Luận văn thạc sĩ về nhân thân người phạm tội giết người ở Hà Nội

• Tác giả: Võ Hiền Anh
• Người hướng dẫn: TS. Lưu Hoài Bao
• Trường học: Trường Đại học Luật Hà Nội
• Chuyên ngành: Tội phạm học và phòng ngừa tội phạm
• Đề tài: Nhân Thân Người Phạm Tội Giết Người Tại Hà Nội
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI GIẾT NGƯỜI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI GIAI ĐOẠN 2017 - 2021
• 1.1. Khái niệm nhân thân người phạm tội giết người
• 1.2. Đặc điểm của nhân thân người phạm tội giết người trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn năm 2017 - 2021
• 1.2.1. Nhóm đặc điểm sinh học của người phạm tội giết người
• 1.2.2. Nhóm đặc điểm tâm lí của người phạm tội giết người
• 1.2.3. Nhóm đặc điểm xã hội của người phạm tội giết người
• 1.3. Những yếu tố tác động đến sự hình thành nhân thân tiêu cực của người phạm tội giết người
• 1.3.1. Các tiểu môi trường mà cá nhân đang sống và giao tiếp thường xuyên
• 1.3.2. Môi trường xã hội vĩ mô
• 1.4. Ý nghĩa của việc nghiên cứu nhân thân người phạm tội giết người
• 2. CHƯƠNG 2: NGUYÊN NHÂN CỦA TỘI GIẾT NGƯỜI LIÊN QUAN ĐẾN NHÂN THÂN CỦA NGƯỜI PHẠM TỘI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI GIAI ĐOẠN 2011 - 2021
• 2.1. Nguyên nhân từ phía người phạm tội
• 2.2. Nguyên nhân tội giết người liên quan đến dấu hiệu sinh học của người phạm tội
• 2.3. Nguyên nhân tội giết người liên quan đến dấu hiệu tâm lý của người phạm tội
• 2.4. Nguyên nhân tội giết người liên quan đến dấu hiệu xã hội của người phạm tội
• 2.5. Nguyên nhân hình thành những đặc điểm nhân thân tiêu cực ở người phạm tội
• 2.5.1. Môi trường xã hội vĩ mô
• 2.6. Kết luận Chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG NGỪA TỘI GIẾT NGƯỜI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI LIÊN QUAN ĐẾN NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI
• 3.1. Biện pháp nâng cao hiệu quả phòng ngừa tội giết người trên địa bàn thành phố Hà Nội từ phía người phạm tội
• 3.1.1. Biện pháp hạn chế những nguyên nhân liên quan đến dấu hiệu sinh học của người phạm tội
• 3.1.2. Biện pháp hạn chế những nguyên nhân liên quan đến dấu hiệu tâm lý của người phạm tội
• 3.1.3. Biện pháp hạn chế những nguyên nhân liên quan đến dấu hiệu xã hội của người phạm tội
• 3.1.4. Biện pháp hạn chế những tác động tiêu cực hình thành nhân thân của người phạm tội
• 3.1.4.1. Hạn chế các tác động tiêu cực từ các tiểu môi trường mà cá nhân đang sống và giao tiếp thường xuyên
• 3.1.4.2. Hạn chế các tác động tiêu cực trong môi trường xã hội vi mô
• 3.2. Kết luận Chương 3
• KẾT LUẬN
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC BIỂU ĐỒ

I. Khái niệm nhân thân người phạm tội giết người

Khái niệm nhân thân người phạm tội giết người được xác định là một vấn đề quan trọng trong nghiên cứu tội phạm học. Nhân thân không chỉ bao gồm các đặc điểm sinh học mà còn chứa đựng các yếu tố tâm lý và xã hội. Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lê Nin, nhân thân được hiểu là bản chất xã hội của con người, thể hiện qua hành vi trong xã hội. Các đặc điểm này có thể là tích cực hoặc tiêu cực, ảnh hưởng đến hành vi của cá nhân. Đặc biệt, nhân thân người phạm tội giết người không chỉ thể hiện các yếu tố cá nhân mà còn phản ánh những dấu hiệu đặc trưng của hành vi phạm tội. Các yếu tố như độ tuổi, nghề nghiệp, trình độ văn hóa và hoàn cảnh gia đình đều có thể tác động đến việc hình thành nhân thân tiêu cực của người phạm tội. Từ đó, nghiên cứu nhân thân người phạm tội giết người giúp xác định nguyên nhân và điều kiện dẫn đến hành vi phạm tội này.

