Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng trả nợ khoản vay sinh viên tại ngân hàng chính sách xã hội tỉnh Bình Phước

• Tác giả: Nguyễn Thị Thanh Lan
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Hoàng Bảo
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế Tp. Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Kinh Tế Phát Triển
• Đề tài: Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Khả Năng Trả Nợ Khoản Vay Sinh Viên Tại Chi Nhánh Ngân Hàng Chính Sách Xã Hội Tỉnh Bình Phước
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Tp. Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: PHẦN MỞ ĐẦU
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.4. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5. Ý nghĩa của đề tài nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
• 1.6. Cấu trúc bài nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÍN DỤNG, KHẢ NĂNG TRẢ NỢ, VAI TRÒ CỦA TÍN DỤNG ĐỐI VỚI SINH VIÊN VÀ CƠ SỞ THỰC NGHIỆM NGHIÊN CỨU ĐƯỢC SỬ DỤNG
• 2.1. Khái niệm về tín dụng và khả năng trả nợ
• 2.2. Một số yếu tố ảnh hưởng đến khả năng trả nợ
• 2.2.1. Các nhân tố từ phía ngân hàng
• 2.2.2. Các nhân tố từ phía người vay
• 3. CHƯƠNG 3: TỔNG QUAN VỀ CHI NHÁNH NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI TỈNH BÌNH PHƯỚC
• 3.1. Giới thiệu tổng quan về Ngân hàng chính sách xã hội
• 3.2. Lịch sử hình thành và phát triển của Ngân hàng chính sách xã hội
• 3.3. Mục đích hoạt động của Ngân hàng chính sách xã hội
• 3.4. Nhiệm vụ của Ngân hàng chính sách xã hội
• 3.5. Giới thiệu Chi nhánh Ngân hàng chính sách xã hội tỉnh Bình Phước
• 3.5.1. Tình hình hoạt động kinh doanh của Chi nhánh Ngân hàng chính sách xã hội tỉnh Bình Phước
• 3.5.2. Chương trình cho vay sinh viên của Chi nhánh Ngân hàng chính sách xã hội tỉnh Bình Phước
• 3.5.3. Chất lượng hoạt động cho vay sinh viên của Chi nhánh ngân hàng chính sách xã hội tỉnh Bình Phước
• 3.5.4. Một số thuận lợi và khó khăn của Chi nhánh Ngân hàng chính sách xã hội Bình Phước
• 3.5.4.1. Thuận lợi và mặt đạt được
• 3.5.4.2. Khó khăn và thách thức
• 4. CHƯƠNG 4: MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG TRẢ NỢ KHOẢN VAY SINH VIÊN TẠI CHI NHÁNH NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI TỈNH BÌNH PHƯỚC
• 4.1. Khung phân tích
• 4.2. Giả thuyết nghiên cứu và mô hình nghiên cứu khả năng trả nợ
• 4.2.1. Giả thuyết nghiên cứu
• 4.2.2. Mô hình nghiên cứu khả năng trả nợ
• 4.3. Dữ liệu nghiên cứu và thống kê mô tả các biến của mô hình nghiên cứu
• 4.3.1. Dữ liệu nghiên cứu
• 4.3.2. Thống kê mô tả đặc điểm của các biến trong mô hình nghiên cứu
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH
• 5.1. Các kiểm định cần thiết của mô hình hồi quy
• 5.1.1. Kiểm định tương quan Pearson
• 5.1.2. Kiểm định đa cộng tuyến
• 5.1.3. Kiểm định các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng trả nợ của mô hình
• 5.2. Giải thích kết quả hồi quy
• 5.2.1. Giải thích kết quả các hệ số hồi quy các biến có nghĩa thống kê
• 5.2.2. Giải thích việc loại bỏ các biến không có ý nghĩa thống kê trong mô hình
• 5.3. Kết luận về kết quả nghiên cứu
• 5.4. Giải pháp nâng cao khả năng trả nợ khoản vay sinh viên tại Chi nhánh ngân hàng chính sách xã hội tỉnh Bình Phước
• 5.5. Một số hạn chế của đề tài
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng quan về vay sinh viên

