Quản Lý Hoạt Động Tự Học Của Học Sinh Trường Phổ Thông Dân Tộc Nội Trú Tỉnh Phú Thọ

• Tác giả: Bạch Hải Tuấn
• Người hướng dẫn: TS. Trần Anh Tuấn
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
• Đề tài: Quản lý hoạt động tự học của học sinh trường phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Phú Thọ
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2016
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
• DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
• MỤC LỤC
• MỞ ĐẦU
• 1. Lý do chọn đề tài
• 2. Mục đích nghiên cứu
• 3. Câu hỏi nghiên cứu
• 4. Giả thuyết nghiên cứu
• 5. Nhiệm vụ nghiên cứu
• 6. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
• 7. Phạm vi nghiên cứu
• 8. Phương pháp nghiên cứu
• 9. Ý nghĩa hoa học và thực tiễn của đề tài
• 10. Cấu trúc của luận văn
• 1. Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA HỌC SINH TRƢỜNG PTDTNT NỘI TRÚ
• 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
• 1.2. Một số khái niệm cơ bản
• 1.2.1. Hoạt động tự học
• 1.2.2. Năng lực tự học của học sinh
• 1.2.3. Phương pháp tự học và chu trình dạy tự học
• 1.2.3.1. Phương pháp tự học
• 1.2.3.2. Chu trình dạy tự học
• 1.2.4. Quản lý trường PTDTNT
• 1.2.4.1. Quản lý giáo dục
• 1.2.4.2. Quản lý trường học
• 1.2.4.3. Quản lý trường PTDTNT
• 1.2.5. Quản lý hoạt động dạy học và quản lý hoạt động tự học
• 1.2.5.1. Hoạt động dạy học
• 1.2.5.2. Quản lý hoạt động dạy học
• 1.2.5.3. Quản lý hoạt động tự học
• 1.3. Mục tiêu và nội dung quản lý HĐTH của học sinh trường PTDTNT
• 1.3.1. Mục tiêu quản lý HĐTH của HS trường PTDTNT
• 1.3.2. Nội dung quản lý hoạt động tự học
• 1.3.2.1. Lập kế hoạch quản lý chất lượng hoạt động tự học
• 1.3.2.2. Quản lý việc bồi dưỡng nhu cầu và động cơ tự học
• 1.3.2.3. Quản lý việc trợ giúp HS xây dựng và thực hiện kế hoạch tự học
• 1.3.2.4. Quản lý việc bồi dưỡng cho HS về PPTH và KNTH
• 1.3.2.5. Quản lý việc kiểm tra đánh giá ết quả tự học
• 1.3.2.6. Quản lý các điều kiện đảm bảo các hoạt động tự học
• 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng quản lý HĐTH của học sinh trường PTDTNT
• 1.4.1. Đặc điểm tâm lý học tập của học sinh dân tộc thiểu số
• 1.4.2. Vai trò của đội ngũ giáo viên trong quản lý dạy học
• 1.4.3. Các tác động của môi trường văn hóa – xã hội của nhà trường
• 1.4.3.1. Môi trường học tập và sinh hoạt ở TX trường PTDTNT
• 1.4.3.2. Môi trường văn hóa – xã hội trong trường PTDTNT
• 2. Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA HỌC SINH TRƢỜNG PTDTNT TỈNH
• 2.1. Mô tả cách thức khảo sát thực trạng và địa bàn nghiên cứu
• 2.1.1. Mô tả cách thức khảo sát thực trạng
• 2.1.1.1. Mục đích hảo sát
• 2.1.1.2. Nội dung và phương pháp hảo sát
• 2.1.1.3. Thiết kế phiếu hỏi
• 2.1.1.4. Triển hai điều tra
• 2.1.1.5. Thu thập và phân tích số liệu thu thập
• 2.1.2. Mô tả địa bàn nghiên cứu
• 2.1.2.1. hái quát trường PTDTNT tỉnh Phú Thọ
• 2.1.2.2. Tình hình học sinh và hoạt động học tập
• 2.1.2.3. Đánh giá thuận lợi và hó hăn, hạn chế trong tổ chức dạy học
• 2.2. Thực trạng HĐTH tại trường PTDTNT tỉnh Phú Thọ
• 2.2.1. Đánh giá thực trạng HĐTH theo từng thành tố
• 2.2.1.1. Thực trạng nhu cầu và động cơ tự học của học sinh
• 2.2.1.2. Thực trạng nội dung tự học của học sinh
• 2.2.1.3. Thực trạng hình thức tự học của học sinh
• 2.2.1.4. Thực trạng các phương pháp tự học của học sinh
• 2.2.1.5. Thực trạng về địa điểm và thời gian tự học của học sinh
• 2.2.2. Đánh giá chung về thực trạng năng lực tự học của học sinh
• 2.3. Khảo sát thực trạng quản lý HĐTH tại trường PTDTNT
• 2.3.1. Đánh giá định tính về thực trạng quản lý HĐTH
• 2.3.2. Khảo sát và đánh giá định lượng hiệu quả quản lý HĐTH
• 2.3.2.1. Đánh giá của CBQL và giáo viên
• 2.3.2.2. Đánh giá của học sinh
• 2.3.2.3. Các biện pháp quản lý hiện nay của giáo viên
• 2.3.2.4. Sự tham gia của các lực lượng khác
• 2.3.3. Đánh giá chung về những hạn chế trong quản lý HĐTH
• 2.3.4. Nguyên nhân của những hạn chế trong quản lý HĐTH
• 3. Chƣơng 3: QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA HỌC SINH TRƢỜNG PTDTNT TỈNH PHÚ THỌ
• 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp
• 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu
• 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn
• 3.1.3. Nguyên tắc đảm bào tính kế thừa và phát triển
• 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thiết thực và tính khả thi
• 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ
• 3.2. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động tự học của học sinh trường PTDTNT tỉnh Phú Thọ
• 3.2.1. Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên, động cơ, thái độ của học sinh về vấn đề tự học và quản lý HĐTH
• 3.2.2. Bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng tự học cho học sinh phổ thông dân tộc nội trú
• 3.2.3. Phát triển năng lực tự học cho HS thông qua đổi mới nội dung, phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá trong dạy học
• 3.2.4. Chỉ đạo lập kế hoạch HĐTH của tập thể lớp và kế hoạch tự học của cá nhân, phát huy vai trò chủ thể tích cực của HS và của GVCN tham gia quản lý HĐTH
• 3.2.5. Phát huy vai trò của Đoàn thanh niên trong tự quản giờ tự học và thi đua tự học
• 3.2.6. Thành lập câu lạc bộ môn học và nhóm bạn học trên mạng xã hội
• 3.3. Mối quan hệ của các biện pháp
• 3.4. Khảo sát về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp
• 3.4.1. Lấy ý kiến chuyên gia
• 3.4.2. Thực nghiệm sư phạm một số biện pháp
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Quản Lý Hoạt Động Tự Học Nghiên Cứu Xu Hướng

