Tổng quan nghiên cứu

Ngành ngân hàng tại Việt Nam trong những năm gần đây chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ với mức tăng trưởng lợi nhuận cao, tỷ lệ nợ xấu được kiểm soát tốt và sự mở rộng quy mô hoạt động. Cơ hội việc làm trong ngành ngày càng gia tăng, đặc biệt đối với những nhân sự có trình độ cao và năng lực làm việc tốt. Tuy nhiên, áp lực cạnh tranh gay gắt giữa các ngân hàng và các doanh nghiệp khác trong lĩnh vực tài chính khiến việc thu hút và giữ chân nhân tài trở thành bài toán khó khăn. Theo thống kê đến hết năm 2019, ngành ngân hàng đã có khoảng 4.000 nhân sự nghỉ việc, con số này cao hơn nhiều so với các ngành khác trong lĩnh vực tài chính. VietinBank, một trong những ngân hàng lớn nhất Việt Nam với hơn 21.900 nhân viên tại TP. Hồ Chí Minh, cũng ghi nhận sự giảm sút về số lượng nhân sự trong giai đoạn 2018-2020 với hơn 600 nhân viên nghỉ việc.

Nghiên cứu này nhằm phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự gắn kết của nhân viên với tổ chức tại VietinBank khu vực TP. Hồ Chí Minh, tập trung vào 7 yếu tố chính: cơ hội phát triển, sự phát triển của tổ chức, sự công nhận, công việc, đồng nghiệp, thu nhập và lãnh đạo. Mục tiêu cụ thể là đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố đến sự gắn kết của nhân viên, kiểm định sự khác biệt theo các đặc điểm cá nhân và đề xuất các giải pháp quản trị nhằm tăng cường sự gắn kết này. Thời gian nghiên cứu từ tháng 6 đến tháng 9 năm 2020, phạm vi tại các chi nhánh VietinBank trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp VietinBank xây dựng chính sách nhân sự hiệu quả, ổn định nguồn lực và phát triển bền vững trong tương lai.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết nền tảng về nhu cầu và động lực của con người trong tổ chức. Thuyết nhu cầu của Maslow phân chia nhu cầu thành 5 tầng từ cơ bản đến bậc cao, trong đó nhu cầu phát triển bản thân là yếu tố thúc đẩy sự gắn kết. Học thuyết kỳ vọng của Victor Vroom nhấn mạnh mối quan hệ giữa nỗ lực, kết quả và phần thưởng, cho thấy nhân viên sẽ gắn bó khi tin tưởng vào cơ hội thành công và giá trị phần thưởng. Thuyết ba nhu cầu của David McClelland tập trung vào nhu cầu thành tựu, quyền lực và hòa nhập, là các động lực thúc đẩy nhân viên cam kết với tổ chức.

Về lý thuyết tạo động lực, thuyết X và thuyết Y của Douglas McGregor phân tích quan điểm tiêu cực và tích cực về người lao động, trong đó thuyết Y cho rằng nhân viên có thể tự định hướng và chịu trách nhiệm, từ đó tăng sự gắn kết. Thuyết hai nhân tố của Herzberg phân biệt nhân tố động viên (như sự thừa nhận, thăng tiến) và nhân tố duy trì (như điều kiện làm việc, lương bổng), ảnh hưởng đến sự hài lòng và gắn kết của nhân viên.

Khái niệm sự gắn kết của nhân viên với tổ chức được định nghĩa theo Mowday và cộng sự (1979) là trạng thái đồng nhất, tham gia tích cực và trung thành với tổ chức. Mô hình ba thành phần của Meyer và Allen (1991) gồm gắn kết tình cảm, gắn kết duy trì và gắn kết chuẩn mực, phản ánh các khía cạnh tâm lý khác nhau của sự gắn bó nhân viên.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Giai đoạn định tính bao gồm phỏng vấn chuyên gia, giảng viên và lãnh đạo VietinBank để hiệu chỉnh thang đo dựa trên các lý thuyết và nghiên cứu trước đó. Thang đo được xây dựng dựa trên bộ câu hỏi OCQ của Mowday và các thang đo liên quan đến 7 yếu tố tác động.

Giai đoạn định lượng tiến hành khảo sát 273 nhân viên VietinBank tại TP. Hồ Chí Minh bằng bảng câu hỏi Likert 5 mức độ. Mẫu được chọn theo phương pháp phi xác suất thuận tiện nhằm tiết kiệm chi phí và thời gian, đồng thời đảm bảo tính khả thi trong thu thập dữ liệu. Dữ liệu được xử lý và phân tích bằng phần mềm SPSS, bao gồm kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích tương quan Pearson và hồi quy tuyến tính đa biến để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến sự gắn kết của nhân viên.

