Quản Trị Rủi Ro Tín Dụng Tại Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Ngoại Thương Việt Nam

Tín dụng Ngân hàng là thỏa thuận cho phép khách hàng sử dụng tài sản (tiền, tài sản thực, uy tín) trên nguyên tắc hoàn trả. Các nghiệp vụ bao gồm cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bảo lãnh. Mặc dù thuật ngữ tín dụng và cho vay thường được dùng thay thế, tín dụng có phạm vi rộng hơn. Cho vay chiếm tỷ trọng lớn nhất trong hoạt động tín dụng của các NHTM. Bất kỳ sự chuyển giao quyền sử dụng tạm thời (có hoàn trả) về tài sản đều phản ánh mối quan hệ tín dụng; mối quan hệ tín dụng này lại được thể hiện dưới các hình thức: cho vay, chiết khấu, bảo lãnh và cho thuê tài chính. Như vậy, nội dung tín dụng là rộng hơn nội dung cho vay, tuy nhiên trong hoạt động tín dụng thì cho vay (tín dụng bằng tiền) là hoạt động quan trọng nhất và chiếm tỷ trọng lớn nhất trong các NHTM.

Tín dụng ngân hàng có thể được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau. Dựa vào thời hạn, ta có tín dụng ngắn hạn (dưới 1 năm), trung hạn (1-5 năm) và dài hạn (trên 5 năm). Theo mục đích sử dụng, tín dụng được chia thành tín dụng bất động sản, công thương nghiệp, nông nghiệp, tiêu dùng. Ngoài ra, còn có phân loại theo bảo đảm (có bảo đảm, không bảo đảm), mức độ rủi ro (lành mạnh, có vấn đề, quá hạn), hình thái giá trị (tiền, tài sản, uy tín), hình thức tài trợ (cho vay, chiết khấu, cho thuê, bảo lãnh), loại tiền (nội tệ, ngoại tệ). Việc phân loại, nhận diện rủi ro tín dụng như trên là căn cứ quan trọng để NHTM đánh giá mức độ và đo lường rủi ro tín dụng của Ngân hàng mình, bao gồm: Các chỉ tiêu đánh giá (định tính và định lượng) khả năng xảy ra rủi ro và các tổn thất khi đã xảy ra rủi ro tín dụng. Đây là cơ sở để NHTM xây dựng nội dung và biện pháp quản trị rủi ro tín dụng phù hợp.

Rủi ro tín dụng có thể được phân loại dựa trên nguyên nhân phát sinh, bao gồm: rủi ro giao dịch (sai sót trong quá trình giao dịch), rủi ro lựa chọn (lựa chọn khách hàng không phù hợp), rủi ro bảo đảm (tài sản bảo đảm không đủ giá trị), rủi ro tác nghiệp (lỗi do quy trình, con người), và rủi ro danh mục (tập trung quá nhiều vào một nhóm khách hàng hoặc ngành nghề). Ngoài ra, còn có phân loại theo tính khách quan/chủ quan và thời hạn khoản vay. Việc phân loại, nhận diện rủi ro tín dụng như trên là căn cứ quan trọng để NHTM đánh giá mức độ và đo lường rủi ro tín dụng của Ngân hàng mình, bao gồm: Các chỉ tiêu đánh giá (định tính và định lượng) khả năng xảy ra rủi ro và các tổn thất khi đã xảy ra rủi ro tín dụng. Đây là cơ sở để NHTM xây dựng nội dung và biện pháp quản trị rủi ro tín dụng phù hợp.

Các yếu tố bên ngoài ngân hàng có thể gây ra rủi ro tín dụng, bao gồm: môi trường kinh tế xã hội (suy thoái kinh tế, lạm phát), môi trường pháp lý (thiếu khung pháp lý hoàn chỉnh), môi trường chính trị xã hội (bất ổn chính trị), và các biến cố bất khả kháng (thiên tai, chiến tranh). Ngoài ra, khách hàng kinh doanh thua lỗ, không tuân thủ quy định, hoặc cố tình lừa đảo cũng là nguyên nhân gây rủi ro. Một môi trường pháp lý không hoàn chỉnh vừa gây khó khăn cho doanh nghiệp và Ngân hàng, vừa tạo khe hở để kẻ xấu lợi dụng gây rủi ro cho cả doanh nghiệp và Ngân hàng.