Hoạt động tự học từ lâu đã là mối quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu giáo dục trên thế giới. Tuy nhiên, cách tiếp cận và hình thức nghiên cứu lại thay đổi theo từng giai đoạn lịch sử. Từ thế kỷ XX, các nước phương Tây đã tập trung vào việc phát triển các hình thức tổ chức dạy học và phương pháp giáo dục mới, đặc biệt là kỹ năng tự học cho học sinh. John Dewey, với quan điểm "lấy người học làm trung tâm", đã nhấn mạnh vai trò của việc phát huy năng lực nội sinh của học sinh. Các phương pháp dạy học tích cực, hợp tác, cá thể hóa ra đời, trong đó người học chủ động tìm tòi, lĩnh hội tri thức thay vì chỉ nghe giảng. Albert Einstein từng nói: "Kiến thức chỉ có được qua tư duy của con người". Điều này khẳng định tầm quan trọng của tự học hiệu quả trong quá trình tiếp thu kiến thức. Các nghiên cứu đã chứng minh rằng, vai trò chủ động, tích cực của người học là yếu tố then chốt để đạt được thành công trong học tập.

1.1. Lịch Sử Nghiên Cứu Về Tự Học Từ Dewey Đến Các Phương Pháp Mới

Từ John Dewey đến các phương pháp dạy học tích cực, hợp tác, cá thể hóa, các nhà giáo dục đã không ngừng tìm kiếm cách thức để phát huy tối đa khả năng tự học của học sinh. Các phương pháp này nhấn mạnh vai trò chủ động của người học trong việc tìm tòi, khám phá và lĩnh hội kiến thức. Thay vì chỉ tiếp thu thụ động, học sinh được khuyến khích tự đặt câu hỏi, tự tìm kiếm câu trả lời và tự xây dựng kiến thức cho bản thân. Điều này giúp học sinh phát triển tư duy phản biện, khả năng giải quyết vấn đề và năng lực tự học suốt đời.

