Trầm Cảm Và Các Yếu Tố Liên Quan Ở Học Sinh Trường Trung Học Phổ Thông Kỳ Lâm, Hà Tĩnh

• Tác giả: Hoàng Tuấn Anh
• Người hướng dẫn: PGS. Đặng Đức Nhu
• Trường học: Trường Đại Học Y Tế Công Cộng
• Chuyên ngành: Y Tế Công Cộng
• Đề tài: Trầm Cảm Ở Học Sinh Trung Học Phổ Thông: Nghiên Cứu Tại Kỳ Lâm, Hà Tĩnh
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Tĩnh

• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
• TÓM TẮT NGHIÊN CỨU
• 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
• 3. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 3.1. Tổng quan về trầm cảm
• 3.1.1. Định nghĩa
• 3.1.2. Nguyên nhân của trầm cảm
• 3.1.3. Triệu chứng
• 3.1.4. Chẩn đoán mức độ trầm cảm
• 3.1.5. Đánh giá trầm cảm
• 3.1.6. Điều trị
• 3.2. Công cụ đánh giá trầm cảm
• 3.2.1. Công cụ dùng trong thăm khám lâm sàng
• 3.2.2. Công cụ dùng trong tầm soát cộng đồng
• 3.3. Trầm cảm ở học sinh trung học phổ thông trên thế giới và Việt Nam
• 3.4. Các yếu tố liên quan đến trầm cảm ở học sinh trung học phổ thông
• 3.5. Khái quát về địa bàn nghiên cứu
• 4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 4.1. Đối tượng nghiên cứu
• 4.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 4.3. Thiết kế nghiên cứu
• 4.4. Phương pháp chọn mẫu
• 4.5. Phương pháp thu thập số liệu
• 4.6. Các biến số nghiên cứu
• 4.7. Tiêu chuẩn đánh giá
• 4.8. Phương pháp phân tích số liệu
• 4.9. Đạo đức trong nghiên cứu
• 5. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 5.1. Thông tin chung về học sinh tham gia nghiên cứu
• 5.2. Mô tả các yếu tố gia đình của học sinh tham gia nghiên cứu
• 5.3. Mô tả các yếu tố nhà trường của học sinh tham gia nghiên cứu
• 5.4. Mô tả các yếu tố dịch COVID-19 của học sinh tham gia nghiên cứu
• 5.5. Tỷ lệ trầm cảm ở học sinh trường trung học phổ thông Kỳ Lâm
• 5.6. Các yếu tố liên quan đến trầm cảm ở học sinh Trường Trung học phổ thông Kỳ Lâm, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh
• 5.7. Thông tin chung về đối tượng nghiên cứu
• 5.8. Tỷ lệ trầm cảm ở học sinh Trường Trung học phổ thông Kỳ Lâm, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh
• 5.9. Yếu tố liên quan đến trầm cảm ở học sinh trường trung học phổ thông Kỳ Lâm, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh
• 5.10. Hạn chế của nghiên cứu
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• BẢNG BIẾN SỐ NGHIÊN CỨU
• PHỤ LỤC 2. BẢN THÔNG TIN DÀNH CHO ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU VÀ CHẤP THUẬN THAM GIA NGHIÊN CỨU
• PHỤ LỤC 3. BẢNG HỎI NGHIÊN CỨU

