Tác động của đặc điểm tâm lý đến ý định khởi nghiệp của sinh viên sau đại học

• Tác giả: Nguyen Thi Ngoc Quyen
• Người hướng dẫn: Assoc Prof. Le Nguyen Hau
• Trường học: University of Economics Ho Chi Minh City
• Chuyên ngành: Master of Business
• Đề tài: Tác Động Của Đặc Điểm Tâm Lý Đến Ý Định Khởi Nghiệp Của Sinh Viên Sau Đại Học
• Loại tài liệu: Thesis
• Năm xuất bản: 2014
• Địa điểm: Ho Chi Minh City

• Acknowledgement
• Abstract
• 1. CHƯƠNG 1: INTRODUCTION
• 1.2. Statement of the research problem
• 1.5. Scope of the study
• 1.6. Contribution of the research
• 1.7. Research structure
• 2. CHƯƠNG 2: LITERATURE REVIEW
• 2.3. Locus of control
• 2.3. Relationship between psychological traits & entrepreneurial intention
• 2.1. Achievement motivation & entrepreneurial intention
• 2.2. Self-efficacy & entrepreneurial intention
• 2.3. Locus of control & entrepreneurial intention
• 3. CHƯƠNG 3: RESEARCH METHOD
• 3.2. Development of measurement scale
• 3.3. Sampling and data collection method
• 3.4. Data analysis method
• 4. CHƯƠNG 4: DATA ANALYSIS & FINDINGS
• 4.1. Sample demographic
• 4.1. Scale of achievement motivation
• 4.2. Scale of self-efficacy
• 4.3. Scale of locus of control
• 4.4. Scale of entrepreneurial intention
• 4.3. Exploratory factor analysis (EFA)
• 4.1. EFA for independent variables
• 4.2. EFA for dependent variable
• 4.4. Regression
• 5. CHƯƠNG 5: CONCLUSION
• 5.3. Limitation of the study and recommendations of future research
• 5.4. Conclusion
• Reference
• Appendix

I. Tác động của đặc điểm tâm lý đến ý định khởi nghiệp

Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích mối quan hệ giữa đặc điểm tâm lý và ý định khởi nghiệp của sinh viên sau đại học tại Việt Nam. Các yếu tố tâm lý như động lực thành công, locus of control và tự tin được xem là những yếu tố chính ảnh hưởng đến hành vi khởi nghiệp. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng động lực thành công có mối quan hệ tích cực với ý định khởi nghiệp, trong khi locus of control nội tại lại có mối quan hệ tiêu cực. Điều này cho thấy rằng những sinh viên có khả năng tự kiểm soát cao có thể ít có xu hướng khởi nghiệp hơn. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng sự tự tin và sự sáng tạo là những yếu tố quan trọng thúc đẩy ý định khởi nghiệp.

1.1. Động lực thành công và ý định khởi nghiệp

Động lực thành công được định nghĩa là mong muốn đạt được thành công và vượt qua thử thách. Nghiên cứu cho thấy rằng sinh viên có động lực thành công cao thường có ý định khởi nghiệp mạnh mẽ hơn. Họ có xu hướng tìm kiếm cơ hội và sẵn sàng chấp nhận rủi ro. Một nghiên cứu trước đó đã chỉ ra rằng những người có động lực thành công cao có khả năng khởi nghiệp tốt hơn, vì họ không ngại đối mặt với khó khăn. Điều này cho thấy rằng việc phát triển động lực thành công trong môi trường học tập có thể giúp sinh viên chuẩn bị tốt hơn cho việc khởi nghiệp trong tương lai.

1.2. Locus of control và ý định khởi nghiệp

Locus of control là khái niệm mô tả niềm tin của một cá nhân về khả năng kiểm soát các sự kiện trong cuộc sống của họ. Nghiên cứu cho thấy rằng sinh viên có locus of control nội tại thường có xu hướng ít khởi nghiệp hơn. Họ có thể cảm thấy rằng thành công phụ thuộc vào yếu tố bên ngoài hơn là khả năng của bản thân. Điều này có thể dẫn đến việc họ không dám mạo hiểm và không tin vào khả năng của mình trong việc khởi nghiệp. Việc hiểu rõ về locus of control có thể giúp các nhà giáo dục thiết kế các chương trình hỗ trợ sinh viên phát triển tâm lý khởi nghiệp.