1.2. Vai Trò Của Tự Học Trong Giáo Dục Hiện Đại Quan Điểm Quốc Tế

Trên bình diện quốc tế, vai trò của tự học luôn được đánh giá cao. Các nhà giáo dục đều nhất trí rằng, tự học là yếu tố then chốt để đạt được thành công trong học tập và là điều kiện tiên quyết để đảm bảo chất lượng giáo dục. Người thầy đóng vai trò là người hướng dẫn, tạo điều kiện để học sinh tự học, tự khám phá và tự phát triển. Tự học không chỉ giúp học sinh nắm vững kiến thức mà còn giúp các em phát triển các kỹ năng mềm cần thiết cho cuộc sống và công việc sau này.

II. Thực Trạng Quản Lý Tự Học ở Trường PTDTNT Tỉnh Phú Thọ

Tại Việt Nam, vấn đề tự học cũng nhận được sự quan tâm lớn từ các nhà khoa học và giáo dục. Giáo sư Tạ Quang Bửu từng khẳng định: "Tự học là khởi nguồn của phong cách tự đào tạo". Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, tự học không chỉ quan trọng đối với cá nhân người học mà còn có ý nghĩa to lớn đối với việc nâng cao chất lượng giáo dục. Hoạt động tự học liên quan đến nhu cầu nhận thức của cá nhân và sự phát triển trí tuệ. Các nghiên cứu giáo dục học đều khẳng định: tự học là chìa khóa vàng của giáo dục trong thời đại thông tin. Học sinh Việt Nam cần được nhà trường quan tâm hướng dẫn, tổ chức hoạt động tự học, giúp các em biết tự học và lấy tự học làm con đường tự khẳng định và phát triển bản thân. Tuy nhiên, thực tế tại các trường PTDTNT Tỉnh Phú Thọ, việc quản lý hoạt động tự học còn nhiều hạn chế.

2.1. Nghiên Cứu Về Tự Học Tại Việt Nam Từ Tạ Quang Bửu Đến Các Công Trình Hiện Đại

Các nghiên cứu về tự học tại Việt Nam đã đi sâu vào nhiều khía cạnh khác nhau, từ vai trò của tự học trong việc nâng cao chất lượng giáo dục đến các phương pháp và kỹ năng tự học hiệu quả. Các nhà nghiên cứu như Nguyễn Cảnh Toàn, Nguyễn Kỳ, Lê Khánh Bằng đã có những đóng góp quan trọng trong việc làm sáng tỏ tầm quan trọng của tự học và đề xuất các giải pháp để thúc đẩy hoạt động tự học trong nhà trường.

2.2. Hạn Chế Trong Quản Lý Tự Học Tại Trường PTDTNT Vấn Đề Cần Giải Quyết

Mặc dù tự học được đánh giá cao, nhưng thực tế tại các trường PTDTNT Tỉnh Phú Thọ, việc quản lý hoạt động tự học còn nhiều hạn chế. Kỹ năng tự học của học sinh còn yếu, nhiều em chưa biết cách tự học hiệu quả. Việc hướng dẫn và hỗ trợ học sinh tự học từ phía nhà trường còn chưa được chú trọng đúng mức. Điều này đòi hỏi cần có những giải pháp cụ thể để cải thiện tình hình và nâng cao chất lượng hoạt động tự học cho học sinh.

III. Giải Pháp Quản Lý Hoạt Động Tự Học Hiệu Quả Cho Học Sinh PTDTNT

Hệ thống các trường PTDTNT trên địa bàn tỉnh Phú Thọ có vai trò quan trọng trong việc giáo dục, nuôi dưỡng con em đồng bào các dân tộc, tạo nguồn đào tạo cán bộ cho các xã, huyện miền núi. Việc nâng cao chất lượng học tập của học sinh luôn là ưu tiên hàng đầu. Tuy nhiên, hiệu quả vẫn chưa đạt được như mong muốn. Việc quản lý hoạt động dạy học, hoạt động tự học ở trường PTDTNT Tỉnh Phú Thọ chưa đồng bộ, thiếu hiệu quả và chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục. Kỹ năng tự học của phần lớn học sinh còn yếu. Để tạo bước chuyển biến đột phá, cần có những phương pháp, kỹ thuật tích cực từ giáo viên để tổ chức hoạt động học tập hiệu quả. Học sinh cần được trang bị phương pháp, kỹ thuật tự học và rèn luyện học tập hiệu quả. Cần có các giải pháp tâm lý, động viên, khuyến khích học sinh và giúp các em cải thiện chất lượng học tập. Tất cả cần được áp dụng trong mỗi tiết học, giờ tự học, thời gian tự học ở ký túc xá và ở nhà.

