Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển vượt bậc của ngành y tế Việt Nam, Trung tâm Tim mạch – Bệnh viện E (BVE) đã trở thành một trong những trung tâm chuyên khoa tim mạch hàng đầu, với kỹ thuật mổ nội soi tim mạch 3D tiên tiến, mang lại hiệu quả điều trị cao và tính thẩm mỹ vượt trội. Giai đoạn 2018-2019, Trung tâm đã mở rộng các dịch vụ y tế, nâng cao tỷ lệ người bệnh được chăm sóc kịp thời và đồng bộ. Tuy nhiên, công tác quản lý tài chính, đặc biệt là kế toán hoạt động thu, chi tại Trung tâm vẫn còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn lực và phát triển bền vững.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng kế toán hoạt động thu, chi tại Trung tâm Tim mạch – BVE trong giai đoạn 2018-2019, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, tăng cường tính tự chủ và minh bạch trong hoạt động kế toán. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các nghiệp vụ kế toán thu, chi tại Trung tâm trong hai năm trên, với ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ quản lý tài chính y tế công lập, góp phần giảm gánh nặng ngân sách nhà nước và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý tài chính công, kế toán hành chính sự nghiệp và kế toán dồn tích, bao gồm:

  • Lý thuyết đơn vị sự nghiệp công lập: Đơn vị sự nghiệp y tế công lập là tổ chức do Nhà nước thành lập, có tư cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công theo quy định pháp luật, chịu sự quản lý tài chính theo dự toán ngân sách và cơ chế tự chủ tài chính.

  • Mô hình kế toán dồn tích và kế toán tiền mặt: Kế toán dồn tích ghi nhận các nghiệp vụ kinh tế phát sinh theo nguyên tắc dồn tích, phản ánh đầy đủ và chính xác tình hình tài chính; kế toán tiền mặt ghi nhận thu, chi theo thực tế tiền ra vào, phù hợp với đơn vị hành chính sự nghiệp không có hoạt động tồn kho phức tạp.

  • Khái niệm kế toán hoạt động thu, chi: Bao gồm các nghiệp vụ thu từ nguồn ngân sách nhà nước, thu từ hoạt động dịch vụ y tế, thu viện trợ, vay nợ nước ngoài và các khoản chi thường xuyên, không thường xuyên theo dự toán được giao.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Luận văn sử dụng dữ liệu sơ cấp thu thập trực tiếp tại Trung tâm Tim mạch – BVE qua phỏng vấn cán bộ kế toán, quan sát thực tế quy trình kế toán, chứng từ kế toán và báo cáo tài chính năm 2018-2019. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các văn bản pháp luật, tài liệu chuyên ngành và báo cáo ngành y tế.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả, phân tích so sánh số liệu thu, chi qua các năm, đánh giá thực trạng kế toán hoạt động thu, chi dựa trên các tiêu chuẩn kế toán hành chính sự nghiệp hiện hành. Phân tích nguyên nhân tồn tại và đề xuất giải pháp dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào dữ liệu năm 2018 và 2019, tiến hành thu thập và xử lý dữ liệu trong năm 2020, hoàn thiện luận văn trong cùng năm.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cơ cấu nguồn thu tại Trung tâm Tim mạch – BVE giai đoạn 2018-2019: Tổng thu hoạt động do ngân sách nhà nước cấp chiếm khoảng 60%, thu từ hoạt động dịch vụ y tế chiếm khoảng 30%, còn lại là thu viện trợ và các nguồn thu khác. Số liệu cho thấy tỷ trọng thu dịch vụ y tế tăng khoảng 5% so với năm trước, phản ánh sự mở rộng dịch vụ và tăng cường tự chủ tài chính.

  2. Cơ cấu chi hoạt động: Chi thường xuyên chiếm khoảng 85% tổng chi, trong đó chi tiền lương và các khoản phụ cấp chiếm 50%, chi vật tư, dịch vụ chiếm 25%. Chi không thường xuyên chiếm khoảng 15%, chủ yếu là chi đầu tư phát triển và chi cho các chương trình mục tiêu quốc gia.

  3. Thực trạng kế toán hoạt động thu, chi: Việc lập dự toán thu, chi còn mang tính truyền thống, chủ yếu dựa trên kết quả năm trước, chưa áp dụng đầy đủ phương pháp lập dự toán cấp không. Công tác lập chứng từ kế toán, sử dụng tài khoản kế toán theo Thông tư 107/2017/TT-BTC đã được thực hiện nhưng còn tồn tại sai sót trong hạch toán chi tiết, dẫn đến khó khăn trong kiểm soát và báo cáo.

  4. Phân phối kết quả hoạt động thu, chi: Trung tâm thực hiện trích lập quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp tối thiểu 25% theo quy định, tuy nhiên việc quản lý và sử dụng quỹ chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến khả năng đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất và trang thiết bị.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do Trung tâm chưa hoàn chỉnh hệ thống kế toán phù hợp với đặc thù hoạt động y tế chuyên sâu, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận kế toán, tài chính và quản lý chuyên môn. So với các nghiên cứu tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập khác, Trung tâm Tim mạch – BVE có tỷ lệ thu dịch vụ y tế cao hơn, thể hiện xu hướng tự chủ tài chính tích cực. Tuy nhiên, việc áp dụng các phương pháp lập dự toán hiện đại và hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán còn hạn chế, cần được cải thiện để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cơ cấu thu chi theo năm, bảng so sánh tỷ lệ trích lập quỹ và biểu đồ tiến độ thực hiện dự toán thu, chi để minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống lập dự toán thu, chi: Áp dụng phương pháp lập dự toán cấp không kết hợp với dự toán trên cơ sở quá khứ nhằm nâng cao tính chính xác và phù hợp với kế hoạch hoạt động chuyên môn. Thời gian thực hiện: trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo Trung tâm phối hợp với phòng Kế hoạch – Tài chính.

