I. Khái niệm và dấu hiệu pháp lý của tội xâm phạm hôn nhân và gia đình theo Pháp luật hình sự Việt Nam
Luận án tập trung phân tích khái niệm tội xâm phạm hôn nhân và gia đình, làm rõ các dấu hiệu cấu thành tội phạm theo Bộ luật Hình sự năm 2015. Luận án sẽ phân biệt rõ các hành vi vi phạm hành chính với các hành vi cấu thành tội phạm. Nội dung này sẽ tập trung vào việc giải thích các điều luật liên quan, đặc biệt là các điều khoản từ Điều 181 đến Điều 187, làm rõ các yếu tố cấu thành của từng tội danh cụ thể như cưỡng ép kết hôn, vi phạm chế độ một vợ một chồng, ngược đãi hoặc hành hạ người thân trong gia đình, từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng. Luận án cũng sẽ đề cập đến các yếu tố làm tăng nặng hoặc giảm nhẹ trách nhiệm hình sự trong các trường hợp cụ thể. Các ví dụ minh họa từ thực tiễn sẽ được đưa ra để làm rõ hơn các khái niệm và dấu hiệu pháp lý.
1.1. Phân tích các điều luật về tội xâm phạm hôn nhân
Phần này tập trung vào phân tích cụ thể từng điều khoản trong Bộ luật Hình sự năm 2015 liên quan đến tội xâm phạm hôn nhân. Luận án sẽ đi sâu vào phân tích các hành vi cấu thành tội cưỡng ép kết hôn (Điều 181), tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng (Điều 182), tội đăng ký kết hôn trái pháp luật (Điều 183), làm rõ các yếu tố khách quan và chủ quan của mỗi tội danh. Luận án sẽ phân tích sự khác biệt giữa các tội danh này với các hành vi vi phạm hành chính tương tự. Đặc biệt, luận án sẽ phân tích khái niệm “tự nguyện” trong hôn nhân, những trường hợp cản trở hôn nhân tự nguyện bị coi là phạm tội, và phân tích các tình huống thực tiễn phức tạp liên quan đến quan hệ bất chính, ngoại tình, và cưỡng bức tình dục trong phạm vi hôn nhân.
1.2. Phân tích các điều luật về tội xâm phạm gia đình
Phần này tập trung phân tích các điều khoản trong Bộ luật Hình sự năm 2015 về tội xâm phạm gia đình, bao gồm tội ngược đãi hoặc hành hạ người thân trong gia đình (Điều 185), tội từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng (Điều 186), và tội bỏ rơi người thân trong gia đình (Điều 187). Luận án sẽ làm rõ các yếu tố cấu thành của từng tội danh, bao gồm các yếu tố khách quan như hành vi cụ thể, hậu quả gây ra, và các yếu tố chủ quan như động cơ, mục đích. Luận án phân tích các trường hợp bạo lực gia đình, bỏ rơi con cái, và xâm hại tình dục trong gia đình và vai trò của các cơ quan chức năng như Công an TP.HCM, Viện kiểm sát TP.HCM, và Tòa án TP.HCM trong việc giải quyết những vụ việc này. Mục đích là phân tích để làm rõ phạm vi áp dụng của pháp luật hình sự trong các vấn đề gia đình, đồng thời phân biệt với các hình thức giải quyết khác như hòa giải, tư vấn pháp luật.
II. Thực tiễn áp dụng pháp luật về tội xâm phạm hôn nhân và gia đình tại TP
Phần này trình bày kết quả nghiên cứu thực tiễn áp dụng pháp luật về tội xâm phạm hôn nhân và gia đình tại TP.HCM dựa trên số liệu thống kê trong 15 năm (2005-2019). Luận án sẽ phân tích thực tiễn định tội danh, áp dụng hình phạt, và giải quyết tranh chấp liên quan đến các tội này. Luận án sẽ chỉ ra những vướng mắc, sai sót, và nguyên nhân của những bất cập trong thực tiễn, chẳng hạn như khó khăn trong việc thu thập chứng cứ, xác định mức độ nghiêm trọng của hành vi phạm tội, hay áp dụng không thống nhất các hình phạt. Luận án cũng sẽ phân tích vai trò của các cơ quan tư pháp, đặc biệt là Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, và Tòa án trong việc giải quyết các vụ án.