3.1. Tăng Cường Hướng Dẫn Phương Pháp Tự Học Kỹ Năng Cần Thiết Cho Học Sinh

Một trong những giải pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả hoạt động tự học là tăng cường hướng dẫn phương pháp tự học cho học sinh. Giáo viên cần trang bị cho học sinh các kỹ năng như lập kế hoạch học tập, tìm kiếm và xử lý thông tin, ghi chép hiệu quả, ôn tập và hệ thống kiến thức. Đồng thời, cần khuyến khích học sinh áp dụng các phương pháp tự học phù hợp với từng môn học và từng cá nhân.

3.2. Tạo Môi Trường Tự Học Tích Cực Khuyến Khích Động Lực Học Tập

Để hoạt động tự học đạt hiệu quả cao, cần tạo ra một môi trường tự học tích cực, khuyến khích động lực học tập cho học sinh. Nhà trường cần xây dựng thư viện với đầy đủ tài liệu tham khảo, tạo điều kiện cho học sinh truy cập internet để tìm kiếm thông tin. Đồng thời, cần tổ chức các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ học thuật để tạo sân chơi bổ ích, giúp học sinh giao lưu, học hỏi và phát triển năng lực tự học.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Nâng Cao Năng Lực Tự Học Tại PTDTNT Phú Thọ

Với mong muốn góp sức, giúp học sinh trường PTDTNT Tỉnh Phú Thọ nâng cao năng lực tự học, xây dựng và phát triển phong trào tự học của nhà trường, phát triển năng lực tự học, tự đào tạo cho học sinh - cái mà hiện nay đang được ngành GD&ĐT và toàn xã hội quan tâm, chúng tôi chọn vấn đề “Quản lý hoạt động tự học của học sinh trường phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Phú Thọ” làm đề tài luận văn tốt nghiệp và mong muốn ứng dụng kết quả nghiên cứu vào thực tế giáo dục. Mục đích nghiên cứu là đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động tự học của học sinh trường PTDTNT Tỉnh Phú Thọ và từ đó góp phần phát triển năng lực tự học cho các em, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường.

4.1. Đề Xuất Biện Pháp Quản Lý Tự Học Mục Tiêu Và Phạm Vi Nghiên Cứu

Luận văn tập trung nghiên cứu biện pháp quản lý của Hiệu trưởng trường PTDTNT Tỉnh Phú Thọ đối với hoạt động tự học của học sinh bậc THPT của trường giai đoạn 2017- 2022, tầm nhìn 2030. Về địa bàn nghiên cứu: trường PTDTNT Tỉnh Phú Thọ. Phạm vi khảo sát thực trạng hoạt động tự học và quản lý hoạt động tự học của học sinh trường PTDTNT Tỉnh Phú Thọ từ năm học 2014- 2015 đến nay.

4.2. Phương Pháp Nghiên Cứu Kết Hợp Lý Luận Và Thực Tiễn

Trong luận văn vận dụng phối hợp các nhóm phương pháp sau đây: Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Phương pháp sưu tầm và nghiên cứu tài liệu, phương pháp phân tích, tổng hợp và khái quát hóa các tài liệu. Chủ yếu sử dụng cho xây dựng cơ sở lý luận (Chương 1). Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi (là phương pháp chủ đạo), kết hợp với phương pháp quan sát, phương pháp tổng kết kinh nghiệm. Chủ yếu sử dụng xây dựng cơ sở thực tiễn cho việc đề xuất các biện pháp (Chương 2). Nhóm phương pháp ý kiến chuyên gia: Trưng cầu ý kiến cán bộ quản lý, giáo viên (GV) về tính khả thi và mức độ cấp thiết của các biện pháp đề xuất. Các phương pháp bổ trợ: Thống kê số liệu, lập bảng và sử dụng công thức toán học để phân tích định lượng các số liệu đã thu được từ các phương pháp khác; Sử dụng các bảng số liệu, biểu đồ, sơ đồ minh họa.

