hiệu quả kinh doanh giảm.

5. Nghiên cứu có thể áp dụng cho các ngành khác ngoài phi tài chính không?
   Nghiên cứu tập trung vào doanh nghiệp phi tài chính để tránh sự khác biệt đặc thù ngành tài chính – ngân hàng, do đó cần thận trọng khi áp dụng cho các ngành khác.

Kết luận

• Nghiên cứu cung cấp bằng chứng thực nghiệm cho thấy quan hệ chính trị có tác động tích cực đến khả năng sinh lời của doanh nghiệp phi tài chính tại Việt Nam trong giai đoạn 2011-2017.
• Doanh nghiệp có quan hệ chính trị thể hiện khả năng sinh lời cao hơn 0,66% trên tổng tài sản và 1,88% trên vốn chủ sở hữu so với doanh nghiệp không có quan hệ chính trị.
• Quy mô doanh nghiệp và vốn luân chuyển cũng là các yếu tố quan trọng ảnh hưởng tích cực đến hiệu quả hoạt động, trong khi đòn bẩy tài chính có tác động tiêu cực.
• Kết quả nghiên cứu hỗ trợ các nhà quản lý và nhà đầu tư trong việc ra quyết định chiến lược và đầu tư hiệu quả hơn trong môi trường kinh tế có sự can thiệp của Nhà nước.
• Các bước tiếp theo nên mở rộng mẫu nghiên cứu về thời gian và số lượng doanh nghiệp, đồng thời xem xét các yếu tố nội sinh và mở rộng phạm vi nghiên cứu sang các yếu tố khác như ưu đãi thuế và cơ hội đầu tư dự án.

Luận văn này là nguồn tài liệu quý giá cho các nhà nghiên cứu, nhà quản lý và nhà đầu tư quan tâm đến mối quan hệ giữa chính trị và hiệu quả kinh doanh tại Việt Nam.