Tác Động Của Vốn Xã Hội Đến Khả Năng Tiếp Cận Tín Dụng Chính Thức Của Các Hộ Gia Đình Nông Thôn Ở Thành Phố Cần Thơ

• Tác giả: Trần Thị Thu Phương
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Hoàng Bảo
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế TP. Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Chính Sách Công
• Đề tài: Tác Động Của Vốn Xã Hội Đến Khả Năng Tiếp Cận Tín Dụng Chính Thức Tại Cần Thơ
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2016
• Địa điểm: Cần Thơ

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU
• 1.1. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.2. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.4. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5. Kết cấu đề tài
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT
• 2.1. Lý thuyết về vốn xã hội
• 2.1.1. Các quan điểm về định nghĩa vốn xã hội (social capital)
• 2.1.2. Đo lường vốn xã hội trong nghiên cứu
• 2.2. Tín dụng chính thức và khả năng tiếp cận tín dụng
• 2.2.1. Phân biệt tổ chức tín dụng chính thức
• 2.2.2. Khả năng tiếp cận tín dụng
• 2.2.3. Vốn xã hội và khả năng tiếp cận tín dụng
• 2.2.3.1. Cách thức vốn xã hội ảnh hưởng đến tiếp cận tín dụng
• 2.2.3.2. Các nghiên cứu về vốn xã hội và khả năng tiếp cận tín dụng
• 2.2.4. Các nhân tố khác ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tín dụng
• 2.2.4.1. Đặc điểm các khoản vay
• 2.2.4.2. Đặc điểm cá nhân và hộ gia đình
• 2.2.5. Đánh giá các tài liệu nghiên cứu có liên quan
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Khung phân tích của nghiên cứu
• 3.2. Phương pháp chọn mẫu
• 3.3. Mô hình nghiên cứu
• 3.3.1. Các biến trong mô hình
• 3.3.2. Mô hình nghiên cứu
• 4. CHƯƠNG 4: TỔNG QUAN VỀ ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU
• 4.1. Vốn xã hội ở nông thôn Việt Nam
• 4.2. Thị trường tín dụng nông thôn Việt Nam
• 4.3. Tổng quan về địa bàn TP Cần Thơ
• 4.4. Thị trường tín dụng trên địa bàn TP Cần Thơ
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 5.1. Thống kê mô tả
• 5.2. Vốn xã hội và khả năng tiếp cận tín dụng chính thức
• 5.3. Đặc điểm các khoản vay
• 5.4. Đặc điểm cá nhân người đi vay
• 5.5. Đặc điểm hộ gia đình
• 5.6. Kiểm định về mối quan hệ giữa vốn xã hội, đặc điểm vốn vay, đặc điểm cá nhân và hộ gia đình với khả năng tiếp cận tín dụng chính thức
• 5.7. Kết quả hồi quy mô hình binary logistic giữa khả năng tiếp cận tín dụng với các biến độc lập trong mô hình
• 5.8. Kết quả hồi quy mô hình hồi quy giữa giá trị khoản vay với các biến độc lập trong mô hình
• 6. CHƯƠNG 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• 6.1. Hướng nghiên cứu tiếp theo
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1: Kết quả Stata thống kê mô tả
• PHỤ LỤC 2: Kiểm định Ttest
• PHỤ LỤC 3: Hàm hồi quy

I. Tổng Quan Tác Động Vốn Xã Hội Đến Tiếp Cận Tín Dụng

Xu hướng toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế tác động mạnh mẽ đến các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Đầu tư tài chính tăng trưởng, khai thác nguồn lực tự nhiên và tận dụng lao động giá rẻ. Sau 15 năm đổi mới, nông thôn Việt Nam có nhiều thay đổi, với các hộ sản xuất gia đình là đơn vị kinh tế cơ bản. Chính sách khuyến khích nông nghiệp, ưu đãi thuế, tín dụng ưu đãi và ứng dụng khoa học công nghệ giúp tăng giá trị sản xuất. Việc cải thiện khả năng tiếp cận tín dụng chính thức thông qua các tổ chức tín dụng là công cụ chiến lược hỗ trợ vốn cho hộ nghèo ở nông thôn. Tuy nhiên, việc tiếp cận vốn vay từ các tổ chức tín dụng chính thức còn nhiều khó khăn.