V. Đánh Giá Hiệu Quả Quản Lý Tự Học Kết Quả Nghiên Cứu Khuyến Nghị

Luận văn hướng đến việc hệ thống hóa, góp phần làm phong phú thêm các cơ sở lý luận quản lý giáo dục về quản lý hoạt động tự học tại các trường PTDTNT. Đề xuất được các biện pháp quản lý nâng cao chất lượng hoạt động tự học của học sinh trường PTDTNT Tỉnh Phú Thọ, có thể giúp làm tài liệu tham khảo và vận dụng tại các trường PTDTNT khác có điều kiện tương tự. Luận văn chỉ ra được bức tranh thực tế về hoạt động tự học của học sinh trường PTDTNT Tỉnh Phú Thọ và thực trạng quản lý hoạt động tự học từ năm 2014 đến nay tại trường này. Trong đó đã chỉ ra những thành công và mặt hạn chế, cung cấp cơ sở thực tiễn xây dựng một số biện pháp quản lý hiệu quả hoạt động tự học tại trường PTDTNT Tỉnh Phú Thọ.

5.1. Hệ Thống Hóa Lý Luận Về Quản Lý Tự Học Đóng Góp Cho Giáo Dục

Luận văn góp phần hệ thống hóa các cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tự học trong bối cảnh các trường PTDTNT, từ đó cung cấp một khung tham chiếu cho các nghiên cứu và thực tiễn quản lý giáo dục liên quan đến tự học.

5.2. Đề Xuất Biện Pháp Quản Lý Tính Khả Thi Và Ứng Dụng Thực Tế

Các biện pháp quản lý hoạt động tự học được đề xuất trong luận văn được xây dựng dựa trên cơ sở lý luận vững chắc và thực tiễn khảo sát tại trường PTDTNT Tỉnh Phú Thọ, đảm bảo tính khả thi và khả năng ứng dụng trong thực tế giáo dục.

VI. Kết Luận Tự Học Chìa Khóa Thành Công Cho Học Sinh PTDTNT

Tóm lại, tự học đóng vai trò then chốt trong sự thành công của học sinh, đặc biệt là học sinh tại các trường PTDTNT. Việc quản lý hiệu quả hoạt động tự học không chỉ giúp nâng cao chất lượng học tập mà còn góp phần phát triển toàn diện cho học sinh. Các biện pháp quản lý cần được xây dựng dựa trên cơ sở lý luận vững chắc, phù hợp với điều kiện thực tế và hướng đến mục tiêu phát triển năng lực tự học cho học sinh.

6.1. Tầm Quan Trọng Của Tự Học Phát Triển Toàn Diện Cho Học Sinh

Tự học không chỉ là việc tiếp thu kiến thức mà còn là quá trình phát triển các kỹ năng mềm, tư duy phản biện và khả năng giải quyết vấn đề. Tự học giúp học sinh trở thành những người học độc lập, sáng tạo và có khả năng thích ứng với những thay đổi của xã hội.

6.2. Khuyến Nghị Cho Tương Lai Tiếp Tục Nghiên Cứu Và Phát Triển

Để nâng cao hơn nữa hiệu quả quản lý hoạt động tự học, cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển các phương pháp, công cụ hỗ trợ tự học phù hợp với đặc điểm của học sinh PTDTNT. Đồng thời, cần tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng trong việc tạo môi trường tự học tích cực cho học sinh.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng, giáo dục Việt Nam đang đứng trước yêu cầu đổi mới mạnh mẽ nhằm đào tạo những con người có trí tuệ, năng lực và phẩm chất đạo đức tốt. Theo Nghị quyết số 29-NQ/TW, đổi mới phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại, phát huy tính tích cực, sáng tạo và vận dụng kiến thức là nhiệm vụ trọng tâm. Hoạt động tự học (HĐTH) của học sinh được xem là chìa khóa vàng trong giáo dục, góp phần phát triển năng lực tự học suốt đời và nâng cao chất lượng học tập.

Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú (PTDTNT) tỉnh Phú Thọ là một trong những cơ sở giáo dục chuyên biệt, nuôi dưỡng và đào tạo con em các dân tộc thiểu số vùng miền núi. Tuy nhiên, thực trạng quản lý hoạt động tự học tại trường còn nhiều bất cập, kỹ năng tự học của học sinh nhìn chung còn yếu, chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Nghiên cứu nhằm mục tiêu đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả hoạt động tự học của học sinh trường PTDTNT tỉnh Phú Thọ trong giai đoạn 2017-2022, tầm nhìn đến 2030, góp phần phát triển năng lực tự học và nâng cao chất lượng giáo dục.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào học sinh bậc Trung học Phổ thông (THPT) tại trường PTDTNT tỉnh Phú Thọ, khảo sát thực trạng từ năm học 2014-2015 đến nay. Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ giúp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động tự học tại trường mà còn làm tài liệu tham khảo cho các trường PTDTNT khác có điều kiện tương tự.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý giáo dục, quản lý hoạt động dạy học và tự học, cùng các khái niệm chuyên ngành như:

• Hoạt động tự học (HĐTH): Quá trình học tập chủ động, tích cực của học sinh nhằm chiếm lĩnh tri thức bằng chính nỗ lực của bản thân, bao gồm tự học trên lớp và ngoài giờ học.
• Năng lực tự học (NLTH): Khả năng tự mình chiếm lĩnh kiến thức, kỹ năng và phát triển phẩm chất cần thiết cho học tập suốt đời.
• Chu trình dạy tự học: Mô hình ba giai đoạn gồm tự nghiên cứu, tự thể hiện và tự kiểm tra, điều chỉnh của học sinh, đồng thời có sự hướng dẫn, tổ chức và đánh giá của giáo viên.
• Quản lý giáo dục: Quá trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra nhằm đảm bảo hoạt động giáo dục đạt mục tiêu đề ra.
• Quản lý hoạt động tự học: Hệ thống các tác động có mục đích của nhà trường, giáo viên và các tổ chức liên quan nhằm tổ chức, giám sát và nâng cao hiệu quả tự học của học sinh.

Khung lý thuyết này giúp xác định mục tiêu, nội dung và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động tự học trong trường PTDTNT, đồng thời làm cơ sở xây dựng các biện pháp quản lý phù hợp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phối hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

• Phương pháp nghiên cứu lý luận: Thu thập, phân tích, tổng hợp tài liệu chuyên ngành về quản lý giáo dục, quản lý hoạt động tự học, năng lực tự học và các mô hình dạy học hiện đại.
• Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Điều tra khảo sát bằng phiếu hỏi kết hợp phỏng vấn sâu với các cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh trường PTDTNT tỉnh Phú Thọ.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 39 cán bộ quản lý và giáo viên, 517 học sinh thuộc 15 lớp THPT. Khảo sát được tiến hành hai đợt trong năm 2016, thu thập dữ liệu về thực trạng hoạt động tự học và quản lý hoạt động tự học. Dữ liệu được xử lý định lượng bằng thống kê mô tả, phân tích tần suất, mức độ hài lòng và đánh giá hiệu quả quản lý theo thang đo 4 mức độ.

Ngoài ra, nghiên cứu còn sử dụng phương pháp trưng cầu ý kiến chuyên gia để đánh giá tính khả thi và cấp thiết của các biện pháp đề xuất. Các bảng số liệu, biểu đồ minh họa được sử dụng để trình bày kết quả khảo sát, giúp phân tích sâu sắc và trực quan hơn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng năng lực tự học của học sinh còn hạn chế: Khoảng 60% học sinh chưa có kỹ năng tự học hiệu quả, nhiều em chỉ học theo sự chỉ dẫn của giáo viên, chưa biết cách lập kế hoạch và tổ chức tự học khoa học. Tỷ lệ học sinh có động cơ tự học tích cực chỉ đạt khoảng 40%.

2. Quản lý hoạt động tự học chưa đồng bộ và hiệu quả: 70% cán bộ quản lý và giáo viên đánh giá công tác quản lý hoạt động tự học còn thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận, chưa có kế hoạch quản lý chất lượng tự học cụ thể và chưa phát huy vai trò của giáo viên chủ nhiệm và các tổ chức đoàn thể.

3. Điều kiện phục vụ tự học còn hạn chế: Khoảng 50% học sinh phản ánh thiếu tài liệu tham khảo, thiết bị học tập và môi trường tự học phù hợp tại ký túc xá. Thư viện và phòng học chưa đáp ứng đủ nhu cầu học tập ngoài giờ.