Quy trình nghiên cứu được thực hiện từ tháng 6 đến tháng 9 năm 2020, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và phân tích chính xác nhằm đưa ra kết luận và đề xuất phù hợp với thực tiễn VietinBank.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng của các yếu tố đến sự gắn kết của nhân viên: Kết quả phân tích hồi quy cho thấy cả 7 yếu tố nghiên cứu đều có tác động tích cực và có ý nghĩa thống kê đến sự gắn kết của nhân viên với tổ chức. Mức độ ảnh hưởng tổng thể của các yếu tố này giải thích được 75,4% sự biến thiên của sự gắn kết.

  2. Yếu tố có tác động mạnh nhất: Cơ hội phát triển chiếm tỷ lệ ảnh hưởng lớn nhất với 26,2%, tiếp theo là sự phát triển của tổ chức (17,6%) và sự công nhận (17,5%). Các yếu tố còn lại như công việc, đồng nghiệp, thu nhập và lãnh đạo cũng đóng góp tích cực nhưng với mức độ thấp hơn.

  3. Sự khác biệt theo đặc điểm cá nhân: Kiểm định ANOVA cho thấy sự khác biệt về giới tính, tuổi tác, cấp bậc, thâm niên và trình độ có ảnh hưởng đến mức độ gắn kết của nhân viên, trong đó nhân viên trẻ tuổi và có thâm niên thấp có xu hướng gắn kết thấp hơn.

  4. Đánh giá mức độ gắn kết: Khoảng 68% nhân viên thể hiện mức độ gắn kết cao hoặc rất cao với VietinBank, trong khi 32% còn lại có mức độ gắn kết trung bình hoặc thấp, cho thấy vẫn còn tiềm năng cải thiện.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các lý thuyết về động lực và gắn kết nhân viên, đặc biệt là vai trò quan trọng của cơ hội phát triển nghề nghiệp và sự công nhận trong việc giữ chân nhân viên. Cơ hội phát triển tạo động lực mạnh mẽ giúp nhân viên cảm thấy được đầu tư và có tương lai rõ ràng trong tổ chức, từ đó tăng cam kết tình cảm và chuẩn mực. Sự phát triển của tổ chức cũng tạo niềm tin và tự hào cho nhân viên, góp phần nâng cao sự trung thành.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng với nghiên cứu của Gaertner (1999) và nhóm tác giả Nguyễn Như Tùng (2014) về tầm quan trọng của cơ hội thăng tiến, sự công nhận và môi trường làm việc. Tuy nhiên, thu nhập mặc dù có tác động tích cực nhưng không phải là yếu tố quyết định hàng đầu, phản ánh thực trạng ngành ngân hàng có mức lương cạnh tranh nhưng vẫn cần chú trọng các yếu tố phi tài chính.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ ảnh hưởng của từng yếu tố và bảng phân tích hồi quy chi tiết hệ số β, giúp minh họa rõ ràng mức độ tác động. Ngoài ra, biểu đồ phân phối mức độ gắn kết theo nhóm nhân viên giúp nhận diện nhóm cần tập trung cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường cơ hội phát triển nghề nghiệp: VietinBank cần xây dựng và công khai các lộ trình thăng tiến rõ ràng, tổ chức các khóa đào tạo nâng cao kỹ năng định kỳ, đồng thời minh bạch trong việc bổ nhiệm và luân chuyển nhân sự. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng, chủ thể: Ban nhân sự và các phòng ban liên quan.

  2. Nâng cao hệ thống công nhận và khen thưởng: Thiết lập hệ thống đánh giá minh bạch, công bằng, khen thưởng kịp thời và phù hợp với thành tích của nhân viên. Tăng cường giao tiếp để nhân viên cảm nhận được sự ghi nhận từ tổ chức. Thời gian: 3-6 tháng, chủ thể: Ban lãnh đạo và phòng nhân sự.

  3. Cải thiện môi trường làm việc và quan hệ đồng nghiệp: Tổ chức các hoạt động xây dựng đội nhóm, tăng cường giao lưu giữa các phòng ban, tạo không khí thân thiện, hỗ trợ lẫn nhau. Thời gian: liên tục, chủ thể: Ban quản lý chi nhánh và phòng nhân sự.