1.1. Tầm Quan Trọng Của Tín Dụng Chính Thức Ở Cần Thơ

Theo Tổng Cục Thống Kê (2010), Việt Nam có khoảng 13 triệu nông hộ, gần 80% dân số, trong đó hơn một nửa có thu nhập thấp. 40% doanh nghiệp vừa và nhỏ ở nông thôn coi thiếu vốn là khó khăn lớn nhất. Nhu cầu vốn cho tiêu dùng, xây dựng nhà ở và sản xuất nông nghiệp rất lớn. Tuy nhiên, để tiếp cận nguồn vốn vay chính thức, các hộ gia đình gặp không ít trở ngại. Phạm và Izumida (2002) chỉ ra hơn 30% hộ nông dân không thể vay từ người cho vay chính thức. Thủ tục rườm rà, tốn thời gian của các tổ chức tín dụng chính thức cũng hạn chế khả năng tiếp cận của các hộ gia đình nông thôn, đặc biệt là hộ nghèo và hộ có thu nhập thấp. Để tiếp cận được các nguồn tín dụng chính thức, ngoài các loại tài sản dùng thế chấp như đất đai, nhà cửa, máy móc còn có một loại tài sản khác đó là lòng tin, mạng lưới xã hội, sự hợp tác và gắn bó của hộ gia đình với cộng đồng mà gọi chung là vốn xã hội.

1.2. Vai Trò Của Vốn Xã Hội Trong Tiếp Cận Tín Dụng

Ngày càng có nhiều bằng chứng thực nghiệm cho rằng vốn xã hội có thể giúp các hộ gia đình hoặc những doanh nghiệp vừa và nhỏ ở nông thôn khắc phục được sự thiếu hụt các loại vốn khác (Annen, 2001; Fafchamps và Minten, 2002 ). Vậy, thực tế vốn xã hội có tác động như thế nào đến khả năng tiếp cận tín dụng chính thức của các hộ gia đình ở khu vực nông thôn? Nghiên cứu này sẽ phân tích tác động của vốn xã hội đến khả năng tiếp cận tín dụng chính thức của các hộ gia đình nông thôn ở TP Cần Thơ dựa trên số liệu sơ cấp được phỏng vấn từ các hộ gia đình có vay vốn và không có vay vốn. Mục tiêu nghiên cứu này là nhằm tìm ra mối quan hệ giữa vốn xã hội và khả năng tiếp cận tín dụng chính thức của các hộ gia đình ở nông thôn TP Cần Thơ dựa trên những cơ sở và bằng chứng thuyết phục.

II. Cách Vốn Xã Hội Ảnh Hưởng Đến Tín Dụng Cơ Sở Lý Thuyết

Vốn xã hội được quan niệm là một loại vốn, bên cạnh các loại vốn khác như vốn kinh tế, vốn văn hóa, vốn con người. Một trong những người đầu tiên tiên phong trong việc nghiên cứu vốn xã hội là Lyda Judson Hanifan (1916), cho đến nay khái niệm vốn xã hội đã được phát triển với nhiều định nghĩa và cách giải thích khác nhau. Theo Hanifan (1916), dùng khái niệm vốn xã hội để chỉ tình thân hữu, sự thông cảm lẫn nhau, cũng như sự tương tác giữa các cá nhân hay gia đình – những người tạo nên một đơn vị xã hội. Khái niệm này đã được Pierre Bourdieu mở rộng vào năm 1986: vốn xã hội là toàn bộ nguồn lực (hiện hữu hoặc tiềm ẩn) xuất phát từ mạng lưới quen biết trực tiếp hay gián tiếp.