1.1 Đặc điểm của nhân thân người phạm tội giết người trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2017 2021

Trong giai đoạn 2017 - 2021, nhân thân người phạm tội giết người tại Hà Nội có những đặc điểm nổi bật. Nhóm đặc điểm sinh học cho thấy độ tuổi trung bình của người phạm tội thường là từ 18 đến 35 tuổi, với tỷ lệ nam giới chiếm ưu thế. Về mặt tâm lý, nhiều người phạm tội có dấu hiệu rối loạn tâm lý hoặc thiếu khả năng kiểm soát cảm xúc. Nhóm đặc điểm xã hội cho thấy nhiều người phạm tội đến từ các gia đình có hoàn cảnh khó khăn, thiếu sự giáo dục và định hướng. Các yếu tố như môi trường sống, tác động từ bạn bè và xã hội cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân thân tiêu cực. Điều này cho thấy sự cần thiết phải có các biện pháp phòng ngừa và can thiệp sớm nhằm giảm thiểu tình trạng phạm tội giết người tại Hà Nội.

II. Nguyên nhân của tội giết người liên quan đến nhân thân của người phạm tội

Nguyên nhân của tội giết người thường xuất phát từ nhiều yếu tố liên quan đến nhân thân người phạm tội. Các nguyên nhân từ phía người phạm tội có thể bao gồm các yếu tố sinh học như di truyền, tâm lý như sự thiếu kiểm soát cảm xúc, và các yếu tố xã hội như áp lực từ môi trường xung quanh. Nghiên cứu cho thấy rằng những người có nhân thân tiêu cực thường có xu hướng thực hiện hành vi phạm tội cao hơn. Các yếu tố như nghèo đói, thiếu cơ hội việc làm, và sự phân biệt xã hội cũng góp phần không nhỏ vào việc hình thành hành vi phạm tội. Đặc biệt, trong bối cảnh xã hội hiện nay, sự gia tăng của các tội phạm giết người có thể liên quan đến sự thiếu hụt trong giáo dục và nhận thức pháp luật của người dân. Cần có sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng và cộng đồng để giải quyết triệt để vấn đề này.

2.1 Nguyên nhân từ phía người phạm tội

Nguyên nhân từ phía người phạm tội thường liên quan đến các yếu tố tâm lý và xã hội. Nhiều người phạm tội giết người có dấu hiệu của các rối loạn tâm lý, dẫn đến hành vi bạo lực. Các nghiên cứu cho thấy rằng những người này thường có quá khứ bị lạm dụng hoặc trải qua những trải nghiệm đau thương trong cuộc sống. Hơn nữa, sự thiếu hụt về giáo dục và kỹ năng sống cũng là một nguyên nhân quan trọng. Những người này thường không có khả năng giải quyết mâu thuẫn một cách hòa bình, dẫn đến việc chọn lựa giải pháp bạo lực. Do đó, việc nâng cao nhận thức và giáo dục cho người dân là rất cần thiết để giảm thiểu tình trạng này.

III. Các biện pháp phòng ngừa tội giết người trên địa bàn thành phố Hà Nội liên quan đến nhân thân người phạm tội

Để phòng ngừa tội giết người, cần thực hiện nhiều biện pháp đồng bộ liên quan đến nhân thân người phạm tội. Trước hết, cần tập trung vào giáo dục và nâng cao nhận thức pháp luật cho người dân, đặc biệt là thanh thiếu niên. Các chương trình giáo dục về kỹ năng sống, giải quyết mâu thuẫn và quản lý cảm xúc nên được triển khai rộng rãi. Thứ hai, cần có các chính sách hỗ trợ cho những người có hoàn cảnh khó khăn, giúp họ có cơ hội tiếp cận giáo dục và việc làm. Hơn nữa, các cơ quan chức năng cần phối hợp chặt chẽ trong việc theo dõi và can thiệp kịp thời đối với những cá nhân có dấu hiệu phạm tội. Việc xây dựng một môi trường xã hội tích cực, nơi mọi người có thể giao tiếp và hỗ trợ lẫn nhau cũng là một yếu tố quan trọng trong việc phòng ngừa tội phạm.

3.1 Biện pháp nâng cao hiệu quả phòng ngừa tội giết người từ phía người phạm tội

Để nâng cao hiệu quả phòng ngừa tội giết người, cần thực hiện các biện pháp hạn chế những nguyên nhân liên quan đến nhân thân người phạm tội. Cần có các chương trình can thiệp sớm đối với những người có dấu hiệu tâm lý tiêu cực. Các tổ chức xã hội và cộng đồng cần phối hợp để cung cấp sự hỗ trợ cho những người này, giúp họ vượt qua khó khăn. Đồng thời, việc tạo ra các cơ hội việc làm và giáo dục cũng sẽ giúp giảm thiểu tình trạng phạm tội. Các biện pháp này không chỉ giúp ngăn chặn hành vi phạm tội mà còn cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân.

