I. Tổng Quan Về Tác Động Của Cấu Trúc Vốn Ngân Hàng
Hệ thống ngân hàng đóng vai trò huyết mạch trong nền kinh tế. Một hệ thống ngân hàng hiệu quả thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Ngược lại, sự yếu kém của hệ thống ngân hàng có thể gây ách tắc và ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển kinh tế. Để có một hệ thống ngân hàng khỏe mạnh, các ngân hàng thương mại (NHTM) cần hoạt động hiệu quả. Hiệu quả hoạt động được thể hiện qua khả năng sinh lời (KNSL). KNSL cho thấy khả năng chống đỡ rủi ro và biến động thị trường của ngân hàng. Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến KNSL, bao gồm yếu tố nội sinh như cấu trúc vốn, quy mô, rủi ro tín dụng, thanh khoản và yếu tố ngoại sinh như tăng trưởng GDP, lạm phát. Trong đó, cấu trúc vốn có ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của các tổ chức tín dụng.
1.1. Tầm quan trọng của cấu trúc vốn với ngân hàng TMCP
Cấu trúc vốn hợp lý tạo ra kết quả kinh doanh tốt. Các tổ chức tín dụng hoạt động hiệu quả thúc đẩy sự an toàn và phát triển của toàn hệ thống. Đồng thời, nó tối đa hóa giá trị thị trường của cổ phiếu đối với các NHTM cổ phần. Trong bối cảnh hội nhập, các NHTM cổ phần Việt Nam (NHTMCP) phải đối mặt với sự cạnh tranh từ các ngân hàng quốc tế. Vì vậy, nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh là yếu tố sống còn để phát triển bền vững. Các chỉ tiêu chính để đánh giá hiệu quả hoạt động của NHTM là khả năng sinh lời của ngân hàng.
1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lời ngân hàng
Nhiều yếu tố tác động đến khả năng sinh lời của ngân hàng. Các yếu tố này bao gồm yếu tố nội sinh như cấu trúc vốn, quy mô ngân hàng, rủi ro tín dụng và tính thanh khoản. Bên cạnh đó, các yếu tố ngoại sinh như mức tăng trưởng GDP và lạm phát cũng có vai trò quan trọng. Trong các yếu tố kể trên, cấu trúc vốn ngân hàng được xem là có ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của các tổ chức tín dụng. Cấu trúc vốn sẽ đem lại kết quả kinh doanh tốt khi đó là một cấu trúc vốn hợp lý.
II. Thách Thức Trong Tối Ưu Hóa Cấu Trúc Vốn Ngân Hàng
Việc xác định cấu trúc vốn tối ưu là một thách thức lớn đối với các ngân hàng thương mại cổ phần. Các ngân hàng phải cân bằng giữa việc sử dụng nợ để tăng hiệu quả hoạt động và duy trì mức vốn chủ sở hữu đủ để đảm bảo an toàn. Quyết định số 689/QĐ-TTg và Đề án Kế hoạch hành động của ngành Ngân hàng nhấn mạnh việc nâng cao năng lực tài chính, chất lượng tín dụng, hiệu quả hoạt động, quản trị kinh doanh và tính minh bạch của các tổ chức tín dụng. Để đáp ứng các yêu cầu về an toàn hoạt động, các NHTMCP đã thực hiện nhiều biện pháp tăng vốn, bao gồm giữ lại lợi nhuận, phát hành thêm cổ phiếu và trái phiếu.
2.1. Áp lực tăng vốn và tuân thủ chuẩn mực Basel II
Tăng vốn là một xu hướng chung của toàn hệ thống ngân hàng Việt Nam. Yêu cầu đáp ứng các chuẩn mực về vốn theo tiêu chuẩn Basel II hiện đang là vấn đề cấp thiết. Để hình thành cơ cấu vốn phù hợp, nhiều nghiên cứu đã được thực hiện, nhưng vẫn còn nhiều quan điểm trái chiều. Các kết luận khác nhau về ảnh hưởng của cấu trúc vốn đến khả năng sinh lời đã được đưa ra trong các nghiên cứu trong và ngoài nước.