I. Tổng Quan Về Trầm Cảm Ở Học Sinh THPT Kỳ Lâm HN

Nghiên cứu về trầm cảm ở học sinh THPT tại Kỳ Lâm, Hà Tĩnh cho thấy đây là một vấn đề sức khỏe tâm thần đáng quan tâm. Trầm cảm không chỉ là cảm giác buồn bã thoáng qua mà là một rối loạn tâm thần ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng học tập, sinh hoạt và phát triển của học sinh. Theo APA, trầm cảm gây ra những suy nghĩ, nhìn nhận và hành động tiêu cực, làm giảm năng suất và hứng thú. Phát hiện sớm và can thiệp kịp thời là rất quan trọng để giảm thiểu tác động tiêu cực của trầm cảm tuổi teen lên sức khỏe tâm thần học sinh. Nghiên cứu này tập trung vào việc xác định tỷ lệ trầm cảm và các yếu tố liên quan tại trường THPT Kỳ Lâm, góp phần vào việc xây dựng các chương trình hỗ trợ tâm lý học đường hiệu quả. Cần nhấn mạnh rằng, sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và cộng đồng đóng vai trò then chốt trong việc phòng ngừa và điều trị trầm cảm ở thanh thiếu niên.

1.1. Định Nghĩa và Dấu Hiệu Trầm Cảm Tuổi Teen

Trầm cảm tuổi teen không chỉ là cảm giác buồn bã thông thường mà là một rối loạn tâm thần kéo dài, ảnh hưởng đến suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của học sinh. Các dấu hiệu trầm cảm ở học sinh bao gồm: khí sắc trầm buồn kéo dài, mất hứng thú với các hoạt động yêu thích, thay đổi về giấc ngủ và ăn uống, mệt mỏi, khó tập trung, cảm giác vô dụng hoặc tội lỗi, và thậm chí là ý nghĩ về cái chết hoặc tự tử. Cần phân biệt trầm cảm với những thay đổi tâm trạng tạm thời do áp lực học tập hay các vấn đề cá nhân. Theo ICD-10, trầm cảm được chẩn đoán khi các triệu chứng kéo dài ít nhất hai tuần và gây ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống hàng ngày.

1.2. Tầm Quan Trọng Của Nghiên Cứu Trầm Cảm Học Đường

Nghiên cứu về trầm cảm học đường có vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức về vấn đề này trong cộng đồng, đặc biệt là đối với học sinh, phụ huynh và giáo viên. Việc xác định tỷ lệ trầm cảm và các yếu tố liên quan giúp các nhà trường và cơ quan chức năng xây dựng các chương trình phòng ngừa và can thiệp hiệu quả. Ngoài ra, nghiên cứu còn góp phần giảm thiểu kỳ thị liên quan đến sức khỏe tâm thần, khuyến khích học sinh tìm kiếm sự giúp đỡ khi cần thiết. Theo nghiên cứu, tỷ lệ trầm cảm ở học sinh THPT có thể dao động từ 10% đến 60%, cho thấy đây là một vấn đề cần được quan tâm đặc biệt.

II. Thách Thức Nguyên Nhân Gây Trầm Cảm Cho Học Sinh THPT

Trầm cảm ở học sinh THPT là một vấn đề phức tạp, bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau. Áp lực học tập, đặc biệt là trong bối cảnh thi cử căng thẳng, là một trong những nguyên nhân trầm cảm ở học sinh phổ biến. Bên cạnh đó, các vấn đề gia đình, bạo lực học đường, ảnh hưởng của mạng xã hội và những thay đổi tâm lý lứa tuổi cũng có thể góp phần gây ra trầm cảm. Nghiên cứu tại Kỳ Lâm, Hà Tĩnh cần xác định rõ những yếu tố nào có tác động lớn nhất đến sức khỏe tâm thần của học sinh trong khu vực này. Theo nghiên cứu, các yếu tố như di truyền, hóa sinh, tính cách và môi trường sống đều có thể ảnh hưởng đến nguy cơ mắc trầm cảm.

2.1. Ảnh Hưởng Của Áp Lực Học Tập Đến Tâm Lý Học Sinh

Áp lực học tập là một yếu tố stress học đường lớn đối với học sinh THPT, đặc biệt là trong bối cảnh cạnh tranh cao và kỳ vọng lớn từ gia đình và xã hội. Việc phải đối mặt với khối lượng kiến thức lớn, căng thẳng thi cử, và lo lắng về kết quả học tập có thể dẫn đến stress, lo âu và trầm cảm. Nghiên cứu cần tìm hiểu mức độ áp lực học tập mà học sinh tại Kỳ Lâm đang phải chịu đựng và mối liên hệ của nó với tỷ lệ trầm cảm.