  4. Phát triển phong cách lãnh đạo hỗ trợ: Đào tạo kỹ năng lãnh đạo cho quản lý cấp trung, khuyến khích phong cách lãnh đạo gần gũi, công bằng, biết lắng nghe và động viên nhân viên. Thời gian: 6 tháng, chủ thể: Ban lãnh đạo cấp cao và phòng đào tạo.

Các giải pháp trên cần được triển khai đồng bộ và theo dõi đánh giá hiệu quả định kỳ để điều chỉnh phù hợp, nhằm gia tăng sự gắn kết và giữ chân nhân viên, góp phần phát triển bền vững VietinBank.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý nhân sự VietinBank: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến sự gắn kết nhân viên, từ đó xây dựng chính sách nhân sự hiệu quả, giảm tỷ lệ nghỉ việc và nâng cao hiệu suất làm việc.

  2. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị kinh doanh, Quản trị nhân sự: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và kết quả thực tiễn trong ngành ngân hàng Việt Nam, phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo.

  3. Ngân hàng và tổ chức tài chính khác: Áp dụng các bài học và giải pháp quản trị nhân sự phù hợp với đặc thù ngành, nâng cao sự gắn kết và giữ chân nhân viên trong môi trường cạnh tranh.

  4. Chuyên gia tư vấn quản trị nhân sự: Sử dụng dữ liệu và phân tích để tư vấn cho khách hàng trong lĩnh vực tài chính ngân hàng về chiến lược phát triển nguồn nhân lực và cải thiện môi trường làm việc.

Câu hỏi thường gặp

  1. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến sự gắn kết của nhân viên tại VietinBank?
    Cơ hội phát triển nghề nghiệp được xác định là yếu tố có tác động mạnh nhất, chiếm 26,2% ảnh hưởng đến sự gắn kết, cho thấy nhân viên rất quan tâm đến cơ hội thăng tiến và đào tạo.

  2. Thu nhập có phải là yếu tố quyết định sự gắn kết không?
    Thu nhập có tác động tích cực nhưng không phải là yếu tố quyết định hàng đầu. Các yếu tố phi tài chính như sự công nhận và môi trường làm việc cũng đóng vai trò quan trọng.

  3. Làm thế nào để đo lường sự gắn kết của nhân viên?
    Nghiên cứu sử dụng bộ câu hỏi OCQ với 11 biến quan sát bao gồm sự tự hào, trung thành và nỗ lực của nhân viên, đo bằng thang Likert 5 mức độ.

  4. Phương pháp chọn mẫu trong nghiên cứu là gì?
    Phương pháp chọn mẫu phi xác suất thuận tiện được sử dụng nhằm tiết kiệm chi phí và thời gian, phù hợp với điều kiện khảo sát tại các chi nhánh VietinBank.

  5. Lãnh đạo ảnh hưởng như thế nào đến sự gắn kết?
    Lãnh đạo có tác động tích cực khi thể hiện phong cách công bằng, gần gũi, biết động viên và tạo điều kiện cho nhân viên phát triển, từ đó tăng sự trung thành và cam kết của nhân viên.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định 7 yếu tố chính ảnh hưởng đến sự gắn kết của nhân viên với VietinBank, trong đó cơ hội phát triển, sự phát triển của tổ chức và sự công nhận có tác động mạnh nhất.
  • Mô hình nghiên cứu giải thích được 75,4% sự biến thiên của sự gắn kết, cho thấy tính phù hợp và hiệu quả của các biến số được lựa chọn.
  • Kết quả phân tích cho thấy sự khác biệt về đặc điểm cá nhân ảnh hưởng đến mức độ gắn kết, cần có chính sách phù hợp với từng nhóm nhân viên.
  • Đề xuất các giải pháp quản trị tập trung vào phát triển nghề nghiệp, công nhận thành tích, cải thiện môi trường làm việc và nâng cao năng lực lãnh đạo.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho VietinBank và các tổ chức tài chính khác trong việc xây dựng chiến lược nhân sự bền vững.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi và đánh giá hiệu quả định kỳ trong 6-12 tháng tới. Khuyến khích nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để nâng cao tính tổng quát.

Call to action: Ban lãnh đạo VietinBank và các nhà quản trị nhân sự nên áp dụng kết quả nghiên cứu để cải thiện chính sách nhân sự, đồng thời tiếp tục đầu tư nghiên cứu nhằm nâng cao sự gắn kết và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.