Tổng quan nghiên cứu

Tội phạm giết người là một trong những loại tội phạm nghiêm trọng nhất, gây ảnh hưởng sâu sắc đến trật tự xã hội và tâm lý cộng đồng. Trên địa bàn thành phố Hà Nội, thủ đô của Việt Nam với diện tích 3.359 km² và dân số hơn 8 triệu người (năm 2021), tình hình tội phạm giết người trong giai đoạn 2017-2021 diễn biến phức tạp với tổng cộng 605 vụ án và 1.196 người phạm tội được xét xử, trung bình mỗi năm có khoảng 121 vụ với 239 người phạm tội. Tội phạm giết người không chỉ gây ra hậu quả đau thương cho gia đình nạn nhân mà còn làm gia tăng sự bất an trong xã hội.

Luận văn tập trung nghiên cứu nhân thân người phạm tội giết người trên địa bàn Hà Nội trong giai đoạn 2017-2021 nhằm làm rõ các đặc điểm sinh học, tâm lý và xã hội của người phạm tội, từ đó phân tích nguyên nhân và đề xuất các biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Phạm vi nghiên cứu bao gồm 262 người phạm tội giết người được xét xử tại Tòa án nhân dân các cấp trên địa bàn Hà Nội. Mục tiêu nghiên cứu là cung cấp cơ sở khoa học cho công tác phòng chống tội phạm, góp phần nâng cao hiệu quả công tác xét xử và cải tạo người phạm tội.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định các yếu tố tác động đến hành vi phạm tội, giúp các cơ quan chức năng xây dựng chính sách phòng ngừa phù hợp, đồng thời hỗ trợ công tác giáo dục, cải tạo người phạm tội, góp phần ổn định trật tự xã hội và phát triển bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, nhằm phân tích nhân thân người phạm tội trong mối quan hệ biện chứng với các điều kiện xã hội. Ngoài ra, các mô hình nghiên cứu về nhân thân trong tội phạm học được áp dụng để làm rõ các đặc điểm sinh học, tâm lý và xã hội của người phạm tội giết người.

Ba khái niệm chính được sử dụng gồm:

• Nhân thân người phạm tội: tổng hợp các đặc điểm sinh học, tâm lý và xã hội của người phạm tội, phản ánh bản chất xã hội và cá nhân của họ.
• Nhân thân người phạm tội giết người: trường hợp đặc biệt của nhân thân người phạm tội, bao gồm các dấu hiệu đặc trưng liên quan trực tiếp đến hành vi giết người.
• Nguyên nhân tội phạm: tổng hợp các nhân tố tác động qua lại giữa cá nhân và môi trường xã hội dẫn đến hành vi phạm tội.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp tiếp cận định lượng kết hợp phân tích thứ cấp dữ liệu từ 100 bản án hình sự sơ thẩm với tổng số 262 người phạm tội giết người trên địa bàn Hà Nội giai đoạn 2017-2021. Phương pháp chọn mẫu là xác suất ngẫu nhiên đơn giản nhằm đảm bảo tính đại diện cho tổng thể người phạm tội.

Các phương pháp phân tích bao gồm thống kê mô tả, phân tích tổng hợp, so sánh và chứng minh giả thuyết. Quá trình nghiên cứu diễn ra trong khoảng thời gian từ năm 2021 đến 2022, với việc thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu từ các cơ quan tư pháp như Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát và Công an thành phố Hà Nội.

Phương pháp luận dựa trên chủ nghĩa duy vật biện chứng và lịch sử giúp phân tích mối quan hệ giữa nhân thân người phạm tội và các điều kiện khách quan xã hội, từ đó làm rõ nguyên nhân và đề xuất giải pháp phòng ngừa phù hợp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đặc điểm sinh học: Nam giới chiếm tỷ lệ áp đảo trong nhóm người phạm tội giết người với 86.3%, trong khi nữ giới chỉ chiếm 13.7%. Về độ tuổi, nhóm 18-35 tuổi chiếm 59.5%, nhóm trên 35 tuổi chiếm 27.5%, và dưới 18 tuổi chiếm 13%. Điều này cho thấy người phạm tội chủ yếu là nam giới trong độ tuổi lao động, có sức khỏe và tâm lý dễ bị kích động.