2.2. Tác Động Của Gia Đình và Mối Quan Hệ Xã Hội

Gia đình và mối quan hệ xã hội đóng vai trò quan trọng trong sức khỏe tâm thần của học sinh. Các vấn đề gia đình như mâu thuẫn, ly hôn, khó khăn kinh tế, hoặc thiếu sự quan tâm, hỗ trợ có thể gây ra stress và tăng nguy cơ trầm cảm. Tương tự, bạo lực học đường, bắt nạt, hoặc cảm giác cô đơn, bị cô lập trong mối quan hệ bạn bè cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý học sinh. Cần đánh giá vai trò của các yếu tố này trong việc gây ra trầm cảm tại trường THPT Kỳ Lâm.

2.3. Ảnh Hưởng của Mạng Xã Hội

Mạng xã hội đang trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của học sinh THPT, nhưng nó cũng có thể gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe tâm thần. Việc so sánh bản thân với người khác trên mạng xã hội, lo lắng về số lượng like và comment, hoặc bị bắt nạt trực tuyến (cyberbullying) có thể dẫn đến cảm giác tự ti, cô đơn và trầm cảm. Cần nghiên cứu mức độ sử dụng mạng xã hội của học sinh tại Kỳ Lâm và mối liên hệ của nó với tỷ lệ trầm cảm.

III. Phương Pháp Đánh Giá Xác Định Tỷ Lệ Trầm Cảm Ở THPT

Nghiên cứu về trầm cảm ở THPT cần sử dụng các phương pháp đánh giá và xác định tỷ lệ trầm cảm một cách chính xác và tin cậy. Việc sử dụng các công cụ sàng lọc chuẩn hóa, như thang đo CES-D (Center for Epidemiologic Studies Depression Scale), là cần thiết để xác định những học sinh có nguy cơ cao mắc trầm cảm. Bên cạnh đó, việc thu thập thông tin về các yếu tố liên quan, như áp lực học tập, mối quan hệ gia đình, và ảnh hưởng của mạng xã hội, cũng rất quan trọng để hiểu rõ hơn về nguyên nhân và yếu tố nguy cơ của trầm cảm. Theo nghiên cứu, thang đo CES-D là một công cụ phổ biến và hiệu quả trong việc sàng lọc trầm cảm trong cộng đồng, đặc biệt là ở nhóm thanh thiếu niên.

3.1. Sử Dụng Thang Đo CES D Để Sàng Lọc Trầm Cảm

Thang đo CES-D là một công cụ tự đánh giá được sử dụng rộng rãi để sàng lọc trầm cảm trong cộng đồng. Thang đo bao gồm 20 câu hỏi về các triệu chứng trầm cảm mà người tham gia trải qua trong tuần vừa qua. Điểm số CES-D được tính bằng cách cộng điểm của tất cả các câu hỏi. Điểm số cao hơn cho thấy mức độ trầm cảm cao hơn. Ngưỡng điểm để xác định nguy cơ trầm cảm thường được thiết lập dựa trên nghiên cứu trước đó và đặc điểm của đối tượng nghiên cứu. Theo nghiên cứu, tỷ lệ trầm cảm được xác định bằng thang đo CES-D có thể dao động tùy thuộc vào ngưỡng điểm được sử dụng.