2.1. Định Nghĩa Vốn Xã Hội Theo Các Học Giả

Bourdieu cho rằng khối lượng vốn xã hội của một cá nhân chính là mối quan hệ và danh tiếng của cá nhân đó trong xã hội và thực chất nó là mạng lưới xã hội của cá nhân. Một cá nhân có mạng lưới quen biết (trực tiếp hoặc gián tiếp) lớn thì sẽ có nhiều cơ hội hơn trong việc tìm kiếm và khẳng định vị thế của họ trong xã hội. Năm 1988, nhà xã hội học người Mỹ James Coleman đưa ra một cách định nghĩa về vốn xã hội khác với Bourdieu, ông hiểu vốn xã hội bao gồm những đặc trưng trong đời sống xã hội như sau: các mạng lưới xã hội, các chuẩn mực và sự tin cậy trong xã hội (scoail trust) là những cái giúp cho các thành viên có thể hành động chung với nhau một cách có hiệu quả nhằm đạt tới những mục tiêu chung.

2.2. Các Yếu Tố Cấu Thành Vốn Xã Hội Quan Trọng

Nhà chính trị học Robert Putnam (1995) đã lập lại ý tưởng của Coleman và đưa ra định nghĩa như sau về vốn xã hội: Vốn xã hội nói tới những khía cạnh đặc trưng của tổ chức xã hội như các mạng lưới xã hội, các chuẩn mực và sự tin cậy trong xã hội tạo điều kiện thuận lợi cho sự phối hợp và sự hợp tác nhằm đạt đến lợi ích hỗ tương. Ông cho rằng trong một nhóm, nếu tất cả các thành viên tin tưởng nhau, họ có thể hoàn thành công việc của họ tốt hơn và vốn xã hội cho phép họ làm những công việc với chi phí thấp hơn. Cách hiểu của Ngân hàng Thế giới (1999) về vốn xã hội cũng phần nào tương tự như cách hiểu của Coleman và Putnam nêu trên: “Vốn xã hội liên quan tới các tổ chức, các mối quan hệ, và các chỉ tiêu hình thành chất lượng và số lượng của các tương tác xã hội, tin tưởng nhau dẫn đến hành động tập thể hay nói cách khác nó là “chất keo” gắn kết các mối liên hệ với nhau”.

III. Bí Quyết Đo Lường Vốn Xã Hội Trong Nghiên Cứu Tín Dụng

Đã có nhiều tài liệu thảo luận về các phương pháp tiếp cận khác nhau để đo lường vốn xã hội. Phải thừa nhận rằng, đo lường vốn xã hội là một công việc rất khó khăn. Thứ nhất, do sự cùng tồn tại của nhiều định nghĩa về vốn xã hội. Thứ hai, vì vốn xã hội được dựa trên các chỉ số đại diện vô hình, khó định lượng. Thứ ba, đo lường vốn xã hội không chỉ đo lường số lượng mà còn đo lường chất lượng của nguồn vốn xã hội trên nhiều quy mô khác nhau. Trong nghiên cứu này, vốn xã hội được đo lường bằng các yếu tố hợp thành vốn xã hội bao gồm: mạng lưới xã hội (mạng lưới chính thức và phi chính thức), niềm tin vào sự hợp tác.

3.1. Phương Pháp Đo Lường Mạng Lưới Xã Hội Hiệu Quả

Mạng lưới xã hội đề cập tới mối quan hệ giữa các cá nhân hoặc các nhóm, có thể được coi là các yếu tố “cơ cấu” của vốn xã hội và được xem là một yếu tố quan trọng hình thành nên vốn xã hội như số lượng và cách thức trao đổi giữa những người trong cùng mạng lưới có thể ảnh hưởng đến mức độ hỗ trợ mà một cá nhân nhận được, cũng như có thể tiếp cận được các nguồn hỗ trợ khác. Trong vốn xã hội, mạng lưới xã hội được phân biệt trên một số khía cạnh như: loại mạng lưới chính thức và không chính thức; cấu trúc mạng lưới đóng và mở, mạng lưới đồng nhất và không đồng nhất; quan hệ mạng lưới theo chiều ngang và theo chiều dọc (Stone, 2001). Trong khuôn khổ nghiên cứu, bài viết chỉ tiến hành đo lường mạng lưới xã hội theo loại mạng lưới là mạng lưới chính thức và mạng lưới không chính thức.