  2. Nâng cao chất lượng chứng từ kế toán và quy trình luân chuyển: Xây dựng quy trình chuẩn hóa chứng từ kế toán, đào tạo nhân viên kế toán về Thông tư 107/2017/TT-BTC, đảm bảo tính chính xác và kịp thời trong ghi nhận nghiệp vụ. Thời gian: 6 tháng. Chủ thể: Phòng Kế toán và Ban Giám đốc.

  3. Hoàn thiện hệ thống tài khoản kế toán và báo cáo tài chính: Tổ chức rà soát, điều chỉnh hệ thống tài khoản kế toán phù hợp với đặc thù hoạt động của Trung tâm, đồng thời xây dựng hệ thống báo cáo tài chính chi tiết, minh bạch. Thời gian: 1 năm. Chủ thể: Phòng Kế toán phối hợp với đơn vị tư vấn chuyên môn.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ: Thiết lập bộ phận kiểm soát nội bộ chuyên trách, thực hiện kiểm tra định kỳ các hoạt động thu, chi, đảm bảo tuân thủ quy định và phát hiện kịp thời sai sót. Thời gian: 6 tháng. Chủ thể: Ban Giám đốc và phòng Kiểm soát nội bộ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo các đơn vị sự nghiệp y tế công lập: Giúp hiểu rõ thực trạng và giải pháp quản lý tài chính, kế toán thu, chi, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động và tự chủ tài chính.

  2. Nhân viên kế toán và tài chính trong lĩnh vực y tế: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về hệ thống tài khoản, chứng từ kế toán và quy trình kế toán thu, chi theo quy định hiện hành.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, quản lý tài chính công: Là tài liệu tham khảo quý giá để nghiên cứu về kế toán hành chính sự nghiệp trong lĩnh vực y tế, đặc biệt là các đơn vị có hoạt động chuyên môn phức tạp.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về y tế và tài chính: Hỗ trợ đánh giá, xây dựng chính sách và hướng dẫn thực hiện kế toán thu, chi tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập nhằm nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán hoạt động thu, chi tại đơn vị sự nghiệp y tế công lập có điểm gì khác biệt so với doanh nghiệp?
    Kế toán tại đơn vị sự nghiệp y tế công lập áp dụng cả cơ sở kế toán dồn tích và tiền mặt, tập trung vào quản lý nguồn ngân sách nhà nước, dự toán thu, chi và các quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp, không nhằm mục tiêu lợi nhuận như doanh nghiệp.

  2. Phương pháp lập dự toán thu, chi nào phù hợp với Trung tâm Tim mạch – BVE?
    Phương pháp kết hợp giữa lập dự toán trên cơ sở quá khứ và lập dự toán cấp không được khuyến nghị nhằm đảm bảo tính chính xác và phù hợp với kế hoạch hoạt động chuyên môn, giúp cân đối nguồn lực hiệu quả.

  3. Làm thế nào để nâng cao chất lượng chứng từ kế toán tại Trung tâm?
    Cần xây dựng quy trình chuẩn hóa chứng từ, đào tạo nhân viên kế toán về quy định mới, kiểm tra định kỳ và áp dụng công nghệ thông tin hỗ trợ quản lý chứng từ nhằm giảm sai sót và tăng tính minh bạch.

  4. Tại sao việc trích lập quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp lại quan trọng?
    Quỹ này giúp đơn vị có nguồn lực tài chính để đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị, nâng cao chất lượng dịch vụ và đảm bảo sự phát triển bền vững, giảm phụ thuộc vào ngân sách nhà nước.

  5. Các khó khăn chính trong việc áp dụng hệ thống tài khoản kế toán mới là gì?
    Khó khăn gồm thiếu nhân lực có trình độ chuyên môn cao, chưa đồng bộ trong áp dụng quy trình kế toán, hệ thống phần mềm chưa phù hợp và sự thay đổi thói quen quản lý tài chính truyền thống.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và phân tích thực trạng kế toán hoạt động thu, chi tại Trung tâm Tim mạch – BVE trong giai đoạn 2018-2019, làm rõ các điểm mạnh và hạn chế hiện tại.
  • Phân tích số liệu cho thấy tỷ trọng thu dịch vụ y tế tăng, nhưng công tác lập dự toán và quản lý chi còn nhiều bất cập, ảnh hưởng đến hiệu quả tài chính.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống lập dự toán, chứng từ kế toán, tài khoản kế toán và kiểm soát nội bộ nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.
  • Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao năng lực quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đào tạo nhân sự và áp dụng công nghệ thông tin hỗ trợ kế toán, hướng tới phát triển bền vững Trung tâm Tim mạch – BVE.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại Trung tâm Tim mạch – BVE và các đơn vị y tế công lập khác!