4. Vai trò của giáo viên và môi trường văn hóa xã hội: Đội ngũ giáo viên trẻ, nhiều người mới vào nghề, thiếu kinh nghiệm trong quản lý và hướng dẫn tự học cho học sinh dân tộc thiểu số. Môi trường học tập và sinh hoạt nội trú còn nhiều khó khăn, ảnh hưởng đến ý thức và thái độ học tập của học sinh.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy năng lực tự học của học sinh PTDTNT tỉnh Phú Thọ còn yếu, đặc biệt là kỹ năng lập kế hoạch, tự kiểm tra và tự điều chỉnh quá trình học tập. Điều này phù hợp với đặc điểm tâm lý, xã hội của học sinh dân tộc thiểu số, vốn có nhiều hạn chế về nhận thức và kỹ năng học tập chủ động. So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục dân tộc, tình trạng này là phổ biến và cần có giải pháp đặc thù.

Việc quản lý hoạt động tự học chưa hiệu quả do thiếu sự đồng bộ trong tổ chức, chưa phát huy vai trò của giáo viên chủ nhiệm và các tổ chức đoàn thể như Đoàn Thanh niên. Điều kiện vật chất và môi trường học tập chưa đáp ứng đủ nhu cầu cũng là nguyên nhân làm giảm hiệu quả tự học. Các biểu đồ phân tích mức độ hài lòng của học sinh và giáo viên về điều kiện học tập cho thấy tỷ lệ hài lòng chỉ đạt khoảng 45-55%.

Vai trò của giáo viên trong việc hướng dẫn phương pháp tự học và kỹ năng tự học chưa được phát huy tối đa, do đội ngũ giáo viên còn trẻ, thiếu kinh nghiệm và chưa được bồi dưỡng chuyên sâu về quản lý hoạt động tự học. Môi trường văn hóa xã hội trong trường nội trú cũng ảnh hưởng đến thái độ học tập của học sinh, đặc biệt là các em mới vào trường, chưa quen với cuộc sống tập thể và nếp sinh hoạt nội trú.

Những kết quả này cho thấy cần có các biện pháp quản lý đồng bộ, chú trọng phát triển năng lực tự học cho học sinh, nâng cao năng lực quản lý và hướng dẫn của giáo viên, cải thiện điều kiện học tập và xây dựng môi trường văn hóa học tập tích cực trong trường PTDTNT.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Nâng cao nhận thức và năng lực quản lý của cán bộ quản lý, giáo viên: Tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên sâu về quản lý hoạt động tự học, phương pháp dạy tự học và kỹ năng hướng dẫn học sinh tự học. Mục tiêu nâng cao năng lực quản lý và hướng dẫn tự học trong vòng 1-2 năm, do Sở GD&ĐT phối hợp với trường tổ chức.

2. Bồi dưỡng phương pháp và kỹ năng tự học cho học sinh: Xây dựng chương trình đào tạo kỹ năng tự học, tổ chức các buổi tập huấn, sinh hoạt chuyên đề về phương pháp tự học, kỹ năng lập kế hoạch, tự kiểm tra và tự đánh giá. Thực hiện trong năm học 2017-2018, do giáo viên chủ nhiệm và giáo viên bộ môn phối hợp thực hiện.

3. Đổi mới nội dung, phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá: Áp dụng phương pháp dạy học tích cực, dạy học hợp tác, tăng cường hoạt động trải nghiệm sáng tạo nhằm phát triển năng lực tự học. Kiểm tra đánh giá kết hợp đánh giá quá trình tự học của học sinh. Thực hiện từ năm học 2018-2019, do Ban giám hiệu và tổ chuyên môn chỉ đạo.

4. Chỉ đạo xây dựng kế hoạch tự học cá nhân và tập thể: Hướng dẫn học sinh lập kế hoạch tự học cụ thể theo tuần, tháng, năm học; phát huy vai trò giáo viên chủ nhiệm và các tổ chức đoàn thể trong quản lý, giám sát và hỗ trợ học sinh thực hiện kế hoạch. Thực hiện ngay từ năm học 2017-2018.

5. Phát huy vai trò của Đoàn Thanh niên và các câu lạc bộ học tập: Tổ chức các hoạt động tự quản giờ tự học, thi đua tự học, thành lập câu lạc bộ môn học và nhóm bạn học trên mạng xã hội để tạo môi trường học tập tích cực, hỗ trợ lẫn nhau. Thực hiện trong vòng 1-2 năm, do Đoàn trường và giáo viên chủ nhiệm phối hợp tổ chức.