2.2. Sự khác biệt trong kết quả nghiên cứu về cấu trúc vốn
Các nghiên cứu của Saona Hoffmann (2011), Rahman và cộng sự (2015), Emase (2017), Karabulut & Şen (2018), Matar & Eneizan (2018), Nguyễn Thành Đạt (2021), Lâm Chí Dũng & Võ Hoàng Diễm Trinh (2020) và Ayalew (2021) đều có những kết luận khác nhau về mức độ và chiều hướng tác động của cấu trúc vốn đến KNSL. Vì vậy, nghiên cứu về “Ảnh hưởng của cấu trúc vốn đến khả năng sinh lời của các ngân hàng Thương mại Cổ phần Việt Nam” là cần thiết để nâng cao năng lực cạnh tranh của các NHTM.
III. Phương Pháp Nghiên Cứu Ảnh Hưởng Cấu Trúc Vốn Đến ROA ROE
Nghiên cứu này sử dụng phương pháp định lượng để đánh giá mức độ ảnh hưởng của cấu trúc vốn đến khả năng sinh lời của các NHTMCP Việt Nam. Dữ liệu được thu thập từ báo cáo tài chính của 27 NHTMCP trong giai đoạn 2010-2021. Phương pháp ước lượng GMM (Generalized Method of Moments) được sử dụng để khắc phục vấn đề nội sinh và đảm bảo tính tin cậy của kết quả. Ước lượng GMM hệ thống 2 bước (two-step system GMM) được ưu tiên sử dụng vì hiệu quả hơn so với các ước lượng GMM khác.
3.1. Sử dụng mô hình GMM để phân tích dữ liệu bảng
Trong kinh tế, vấn đề nội sinh thường xảy ra khi thực hiện hồi quy giữa các biến. Nếu sử dụng các ước lượng thông thường như OLS, FEM, REM, kết quả hồi quy có thể không chính xác. Điều này thường dẫn đến vi phạm giả thiết về phương sai không đổi và tự tương quan trong mô hình. Để khắc phục hiện tượng này, ước lượng GMM là một giải pháp hiệu quả. Trong nghiên cứu này, tác giả sử dụng ước lượng GMM hệ thống 2 bước để khắc phục những khuyết tật của mô hình vi phạm.
3.2. Phạm vi nghiên cứu và dữ liệu sử dụng
Nghiên cứu tập trung vào tác động của cấu trúc vốn đến khả năng sinh lời của các NHTMCP Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu bao gồm 27 NHTMCP với quy mô tổng tài sản chiếm trên 80% quy mô toàn hệ thống ngân hàng Việt Nam. Dữ liệu được thu thập từ báo cáo tài chính của các ngân hàng trong giai đoạn 2010-2021. Giai đoạn này cung cấp đủ số liệu và số quan sát để đảm bảo độ tin cậy cao cho nghiên cứu.
IV. Kết Quả Nghiên Cứu Ảnh Hưởng Của Cấu Trúc Vốn Đến ROA ROE
Kết quả nghiên cứu cho thấy cấu trúc vốn có tác động lớn nhất, cùng chiều và có ý nghĩa thống kê đến khả năng sinh lời (KNSL) được đo lường bằng ROA, ROE và NIM. Tỷ lệ tiền gửi (DEPOSIT) cũng có mối quan hệ cùng chiều với KNSL. Quy mô ngân hàng (SIZE) tương quan dương với KNSL trên vốn chủ sở hữu (ROE). Một điểm khác biệt so với các nghiên cứu trước là tỷ lệ cho vay (LOAN) không có ý nghĩa thống kê đối với cả ba mô hình đo lường KNSL.
4.1. Tác động của tăng trưởng kinh tế và lạm phát
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng tăng trưởng kinh tế (GDP) và lạm phát (INF) đều có tác động đến khả năng sinh lời của các NHTMCP Việt Nam. Các NHTMCP nên có kế hoạch tăng vốn để gia tăng KNSL, bất kể cách đo lường là ROA, ROE hay NIM. Điều này khẳng định tầm quan trọng của việc quản lý cấu trúc vốn hiệu quả để đạt được hiệu quả hoạt động tối ưu.