Chương này trình bày khái niệm về vay sinh viên và vai trò của nó trong việc hỗ trợ sinh viên có hoàn cảnh khó khăn. Ngân hàng chính sách xã hội tỉnh Bình Phước đã triển khai chương trình cho vay sinh viên nhằm tạo điều kiện cho sinh viên tiếp cận giáo dục đại học. Chương trình này không chỉ giúp sinh viên trang trải chi phí học tập mà còn góp phần vào công bằng xã hội. Tuy nhiên, việc thu hồi nợ từ sinh viên gặp nhiều khó khăn do một số yếu tố như thu nhập thấp và số lượng khoản vay lớn. Theo thống kê, nhiều sinh viên đã đến hạn trả nợ nhưng vẫn chưa thể thực hiện nghĩa vụ tài chính của mình.

1.1. Khái niệm vay sinh viên

Vay sinh viên là hình thức cho vay được thực hiện bởi ngân hàng chính sách nhằm hỗ trợ sinh viên có hoàn cảnh khó khăn. Chương trình này giúp sinh viên có thể chi trả cho các khoản học phí, chi phí sinh hoạt trong thời gian học tập. Theo quy định, sinh viên phải bắt đầu trả nợ sau khi có việc làm trong vòng 12 tháng kể từ khi tốt nghiệp. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều sinh viên gặp khó khăn trong việc trả nợ do thu nhập không ổn định và các khoản chi phí khác.

1.2. Vai trò của vay sinh viên

Vay sinh viên đóng vai trò quan trọng trong việc tạo điều kiện cho sinh viên tiếp cận giáo dục. Chương trình này không chỉ giúp sinh viên có cơ hội học tập mà còn góp phần vào sự phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Bình Phước. Việc hỗ trợ tài chính cho sinh viên giúp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của địa phương. Tuy nhiên, để chương trình này hoạt động hiệu quả, cần có các giải pháp nhằm nâng cao khả năng trả nợ của sinh viên.

II. Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng trả nợ

Khả năng trả nợ của sinh viên phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Các yếu tố này có thể được chia thành hai nhóm chính: yếu tố từ phía ngân hàng và yếu tố từ phía người vay. Yếu tố ảnh hưởng từ ngân hàng bao gồm chính sách cho vay, quy trình giải ngân và sự hỗ trợ từ nhân viên tín dụng. Ngân hàng cần có chính sách cho vay linh hoạt và phù hợp với từng đối tượng sinh viên để đảm bảo khả năng thu hồi nợ. Bên cạnh đó, yếu tố từ phía người vay như thu nhập, số lượng khoản vay, và tình hình tài chính gia đình cũng ảnh hưởng lớn đến khả năng trả nợ.

2.1. Yếu tố từ phía ngân hàng

Ngân hàng cần có một hệ thống tổ chức cho vay hiệu quả, đảm bảo rằng các khoản vay được giải ngân đúng mục đích và kịp thời. Chính sách tín dụng cần được điều chỉnh để phù hợp với từng đối tượng sinh viên, từ đó nâng cao khả năng thu hồi nợ. Đội ngũ nhân viên tín dụng cũng cần có trình độ chuyên môn cao để tư vấn và hỗ trợ sinh viên trong việc lập kế hoạch tài chính và trả nợ.

2.2. Yếu tố từ phía người vay

Các yếu tố cá nhân như độ tuổi, giới tính, và tình trạng tài chính của sinh viên có ảnh hưởng lớn đến khả năng trả nợ. Nghiên cứu cho thấy rằng sinh viên lớn tuổi thường có khả năng trả nợ tốt hơn do có nhiều kinh nghiệm và thu nhập ổn định hơn. Ngoài ra, số lượng khoản vay và số người phụ thuộc trong gia đình cũng là những yếu tố quan trọng cần xem xét khi đánh giá khả năng trả nợ của sinh viên.

III. Đánh giá khả năng trả nợ

Đánh giá khả năng trả nợ của sinh viên là một phần quan trọng trong việc quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng chính sách xã hội. Việc sử dụng các mô hình phân tích định lượng giúp xác định các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng trả nợ. Các nghiên cứu cho thấy rằng có nhiều yếu tố như thu nhập, số lượng khoản vay, và tình trạng tài chính gia đình có thể được sử dụng để dự đoán khả năng trả nợ của sinh viên. Việc đánh giá chính xác khả năng trả nợ không chỉ giúp ngân hàng quản lý rủi ro mà còn giúp sinh viên có kế hoạch tài chính hợp lý.