3.2. Cách Xác Định Niềm Tin Và Hợp Tác Trong Cộng Đồng

Trong phạm vi nghiên cứu của bài viết này, chúng tôi chỉ thực hiện đo lường mạng lưới xã hội bao gồm mạng lưới chính thức và mạng lưới không chính thức. Mạng lưới chính thức bao gồm các tổ chức chính thức như các tổ chức tình nguyện và các hiệp hội (theo Putnam, 1995, trích bởi Baum và Ziersch, 2003). Theo Stone (2001) mạng lưới các mối quan hệ xã hội chính thức liên quan đến nhiều khía cạnh của cuộc sống như xã hội dân sự và thể chế. Mạng lưới này gồm các tổ chức, hiệp hội hoạt động dựa trên nhóm, các quan hệ dân sự không theo nhóm, các tổ chức/hiêp hội dựa trên quan hệ công việc và các mối quan hệ thể chế. Các nhà nghiên cứu như Putnam (1995) và Stone (2001) xem xét số lượng mạng lưới xã hội mà các cá nhân là thành viên như là một chỉ số đo lường mạng lưới chính thức.

IV. Phân Tích Thực Trạng Vốn Xã Hội Tín Dụng Tại Cần Thơ

Chương bốn của luận văn khái quát về vốn xã hội, thị trường tín dụng nông thôn của Việt Nam và tổng quan về địa bàn nghiên cứu, TP Cần Thơ. Phần này cung cấp bức tranh toàn cảnh về bối cảnh kinh tế - xã hội của khu vực nghiên cứu, làm cơ sở để phân tích sâu hơn về tác động của vốn xã hội đến khả năng tiếp cận tín dụng chính thức. Các thông tin về đặc điểm địa lý, dân cư, kinh tế của Cần Thơ cũng được trình bày, cùng với sự phát triển của thị trường tín dụng địa phương.

4.1. Tổng Quan Về Vốn Xã Hội Tại Nông Thôn Việt Nam

Phần này đi sâu vào phân tích thực trạng vốn xã hội tại nông thôn Việt Nam. Nghiên cứu tập trung vào các yếu tố như mạng lưới xã hội (chính thức và không chính thức), sự tin tưởng và hợp tác trong cộng đồng. Các yếu tố này được xem xét trong bối cảnh đặc thù của nông thôn Việt Nam, với những đặc điểm văn hóa, xã hội riêng biệt. Việc hiểu rõ thực trạng vốn xã hội là tiền đề quan trọng để đánh giá tác động của nó đến khả năng tiếp cận tín dụng.

4.2. Thị Trường Tín Dụng Nông Thôn Việt Nam Hiện Nay

Phần này cung cấp cái nhìn tổng quan về thị trường tín dụng nông thôn Việt Nam. Nghiên cứu phân tích các kênh cung cấp tín dụng khác nhau, bao gồm cả tín dụng chính thức (ngân hàng, tổ chức tín dụng vi mô) và tín dụng phi chính thức (tín dụng từ người thân, bạn bè, chủ nợ). Các chính sách tín dụng của nhà nước cũng được xem xét, cùng với những thách thức và cơ hội đối với sự phát triển của thị trường tín dụng nông thôn.

V. Kết Quả Nghiên Cứu Vốn Xã Hội Tác Động Tín Dụng Cần Thơ

Chương năm trình bày thống kê mô tả và kết quả phân tích tác động của vốn xã hội đến khả năng tiếp cận tín dụng chính thức của các hộ gia đình nông thôn tại TP Cần Thơ. Các phương pháp phân tích định lượng được sử dụng để đo lường mối quan hệ giữa vốn xã hội và khả năng vay vốn. Kết quả nghiên cứu cho thấy những yếu tố nào của vốn xã hội có ảnh hưởng đáng kể đến khả năng tiếp cận tín dụng chính thức và mức độ ảnh hưởng của chúng.