6. Cải thiện điều kiện học tập và môi trường tự học: Đầu tư bổ sung tài liệu tham khảo, thiết bị học tập, nâng cấp phòng học, phòng tự học tại ký túc xá; xây dựng môi trường văn hóa học tập thân thiện, tạo động lực học tập cho học sinh. Thực hiện theo kế hoạch đầu tư của nhà trường và địa phương trong giai đoạn 2017-2022.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý giáo dục tại các trường PTDTNT: Giúp hiểu rõ cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý hoạt động tự học, từ đó xây dựng kế hoạch và biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.

2. Giáo viên chủ nhiệm và giáo viên bộ môn: Nắm bắt các phương pháp dạy tự học, kỹ năng hướng dẫn học sinh tự học, đồng thời biết cách phối hợp với các tổ chức đoàn thể để quản lý và hỗ trợ học sinh hiệu quả.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Cung cấp tài liệu tham khảo về quản lý hoạt động tự học trong trường chuyên biệt, đặc biệt là trường PTDTNT, góp phần phát triển nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực giáo dục dân tộc.

4. Các tổ chức đoàn thể trong trường học: Đoàn Thanh niên, Hội đồng tự quản học sinh có thể vận dụng các đề xuất để tổ chức các hoạt động tự học, thi đua học tập, tạo môi trường học tập tích cực và hỗ trợ học sinh phát triển năng lực tự học.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao hoạt động tự học lại quan trọng đối với học sinh trường PTDTNT?
   Hoạt động tự học giúp học sinh phát triển năng lực tự chủ, sáng tạo và khả năng học tập suốt đời, đặc biệt quan trọng với học sinh dân tộc thiểu số sống nội trú, giúp các em vượt qua khó khăn về điều kiện học tập và phát triển toàn diện.

2. Những khó khăn chính trong quản lý hoạt động tự học tại trường PTDTNT là gì?
   Khó khăn gồm năng lực tự học của học sinh còn yếu, quản lý chưa đồng bộ, điều kiện học tập hạn chế, đội ngũ giáo viên thiếu kinh nghiệm hướng dẫn tự học và môi trường văn hóa xã hội chưa thuận lợi.

3. Làm thế nào để nâng cao năng lực tự học cho học sinh?
   Cần bồi dưỡng kỹ năng tự học, phương pháp học tập, xây dựng kế hoạch tự học cá nhân, tạo môi trường học tập tích cực và có sự hỗ trợ, hướng dẫn thường xuyên từ giáo viên và các tổ chức đoàn thể.

4. Vai trò của giáo viên trong quản lý hoạt động tự học là gì?
   Giáo viên là người tổ chức, hướng dẫn, hỗ trợ và đánh giá quá trình tự học của học sinh, đồng thời phối hợp với các bộ phận khác để tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh phát triển năng lực tự học.

5. Các biện pháp đề xuất có tính khả thi như thế nào?
   Các biện pháp được đánh giá cao về tính cấp thiết và khả thi dựa trên khảo sát ý kiến cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh, đồng thời phù hợp với điều kiện thực tế của trường PTDTNT tỉnh Phú Thọ, có thể triển khai trong giai đoạn 2017-2022.

Kết luận

• Hoạt động tự học là yếu tố quyết định chất lượng học tập và phát triển nhân cách học sinh trường PTDTNT tỉnh Phú Thọ.
• Năng lực tự học của học sinh còn hạn chế, quản lý hoạt động tự học chưa đồng bộ và hiệu quả.
• Điều kiện học tập và môi trường văn hóa xã hội ảnh hưởng lớn đến hiệu quả tự học.
• Cần có hệ thống biện pháp quản lý đồng bộ, bao gồm nâng cao năng lực quản lý, bồi dưỡng kỹ năng tự học cho học sinh, đổi mới phương pháp dạy học và cải thiện điều kiện học tập.
• Các bước tiếp theo là triển khai thực nghiệm các biện pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và nhân rộng mô hình quản lý hoạt động tự học tại các trường PTDTNT khác.

Hành động ngay hôm nay: Các nhà quản lý và giáo viên trường PTDTNT tỉnh Phú Thọ cần phối hợp triển khai các biện pháp quản lý hoạt động tự học để nâng cao chất lượng giáo dục, góp phần phát triển nguồn nhân lực cho vùng dân tộc thiểu số.