3.2. Thu Thập Thông Tin Về Yếu Tố Liên Quan Đến Trầm Cảm

Để hiểu rõ hơn về nguyên nhân và yếu tố nguy cơ của trầm cảm, nghiên cứu cần thu thập thông tin về các yếu tố liên quan, bao gồm: áp lực học tập, mối quan hệ gia đình, mối quan hệ bạn bè, ảnh hưởng của mạng xã hội, và các yếu tố cá nhân khác như giới tính, tuổi, và tình trạng sức khỏe. Thông tin này có thể được thu thập thông qua bảng hỏi, phỏng vấn, hoặc các phương pháp khác. Việc phân tích mối liên hệ giữa các yếu tố này và tỷ lệ trầm cảm sẽ giúp xác định những yếu tố nào có tác động lớn nhất đến sức khỏe tâm thần của học sinh tại Kỳ Lâm.

IV. Kết Quả Tỷ Lệ Trầm Cảm Ở Học Sinh Kỳ Lâm Yếu Tố

Nghiên cứu tại trường THPT Kỳ Lâm cho thấy tỷ lệ trầm cảm ở học sinh là một con số đáng báo động. Kết quả cho thấy có sự liên quan giữa trầm cảm và một số yếu tố như giới tính, áp lực học tập, mối quan hệ gia đình và mạng xã hội. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc triển khai các biện pháp phòng ngừa và can thiệp sớm để cải thiện sức khỏe tâm thần của học sinh. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng học sinh nữ có nguy cơ mắc trầm cảm cao hơn so với học sinh nam.

4.1. Tỷ Lệ Trầm Cảm Theo Giới Tính và Khối Lớp

Phân tích tỷ lệ trầm cảm theo giới tính và khối lớp giúp xác định những nhóm học sinh có nguy cơ cao nhất. Nghiên cứu có thể chỉ ra rằng học sinh nữ có tỷ lệ trầm cảm cao hơn so với học sinh nam, hoặc học sinh ở một số khối lớp cụ thể có nguy cơ cao hơn so với các khối lớp khác. Thông tin này giúp các nhà trường và cơ quan chức năng tập trung nguồn lực vào việc hỗ trợ những nhóm học sinh dễ bị tổn thương nhất.

4.2. Mối Liên Hệ Giữa Trầm Cảm Và Yếu Tố Học Tập Gia Đình

Phân tích mối liên hệ giữa trầm cảm và các yếu tố học tập, gia đình giúp xác định những yếu tố nào có tác động lớn nhất đến sức khỏe tâm thần của học sinh. Nghiên cứu có thể chỉ ra rằng áp lực học tập, mâu thuẫn gia đình, hoặc thiếu sự quan tâm, hỗ trợ từ gia đình có liên quan đến tỷ lệ trầm cảm cao hơn. Thông tin này giúp các nhà trường và gia đình có những biện pháp can thiệp phù hợp để giảm thiểu tác động tiêu cực của các yếu tố này.

V. Giải Pháp Phòng Ngừa Trầm Cảm và Hỗ Trợ Tâm Lý THPT

Để giảm thiểu tỷ lệ trầm cảm ở học sinh THPT, cần triển khai các giải pháp phòng ngừa và can thiệp toàn diện, bao gồm: nâng cao nhận thức về sức khỏe tâm thần, xây dựng môi trường học đường thân thiện và hỗ trợ, cung cấp dịch vụ tư vấn tâm lý học đường chuyên nghiệp, và tăng cường sự tham gia của gia đình và cộng đồng. Theo nghiên cứu, việc triển khai các chương trình phòng ngừa trầm cảm ở học sinh có thể giảm thiểu đáng kể tỷ lệ mắc bệnh và cải thiện sức khỏe tâm thần của học sinh.

5.1. Xây Dựng Môi Trường Học Đường Thân Thiện

Xây dựng môi trường học đường thân thiện và hỗ trợ là một yếu tố quan trọng trong việc phòng ngừa trầm cảm ở học sinh. Điều này bao gồm việc tạo ra một không gian an toàn, nơi học sinh cảm thấy được tôn trọng, lắng nghe và hỗ trợ. Các nhà trường cần khuyến khích sự tương tác tích cực giữa học sinh và giáo viên, tạo cơ hội cho học sinh tham gia vào các hoạt động ngoại khóa, và xây dựng các chương trình chống bạo lực học đường và bắt nạt.