5.1. Thống Kê Mô Tả Về Vốn Xã Hội Và Khả Năng Tiếp Cận Tín Dụng

Phần này trình bày các thống kê mô tả về các biến quan trọng trong nghiên cứu, bao gồm các chỉ số đo lường vốn xã hội (mạng lưới xã hội, sự tin tưởng, hợp tác) và các chỉ số về khả năng tiếp cận tín dụng (tỷ lệ vay vốn thành công, giá trị khoản vay). Các thống kê này cung cấp cái nhìn tổng quan về đặc điểm của mẫu nghiên cứu và các mối quan hệ ban đầu giữa các biến số.

5.2. Phân Tích Định Lượng Tác Động Của Vốn Xã Hội Đến Tín Dụng

Sử dụng các mô hình hồi quy (ví dụ, hồi quy logit, hồi quy tuyến tính), nghiên cứu phân tích một cách định lượng tác động của vốn xã hội đến khả năng tiếp cận tín dụng chính thức. Kết quả phân tích cho thấy những yếu tố nào của vốn xã hội có tác động tích cực hoặc tiêu cực đến khả năng vay vốn, sau khi kiểm soát các yếu tố khác như đặc điểm hộ gia đình, đặc điểm khoản vay.

VI. Giải Pháp Nâng Cao Tiếp Cận Tín Dụng Hàm Ý Chính Sách

Chương sáu rút ra kết luận từ kết quả nghiên cứu và đề xuất các hàm ý chính sách về cải thiện khả năng tiếp cận tín dụng của các hộ gia đình nông thôn. Trên cơ sở những phát hiện về tác động của vốn xã hội, nghiên cứu đưa ra các khuyến nghị cụ thể cho các nhà hoạch định chính sách, các tổ chức tín dụng và các bên liên quan khác.

6.1. Đề Xuất Chính Sách Phát Huy Vai Trò Vốn Xã Hội

Nghiên cứu đề xuất các chính sách nhằm phát huy vai trò của vốn xã hội trong việc cải thiện khả năng tiếp cận tín dụng cho các hộ gia đình nông thôn. Các chính sách này có thể bao gồm việc hỗ trợ các tổ chức xã hội địa phương, khuyến khích sự hợp tác giữa các hộ gia đình và tạo điều kiện để các hộ gia đình xây dựng mạng lưới xã hội rộng rãi.

6.2. Gợi Ý Cho Tổ Chức Tín Dụng Về Vốn Xã Hội

Nghiên cứu đưa ra các gợi ý cho các tổ chức tín dụng về cách thức tận dụng vốn xã hội trong việc đánh giá rủi ro tín dụng và cung cấp các sản phẩm tín dụng phù hợp với nhu cầu của các hộ gia đình nông thôn. Các tổ chức tín dụng có thể sử dụng thông tin về mạng lưới xã hội và sự tin tưởng của các hộ gia đình để đưa ra các quyết định tín dụng chính xác hơn.

Tổng quan nghiên cứu

Khả năng tiếp cận tín dụng chính thức là một trong những yếu tố then chốt thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn, đặc biệt tại các thành phố vùng Đồng bằng sông Cửu Long như TP Cần Thơ. Theo Tổng cục Thống kê (2010), Việt Nam có khoảng 13 triệu nông hộ, chiếm gần 80% dân số, trong đó hơn một nửa thuộc diện thu nhập thấp. Nhu cầu vốn của các hộ gia đình nông thôn để sản xuất, tiêu dùng và xây dựng nhà ở là rất lớn, tuy nhiên, việc tiếp cận các nguồn vốn vay chính thức vẫn còn nhiều khó khăn do thủ tục phức tạp, yêu cầu tài sản thế chấp và các rào cản khác.

Luận văn thạc sĩ này tập trung phân tích tác động của vốn xã hội đến khả năng tiếp cận tín dụng chính thức của các hộ gia đình nông thôn tại TP Cần Thơ trong giai đoạn 2010-2014. Mục tiêu cụ thể gồm: (1) phân tích ảnh hưởng của vốn xã hội đến khả năng tiếp cận tín dụng chính thức; (2) đánh giá tác động của vốn xã hội đến giá trị khoản vay; (3) xác định các nhân tố ảnh hưởng đến lượng vốn vay; (4) đề xuất giải pháp nâng cao khả năng tiếp cận tín dụng. Nghiên cứu sử dụng số liệu sơ cấp thu thập từ 303 hộ gia đình nông thôn có và không có vay vốn tại 5 quận, huyện của TP Cần Thơ. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ chính sách tín dụng nông thôn, góp phần cải thiện đời sống và phát triển kinh tế địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên lý thuyết vốn xã hội, vốn được định nghĩa là nguồn lực xã hội bao gồm mạng lưới xã hội, niềm tin và sự hợp tác giữa các cá nhân và nhóm trong cộng đồng. Các học giả như Bourdieu, Coleman, Putnam và Fukuyama đã phát triển các quan điểm về vốn xã hội, nhấn mạnh vai trò của mạng lưới xã hội chính thức và phi chính thức, niềm tin xã hội và sự hợp tác trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động kinh tế, trong đó có tiếp cận tín dụng.

Khả năng tiếp cận tín dụng được hiểu là khả năng các hộ gia đình có thể vay vốn từ các tổ chức tín dụng chính thức như ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, ngân hàng Chính sách Xã hội và các ngân hàng thương mại. Vốn xã hội được xem là một trong những yếu tố quan trọng giúp giảm chi phí giao dịch, thông tin bất cân xứng và tăng khả năng tiếp cận tín dụng.

Ngoài vốn xã hội, các yếu tố khác như đặc điểm khoản vay (lãi suất, tài sản thế chấp, mục đích vay), đặc điểm cá nhân (tuổi, giới tính, trình độ học vấn, tình trạng hôn nhân) và đặc điểm hộ gia đình (kích thước, thu nhập, khoảng cách đến tổ chức tín dụng) cũng được xem xét ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận tín dụng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng dữ liệu sơ cấp thu thập từ 303 hộ gia đình nông thôn tại 5 quận, huyện của TP Cần Thơ, được chọn theo phương pháp ngẫu nhiên phân cụm theo khu vực địa lý nhằm đảm bảo tính đại diện. Thời gian thu thập dữ liệu là giai đoạn 2010-2014.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm Stata với các phương pháp: thống kê mô tả, phân tích tần số, kiểm định T-test và chi-square để so sánh các nhóm hộ tiếp cận và không tiếp cận tín dụng chính thức. Mô hình hồi quy binary logistic được sử dụng để phân tích tác động của vốn xã hội và các biến kiểm soát đến khả năng tiếp cận tín dụng (biến phụ thuộc nhị phân: 1 - tiếp cận, 0 - không tiếp cận). Mô hình hồi quy bội theo phương pháp bình phương nhỏ nhất được áp dụng để đánh giá ảnh hưởng của các yếu tố đến giá trị khoản vay (biến phụ thuộc là logarit tự nhiên của giá trị khoản vay).

Các biến độc lập bao gồm: mạng lưới xã hội chính thức và phi chính thức, niềm tin, người bảo lãnh, sự hợp tác, lãi suất, tài sản thế chấp, mục đích vay, giới tính, tuổi, trình độ học vấn, chủ hộ, kích thước hộ, thu nhập và khoảng cách đến tổ chức tín dụng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Khả năng tiếp cận tín dụng chính thức: Trong tổng số 303 hộ gia đình, có 211 hộ (69,64%) tiếp cận được tín dụng chính thức, trong khi 92 hộ (30,36%) không tiếp cận được. Giá trị trung bình khoản vay là 41,75 triệu đồng, với mức thấp nhất 1,5 triệu và cao nhất 83,7 triệu đồng. Phần lớn khoản vay đến từ ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (70,14%) và ngân hàng Chính sách Xã hội (17,54%).

2. Vốn xã hội và khả năng tiếp cận tín dụng: Hộ gia đình tiếp cận được tín dụng có mạng lưới xã hội chính thức trung bình 1,07 tổ chức, cao hơn nhóm không tiếp cận (0,78 tổ chức). Mạng lưới phi chính thức và niềm tin cũng có sự khác biệt rõ rệt giữa hai nhóm. Khoảng 20,79% hộ có người bảo lãnh khi vay vốn, và 13,2% hộ có sự hợp tác với các hộ khác trong sản xuất.

3. Đặc điểm khoản vay: Lãi suất trung bình là 0,09%/tháng, với 56,77% hộ có tài sản thế chấp khi vay vốn. Mục đích vay chủ yếu là sản xuất kinh doanh (77,23%).

4. Đặc điểm cá nhân và hộ gia đình: Người đi vay trung bình 50 tuổi, phần lớn là nam (68,32%), chủ hộ (75,25%) và đã kết hôn (84,82%). Trình độ học vấn trung bình khoảng 6 năm học. Kích thước hộ trung bình gần 5 người, thu nhập trung bình 128,5 triệu đồng/năm, khoảng cách trung bình đến tổ chức tín dụng là 7,83 km.

5. Kết quả hồi quy binary logistic cho thấy vốn xã hội, cụ thể là mạng lưới xã hội chính thức, niềm tin và người bảo lãnh có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa thống kê đến khả năng tiếp cận tín dụng chính thức. Lãi suất và tài sản thế chấp cũng là các yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận và giá trị khoản vay.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây như của Okten (2004), Heikkilaa (2009) và Lawal (2009), khẳng định vai trò quan trọng của vốn xã hội trong việc nâng cao khả năng tiếp cận tín dụng chính thức. Mạng lưới xã hội chính thức giúp các hộ gia đình tiếp cận thông tin về nguồn vốn và thủ tục vay vốn nhanh chóng hơn. Niềm tin và sự hợp tác trong cộng đồng giảm thiểu rủi ro thông tin bất cân xứng, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức tín dụng chấp nhận cho vay.

Ngoài ra, các đặc điểm cá nhân như tuổi và trình độ học vấn cũng đóng vai trò tích cực, bởi người có kinh nghiệm và hiểu biết tốt hơn thường có khả năng thuyết phục tổ chức tín dụng. Khoảng cách địa lý đến tổ chức tín dụng có ảnh hưởng tiêu cực, do chi phí đi lại và giám sát tăng lên.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột so sánh tỷ lệ hộ tiếp cận tín dụng theo mức độ tham gia mạng lưới xã hội, biểu đồ đường thể hiện mối quan hệ giữa lãi suất và tỷ lệ tiếp cận tín dụng, cũng như bảng phân tích hồi quy chi tiết các biến ảnh hưởng.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường phát triển mạng lưới xã hội chính thức: Khuyến khích các hộ gia đình tham gia các tổ chức, hiệp hội địa phương nhằm mở rộng mạng lưới xã hội, tăng khả năng tiếp cận thông tin tín dụng. Chủ thể thực hiện: chính quyền địa phương, các tổ chức xã hội. Thời gian: 1-2 năm.

2. Xây dựng chương trình hỗ trợ người bảo lãnh vay vốn: Tạo điều kiện cho các hộ gia đình có người bảo lãnh uy tín tiếp cận tín dụng dễ dàng hơn, giảm rủi ro cho tổ chức tín dụng. Chủ thể thực hiện: ngân hàng, tổ chức tín dụng chính thức. Thời gian: 1 năm.

3. Giảm thủ tục và chi phí vay vốn: Đơn giản hóa quy trình vay vốn, giảm lãi suất cho các hộ gia đình nông thôn có vốn xã hội cao nhằm khuyến khích vay vốn chính thức. Chủ thể thực hiện: ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước. Thời gian: 6-12 tháng.