1.3. Tự tin và hành vi khởi nghiệp

Sự tự tin là yếu tố quan trọng trong việc quyết định ý định khởi nghiệp. Nghiên cứu cho thấy rằng sinh viên có sự tự tin cao thường có xu hướng khởi nghiệp nhiều hơn. Họ tin vào khả năng của mình và sẵn sàng đối mặt với những thách thức. Sự tự tin không chỉ giúp sinh viên trong việc khởi nghiệp mà còn trong việc quản lý doanh nghiệp sau này. Việc xây dựng sự tự tin thông qua các hoạt động thực tiễn và trải nghiệm có thể là một cách hiệu quả để khuyến khích sinh viên tham gia vào khởi nghiệp.

II. Ý nghĩa và ứng dụng thực tiễn

Nghiên cứu này không chỉ cung cấp cái nhìn sâu sắc về mối quan hệ giữa đặc điểm tâm lý và ý định khởi nghiệp mà còn có những ứng dụng thực tiễn quan trọng. Các nhà quản lý và nhà giáo dục có thể sử dụng những phát hiện này để phát triển các chương trình đào tạo nhằm nâng cao động lực thành công, sự tự tin và locus of control cho sinh viên. Điều này có thể giúp tăng cường hành vi khởi nghiệp trong cộng đồng sinh viên. Hơn nữa, các nhà đầu tư và các tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp có thể áp dụng mô hình này để đánh giá khả năng khởi nghiệp của các ứng viên, từ đó đưa ra quyết định đầu tư hợp lý.

2.1. Ứng dụng trong giáo dục

Các trường đại học có thể áp dụng những phát hiện từ nghiên cứu này để thiết kế các khóa học và chương trình đào tạo nhằm phát triển đặc điểm tâm lý cho sinh viên. Việc tổ chức các buổi hội thảo, khóa học về khởi nghiệp có thể giúp sinh viên nâng cao động lực thành công và sự tự tin. Ngoài ra, việc tạo ra môi trường học tập khuyến khích sự sáng tạo và mạo hiểm cũng là một yếu tố quan trọng trong việc phát triển tâm lý khởi nghiệp.

2.2. Ứng dụng trong doanh nghiệp

Các doanh nghiệp có thể sử dụng những thông tin từ nghiên cứu này để tuyển dụng và phát triển nhân viên. Việc đánh giá đặc điểm tâm lý của ứng viên có thể giúp doanh nghiệp tìm ra những người có khả năng khởi nghiệp tốt. Hơn nữa, các chương trình đào tạo nội bộ có thể được thiết kế để nâng cao sự tự tin và động lực thành công cho nhân viên, từ đó thúc đẩy hành vi khởi nghiệp trong tổ chức.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam phát triển mạnh mẽ, vai trò của doanh nhân và tinh thần khởi nghiệp ngày càng được chú trọng. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, tính đến năm 2010, có khoảng 248.842 doanh nghiệp hoạt động, trong đó 97% là doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs), đóng góp hơn 40% GDP và tạo việc làm cho gần 9 triệu lao động. Tuy nhiên, tỷ lệ người có ý định khởi nghiệp tại Việt Nam còn thấp, chỉ khoảng 18,2% năm 2014, thấp hơn mức trung bình của các nước cùng trình độ phát triển. Đặc biệt, nhóm người trẻ có tỷ lệ ý định khởi nghiệp cao hơn (24,2%) so với nhóm trung niên (10%).

Luận văn tập trung nghiên cứu ảnh hưởng của các đặc điểm tâm lý — gồm động lực thành tựu, niềm tin vào khả năng bản thân (self-efficacy) và locus of control (vị trí kiểm soát) — đến ý định khởi nghiệp của sinh viên sau đại học tại Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh. Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định mức độ tác động của từng đặc điểm tâm lý đến ý định khởi nghiệp, từ đó đề xuất các giải pháp thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp trong giới trẻ. Nghiên cứu được thực hiện trên mẫu 229 sinh viên sau đại học trong năm 2014, sử dụng phương pháp khảo sát định lượng với bảng câu hỏi chuẩn hóa. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển chính sách hỗ trợ khởi nghiệp và đào tạo doanh nhân tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên ba lý thuyết chính về đặc điểm tâm lý ảnh hưởng đến hành vi khởi nghiệp:

• Động lực thành tựu (Achievement Motivation): Theo McClelland (1961), đây là nhu cầu mạnh mẽ thúc đẩy cá nhân hướng tới thành công và hoàn thiện. Người có động lực thành tựu cao thường đặt mục tiêu thách thức, chủ động giải quyết vấn đề và sáng tạo trong công việc.

• Niềm tin vào khả năng bản thân (Self-efficacy): Bandura (1982) định nghĩa self-efficacy là niềm tin của cá nhân vào khả năng thực hiện thành công một nhiệm vụ cụ thể. Self-efficacy được hình thành qua kinh nghiệm thành công, mô phỏng, thuyết phục xã hội và đánh giá bản thân.