Những yếu tố bên trong Vietcombank cũng có thể dẫn đến rủi ro tín dụng. Trình độ chuyên môn và đạo đức của cán bộ tín dụng đóng vai trò quan trọng. Chất lượng thông tin tín dụng (chính xác, đầy đủ, kịp thời) ảnh hưởng lớn đến việc hạn chế rủi ro. Chính sách tín dụng không phù hợp, quy trình tín dụng lỏng lẻo, và việc không tuân thủ các nguyên tắc quản lý kinh tế tài chính cũng làm tăng nguy cơ rủi ro. Một ảnh hưởng nữa góp phần quan trọng thêm mức độ rủi ro của các khoản tín dụng là do các Ngân hàng không thực hiện nghiêm túc những nguyên tắc quản lý kinh tế tài chính, thể lệ tín dụng; những nguyên tắc, quy chế cầm cố, bảo lãnh, thế chấp,….

Rủi ro tín dụng tác động tiêu cực đến hoạt động kinh doanh của Vietcombank. Nó làm suy giảm uy tín của ngân hàng, khiến khách hàng mất lòng tin. Khả năng thanh toán của ngân hàng cũng bị ảnh hưởng, gây khó khăn trong việc đáp ứng nhu cầu rút tiền của khách hàng và thực hiện các nghĩa vụ tài chính. Lợi nhuận của ngân hàng sụt giảm do phải trích lập dự phòng rủi ro và gánh chịu tổn thất từ các khoản nợ xấu. Trong trường hợp nghiêm trọng, rủi ro tín dụng có thể dẫn đến phá sản ngân hàng. Rủi ro tín dụng làm giảm uy tín của Ngân hàng, rủi ro tín dụng làm giảm khả năng thanh toán của Ngân hàng, rủi ro tín dụng làm giảm lợi nhuận của Ngân hàng, rủi ro tín dụng có thể làm phá sản Ngân hàng.

Khách hàng của Vietcombank cũng chịu ảnh hưởng nặng nề từ rủi ro tín dụng. Tình hình tài chính của khách hàng trở nên khó khăn, có thể dẫn đến mất khả năng trả nợ. Ngân hàng buộc phải phát mại tài sản thế chấp để thu hồi nợ, đẩy khách hàng vào tình trạng phá sản. Rủi ro tín dụng ảnh hưởng tới tình hình tài chính của khách hàng, có thể dẫn tới nguy cơ không có đủ tiền để trả nợ cho Ngân hàng, dẫn đến việc phát mại tài sản thế chấp, đôi khi dẫn đến tình trạng phá sản của khách hàng.

Khi rủi ro tín dụng gia tăng, hoạt động cho vay của Vietcombank và các ngân hàng khác bị hạn chế. Doanh nghiệp khó tiếp cận nguồn vốn để mở rộng sản xuất kinh doanh, dẫn đến đình trệ kinh tế. Một lượng vốn lớn bị kẹt trong các khoản nợ xấu, làm giảm hiệu quả sử dụng vốn và gây rối loạn xã hội. Trong khi đó, tiền cho vay của Ngân hàng lại hoạt động không có hiệu quả và Ngân hàng không thể kiểm soát, kết quả là sản xuất đình đốn, nền kinh tế không phát triển, xã hội bị rối loạn.

Quản trị rủi ro tín dụng giúp Vietcombank bảo toàn và phát triển vốn, đảm bảo an toàn cho tiền gửi của khách hàng. Nó cũng giúp dự báo và phát hiện sớm các rủi ro tiềm ẩn, ngăn chặn các tình huống bất lợi. Ngoài ra, quản trị rủi ro tín dụng giúp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, giảm thiểu nợ quá hạn và các nguy cơ dẫn đến rủi ro. Quản trị rủi ro tín dụng tạo điều kiện an toàn cho Ngân hàng bảo toàn và phát triển vốn của mình cũng như cho khách hàng đến gửi tại Ngân hàng.

Nội dung quản trị rủi ro tín dụng bao gồm xây dựng chiến lược quản trị rủi ro, chính sách tín dụng, giám sát rủi ro tín dụng, nhận biết rủi ro tín dụng và đo lường rủi ro tín dụng. Chiến lược cần dựa trên đánh giá tình hình kinh tế xã hội, nguồn lực của ngân hàng và mục tiêu kinh doanh. Chính sách tín dụng cần đảm bảo lợi nhuận, an toàn và lành mạnh. Cần thực hiện kiểm tra tín dụng định kỳ và giám sát hoạt động tài khoản của khách hàng. Hiểu một cách đơn giản thì quản trị rủi ro chính là quá trình các NHTM áp dụng các nguyên lí, các phương pháp và kinh nghiệm quản trị kinh doanh của NHTM ở các quốc gia phát triển vào hoạt động kinh doanh của mình để giám sát, phòng ngừa, hạn chế và giảm thấp rủi ro trong hoạt động tín dụng, đầu tư và các hoạt động kinh doanh khác để giảm thiểu tổn thất thiệt hại cho Ngân hàng, đồng thời không ngừng nâng cao sức mạnh và uy tín của Ngân hàng trên thương trường.