3.1. Mô hình đánh giá

Mô hình đánh giá khả năng trả nợ cần được xây dựng dựa trên các yếu tố ảnh hưởng đã được xác định. Việc sử dụng các phương pháp phân tích định lượng như hồi quy logistic giúp xác định mối quan hệ giữa các yếu tố và khả năng trả nợ. Kết quả từ mô hình này sẽ cung cấp thông tin hữu ích cho ngân hàng trong việc ra quyết định cho vay và thu hồi nợ.

3.2. Ý nghĩa thực tiễn

Kết quả đánh giá khả năng trả nợ không chỉ có ý nghĩa đối với ngân hàng mà còn đối với sinh viên. Việc hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng trả nợ giúp sinh viên có thể lập kế hoạch tài chính tốt hơn, từ đó nâng cao khả năng trả nợ đúng hạn. Đồng thời, ngân hàng cũng có thể điều chỉnh chính sách cho vay để phù hợp hơn với nhu cầu và khả năng của sinh viên.

Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2013-2017, Chi nhánh Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Bình Phước đã triển khai chương trình cho vay sinh viên nhằm hỗ trợ tài chính cho sinh viên có hoàn cảnh khó khăn tiếp cận giáo dục đại học. Tổng dư nợ cho vay sinh viên tăng trưởng bình quân 4% mỗi năm, với dư nợ năm 2017 đạt 457,25 tỷ đồng và tỷ lệ nợ quá hạn duy trì ở mức thấp 0,25%. Tuy nhiên, việc thu hồi nợ vẫn gặp nhiều khó khăn do một số sinh viên sau khi ra trường không thực hiện đúng cam kết trả nợ. Nghiên cứu tập trung phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng trả nợ khoản vay sinh viên tại Chi nhánh Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Bình Phước nhằm đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thu hồi nợ, bảo toàn nguồn vốn cho vay.

Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu là đánh giá tình hình trả nợ vay sinh viên trong giai đoạn 2013-2017, phân tích các yếu tố tác động đến khả năng trả nợ và đề xuất các chính sách phù hợp. Phạm vi nghiên cứu tập trung trên địa bàn tỉnh Bình Phước, với dữ liệu thu thập từ 130 người vay vốn sinh viên. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc giúp ngân hàng và chính quyền địa phương hiểu rõ các nhân tố ảnh hưởng, từ đó xây dựng chính sách tín dụng hiệu quả, góp phần phát triển kinh tế xã hội bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về tín dụng và khả năng trả nợ. Tín dụng được hiểu là quan hệ vay mượn tài sản giữa người vay và người cho vay với cam kết hoàn trả vốn và lãi theo thỏa thuận. Khả năng trả nợ là việc người vay thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thanh toán đúng hạn. Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng trả nợ được phân thành nhóm nhân tố từ phía ngân hàng (chính sách tín dụng, tổ chức cho vay, nhân sự) và nhóm nhân tố từ phía người vay (độ tuổi, giới tính, trình độ học vấn, nghề nghiệp, số người phụ thuộc, thu nhập, mục đích sử dụng vốn, số món vay).

Mô hình nghiên cứu sử dụng mô hình hồi quy Binary logistic để phân tích mối quan hệ giữa khả năng trả nợ (biến phụ thuộc nhị phân) và 10 biến độc lập gồm: độ tuổi, giới tính, dân tộc, trình độ học vấn, nghề nghiệp, số lao động, số người phụ thuộc, số nguồn thu nhập, số món vay và mục đích tiết kiệm. Mô hình này phù hợp với đặc điểm biến phụ thuộc là khả năng trả nợ có hai trạng thái (có khả năng hoặc không).

Phương pháp nghiên cứu

Dữ liệu nghiên cứu bao gồm dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát 130 người vay vốn sinh viên tại Chi nhánh Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Bình Phước và dữ liệu thứ cấp từ báo cáo hoạt động ngân hàng giai đoạn 2013-2017. Phương pháp chọn mẫu là xác suất phân tầng dựa trên danh sách người vay vốn trong giai đoạn nghiên cứu.

Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS 23.0 với các kỹ thuật thống kê mô tả và hồi quy Binary logistic. Các kiểm định được thực hiện bao gồm kiểm định tương quan Pearson, kiểm định đa cộng tuyến, kiểm định Omnibus, Hosmer-Lemeshow nhằm đảm bảo tính hợp lệ và độ tin cậy của mô hình. Timeline nghiên cứu kéo dài từ thu thập dữ liệu, xử lý số liệu đến phân tích kết quả và đề xuất chính sách trong năm 2018.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đặc điểm người vay: Tuổi trung bình người đứng tên vay là 46, trong đó 88% thuộc độ tuổi lao động. Giới tính nữ chiếm 60,8%, dân tộc Kinh chiếm 80%. Trình độ học vấn chủ yếu ở mức thấp, với 63% chưa vượt quá cấp 1. Nghề nghiệp chủ yếu là sản xuất nông nghiệp (36,2%).

2. Tình hình trả nợ: Tỷ lệ nợ quá hạn tại Chi nhánh duy trì ở mức thấp 0,25% tổng dư nợ, với số hộ nợ quá hạn giảm từ 920 hộ năm 2013 xuống còn 320 hộ năm 2017. Số lượt trả nợ tăng qua các năm, cho thấy hiệu quả quản lý vốn vay được cải thiện.

3. Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng trả nợ: Kết quả hồi quy Binary logistic cho thấy các yếu tố giới tính, trình độ học vấn, nghề nghiệp, số người phụ thuộc, số nguồn thu nhập, số món vay và mục đích tiết kiệm có ảnh hưởng có ý nghĩa thống kê đến khả năng trả nợ. Cụ thể, nữ giới, người có trình độ học vấn cao, nghề nghiệp ngoài nông nghiệp, số người phụ thuộc thấp, nhiều nguồn thu nhập, ít món vay và tiết kiệm với mục đích trả nợ có khả năng trả nợ tốt hơn.

4. So sánh với các nghiên cứu khác: Kết quả phù hợp với nghiên cứu quốc tế cho thấy trình độ học vấn và thu nhập là nhân tố quan trọng quyết định khả năng trả nợ. Tỷ lệ nợ quá hạn thấp hơn mức trung bình của một số địa phương khác, phản ánh hiệu quả quản lý tín dụng tại Bình Phước.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân các yếu tố trên ảnh hưởng đến khả năng trả nợ là do trình độ học vấn và nghề nghiệp liên quan trực tiếp đến thu nhập và khả năng ổn định tài chính của người vay. Số người phụ thuộc cao làm tăng gánh nặng chi tiêu gia đình, giảm khả năng trả nợ. Việc có nhiều món vay làm tăng áp lực tài chính, dễ dẫn đến chậm trả hoặc vỡ nợ. Mục đích tiết kiệm rõ ràng giúp người vay có kế hoạch tài chính tốt hơn, tăng khả năng trả nợ đúng hạn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ trả nợ theo giới tính, trình độ học vấn và nghề nghiệp; bảng phân tích hồi quy logistic minh họa hệ số tác động của từng biến độc lập. Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để ngân hàng điều chỉnh chính sách cho vay, tập trung hỗ trợ nhóm đối tượng có nguy cơ trả nợ thấp.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo và tư vấn tài chính cho người vay: Tổ chức các khóa tập huấn về quản lý tài chính, nâng cao nhận thức về trách nhiệm trả nợ nhằm cải thiện ý thức và kỹ năng quản lý vốn vay. Chủ thể thực hiện: Chi nhánh Ngân hàng Chính sách xã hội phối hợp với các tổ chức chính trị xã hội. Thời gian: trong vòng 12 tháng.

2. Xây dựng chính sách ưu đãi cho nhóm đối tượng có trình độ học vấn thấp và nghề nghiệp nông nghiệp: Cân nhắc hỗ trợ lãi suất thấp hơn hoặc kéo dài thời gian trả nợ để giảm áp lực tài chính. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo Ngân hàng và cơ quan quản lý tín dụng. Thời gian: triển khai trong 6 tháng tới.