5.2. Cung Cấp Dịch Vụ Tư Vấn Tâm Lý Chuyên Nghiệp

Cung cấp dịch vụ tư vấn tâm lý chuyên nghiệp tại trường học là một biện pháp can thiệp quan trọng đối với học sinh có nguy cơ mắc trầm cảm. Các chuyên gia tâm lý học đường có thể giúp học sinh đối phó với stress, lo âu, và các vấn đề cá nhân khác. Tư vấn tâm lý cũng có thể giúp học sinh phát triển các kỹ năng giải quyết vấn đề, giao tiếp hiệu quả, và xây dựng lòng tự trọng.

VI. Kết Luận Nâng Cao Sức Khỏe Tâm Thần Học Sinh Kỳ Lâm

Nghiên cứu về trầm cảm ở học sinh THPT tại Kỳ Lâm, Hà Tĩnh đã cung cấp những thông tin quan trọng về tỷ lệ trầm cảm và các yếu tố liên quan. Kết quả nghiên cứu cần được sử dụng để xây dựng các chương trình phòng ngừa và can thiệp hiệu quả, nhằm nâng cao sức khỏe tâm thần của học sinh trong khu vực. Cần tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố nguy cơ và bảo vệ, cũng như đánh giá hiệu quả của các biện pháp can thiệp. Theo nghiên cứu, việc chăm sóc sức khỏe tâm thần cho học sinh là một khoản đầu tư quan trọng cho tương lai của xã hội.

6.1. Hợp Tác Giữa Gia Đình Nhà Trường Và Cộng Đồng

Để nâng cao sức khỏe tâm thần của học sinh, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và cộng đồng. Gia đình cần quan tâm, lắng nghe và hỗ trợ học sinh trong quá trình học tập và phát triển. Nhà trường cần tạo ra một môi trường học tập thân thiện và hỗ trợ, cũng như cung cấp dịch vụ tư vấn tâm lý chuyên nghiệp. Cộng đồng cần nâng cao nhận thức về sức khỏe tâm thần và giảm thiểu kỳ thị liên quan đến các vấn đề tâm lý.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Trầm Cảm Tuổi Teen

Nghiên cứu về trầm cảm tuổi teen là một lĩnh vực cần được tiếp tục quan tâm và phát triển. Các nghiên cứu tiếp theo cần tập trung vào việc xác định các yếu tố nguy cơ và bảo vệ cụ thể, cũng như đánh giá hiệu quả của các biện pháp can thiệp khác nhau. Nghiên cứu cũng cần xem xét các yếu tố văn hóa và xã hội có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần của học sinh. Bên cạnh đó, việc sử dụng các công nghệ mới, như mạng xã hội và ứng dụng di động, cũng có thể giúp cải thiện khả năng tiếp cận dịch vụ tư vấn tâm lý cho học sinh.

Tổng quan nghiên cứu

Trầm cảm là một rối loạn tâm thần phổ biến và nghiêm trọng, ảnh hưởng đến hơn 264 triệu người trên toàn thế giới, đặc biệt là ở lứa tuổi học sinh trung học phổ thông (THPT). Theo báo cáo của ngành y tế, tỷ lệ trầm cảm ở học sinh THPT trên thế giới dao động từ 18,22% đến 55,9%, trong khi tại Việt Nam, tỷ lệ này ước tính khoảng 9,6% đến 63,8%. Trầm cảm không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần mà còn tác động tiêu cực đến học tập, quan hệ xã hội và nguy cơ tự tử của học sinh. Nghiên cứu được thực hiện tại Trường THPT Kỳ Lâm, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh trong năm 2022 nhằm xác định tỷ lệ mắc trầm cảm và phân tích các yếu tố liên quan ở học sinh trường này. Nghiên cứu sử dụng phương pháp cắt ngang với cỡ mẫu 384 học sinh, thu thập dữ liệu từ tháng 02 đến tháng 06 năm 2022. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng các chương trình chăm sóc sức khỏe tâm thần, giảm thiểu gánh nặng bệnh tật và nâng cao chất lượng cuộc sống cho học sinh tại địa phương, đồng thời góp phần vào các chính sách y tế công cộng về sức khỏe tâm thần học đường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên khung lý thuyết về trầm cảm được định nghĩa bởi Hiệp hội Tâm thần học Hoa Kỳ (APA) và phân loại theo ICD-10 của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Trầm cảm được xem là rối loạn khí sắc với các triệu chứng như khí sắc trầm buồn, mất hứng thú, rối loạn giấc ngủ và suy giảm khả năng tập trung. Các yếu tố ảnh hưởng đến trầm cảm được phân thành bốn nhóm chính: yếu tố cá nhân (giới tính, học lực, áp lực học tập), yếu tố gia đình (mối quan hệ, áp lực kinh tế, sự quan tâm của cha mẹ), yếu tố nhà trường (phương pháp giảng dạy, áp lực học tập) và yếu tố dịch COVID-19 (cách ly, phơi nhiễm). Công cụ đánh giá trầm cảm sử dụng trong nghiên cứu là thang đo CES-D, một công cụ dịch tễ học có độ tin cậy cao, được chuẩn hóa tại Việt Nam, với điểm cắt ≥16 được xem là có dấu hiệu trầm cảm.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế cắt ngang, thu thập dữ liệu định lượng từ 384 học sinh THPT tại Trường Kỳ Lâm, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh. Cỡ mẫu được tính toán dựa trên tỷ lệ ước tính 20,5% trầm cảm ở học sinh sau dịch COVID-19, với sai số 5% và độ tin cậy 95%. Phương pháp chọn mẫu cụm được áp dụng, trong đó 9 lớp học được chọn ngẫu nhiên từ 3 khối lớp (10, 11, 12), toàn bộ học sinh trong các lớp này tham gia nghiên cứu. Dữ liệu được thu thập qua bảng hỏi gồm 4 phần: thông tin cá nhân, gia đình, môi trường nhà trường và thang đo CES-D. Dữ liệu được nhập bằng phần mềm Epidata 3.1 và phân tích bằng Stata 14. Phân tích thống kê mô tả và hồi quy logistic được sử dụng để xác định mối liên quan giữa các yếu tố và trầm cảm, với mức ý nghĩa thống kê p<0,05. Nghiên cứu tuân thủ các quy định đạo đức, được Hội đồng Đạo đức Trường Đại học Y tế công cộng phê duyệt.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ trầm cảm: Tỷ lệ học sinh có dấu hiệu trầm cảm theo thang CES-D là 57,6%, trong đó nữ giới chiếm 63,9% và nam giới 49,1%. Tỷ lệ trầm cảm ở khối lớp 11 cao nhất với 63,9%, khối 10 và 12 lần lượt là 53,9% và 55,4%.

2. Yếu tố cá nhân liên quan: Học sinh nữ có nguy cơ trầm cảm cao hơn nam giới với OR=1,84 (KTC 95%: 1,19 - 2,83). Áp lực trước kỳ kiểm tra và lo lắng về kết quả học tập cũng làm tăng nguy cơ trầm cảm, với OR lần lượt là 3,35 và 2,5 đối với nhóm thường xuyên chịu áp lực và lo lắng. Học sinh đặt chỉ tiêu học tập cho bản thân thỉnh thoảng có nguy cơ trầm cảm cao gấp 3,41 lần so với nhóm không đặt chỉ tiêu. Học thêm cũng liên quan đến tăng nguy cơ trầm cảm (OR=1,73).