2. Đặc điểm tâm lý: 38.2% người phạm tội nghiện ma túy, 38% nghiện rượu bia, 15.6% có sở thích không lành mạnh như tụ tập ăn chơi, và 7.6% nghiện cờ bạc. Động cơ phạm tội chủ yếu là mâu thuẫn cá nhân (38%), tranh chấp tài sản (24%), và một số trường hợp giết người để che giấu hành vi phạm tội khác (2.7%).

3. Đặc điểm xã hội: Trình độ văn hóa chủ yếu ở mức THCS (36.3%) và THPT (28.2%). Nghề nghiệp không ổn định hoặc không có nghề nghiệp chiếm 80.9%. Địa vị xã hội chủ yếu là lao động tự do (73.3%). Hoàn cảnh gia đình khó khăn chiếm 49%, gia đình có bạo lực gia đình chiếm 36.7%, và gia đình có người phạm tội chiếm 22.2%. Tình trạng hôn nhân phổ biến là đã ly hôn (37.4%) và đang tái hôn (26.3%).

4. Lý lịch tư pháp: 68.7% phạm tội lần đầu, 31.3% tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm, cho thấy tỷ lệ tái phạm không nhỏ, ảnh hưởng đến công tác cải tạo và phòng ngừa.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy nhân thân người phạm tội giết người trên địa bàn Hà Nội chịu ảnh hưởng sâu sắc từ các yếu tố sinh học, tâm lý và xã hội. Tỷ lệ nam giới phạm tội cao phù hợp với các nghiên cứu cho thấy nam giới có xu hướng bạo lực và dễ bị kích động hơn nữ giới do ảnh hưởng của hormone testosterone. Độ tuổi chủ yếu là nhóm thanh niên và trung niên, giai đoạn có nhiều áp lực kinh tế và xã hội, dễ phát sinh mâu thuẫn dẫn đến hành vi phạm tội.

Đặc điểm tâm lý như nghiện ma túy, rượu bia và sở thích không lành mạnh làm giảm khả năng kiểm soát hành vi, tăng nguy cơ bạo lực. Động cơ phạm tội chủ yếu là mâu thuẫn cá nhân và tranh chấp tài sản, phản ánh các áp lực xã hội và kinh tế.

Về mặt xã hội, trình độ văn hóa thấp và nghề nghiệp không ổn định làm giảm khả năng nhận thức pháp luật và tăng nguy cơ phạm tội. Hoàn cảnh gia đình khó khăn, bạo lực gia đình và có người thân phạm tội tạo môi trường thuận lợi cho sự hình thành nhân cách lệch lạc. Tỷ lệ tái phạm cao cho thấy cần có các biện pháp cải tạo và giám sát chặt chẽ hơn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ phân bố theo giới tính, độ tuổi, trình độ văn hóa, nghề nghiệp và tình trạng hôn nhân để minh họa rõ nét các đặc điểm nhân thân.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường giáo dục pháp luật và kỹ năng sống cho thanh thiếu niên: Triển khai các chương trình giáo dục pháp luật, kỹ năng kiểm soát cảm xúc và giải quyết mâu thuẫn tại trường học và cộng đồng nhằm giảm thiểu hành vi bạo lực. Thời gian thực hiện: 1-3 năm. Chủ thể: Sở Giáo dục và Đào tạo, các trường học, tổ chức xã hội.

2. Phát triển các chương trình cai nghiện và hỗ trợ tâm lý cho người nghiện ma túy, rượu bia: Tăng cường các trung tâm cai nghiện, tư vấn tâm lý và hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng nhằm giảm nguy cơ tái phạm. Thời gian: 2-5 năm. Chủ thể: Sở Y tế, các trung tâm cai nghiện, tổ chức phi chính phủ.

3. Hỗ trợ phát triển nghề nghiệp và ổn định kinh tế cho nhóm đối tượng có nghề nghiệp không ổn định: Tổ chức các khóa đào tạo nghề, tạo việc làm ổn định giúp người có hoàn cảnh khó khăn có thu nhập hợp pháp, giảm áp lực kinh tế. Thời gian: 3 năm. Chủ thể: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, các doanh nghiệp, tổ chức đào tạo nghề.

4. Tăng cường công tác quản lý, giám sát và cải tạo người phạm tội, đặc biệt là tái phạm: Xây dựng các chương trình cải tạo phù hợp với đặc điểm tâm lý và xã hội của người phạm tội, đồng thời tăng cường giám sát sau khi chấp hành án. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Bộ Công an, Bộ Tư pháp, các trại giam, cơ quan quản lý địa phương.