3. Phát triển các sản phẩm tiết kiệm gắn với mục đích trả nợ: Khuyến khích người vay mở tài khoản tiết kiệm có kỳ hạn, ưu đãi lãi suất nhằm tạo nguồn trả nợ chủ động. Chủ thể thực hiện: Chi nhánh Ngân hàng phối hợp với các tổ chức tín dụng địa phương. Thời gian: 9 tháng.

4. Tăng cường giám sát và hỗ trợ người vay có nhiều món vay: Thiết lập hệ thống cảnh báo sớm và tư vấn tài chính cá nhân để giảm rủi ro nợ xấu. Chủ thể thực hiện: Phòng tín dụng và cán bộ quản lý tổ vay vốn. Thời gian: liên tục hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý ngân hàng chính sách xã hội: Nắm bắt các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng trả nợ để xây dựng chính sách tín dụng phù hợp, nâng cao hiệu quả thu hồi nợ.

2. Nhà hoạch định chính sách tài chính và phát triển kinh tế: Sử dụng kết quả nghiên cứu để thiết kế các chương trình hỗ trợ tài chính cho sinh viên và nhóm đối tượng chính sách khác.

3. Các tổ chức chính trị xã hội và tổ chức tín dụng vi mô: Áp dụng các giải pháp tư vấn, giám sát và hỗ trợ người vay nhằm giảm thiểu rủi ro tín dụng.

4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kinh tế phát triển: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và kết quả để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về tín dụng chính sách và khả năng trả nợ.

Câu hỏi thường gặp

1. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến khả năng trả nợ của sinh viên?
   Trình độ học vấn và nghề nghiệp có ảnh hưởng mạnh, vì chúng quyết định thu nhập và khả năng ổn định tài chính của người vay.

2. Tại sao giới tính lại ảnh hưởng đến khả năng trả nợ?
   Nghiên cứu cho thấy nữ giới thường có trách nhiệm và kỷ luật cao hơn trong việc trả nợ, dẫn đến khả năng trả nợ tốt hơn nam giới.

3. Số món vay có tác động như thế nào đến khả năng trả nợ?
   Số món vay nhiều làm tăng áp lực tài chính, dễ dẫn đến chậm trả hoặc vỡ nợ do người vay phải phân bổ nguồn lực trả nhiều khoản cùng lúc.

4. Mục đích tiết kiệm ảnh hưởng ra sao đến khả năng trả nợ?
   Người vay tiết kiệm với mục đích trả nợ có kế hoạch tài chính rõ ràng, tăng khả năng trả nợ đúng hạn và giảm rủi ro nợ xấu.

5. Ngân hàng có thể làm gì để giảm tỷ lệ nợ quá hạn?
   Ngân hàng nên tăng cường tư vấn tài chính, xây dựng chính sách ưu đãi cho nhóm rủi ro cao, phát triển sản phẩm tiết kiệm và giám sát chặt chẽ người vay.

Kết luận

• Nghiên cứu đã xác định 7 yếu tố chính ảnh hưởng đến khả năng trả nợ khoản vay sinh viên tại Chi nhánh Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Bình Phước, bao gồm giới tính, trình độ học vấn, nghề nghiệp, số người phụ thuộc, số nguồn thu nhập, số món vay và mục đích tiết kiệm.
• Tỷ lệ nợ quá hạn duy trì ở mức thấp 0,25% cho thấy hiệu quả quản lý tín dụng của ngân hàng trong giai đoạn 2013-2017.
• Mô hình hồi quy Binary logistic được áp dụng thành công, cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng chính sách tín dụng phù hợp.
• Đề xuất các giải pháp tập trung vào đào tạo tài chính, chính sách ưu đãi, phát triển sản phẩm tiết kiệm và giám sát người vay nhằm nâng cao khả năng trả nợ.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các đối tượng vay khác.

Hành động ngay: Các cơ quan liên quan cần phối hợp triển khai các giải pháp nhằm bảo toàn nguồn vốn tín dụng, góp phần phát triển kinh tế xã hội tỉnh Bình Phước bền vững.