4.2. Hàm ý chính sách và quản trị rủi ro
Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở để đưa ra các hàm ý chính sách nhằm nâng cao khả năng sinh lời của các NHTMCP Việt Nam. Các ngân hàng cần tập trung vào việc tối ưu hóa cấu trúc vốn, quản lý rủi ro tín dụng và cải thiện hiệu quả chi phí. Đồng thời, cần chú trọng đến các yếu tố kinh tế vĩ mô như tăng trưởng GDP và lạm phát để đưa ra các quyết định kinh doanh phù hợp.
V. Hàm Ý Chính Sách Để Tối Ưu Cấu Trúc Vốn Ngân Hàng
Nghiên cứu này đóng góp vào kho dữ liệu về ảnh hưởng của cấu trúc vốn đến khả năng sinh lời của các NHTMCP Việt Nam. Các kết quả kiểm định thực tiễn tại các NHTMCP Việt Nam được so sánh và thảo luận với các nghiên cứu trước. Nghiên cứu cũng đưa ra một số hàm ý chính sách nhằm nâng cao khả năng sinh lời của các NHTMCP Việt Nam. Các ngân hàng cần có chiến lược điều chỉnh cấu trúc vốn linh hoạt để thích ứng với thay đổi của thị trường và quy định.
5.1. Nâng cao năng lực cạnh tranh và tuân thủ Basel II
Nghiên cứu này có ý nghĩa thực tiễn trong bối cảnh các ngân hàng đang chạy đua với áp lực hoàn thiện cơ cấu vốn trong lộ trình tái cấu trúc tổ chức tín dụng do Chính phủ đề ra, đồng thời đáp ứng chuẩn mực Basel II. Việc hiểu rõ tác động của cấu trúc vốn đến khả năng sinh lời giúp các ngân hàng đưa ra quyết định chiến lược đúng đắn.
5.2. Đề xuất các giải pháp tăng vốn hiệu quả
Các NHTMCP có thể xem xét các giải pháp tăng vốn như phát hành thêm cổ phiếu, trái phiếu, hoặc tìm kiếm các nguồn vốn từ nhà đầu tư nước ngoài. Đồng thời, cần chú trọng đến việc quản lý chi phí vốn và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn để tối đa hóa lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE). Việc điều chỉnh cấu trúc vốn cần được thực hiện một cách thận trọng, dựa trên phân tích kỹ lưỡng về tình hình tài chính và triển vọng kinh doanh của ngân hàng.
VI. Kết Luận Tối Ưu Cấu Trúc Vốn Cho Ngân Hàng TMCP
Nghiên cứu này đã làm rõ ảnh hưởng của cấu trúc vốn đến khả năng sinh lời của các NHTMCP Việt Nam. Kết quả cho thấy việc quản lý cấu trúc vốn hiệu quả là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả hoạt động và khả năng cạnh tranh của các ngân hàng. Các hàm ý chính sách được đưa ra có thể giúp các NHTMCP đưa ra các quyết định chiến lược đúng đắn để đạt được mục tiêu tăng trưởng bền vững.
6.1. Hướng nghiên cứu tiếp theo và các hạn chế
Các nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc phân tích sâu hơn về tác động của các yếu tố khác như quản trị rủi ro, công nghệ ngân hàng và môi trường kinh tế vĩ mô đến khả năng sinh lời của các NHTMCP Việt Nam. Nghiên cứu này có một số hạn chế về phạm vi dữ liệu và phương pháp phân tích. Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu vẫn cung cấp những thông tin hữu ích cho các nhà quản lý ngân hàng và nhà hoạch định chính sách.
6.2. Tầm quan trọng của việc điều chỉnh cấu trúc vốn linh hoạt
Trong bối cảnh thị trường tài chính ngày càng biến động, việc điều chỉnh cấu trúc vốn một cách linh hoạt là rất quan trọng. Các NHTMCP cần theo dõi sát sao các chỉ số tài chính, đánh giá rủi ro và đưa ra các quyết định điều chỉnh cấu trúc vốn kịp thời để đảm bảo hoạt động kinh doanh ổn định và hiệu quả. Việc này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận trong ngân hàng và sự hỗ trợ từ các chuyên gia tài chính.