3. Yếu tố sức khỏe và quan hệ xã hội: Học sinh có tình trạng sức khỏe không tốt trong tuần qua có nguy cơ trầm cảm cao gấp 3,39 lần. Mối quan hệ bạn bè không tốt làm tăng nguy cơ trầm cảm lên gần 10 lần (OR=9,97). Tham gia một vài hoạt động văn nghệ thể thao của trường lớp cũng liên quan đến tăng nguy cơ trầm cảm (OR=2,27).

4. Yếu tố gia đình: Học sinh thỉnh thoảng hoặc thường xuyên gặp vấn đề trong gia đình có nguy cơ trầm cảm cao hơn (OR=1,60). Lo lắng về kinh tế gia đình làm tăng nguy cơ trầm cảm gấp 4,76 lần ở nhóm thường xuyên lo lắng. Sự buồn phiền trước các vấn đề gia đình và bị la mắng về các vấn đề ngoài học tập cũng là các yếu tố liên quan có ý nghĩa thống kê.

5. Yếu tố nhà trường: Áp lực từ phương pháp giảng dạy của thầy cô làm tăng nguy cơ trầm cảm gấp 2,24 lần. Sự quan tâm của thầy cô cũng có liên quan đến trầm cảm với OR=2,69.

Thảo luận kết quả

Tỷ lệ trầm cảm 57,6% ở học sinh Trường THPT Kỳ Lâm cao hơn nhiều so với một số nghiên cứu trong nước và quốc tế, phản ánh tác động sâu rộng của các yếu tố cá nhân, gia đình, nhà trường và dịch COVID-19. Tỷ lệ trầm cảm cao hơn ở nữ giới phù hợp với các nghiên cứu toàn cầu, do nữ thường có nhạy cảm tâm lý và áp lực xã hội lớn hơn. Áp lực học tập, đặc biệt là trước kỳ kiểm tra và lo lắng kết quả, là những yếu tố nổi bật, cho thấy môi trường học tập căng thẳng là nguyên nhân chính gây trầm cảm. Mối quan hệ bạn bè không tốt và tình trạng sức khỏe kém cũng làm tăng nguy cơ, nhấn mạnh vai trò của hỗ trợ xã hội và chăm sóc sức khỏe toàn diện. Yếu tố gia đình như bất hòa, áp lực kinh tế và la mắng ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm thần học sinh, phù hợp với các nghiên cứu trước đây. Áp lực từ phương pháp giảng dạy của thầy cô cũng là một điểm cần lưu ý, cho thấy cần cải thiện môi trường học tập và phương pháp sư phạm. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ trầm cảm theo giới và khối lớp, bảng phân tích OR các yếu tố liên quan, giúp minh họa rõ ràng các mối quan hệ và mức độ ảnh hưởng.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Xây dựng chương trình tư vấn tâm lý học đường: Tổ chức các buổi tư vấn, hỗ trợ tâm lý định kỳ nhằm giảm áp lực học tập và cải thiện sức khỏe tâm thần học sinh, tập trung vào nhóm nữ và học sinh khối 11. Thời gian triển khai trong năm học tiếp theo, do phòng giáo dục phối hợp với nhà trường thực hiện.

2. Đào tạo giáo viên về kỹ năng sư phạm và hỗ trợ tâm lý: Tập huấn cho giáo viên về phương pháp giảng dạy giảm áp lực, kỹ năng nhận biết và hỗ trợ học sinh có dấu hiệu trầm cảm. Thực hiện trong 6 tháng đầu năm học, do Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các chuyên gia tâm lý thực hiện.

3. Tăng cường hoạt động ngoại khóa và xây dựng môi trường bạn bè tích cực: Khuyến khích học sinh tham gia các hoạt động văn nghệ, thể thao, xây dựng các nhóm hỗ trợ bạn bè nhằm cải thiện mối quan hệ xã hội. Thời gian thực hiện liên tục trong năm học, do nhà trường và các tổ chức đoàn thể đảm nhiệm.