2.1. Thực tiễn định tội danh và áp dụng hình phạt
Phần này tập trung vào phân tích thực tiễn định tội danh trong các vụ án liên quan đến tội xâm phạm hôn nhân và gia đình tại TP.HCM. Luận án sẽ phân tích tỷ lệ các tội danh được áp dụng, những khó khăn trong việc xác định tội danh, và những sai sót trong việc áp dụng các điều luật. Luận án cũng sẽ phân tích thực tiễn áp dụng hình phạt, bao gồm các loại hình phạt được áp dụng phổ biến, mức độ nghiêm khắc của hình phạt, và sự phù hợp của hình phạt với tính chất và mức độ nghiêm trọng của hành vi phạm tội. Các số liệu thống kê sẽ được sử dụng để minh họa cho các nhận định. Luận án sẽ đánh giá hiệu quả của các hình phạt trong việc phòng ngừa tội phạm và bảo vệ quyền lợi của các nạn nhân. Ngoài ra, luận án sẽ đề cập đến vấn đề người bị hại và người phạm tội trong các vụ án này.
2.2. Vướng mắc và sai sót trong thực tiễn áp dụng pháp luật
Phần này sẽ đề cập đến những vướng mắc và sai sót trong thực tiễn áp dụng pháp luật về tội xâm phạm hôn nhân và gia đình tại TP.HCM. Luận án sẽ phân tích các nguyên nhân dẫn đến những bất cập này, chẳng hạn như thiếu sót trong quy định pháp luật, khó khăn trong việc thu thập chứng cứ, thiếu hiểu biết pháp luật của người dân, hay sự thiếu kinh nghiệm của cán bộ tư pháp. Luận án sẽ đưa ra các ví dụ cụ thể từ các vụ án để minh họa cho các vấn đề được nêu ra. Luận án cũng sẽ phân tích tác động của những bất cập này đến hiệu quả của công tác phòng ngừa và đấu tranh chống tội phạm. Phần này cũng sẽ phân tích về thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự trong các loại tội phạm này.
III. Giải pháp hoàn thiện pháp luật và áp dụng pháp luật
Phần này đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về tội xâm phạm hôn nhân và gia đình. Luận án sẽ tập trung vào việc đề xuất những sửa đổi, bổ sung cho các điều luật hiện hành, nhằm khắc phục những bất cập trong thực tiễn. Luận án cũng sẽ đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao nhận thức pháp luật của người dân, tăng cường công tác tuyên truyền, đào tạo, huấn luyện cán bộ tư pháp, và cải thiện công tác phối hợp giữa các cơ quan chức năng. Luận án cũng sẽ đề cập đến vai trò của các luật sư hôn nhân gia đình trong việc tư vấn và hỗ trợ pháp lý cho người dân.
3.1. Giải pháp hoàn thiện pháp luật
Phần này đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện pháp luật về tội xâm phạm hôn nhân và gia đình. Luận án sẽ đề xuất những sửa đổi, bổ sung cho các điều luật hiện hành, nhằm làm rõ hơn các dấu hiệu cấu thành tội phạm, xác định rõ hơn ranh giới giữa các tội danh, và điều chỉnh mức hình phạt cho phù hợp với tình hình thực tiễn. Luận án cũng sẽ đề xuất bổ sung các quy định mới, nhằm đáp ứng những yêu cầu đặt ra trong thực tiễn, chẳng hạn như quy định về bảo vệ người bị bạo lực gia đình, quy định về trách nhiệm của người giám hộ đối với trẻ em. Luận án sẽ phân tích cơ sở pháp lý cho các đề xuất này, đảm bảo tính khả thi và sự phù hợp với hệ thống pháp luật hiện hành. Phân tích pháp luật sẽ được thực hiện để đảm bảo tính chính xác và khách quan của các đề xuất.
3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật
Phần này đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về tội xâm phạm hôn nhân và gia đình. Luận án sẽ đề xuất các biện pháp nhằm tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho người dân, đào tạo, huấn luyện cán bộ tư pháp, và cải thiện công tác phối hợp giữa các cơ quan chức năng. Luận án cũng sẽ đề xuất các biện pháp nhằm hỗ trợ nạn nhân, như cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí, và các chương trình hỗ trợ tâm lý, xã hội. Luận án sẽ tập trung vào việc đề xuất các biện pháp thực tiễn, nhằm khắc phục những khó khăn, thách thức trong việc áp dụng pháp luật, như thiếu chứng cứ, khó khăn trong việc xác định mức độ nghiêm trọng của hành vi phạm tội. Luận án sẽ đề cập đến việc xây dựng cơ sở dữ liệu về các vụ án liên quan, nhằm phục vụ cho công tác nghiên cứu và hỗ trợ công tác xét xử.
