Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến năng suất ngô tại Long An và giải pháp thích ứng

LỜI CẢM ƠN

TÓM TẮT

ABSTRACT

LỜI CAM ĐOAN

MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG BIỂU

DANH MỤC HÌNH ẢNH

1. CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU

1.1. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

1.2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU

1.3. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

1.5. TÍNH MỚI VÀ Ý NGHĨA CỦA ĐỀ TÀI

2. CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN

2.1. TỔNG QUAN VỀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU

2.1.1. Khái niệm và một số biểu hiện của BĐKH toàn cầu

2.1.2. Dự báo tác động của BĐKH đến các khu vực trên thế giới

2.1.2.1. Úc và New Zealand

2.1.2.2. Châu Mĩ La Tinh

2.2. TÁC ĐỘNG CỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ĐẾN LĨNH VỰC NÔNG NGHIỆP

2.2.1. Nông nghiệp thế giới

2.2.2. Nông nghiệp khu vực Châu Á

2.2.3. Nông nghiệp của Việt Nam

2.2.4. Nông nghiệp vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long

2.3. Một số nghiên cứu về tác động của BĐKH đến năng suất các loại cây trồng chủ lực

2.3.1. Các nghiên cứu trên thế giới

2.3.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam

2.4. TỔNG QUAN CÁC MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN

2.4.1. Mô hình SimCLIM (Simulator of Climate Change Risks and Adaption Initiatives)

2.4.2. Hệ thống hỗ trợ chuyển giao kỹ thuật nông nghiệp DSSAT (Decision Support System for Agrotechnology Transfer)

2.4.2.1. Thành phần và cơ sở dữ liệu của DSSAT

2.4.2.2. Dữ liệu đầu vào mô hình

2.4.2.3. Các ứng dụng của mô hình DSSAT

2.5. TỔNG QUAN VỀ CÂY NGÔ VÀ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SINH TRƯỞNG, NĂNG SUẤT

2.5.1. Nguồn gốc – Phân bố

2.5.2. Đặc điểm thực vật học

2.5.2.1. Bông cờ và bắp ngô

2.5.3. Các thời kỳ sinh trưởng của cây ngô

2.5.3.1. Giai đoạn nảy mầm

2.5.3.2. Giai đoạn cây con (từ lúc ngô ba lá đến phân hóa hoa)

2.5.3.3. Giai đoạn vươn cao và phân hóa cơ quan sinh sản

2.5.3.4. Thời kỳ trổ cờ, tung phấn, phun râu

2.5.3.5. Thời kỳ chín

2.5.4. Các yếu tố sinh thái ảnh hưởng đến năng suất cây ngô

2.5.4.1. Thổ nhưỡng

2.5.4.2. Chất dinh dưỡng

2.5.4.3. Oxy trong đất

2.6. CƠ SỞ KHOA HỌC LỰA CHỌN ĐỀ TÀI

3. CHƯƠNG 3: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3.1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

3.1.1. Mô phỏng năng suất ngô giai đoạn 2003 – 2010

3.1.2. Đánh giá mô hình và lựa chọn năm cơ sở

3.1.3. Mô phỏng năng suất ngô dựa trên các kịch bản BĐKH

3.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3.2.1. Cập nhật thông tin vị trí khu vực nghiên cứu

3.2.2. Xây dựng tập tin dữ liệu đất (Sbuild)

3.2.2.1. Đặc điểm địa hình - thổ nhưỡng tại khu vực nghiên cứu

3.2.2.2. Các thông số lý hóa tính đất đầu vào cho mô hình

3.2.3. Xây dựng tập tin thời tiết

3.2.3.1. Đặc điểm khí hậu khu vực nghiên cứu

3.2.3.2. Tập tin thời tiết giai đoạn 2003 - 2010

3.2.3.3. Tập tin thời tiết theo các kịch bản BĐKH

3.2.4. Xây dựng tập tin quản lý canh tác (Xbuild)

3.2.4.1. Thời vụ gieo trồng

3.2.4.2. Phương pháp và kỹ thuật trồng

3.2.4.3. Phân bón và cách bón phân

3.2.4.4. Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật

3.2.4.5. Các nghiệm thức trong mô hình

4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN

4.1. KẾT QUẢ MÔ PHỎNG NĂNG SUẤT NGÔ GIAI ĐOẠN 2003 – 2010

4.2. ĐÁNH GIÁ MÔ HÌNH VÀ KẾT QUẢ LỰA CHỌN NĂM CƠ SỞ

4.2.1. Đánh giá sự phù hợp của mô hình

4.2.2. Kết quả lựa chọn năm cơ sở

4.3. KẾT QUẢ MÔ PHỎNG NĂNG SUẤT NGÔ THEO HAI KỊCH BẢN BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU

4.3.1. Dự báo năng suất ngô ứng với kịch bản phát thải B2

4.3.2. Phân tích các nguyên nhân gây biến động năng suất ứng với kịch bản phát thải B2 tại hai ruộng ngô

4.3.2.1. Thổ nhưỡng

4.3.3. Dự báo năng suất ngô ứng với kịch bản phát thải A1FI

4.3.4. Phân tích các nguyên nhân gây biến động năng suất giữa kịch bản phát thải A1FI và kịch bản phát thải B2

4.4. ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGÀNH SẢN XUẤT NGÔ THÍCH NGHI VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU

4.4.1. Nhóm giải pháp về canh tác

4.4.1.1. Thay đổi thời gian trồng

4.4.1.2. Tưới tiêu hợp lý

4.4.1.3. Áp dụng các mô hình trồng luân canh ngô

4.4.2. Nhóm giải pháp về quản lý

4.4.2.1. Nâng cấp hệ thống thủy lợi

4.4.2.2. Quy hoạch hợp lý các vùng trồng ngô

4.4.2.3. Lai tạo các giống ngô mới và thí điểm các mô hình canh tác nông nghiệp bền vững

4.4.2.4. Ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ hoạt động sản xuất ngô thích ứng với BĐKH

5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

LÝ LỊCH TRÍCH NGANG

I. Biến đổi khí hậu và tác động đến nông nghiệp

Biến đổi khí hậu (BĐKH) đang trở thành mối quan tâm toàn cầu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến các lĩnh vực kinh tế - xã hội, đặc biệt là nông nghiệp. Việt Nam, trong đó có tỉnh Long An, là một trong những khu vực chịu tác động nặng nề từ hiện tượng này. Các biểu hiện của BĐKH như gia tăng nhiệt độ, thay đổi lượng mưa, và các hiện tượng thời tiết cực đoan đã làm suy giảm năng suất cây trồng, đặc biệt là cây ngô. Nghiên cứu này tập trung đánh giá tác động của BĐKH đến năng suất ngô tại Long An, đồng thời đề xuất các giải pháp thích ứng nhằm duy trì và nâng cao hiệu quả sản xuất.

1.1. Tác động của biến đổi khí hậu đến nông nghiệp Long An

Nông nghiệp Long An phụ thuộc nhiều vào điều kiện khí hậu, đặc biệt là sản xuất ngô. Sự thay đổi nhiệt độ và lượng mưa đã làm giảm năng suất ngô trong các vụ đông xuân và hè thu. Nghiên cứu sử dụng mô hình DSSAT để mô phỏng và dự báo tác động của BĐKH đến năng suất ngô tại Long An trong các giai đoạn 2020, 2030 và 2050. Kết quả cho thấy, năng suất ngô sẽ giảm đáng kể, đặc biệt là trong vụ hè thu, với mức giảm lên đến 14,1% vào năm 2050 theo kịch bản A1FI.

II. Giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu

Để giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu đến năng suất ngô, nghiên cứu đề xuất hai nhóm giải pháp thích ứng: canh tác và quản lý. Các giải pháp này nhằm tối ưu hóa hiệu quả canh tác, giảm thiểu rủi ro, và đảm bảo phát triển bền vững ngành sản xuất ngô tại Long An.

2.1. Giải pháp canh tác

Nhóm giải pháp canh tác bao gồm thay đổi thời gian trồng, áp dụng kỹ thuật canh tác tiên tiến, và sử dụng các giống ngô có khả năng chịu hạn tốt. Việc tưới tiêu hợp lý và áp dụng các mô hình luân canh cũng được khuyến nghị để tăng hiệu quả canh tác và giảm thiểu tác động của BĐKH.

2.2. Giải pháp quản lý

Nhóm giải pháp quản lý tập trung vào việc nâng cấp hệ thống thủy lợi, quy hoạch hợp lý các vùng trồng ngô, và ban hành các chính sách nông nghiệp hỗ trợ nông dân. Ngoài ra, việc lai tạo các giống ngô mới và thí điểm các mô hình nông nghiệp bền vững cũng là những giải pháp quan trọng để thích ứng với BĐKH.

III. Phát triển bền vững và bảo vệ môi trường

Nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của phát triển bền vững và bảo vệ môi trường trong bối cảnh BĐKH. Việc quản lý hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, đặc biệt là đất và nước, là yếu tố then chốt để duy trì năng suất ngô và đảm bảo an ninh lương thực tại Long An.

3.1. Quản lý tài nguyên thiên nhiên

Quản lý tài nguyên hiệu quả bao gồm việc sử dụng bền vững đất và nước, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, và bảo vệ đa dạng sinh học. Các biện pháp này không chỉ giúp tăng năng suất ngô mà còn góp phần bảo vệ môi trường và đảm bảo phát triển bền vững cho khu vực.

Luận Văn Thạc Sĩ: Đánh Giá Ảnh Hưởng Biến Đổi Khí Hậu Đến Năng Suất Ngô Tại Long An Và Đề Xuất Giải Pháp