• Locus of Control (Vị trí kiểm soát): Rotter (1966) phân biệt locus of control thành nội tại (tin rằng kết quả do chính mình kiểm soát) và ngoại tại (tin rằng kết quả do yếu tố bên ngoài quyết định). Locus of control ảnh hưởng đến cách cá nhân đối mặt với thử thách và rủi ro.

Ngoài ra, nghiên cứu áp dụng mô hình ý định khởi nghiệp của Krueger et al. (2000), xem ý định khởi nghiệp là chỉ báo chính cho hành vi khởi nghiệp trong tương lai.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng với bảng câu hỏi Likert 5 điểm, thu thập dữ liệu từ 229 sinh viên sau đại học tại Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh. Mẫu được chọn theo phương pháp thuận tiện (convenience sampling) nhằm đảm bảo tính đa dạng về giới tính, độ tuổi và kinh nghiệm làm việc.

Các thang đo được sử dụng bao gồm: thang đo động lực thành tựu (12 câu hỏi, rút gọn còn 4 câu sau kiểm định), thang đo self-efficacy (4 câu hỏi), thang đo locus of control gồm hai phân nhóm nội tại và ngoại tại (7 câu hỏi sau khi loại bỏ các câu không phù hợp), và thang đo ý định khởi nghiệp (10 câu hỏi).

Dữ liệu được phân tích bằng phần mềm SPSS 20.0, bao gồm kiểm định độ tin cậy Cronbach’s alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc các biến, và hồi quy đa biến để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu. Thời gian thu thập dữ liệu kéo dài trong năm 2014.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Động lực thành tựu có ảnh hưởng tích cực đến ý định khởi nghiệp: Hệ số hồi quy cho thấy động lực thành tựu giải thích khoảng 32,1% biến thiên của ý định khởi nghiệp. Sinh viên có động lực thành tựu cao có xu hướng muốn khởi nghiệp hơn. Cronbach’s alpha của thang đo đạt 0,754, đảm bảo độ tin cậy.

2. Self-efficacy cũng có tác động tích cực và mạnh mẽ: Niềm tin vào khả năng bản thân giúp sinh viên tự tin hơn trong việc lập kế hoạch và thực hiện ý định khởi nghiệp. Thang đo self-efficacy có Cronbach’s alpha là 0,754, cho thấy độ tin cậy cao.

3. Locus of control nội tại có mối quan hệ âm với ý định khởi nghiệp: Kết quả hồi quy cho thấy locus of control nội tại có tác động tiêu cực đến ý định khởi nghiệp, trái ngược với giả thuyết ban đầu. Điều này được lý giải bởi ảnh hưởng của văn hóa cộng đồng tại Việt Nam, nơi mà thành công thường được xem là kết quả của sự hỗ trợ tập thể hơn là nỗ lực cá nhân.

4. Locus of control ngoại tại lại có mối quan hệ dương với ý định khởi nghiệp: Người có niềm tin vào các yếu tố bên ngoài như vận may, sự hỗ trợ xã hội có xu hướng có ý định khởi nghiệp cao hơn. Điều này phản ánh đặc điểm văn hóa và xã hội Việt Nam.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây về vai trò quan trọng của động lực thành tựu và self-efficacy trong việc thúc đẩy ý định khởi nghiệp. Tuy nhiên, sự khác biệt về locus of control so với các nghiên cứu ở các nước phương Tây cho thấy vai trò của văn hóa trong việc hình thành các đặc điểm tâm lý và hành vi khởi nghiệp. Văn hóa cộng đồng tại Việt Nam làm giảm tính cá nhân chủ nghĩa, khiến locus of control nội tại không phải là yếu tố thúc đẩy ý định khởi nghiệp như ở các nền văn hóa cá nhân chủ nghĩa.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng đặc điểm tâm lý đến ý định khởi nghiệp, hoặc bảng hồi quy chi tiết các hệ số và mức ý nghĩa.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo và phát triển động lực thành tựu: Các chương trình đào tạo khởi nghiệp cần tập trung phát triển kỹ năng đặt mục tiêu, giải quyết vấn đề và sáng tạo cho sinh viên, nhằm nâng cao động lực thành tựu. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: các trường đại học và trung tâm đào tạo.

2. Xây dựng chương trình nâng cao self-efficacy: Tổ chức các khóa huấn luyện thực hành, mô phỏng tình huống khởi nghiệp để sinh viên có trải nghiệm thành công, từ đó củng cố niềm tin vào khả năng bản thân. Thời gian: liên tục; Chủ thể: nhà trường, doanh nghiệp hỗ trợ.