4. Tăng cường đào tạo nâng cao trình độ và nhận thức tài chính: Tổ chức các khóa đào tạo về quản lý tài chính, kỹ năng vay vốn cho người dân nông thôn nhằm nâng cao khả năng tiếp cận và sử dụng vốn hiệu quả. Chủ thể thực hiện: các tổ chức phi chính phủ, chính quyền địa phương. Thời gian: liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà hoạch định chính sách công: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng các chính sách tín dụng nông thôn phù hợp, thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương.

2. Ngân hàng và tổ chức tín dụng: Áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả cho vay vốn, giảm rủi ro và mở rộng đối tượng khách hàng tại khu vực nông thôn.

3. Các tổ chức phi chính phủ và phát triển cộng đồng: Thiết kế các chương trình hỗ trợ vốn và phát triển vốn xã hội nhằm tăng cường khả năng tiếp cận tín dụng cho người dân.

4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên kinh tế, chính sách công: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, mô hình phân tích và kết quả thực nghiệm để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về tín dụng và vốn xã hội.

Câu hỏi thường gặp

1. Vốn xã hội là gì và tại sao nó quan trọng trong tiếp cận tín dụng?
   Vốn xã hội bao gồm mạng lưới xã hội, niềm tin và sự hợp tác giữa các cá nhân và nhóm. Nó giúp giảm chi phí giao dịch, cung cấp thông tin và tạo điều kiện thuận lợi cho các hộ gia đình tiếp cận nguồn vốn vay chính thức.

2. Các yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến khả năng tiếp cận tín dụng chính thức?
   Ngoài vốn xã hội, các yếu tố như lãi suất vay, tài sản thế chấp, trình độ học vấn, tuổi tác và khoảng cách đến tổ chức tín dụng đều có ảnh hưởng đáng kể.

3. Tại sao khoảng cách đến tổ chức tín dụng lại ảnh hưởng đến khả năng vay vốn?
   Khoảng cách xa làm tăng chi phí đi lại và giám sát, khiến các tổ chức tín dụng khó kiểm soát rủi ro và người vay khó tiếp cận dịch vụ, từ đó giảm khả năng được vay vốn.

4. Làm thế nào để các hộ gia đình nông thôn có thể tăng vốn xã hội của mình?
   Tham gia tích cực vào các tổ chức, hiệp hội địa phương, xây dựng mối quan hệ tin cậy với cộng đồng và hợp tác trong các hoạt động kinh tế xã hội là cách tăng vốn xã hội hiệu quả.

5. Nghiên cứu này có thể áp dụng cho các vùng nông thôn khác không?
   Mặc dù nghiên cứu tập trung tại TP Cần Thơ, các kết quả và phương pháp có thể tham khảo và điều chỉnh phù hợp để áp dụng cho các vùng nông thôn khác có điều kiện tương tự.

Kết luận

• Vốn xã hội, đặc biệt là mạng lưới xã hội chính thức, niềm tin và người bảo lãnh, có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa thống kê đến khả năng tiếp cận tín dụng chính thức của các hộ gia đình nông thôn tại TP Cần Thơ.
• Lãi suất và tài sản thế chấp là các yếu tố quan trọng khác ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận và giá trị khoản vay.
• Đặc điểm cá nhân như tuổi, trình độ học vấn và tình trạng chủ hộ cũng đóng vai trò hỗ trợ trong việc tiếp cận tín dụng.
• Các giải pháp nâng cao vốn xã hội, đơn giản hóa thủ tục vay và tăng cường đào tạo tài chính được đề xuất nhằm cải thiện khả năng tiếp cận tín dụng cho nông hộ.
• Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các chính sách tín dụng nông thôn và các nghiên cứu tiếp theo về vai trò vốn xã hội trong phát triển kinh tế nông thôn.

Để tiếp tục phát triển nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn, các nhà quản lý và tổ chức tín dụng nên phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời mở rộng khảo sát tại các vùng nông thôn khác nhằm hoàn thiện chính sách tín dụng phù hợp hơn.