5. Xây dựng chính sách hỗ trợ gia đình có hoàn cảnh khó khăn và gia đình có người phạm tội: Tạo các chương trình hỗ trợ về mặt vật chất và tinh thần, giảm thiểu tác động tiêu cực từ môi trường gia đình đến sự hình thành nhân cách lệch lạc. Thời gian: 2-4 năm. Chủ thể: UBND các cấp, các tổ chức xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ công tác tư pháp và phòng chống tội phạm: Luận văn cung cấp dữ liệu và phân tích chi tiết về nhân thân người phạm tội giết người, giúp nâng cao hiệu quả trong công tác xét xử, cải tạo và phòng ngừa tội phạm.

2. Nhà nghiên cứu và giảng viên chuyên ngành tội phạm học, luật hình sự: Tài liệu bổ sung lý luận và thực tiễn về nhân thân người phạm tội, đặc biệt là tội giết người, phục vụ cho nghiên cứu và giảng dạy chuyên sâu.

3. Cán bộ quản lý xã hội và các tổ chức xã hội: Thông tin về các yếu tố xã hội và môi trường tác động đến hành vi phạm tội giúp xây dựng các chương trình hỗ trợ, can thiệp sớm và phòng ngừa hiệu quả.

4. Sinh viên ngành luật, tội phạm học và các ngành liên quan: Luận văn là nguồn tài liệu tham khảo quý giá giúp sinh viên hiểu rõ hơn về đặc điểm và nguyên nhân của tội phạm giết người, từ đó nâng cao kiến thức chuyên môn.

Câu hỏi thường gặp

1. Nhân thân người phạm tội giết người gồm những đặc điểm nào?
   Nhân thân người phạm tội giết người bao gồm các đặc điểm sinh học (giới tính, độ tuổi), tâm lý (nghiện ma túy, rượu bia, sở thích không lành mạnh) và xã hội (trình độ văn hóa, nghề nghiệp, hoàn cảnh gia đình). Ví dụ, nam giới chiếm 86.3% và nhóm tuổi 18-35 chiếm 59.5%.

2. Nguyên nhân chính dẫn đến tội giết người trên địa bàn Hà Nội là gì?
   Nguyên nhân chủ yếu là mâu thuẫn cá nhân (38%), tranh chấp tài sản (24%), và các yếu tố tâm lý tiêu cực như nghiện ma túy, rượu bia. Hoàn cảnh gia đình khó khăn và bạo lực gia đình cũng đóng vai trò quan trọng.

3. Tỷ lệ tái phạm tội giết người như thế nào?
   Khoảng 31.3% người phạm tội giết người là tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm, cho thấy cần có các biện pháp cải tạo và giám sát chặt chẽ hơn để giảm thiểu tái phạm.

4. Các biện pháp phòng ngừa hiệu quả được đề xuất là gì?
   Bao gồm giáo dục pháp luật và kỹ năng sống, cai nghiện và hỗ trợ tâm lý, phát triển nghề nghiệp, cải tạo và giám sát người phạm tội, hỗ trợ gia đình có hoàn cảnh khó khăn.

5. Tại sao nghiên cứu nhân thân người phạm tội lại quan trọng?
   Nghiên cứu giúp xác định nguyên nhân và điều kiện phát sinh tội phạm, hỗ trợ công tác định tội danh, quyết định hình phạt chính xác, đồng thời làm cơ sở xây dựng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả, góp phần ổn định xã hội.

Kết luận

• Nhân thân người phạm tội giết người trên địa bàn Hà Nội chủ yếu là nam giới (86.3%) trong độ tuổi 18-35 (59.5%), có đặc điểm tâm lý tiêu cực như nghiện ma túy, rượu bia.
• Trình độ văn hóa thấp, nghề nghiệp không ổn định và hoàn cảnh gia đình khó khăn là những yếu tố xã hội quan trọng ảnh hưởng đến hành vi phạm tội.
• Nguyên nhân tội phạm là sự kết hợp giữa các đặc điểm nhân thân tiêu cực và tác động của môi trường xã hội, đặc biệt là gia đình và trường học.
• Tỷ lệ tái phạm chiếm khoảng 31.3%, đòi hỏi các biện pháp cải tạo và giám sát hiệu quả hơn.
• Luận văn đề xuất các giải pháp phòng ngừa đa chiều, từ giáo dục, cai nghiện, hỗ trợ nghề nghiệp đến quản lý người phạm tội và hỗ trợ gia đình.

Next steps: Triển khai các chương trình giáo dục và hỗ trợ theo đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để nâng cao hiệu quả phòng ngừa tội phạm giết người.

Call-to-action: Các cơ quan chức năng, nhà nghiên cứu và tổ chức xã hội cần phối hợp chặt chẽ để áp dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn, góp phần xây dựng xã hội an toàn, lành mạnh.