3. Phát triển chính sách hỗ trợ khởi nghiệp phù hợp với văn hóa địa phương: Chính phủ và các tổ chức cần xây dựng các quỹ hỗ trợ, tạo môi trường khởi nghiệp thân thiện, khuyến khích hợp tác và hỗ trợ lẫn nhau trong cộng đồng doanh nhân trẻ. Thời gian: 3-5 năm; Chủ thể: cơ quan quản lý nhà nước.

4. Tăng cường giáo dục khởi nghiệp từ bậc phổ thông: Đưa nội dung giáo dục về tinh thần khởi nghiệp, kỹ năng kinh doanh vào chương trình học phổ thông để hình thành ý thức và kỹ năng từ sớm. Thời gian: 3 năm; Chủ thể: Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Sinh viên và học viên sau đại học: Giúp hiểu rõ các yếu tố tâm lý ảnh hưởng đến ý định khởi nghiệp, từ đó phát triển bản thân phù hợp với con đường khởi nghiệp.

2. Nhà quản lý giáo dục và đào tạo: Cung cấp cơ sở khoa học để thiết kế chương trình đào tạo khởi nghiệp hiệu quả, phù hợp với đặc điểm tâm lý của học viên Việt Nam.

3. Chính sách gia và cơ quan hỗ trợ khởi nghiệp: Tham khảo để xây dựng chính sách, chương trình hỗ trợ phù hợp với đặc điểm văn hóa và tâm lý của người khởi nghiệp trẻ.

4. Nhà nghiên cứu và học giả trong lĩnh vực kinh doanh và tâm lý học: Là tài liệu tham khảo quan trọng để phát triển nghiên cứu sâu hơn về mối quan hệ giữa đặc điểm tâm lý và hành vi khởi nghiệp trong bối cảnh Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

1. Động lực thành tựu ảnh hưởng thế nào đến ý định khởi nghiệp?
   Động lực thành tựu thúc đẩy cá nhân đặt mục tiêu cao và nỗ lực đạt được thành công, từ đó tăng ý định khởi nghiệp. Ví dụ, sinh viên có động lực thành tựu cao thường chủ động tìm kiếm cơ hội kinh doanh.

2. Self-efficacy có vai trò gì trong khởi nghiệp?
   Self-efficacy giúp cá nhân tin tưởng vào khả năng thực hiện các bước khởi nghiệp, từ lập kế hoạch đến giải quyết khó khăn, làm tăng khả năng thành công.

3. Tại sao locus of control nội tại lại có mối quan hệ âm với ý định khởi nghiệp ở Việt Nam?
   Do ảnh hưởng văn hóa cộng đồng, người Việt thường tin vào sự hỗ trợ tập thể hơn là nỗ lực cá nhân, nên locus of control nội tại không thúc đẩy ý định khởi nghiệp như ở các nước cá nhân chủ nghĩa.

4. Locus of control ngoại tại ảnh hưởng thế nào đến ý định khởi nghiệp?
   Niềm tin vào các yếu tố bên ngoài như vận may, sự hỗ trợ xã hội giúp cá nhân cảm thấy yên tâm hơn khi bắt đầu kinh doanh, từ đó tăng ý định khởi nghiệp.

5. Làm thế nào để nâng cao ý định khởi nghiệp cho sinh viên?
   Cần kết hợp đào tạo kỹ năng, phát triển động lực thành tựu và self-efficacy, đồng thời xây dựng môi trường hỗ trợ phù hợp với văn hóa địa phương.

Kết luận

• Nghiên cứu xác định động lực thành tựu và self-efficacy có ảnh hưởng tích cực, mạnh mẽ đến ý định khởi nghiệp của sinh viên sau đại học tại Việt Nam.
• Locus of control nội tại có mối quan hệ âm, trong khi locus of control ngoại tại có mối quan hệ dương với ý định khởi nghiệp, phản ánh ảnh hưởng của văn hóa cộng đồng.
• Kết quả nghiên cứu góp phần làm rõ vai trò của đặc điểm tâm lý trong hành vi khởi nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh văn hóa Việt Nam.
• Đề xuất các giải pháp đào tạo, chính sách hỗ trợ phù hợp nhằm thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp trong giới trẻ.
• Các bước tiếp theo bao gồm mở rộng nghiên cứu với mẫu đa dạng hơn và bổ sung các yếu tố văn hóa, xã hội để hoàn thiện mô hình nghiên cứu.

Hành động ngay: Các nhà quản lý giáo dục, chính sách và sinh viên nên áp dụng kết quả nghiên cứu để phát triển chương trình đào tạo và chính sách hỗ trợ khởi nghiệp hiệu quả, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững.