Quan Niệm Về Quyền Con Người Trong Triết Học Tây Âu Thế Kỷ XVII - XVIII

• Tác giả: Nguyễn Huyền Trang
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền
• Trường học: Đại Học Quốc Gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Triết học
• Đề tài: Quan Niệm Về Quyền Con Người Trong Triết Học Tây Âu Thế Kỷ XVII - XVIII
• Loại tài liệu: luận văn
• Năm xuất bản: 2014
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• A. A. H0ÀN ẢNH KINH TẾ - XÃ HỘI VÀ TIỀN ĐỀ TƯ TƯỞNG CHO SỰ RA ĐỜI QUAN NIỆM VỀ QUYỀN CON NGƯỜI TRONG TRIẾT HỌC TÂY ÂU THẾ KỈ XVII - XVIII
• 1.1. H0àп ảпҺ k̟iпҺ ƚế - хã Һội Tâɣ Âu ƚҺời k̟ỳ ເậп đa͎i
• 1.2. Tiềп đề ƚƣ ƚƣởпǥ ເҺ0 sự гa đời quaп пiệm ѵề quɣềп ເ0п пǥƣời ƚг0пǤ ƚгiếƚ Һọເ Tâɣ Âu ƚҺế k̟ỉ ХѴII - ХѴIII
• 1.2.1. Quaп пiệm ѵề quɣềп sốпǥ, quɣềп ƚự d0, ьὶпҺ đẳпǥ ѵà quɣềп sở Һữu ƚài sảп
• 1.2.2. ĐáпҺ ǥiá ѵề quaп пiệm quɣềп ເ0п пǥƣời ƚг0пǤ ƚгiếƚ Һọເ Tâɣ Âu ƚҺế k̟ỉ ХѴII - ХѴIII
• B. B. TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Quan Niệm Quyền Con Người Thế Kỷ XVII XVIII

Thế kỷ XVII-XVIII ở Tây Âu chứng kiến sự trỗi dậy mạnh mẽ của các tư tưởng về quyền con người. Giai đoạn này, thường được gọi là thời kỳ Ánh sáng Khai minh, đánh dấu sự chuyển mình từ xã hội phong kiến sang xã hội tư sản, với những biến đổi sâu sắc về kinh tế, chính trị và xã hội. Sự phát triển của thương mại, công nghiệp và đô thị hóa đã tạo ra những tầng lớp xã hội mới, có nhu cầu về tự do, bình đẳng và tham gia vào đời sống chính trị. Các nhà tư tưởng lớn như John Locke, Jean-Jacques Rousseau, và Thomas Hobbes đã đóng góp quan trọng vào việc hình thành các khái niệm về quyền tự nhiên, khế ước xã hội, và chính phủ hợp pháp. Những tư tưởng này không chỉ ảnh hưởng đến chính trị châu Âu mà còn lan rộng ra toàn thế giới, đặt nền móng cho các cuộc cách mạng dân chủ và các phong trào đấu tranh vì quyền con người sau này.

1.1. Bối cảnh Kinh tế Xã hội Ảnh Hưởng Quyền Con Người

Sự phát triển kinh tế mạnh mẽ vào cuối thời Trung Cổ, với sự trỗi dậy của chủ nghĩa tư bản, đã tạo ra những mâu thuẫn gay gắt trong xã hội phong kiến. Các tầng lớp tư sản và công nhân ngày càng có vai trò quan trọng trong nền kinh tế, nhưng lại không có quyền lợi chính trị tương xứng. Điều này dẫn đến những yêu cầu về tự do kinh doanh, tự do đi lại, và quyền tham gia vào việc quản lý đất nước. Các cuộc cách mạng tư sản, như cuộc cách mạng Anh (thế kỷ XVII) và cách mạng Pháp (thế kỷ XVIII), là những minh chứng rõ ràng cho sự đấu tranh vì quyền con người và xã hội dân sự.

1.2. Tiền Đề Tư Tưởng Cho Quyền Con Người Xuất Hiện

Phong trào Phục Hưng và Cải Cách Tôn Giáo đã tạo ra những tiền đề tư tưởng quan trọng cho sự ra đời của quan niệm về quyền con người. Chủ nghĩa nhân văn, với sự đề cao giá trị của con người và lý trí, đã đặt con người vào vị trí trung tâm của vũ trụ, thay vì Thượng Đế. Phong trào Cải Cách Tôn Giáo, với sự phản đối những giáo điều của Giáo hội Công giáo, đã mở đường cho tự do tín ngưỡng và tự do tư tưởng. Những tư tưởng này đã tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự phát triển của các khái niệm về quyền tự do cá nhân và bình đẳng.

II. Quyền Tự Nhiên Nền Tảng Triết Học Quyền Con Người

Khái niệm quyền tự nhiên đóng vai trò trung tâm trong triết học về quyền con người thế kỷ XVII-XVIII. Các nhà tư tưởng cho rằng con người sinh ra đã có những quyền cơ bản không thể tước đoạt, như quyền sống, quyền tự do, và quyền sở hữu. John Locke, trong tác phẩm "Hai Luận Khảo về Chính Quyền", cho rằng quyền tự nhiên là những quyền mà con người có được từ trạng thái tự nhiên, trước khi có xã hội và chính phủ. Chính phủ được thành lập để bảo vệ những quyền này, và nếu chính phủ vi phạm, người dân có quyền lật đổ chính phủ đó. Tư tưởng về luật tự nhiên ảnh hưởng sâu sắc đến Tuyên ngôn Độc lập Hoa Kỳ và Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Pháp.

2.1. Quyền Sống Giá Trị Tối Thượng Của Con Người

Quyền sống được xem là quyền tự nhiên cơ bản nhất, bởi vì nếu không có quyền sống, tất cả các quyền khác đều trở nên vô nghĩa. Các nhà triết học như Thomas Hobbes, mặc dù có những quan điểm khác biệt về bản chất con người và trạng thái tự nhiên, đều thừa nhận quyền sống là một quyền thiêng liêng không thể xâm phạm. Quyền sống không chỉ bao gồm việc được tồn tại về mặt thể xác, mà còn bao gồm quyền được bảo vệ khỏi những nguy hiểm đe dọa đến tính mạng.

2.2. Quyền Tự Do Điều Kiện Để Con Người Phát Triển

Quyền tự do là một quyền tự nhiên quan trọng khác, bao gồm tự do tư tưởng, tự do ngôn luận, tự do tín ngưỡng, và tự do hành động. John Locke nhấn mạnh rằng tự do không phải là sự tùy tiện, mà là sự tuân theo luật tự nhiên và luật pháp. Jean-Jacques Rousseau, trong "Bàn về Khế ước Xã hội", cho rằng tự do là bản chất của con người, và xã hội nên được tổ chức để bảo vệ tự do của mỗi cá nhân. Quyền tự do là điều kiện tiên quyết để con người có thể phát triển trí tuệ, đạo đức, và tinh thần.

2.3. Quyền Sở Hữu Bảo Đảm Tự Do Kinh Tế Cá Nhân

Quyền sở hữu được xem là một quyền tự nhiên quan trọng để bảo vệ tự do kinh tế của cá nhân. John Locke cho rằng con người có quyền sở hữu những gì họ tạo ra bằng lao động của mình. Chính phủ có trách nhiệm bảo vệ quyền sở hữu của công dân, và không được tùy tiện tước đoạt tài sản của họ. Quyền sở hữu tạo ra động lực cho con người lao động và sáng tạo, góp phần vào sự phát triển kinh tế của xã hội.

III. Khế Ước Xã Hội Cơ Sở Của Chính Phủ Hợp Pháp

Các nhà tư tưởng thế kỷ XVII-XVIII đưa ra khái niệm khế ước xã hội để giải thích nguồn gốc và tính hợp pháp của chính phủ. Theo Thomas Hobbes, trong trạng thái tự nhiên, con người sống trong một cuộc chiến tranh "tất cả chống lại tất cả", và để thoát khỏi tình trạng này, họ cần ký kết một khế ước xã hội, trao quyền lực cho một nhà nước tuyệt đối để duy trì trật tự. Ngược lại, John Locke cho rằng khế ước xã hội nên được dựa trên sự đồng thuận của người dân, và chính phủ có trách nhiệm bảo vệ quyền tự nhiên của họ. Jean-Jacques Rousseau cũng nhấn mạnh vai trò của ý chí chung trong việc hình thành khế ước xã hội, và cho rằng chính phủ nên phục vụ lợi ích của toàn dân.

3.1. Trạng Thái Tự Nhiên Phân Tích Theo Triết Gia

Các triết gia như Hobbes, Locke và Rousseau có những quan điểm khác nhau về trạng thái tự nhiên của con người. Hobbes tin rằng trạng thái này là một cuộc chiến tranh liên tục, trong khi Locke cho rằng con người sống trong hòa bình và có lý trí, nhưng cần có chính phủ để bảo vệ quyền sở hữu. Rousseau lý tưởng hóa trạng thái tự nhiên, cho rằng con người sống đơn giản và hạnh phúc, nhưng xã hội đã làm tha hóa họ. Những quan điểm khác nhau về trạng thái tự nhiên dẫn đến những lý thuyết khác nhau về khế ước xã hội.

3.2. Bản Chất Của Khế Ước Xã Hội Mục Tiêu và Điều Kiện

Khế ước xã hội là một thỏa thuận giữa người dân và chính phủ, trong đó người dân từ bỏ một số quyền tự do của mình để đổi lấy sự bảo vệ và an ninh của chính phủ. Mục tiêu của khế ước xã hội là tạo ra một xã hội công bằng và ổn định, trong đó quyền con người được tôn trọng và bảo vệ. Các điều kiện của khế ước xã hội bao gồm sự đồng thuận của người dân, sự giới hạn quyền lực của chính phủ, và sự tôn trọng luật pháp.

3.3. Ảnh Hưởng Khế Ước Xã Hội Đến Nhà Nước Pháp Quyền

Tư tưởng khế ước xã hội có ảnh hưởng sâu sắc đến sự hình thành của nhà nước pháp quyền. Nhà nước pháp quyền là một nhà nước mà quyền lực của chính phủ bị giới hạn bởi luật pháp, và mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật. Khế ước xã hội cung cấp một cơ sở lý luận cho việc kiểm soát quyền lực của chính phủ và bảo vệ quyền con người. Các nguyên tắc của khế ước xã hội, như sự phân chia quyền lực, sự tôn trọng quyền tự do ngôn luận và sự tham gia của người dân vào đời sống chính trị, là những yếu tố quan trọng của một nhà nước pháp quyền.

IV. Tư Tưởng Chính Trị Ảnh Hưởng Của Triết Học Khai Minh

Triết học Khai minh đã có ảnh hưởng sâu sắc đến tư tưởng chính trị của thế kỷ XVIII và XIX. Các tư tưởng về quyền tự nhiên, khế ước xã hội, và chính phủ hợp pháp đã truyền cảm hứng cho các cuộc cách mạng dân chủ ở châu Âu và châu Mỹ. Tuyên ngôn Độc lập Hoa Kỳ (1776) và Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền (1789) là những văn kiện lịch sử quan trọng, thể hiện những nguyên tắc của triết học Khai minh về quyền con người và chính phủ dân chủ. Những tư tưởng này tiếp tục ảnh hưởng đến các phong trào đấu tranh vì quyền con người và xã hội dân sự trên toàn thế giới cho đến ngày nay.

4.1. Jean Jacques Rousseau Tự Do Bình Đẳng và Ý Chí Chung

Jean-Jacques Rousseau là một trong những nhà tư tưởng có ảnh hưởng lớn nhất của phong trào Khai minh. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của tự do, bình đẳng, và ý chí chung trong việc xây dựng một xã hội công bằng và dân chủ. Rousseau cho rằng chính phủ nên phục vụ lợi ích của toàn dân, và mọi công dân đều có quyền tham gia vào việc quyết định các vấn đề chính trị. Tư tưởng của Rousseau đã ảnh hưởng đến cuộc Cách mạng Pháp và các phong trào đấu tranh vì dân chủ và quyền con người trên toàn thế giới.

4.2. John Locke Quyền Tự Nhiên và Chính Phủ Hữu Hạn

John Locke là một trong những người đặt nền móng cho chủ nghĩa tự do. Ông bảo vệ quyền tự nhiên của con người, bao gồm quyền sống, quyền tự do, và quyền sở hữu. Locke cho rằng chính phủ nên được giới hạn quyền lực và có trách nhiệm bảo vệ quyền con người. Tư tưởng của Locke đã ảnh hưởng đến Tuyên ngôn Độc lập Hoa Kỳ và các hiến pháp dân chủ trên toàn thế giới.

4.3. Montesquieu Phân Chia Quyền Lực và Nhà Nước Pháp Quyền

Montesquieu là một nhà tư tưởng chính trị người Pháp, nổi tiếng với lý thuyết về sự phân chia quyền lực. Ông cho rằng quyền lực của chính phủ nên được chia thành ba nhánh: lập pháp, hành pháp, và tư pháp, để ngăn chặn sự lạm quyền. Montesquieu cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của luật pháp và nhà nước pháp quyền trong việc bảo vệ quyền con người và duy trì trật tự xã hội.

V. Đánh Giá Giá Trị và Hạn Chế Triết Học Quyền Con Người

Quan niệm về quyền con người trong triết học Tây Âu thế kỷ XVII-XVIII có giá trị lịch sử to lớn, đặt nền móng cho các cuộc cách mạng dân chủ và các phong trào đấu tranh vì quyền con người sau này. Tuy nhiên, những quan niệm này cũng có những hạn chế nhất định. Ví dụ, các nhà tư tưởng thường chỉ tập trung vào quyền tự do cá nhân và quyền sở hữu, mà ít quan tâm đến quyền kinh tế và quyền xã hội. Bên cạnh đó, quan niệm về quyền con người thường chỉ áp dụng cho nam giới da trắng có tài sản, mà loại trừ phụ nữ, người nghèo, và người da màu.

5.1. Những Thành Tựu Trong Tư Tưởng Về Quyền Con Người

Những thành tựu lớn nhất trong tư tưởng về quyền con người bao gồm việc khẳng định giá trị của con người, đề cao quyền tự do cá nhân, và xây dựng lý thuyết về khế ước xã hội và chính phủ hợp pháp. Các tư tưởng này đã góp phần vào việc giải phóng con người khỏi sự áp bức của chế độ phong kiến và tạo ra một xã hội dân chủ và công bằng hơn.

5.2. Những Hạn Chế Trong Quan Niệm Quyền Con Người

Những hạn chế trong quan niệm về quyền con người bao gồm sự thiên vị đối với quyền tự do cá nhân và quyền sở hữu, sự loại trừ các nhóm xã hội yếu thế, và sự thiếu quan tâm đến các vấn đề kinh tế và xã hội. Những hạn chế này phản ánh những điều kiện lịch sử và xã hội của thời kỳ đó, và cần được khắc phục để xây dựng một quan niệm quyền con người toàn diện và bao trùm hơn.

5.3. Bài Học Kinh Nghiệm Cho Phát Triển Quyền Con Người Ngày Nay

Những bài học kinh nghiệm từ triết học về quyền con người bao gồm việc cần phải bảo vệ cả quyền tự do cá nhân và quyền kinh tế, cần phải đảm bảo sự bình đẳng cho tất cả các nhóm xã hội, và cần phải giải quyết các vấn đề xã hội như nghèo đói, bất bình đẳng, và phân biệt đối xử. Cần phải xây dựng một xã hội mà mọi người đều có cơ hội phát triển và hưởng thụ quyền con người một cách đầy đủ.

VI. Kết Luận Tương Lai Của Tư Tưởng Quyền Con Người

Tư tưởng về quyền con người tiếp tục phát triển và hoàn thiện trong thời đại ngày nay. Các văn kiện quốc tế như Tuyên ngôn Toàn thế giới về Quyền Con Người (1948) đã mở rộng phạm vi của quyền con người, bao gồm cả quyền kinh tế, quyền xã hội, và quyền văn hóa. Các phong trào đấu tranh vì quyền con người tiếp tục diễn ra trên toàn thế giới, nhằm bảo vệ các nhóm xã hội yếu thế và đấu tranh chống lại sự vi phạm quyền con người. Tương lai của tư tưởng về quyền con người là một xã hội công bằng, dân chủ, và hòa bình, trong đó mọi người đều được tôn trọng và bảo vệ quyền con người.

6.1. Vai Trò Của Triết Học Trong Phát Triển Quyền Con Người

Triết học tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển tư tưởng về quyền con người. Các nhà triết học tiếp tục tranh luận về bản chất, phạm vi, và giới hạn của quyền con người. Triết học cung cấp những công cụ lý luận để phân tích các vấn đề liên quan đến quyền con người, và đề xuất các giải pháp để giải quyết những vấn đề này.

6.2. Ứng Dụng Tư Tưởng Quyền Con Người Vào Thực Tiễn Cuộc Sống

Tư tưởng về quyền con người cần được ứng dụng vào thực tiễn cuộc sống thông qua việc xây dựng luật pháp, chính sách, và các thể chế bảo vệ quyền con người. Cần phải đảm bảo rằng mọi người đều có cơ hội tiếp cận các nguồn lực và dịch vụ cần thiết để hưởng thụ quyền con người một cách đầy đủ. Cần phải giáo dục mọi người về quyền con người và khuyến khích họ tham gia vào việc bảo vệ quyền con người.

6.3. Thách Thức Và Cơ Hội Phát Triển Quyền Con Người Toàn Cầu

Phát triển quyền con người toàn cầu đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm sự bất bình đẳng kinh tế, sự xung đột vũ trang, sự phân biệt đối xử, và sự hạn chế tự do ngôn luận. Tuy nhiên, cũng có nhiều cơ hội để phát triển quyền con người, bao gồm sự hợp tác quốc tế, sự phát triển của công nghệ, và sự trỗi dậy của các phong trào xã hội dân sự. Cần phải tận dụng những cơ hội này để xây dựng một thế giới mà quyền con người được tôn trọng và bảo vệ cho tất cả mọi người.