4. Hỗ trợ gia đình học sinh: Tổ chức các buổi sinh hoạt, tư vấn cho phụ huynh về cách chăm sóc, quan tâm và giảm áp lực cho con em, đặc biệt là về áp lực học tập và kinh tế. Triển khai trong quý đầu năm học, do nhà trường phối hợp với trung tâm y tế địa phương thực hiện.

5. Theo dõi và đánh giá tác động của dịch COVID-19: Tiếp tục nghiên cứu và giám sát ảnh hưởng của dịch bệnh đến sức khỏe tâm thần học sinh, từ đó điều chỉnh các biện pháp hỗ trợ phù hợp. Thực hiện định kỳ hàng năm, do các cơ quan y tế và giáo dục phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý giáo dục và y tế công cộng: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, chương trình chăm sóc sức khỏe tâm thần học đường phù hợp với đặc điểm địa phương.

2. Giáo viên và cán bộ tư vấn học đường: Áp dụng kiến thức về các yếu tố liên quan đến trầm cảm để phát hiện sớm và hỗ trợ học sinh có nguy cơ, cải thiện môi trường học tập.

3. Phụ huynh học sinh: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần của con em, từ đó tạo điều kiện gia đình thuận lợi, giảm áp lực và tăng cường sự quan tâm.

4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành y tế công cộng, tâm lý học: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, kết quả và phân tích để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về sức khỏe tâm thần thanh thiếu niên.

Câu hỏi thường gặp

1. Tỷ lệ trầm cảm ở học sinh THPT Kỳ Lâm là bao nhiêu?
   Nghiên cứu ghi nhận tỷ lệ trầm cảm là 57,6%, cao hơn mức trung bình của nhiều địa phương khác, phản ánh áp lực học tập và các yếu tố xã hội tại địa phương.

2. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến trầm cảm ở học sinh?
   Mối quan hệ bạn bè không tốt làm tăng nguy cơ trầm cảm gần 10 lần, tiếp theo là áp lực học tập và tình trạng sức khỏe không tốt.

3. Phương pháp đánh giá trầm cảm được sử dụng là gì?
   Thang đo CES-D được sử dụng, là công cụ sàng lọc trầm cảm có độ tin cậy cao, phù hợp với đối tượng học sinh vị thành niên.

4. Dịch COVID-19 ảnh hưởng như thế nào đến trầm cảm của học sinh?
   Dịch bệnh làm tăng áp lực học tập và thay đổi sinh hoạt, góp phần làm tăng tỷ lệ trầm cảm, đặc biệt ở những học sinh từng cách ly hoặc có người thân mắc bệnh.

5. Làm thế nào để giảm tỷ lệ trầm cảm ở học sinh?
   Cần có sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong việc giảm áp lực học tập, tăng cường hỗ trợ tâm lý, cải thiện môi trường học tập và quan hệ xã hội.

Kết luận

• Tỷ lệ trầm cảm ở học sinh Trường THPT Kỳ Lâm năm 2022 là 57,6%, với nữ giới và học sinh khối 11 có nguy cơ cao hơn.
• Các yếu tố cá nhân, gia đình, nhà trường và dịch COVID-19 đều có ảnh hưởng đáng kể đến nguy cơ trầm cảm.
• Áp lực học tập, mối quan hệ bạn bè không tốt và tình trạng sức khỏe kém là những yếu tố nổi bật cần được ưu tiên can thiệp.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các chương trình chăm sóc sức khỏe tâm thần học đường tại địa phương.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm giảm thiểu trầm cảm, nâng cao chất lượng cuộc sống và học tập của học sinh trong thời gian tới.

Hành động tiếp theo là triển khai các chương trình tư vấn tâm lý, đào tạo giáo viên và hỗ trợ gia đình, đồng thời tiếp tục nghiên cứu để giám sát hiệu quả các biện pháp can thiệp. Các nhà quản lý giáo dục, y tế công cộng và cộng đồng cần phối hợp chặt chẽ để bảo vệ sức khỏe tâm thần cho thế hệ trẻ.