Giám sát rủi ro tín dụng bao gồm kiểm tra tín dụng định kỳ, quản lý chặt chẽ các khoản tín dụng có vấn đề và tăng cường kiểm tra khi kinh tế đi xuống hoặc ngành nghề vay vốn gặp khó khăn. Các hoạt động giám sát khác bao gồm: giám sát hoạt động tài khoản của khách hàng, phân tích báo cáo tài chính định kỳ, kiểm tra các bảo đảm tiền vay và giám sát những thông tin khác liên quan đến khách hàng. Nguyên lý 1: Kiểm tra tất cả các loại tín dụng theo định kỳ nhất định. Nguyên lý 2: Xây dựng kế hoạch, chương trình, nội dung quá trình kiểm tra một cách thận trọng và chi tiết. Nguyên lý 3: Kiểm tra thường xuyên các khoản tín dụng lớn.

Thực hiện nghiêm quy trình tín dụng, từ khâu thẩm định đến giải ngân và giám sát. Chấm điểm xếp hạng tín dụng nội bộ giúp đánh giá khách hàng một cách khách quan và chính xác. Quản lý nợ có vấn đề cần được thực hiện một cách bài bản và hiệu quả để giảm thiểu tổn thất. Tăng cường kiểm tra kiểm soát tín dụng để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường. Thực hiện nghiêm quy trình tín dụng. Nghiêm túc thực hiện chấm điểm xếp hạng tín dụng nội bộ . Nghiêm túc thực hiện quy trình quản lý nợ có vấn đề tại Chi nhánh. Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát tín dụng.

Cán bộ tín dụng cần được đào tạo thường xuyên để nâng cao kiến thức chuyên môn và kỹ năng nghiệp vụ. Nâng cao chất lượng thẩm định tín dụng là yếu tố then chốt để hạn chế rủi ro. Khả năng xác định nguy cơ rủi ro của khách hàng cần được cải thiện thông qua việc thu thập và phân tích thông tin. Nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng cho cán bộ quản lý và tác nghiệp. Nâng cao chất lượng thẩm định tín dụng . Nâng cao khả năng xác định nguy cơ rủi ro của khách hàng trong việc cấp tín dụng.

Việc thu thập, lưu trữ và khai thác thông tin phục vụ quản trị rủi ro tín dụng là rất quan trọng. Phân tán rủi ro tín dụng thông qua việc quản lý danh mục tiền vay giúp giảm thiểu tác động tiêu cực khi một khoản vay gặp vấn đề. Sử dụng các công cụ tín dụng phái sinh có thể giúp phòng ngừa rủi ro. Tổ chức việc thu thập, lưu trữ và khai thác thông tin phục vụ quản trị rủi ro tín dụng . Thực hiện phân tán rủi ro tín dụng thông qua việc quản lý danh mục tiền vay . Sử dụng các công cụ tín dụng phái sinh.

Chính phủ đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định kinh tế vĩ mô và tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động tín dụng. Các giải pháp bao gồm: tạo môi trường kinh doanh ổn định, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển, hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến tín dụng và tăng cường giám sát hoạt động của các tổ chức tín dụng. Chính phủ đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định kinh tế vĩ mô và tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động tín dụng. Các giải pháp bao gồm: tạo môi trường kinh doanh ổn định, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển, hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến tín dụng và tăng cường giám sát hoạt động của các tổ chức tín dụng.

NHNN cần tăng cường vai trò điều hành và giám sát hoạt động của các NHTM. Các giải pháp bao gồm: ban hành các quy định chặt chẽ về quản trị rủi ro tín dụng, tăng cường thanh tra giám sát hoạt động của các NHTM, và hỗ trợ các NHTM trong việc nâng cao năng lực quản trị rủi ro. NHNN cần tăng cường vai trò điều hành và giám sát hoạt động của các NHTM. Các giải pháp bao gồm: ban hành các quy định chặt chẽ về quản trị rủi ro tín dụng, tăng cường thanh tra giám sát hoạt động của các NHTM, và hỗ trợ các NHTM trong việc nâng cao năng lực quản trị rủi ro.

Ngân hàng Ngoại Thương Trung Ương đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các chi nhánh trong công tác quản trị rủi ro tín dụng. Các giải pháp bao gồm: cung cấp các công cụ và phương pháp quản trị rủi ro tiên tiến, đào tạo cán bộ, và chia sẻ kinh nghiệm quản trị rủi ro. Ngân hàng Ngoại Thương Trung Ương đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các chi nhánh trong công tác quản trị rủi ro tín dụng. Các giải pháp bao gồm: cung cấp các công cụ và phương pháp quản trị rủi ro tiên tiến, đào tạo cán bộ, và chia sẻ kinh nghiệm quản trị rủi ro.