Tổng quan nghiên cứu

Giảm nghèo bền vững là một nhiệm vụ trọng tâm của Đảng và Nhà nước Việt Nam nhằm đảm bảo công bằng xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế và nâng cao đời sống người dân. Theo báo cáo, huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam, là một huyện miền núi biên giới với dân số khoảng 20.000 người, trong đó tỷ lệ hộ nghèo lên đến 50,61% năm 2023. Địa bàn này có nhiều khó khăn về điều kiện tự nhiên, kinh tế và xã hội, như địa hình đồi núi phức tạp, cơ sở hạ tầng thiếu thốn, thu nhập bình quân đầu người chỉ đạt khoảng 22,35 triệu đồng/năm.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp lý về quản lý giảm nghèo, phân tích thực trạng công tác quản lý giảm nghèo trên địa bàn huyện Tây Giang giai đoạn 2020-2023, từ đó đề xuất các giải pháp quản lý phù hợp để giảm tỷ lệ hộ nghèo và thúc đẩy phát triển bền vững đến năm 2030. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 6 nội dung quản lý giảm nghèo gồm xây dựng chương trình, tuyên truyền chính sách, tổ chức bộ máy quản lý, triển khai chính sách, kiểm tra giám sát và giải quyết khiếu nại tố cáo.

Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả công tác giảm nghèo tại vùng dân tộc thiểu số miền núi, góp phần hiện thực hóa các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, đồng thời làm phong phú thêm công tác quản lý nhà nước về giảm nghèo tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các khái niệm cơ bản về nghèo và nghèo đa chiều theo Liên hợp quốc và Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Việt Nam, nhấn mạnh nghèo không chỉ là thiếu thu nhập mà còn thiếu tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản. Khái niệm giảm nghèo được hiểu là quá trình nâng cao mức sống của người nghèo, thoát khỏi tình trạng thiếu thốn về vật chất và tinh thần.

Quản lý nhà nước về giảm nghèo được định nghĩa là hoạt động có tổ chức của Nhà nước thông qua các công cụ pháp luật, chính sách và biện pháp hành chính nhằm điều phối, giám sát và thực hiện các chương trình giảm nghèo. Khung lý thuyết tập trung vào 6 nội dung quản lý giảm nghèo: xây dựng chương trình, tuyên truyền chính sách, tổ chức bộ máy, triển khai chính sách, kiểm tra giám sát và giải quyết khiếu nại tố cáo.

Ngoài ra, nghiên cứu vận dụng các mô hình quản lý nhà nước và phát triển kinh tế vùng miền núi, kết hợp với lý thuyết về phát triển bền vững và giảm nghèo đa chiều để phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính kết hợp thu thập số liệu sơ cấp và thứ cấp. Số liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo của UBND huyện Tây Giang, Phòng Lao động Thương binh và Xã hội, các văn bản pháp luật và tài liệu chuyên ngành liên quan đến công tác giảm nghèo.

Số liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát 50 cán bộ, công chức làm công tác giảm nghèo tại huyện Tây Giang bằng phiếu khảo sát trực tiếp, đảm bảo 100% phiếu hợp lệ. Nội dung khảo sát tập trung đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước về giảm nghèo trên địa bàn huyện.

Phân tích số liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh qua các năm và giữa các nội dung quản lý giảm nghèo. Kết quả được trình bày qua các bảng số liệu minh họa, giúp đánh giá khách quan về hiệu quả và hạn chế trong công tác quản lý giảm nghèo tại địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Xây dựng chương trình, kế hoạch giảm nghèo: Giai đoạn 2020-2023, huyện Tây Giang đã ban hành gần 60 chương trình, kế hoạch và văn bản về giảm nghèo, với sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan ban ngành. Khảo sát cho thấy 86% cán bộ đánh giá chương trình, kế hoạch phù hợp với định hướng và mục tiêu rõ ràng, tuy nhiên gần 40% cán bộ cho rằng người nghèo khó tiếp cận thông tin về các chương trình này.

  2. Tuyên truyền, phổ biến chính sách: Số lượng các cuộc tuyên truyền tăng dần qua các năm, với khoảng 65 bản tin, 40 buổi phát thanh truyền hình và 10.000 tờ rơi phát hành năm 2023. Tuy nhiên, hình thức tuyên truyền còn hạn chế, chủ yếu qua tờ rơi, băng rôn và phát thanh, chưa có chuyên trang hay hội thi tuyên truyền. Khảo sát cho thấy cán bộ đánh giá mức độ đa dạng và hấp dẫn của hình thức tuyên truyền chỉ ở mức trung bình (3,2/5).

  3. Tổ chức bộ máy quản lý: Ban chỉ đạo giảm nghèo huyện có 25 thành viên, vận hành linh hoạt với sự phối hợp của nhiều phòng ban. Khảo sát cán bộ cho thấy 80% đánh giá bộ máy vận hành linh hoạt, Phòng Lao động Thương binh và Xã hội thực hiện tốt vai trò cơ quan thường trực. Tuy nhiên, vẫn còn tình trạng quan liêu và thời gian giải quyết công việc chưa tối ưu.

  4. Triển khai chính sách giảm nghèo: Nguồn vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 được phân bổ khoảng 131 tỷ đồng cho các công trình hạ tầng, dự án phát triển sản xuất và mô hình sinh kế. Tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư phát triển đạt khoảng 52%, vốn sự nghiệp duy tu bảo dưỡng đạt 23,5%. Các dự án liên kết chuỗi giá trị sản xuất nông nghiệp được triển khai với sự tham gia của nhiều hộ nghèo, góp phần đa dạng hóa sinh kế.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy huyện Tây Giang đã thực hiện nghiêm túc công tác xây dựng chương trình, kế hoạch giảm nghèo với sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp chính quyền và tổ chức xã hội. Tuy nhiên, việc tiếp cận thông tin của người nghèo còn hạn chế do đặc thù dân tộc thiểu số và địa hình phức tạp, dẫn đến hiệu quả tuyên truyền chưa cao. So với các nghiên cứu trong vùng miền núi khác, Tây Giang có điểm mạnh về sự quan tâm đầu tư của Nhà nước nhưng còn hạn chế về công tác truyền thông và tổ chức bộ máy.

Việc giải ngân vốn đầu tư còn chậm, đặc biệt là vốn sự nghiệp duy tu bảo dưỡng, ảnh hưởng đến tiến độ và hiệu quả các dự án giảm nghèo. Các mô hình phát triển sinh kế theo chuỗi giá trị đã bước đầu tạo ra nguồn thu nhập ổn định cho người dân, phù hợp với định hướng phát triển bền vững. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ giải ngân vốn qua các năm và bảng so sánh mức độ hài lòng của cán bộ về các nội dung quản lý giảm nghèo.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện công tác xây dựng và ban hành chương trình, kế hoạch giảm nghèo: Đề nghị UBND huyện tiếp tục xây dựng kế hoạch giảm nghèo sát thực tế, có mục tiêu cụ thể, khả thi, đồng thời tăng cường phối hợp liên ngành để nâng cao hiệu quả thực hiện. Thời gian thực hiện: 2024-2026.

  2. Đổi mới và đa dạng hóa hình thức tuyên truyền: Sử dụng các phương tiện truyền thông hiện đại như chuyên trang, chuyên mục trên báo, tổ chức hội thi, tọa đàm và tuyên truyền qua người có uy tín trong cộng đồng dân tộc thiểu số nhằm nâng cao nhận thức người dân. Chủ thể thực hiện: Phòng Lao động Thương binh và Xã hội phối hợp với Đài truyền thanh huyện. Thời gian: 2024-2025.

  3. Tăng cường năng lực và tinh giản bộ máy quản lý: Đào tạo nâng cao nghiệp vụ cho cán bộ quản lý giảm nghèo, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý, giảm thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian giải quyết công việc. Chủ thể: UBND huyện và các phòng ban liên quan. Thời gian: 2024-2027.

  4. Đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư và phát triển sinh kế: Tăng cường kiểm tra, giám sát tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, ưu tiên các dự án phát triển sản xuất, đa dạng hóa sinh kế cho người nghèo. Chủ thể: Ban chỉ đạo giảm nghèo huyện, các chủ đầu tư dự án. Thời gian: 2024-2026.

  5. Nâng cao hiệu quả kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm: Tăng cường thanh tra, kiểm tra việc sử dụng nguồn vốn giảm nghèo, xử lý nghiêm các vi phạm để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả. Chủ thể: Thanh tra huyện, Ban chỉ đạo giảm nghèo. Thời gian: liên tục từ 2024.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về giảm nghèo: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận, thực trạng và giải pháp quản lý giảm nghèo, giúp nâng cao hiệu quả công tác tại các địa phương miền núi.

  2. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, phát triển nông thôn: Tài liệu tham khảo hữu ích về phương pháp nghiên cứu, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp giảm nghèo đa chiều.

  3. Các tổ chức phi chính phủ và cơ quan phát triển: Cung cấp thông tin thực tiễn về các mô hình sinh kế, chính sách hỗ trợ và cách thức phối hợp với chính quyền địa phương.

  4. Lãnh đạo và cán bộ địa phương vùng dân tộc thiểu số: Giúp hiểu rõ đặc điểm kinh tế xã hội, khó khăn và tiềm năng phát triển, từ đó xây dựng kế hoạch giảm nghèo phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý giảm nghèo là gì và tại sao quan trọng?
    Quản lý giảm nghèo là hoạt động của Nhà nước sử dụng chính sách, pháp luật và biện pháp hành chính để điều phối, giám sát và thực hiện các chương trình giảm nghèo. Nó quan trọng vì đảm bảo nguồn lực được phân bổ hiệu quả, giúp người nghèo tiếp cận dịch vụ xã hội và nâng cao đời sống.

  2. Tại sao tỷ lệ hộ nghèo ở Tây Giang còn cao?
    Nguyên nhân chính là điều kiện tự nhiên khó khăn, địa hình đồi núi phức tạp, dân cư phân tán, thu nhập thấp, hạn chế về cơ sở hạ tầng và tiếp cận dịch vụ y tế, giáo dục. Đại dịch Covid-19 cũng ảnh hưởng tiêu cực đến kinh tế địa phương.

  3. Các hình thức tuyên truyền giảm nghèo hiện nay có hiệu quả không?
    Hiện nay chủ yếu sử dụng tờ rơi, băng rôn, phát thanh truyền hình, tuy nhiên chưa đa dạng và chưa tận dụng công nghệ thông tin hiện đại. Điều này làm hạn chế khả năng tiếp cận thông tin của người dân, đặc biệt là dân tộc thiểu số.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả giải ngân vốn đầu tư giảm nghèo?
    Cần tăng cường kiểm tra, giám sát tiến độ, rút ngắn thủ tục hành chính, nâng cao năng lực cán bộ quản lý dự án và ưu tiên các dự án phát triển sản xuất, sinh kế bền vững.

  5. Vai trò của cộng đồng trong công tác giảm nghèo là gì?
    Cộng đồng đóng vai trò quan trọng trong việc tham gia xây dựng kế hoạch, giám sát thực hiện, tuyên truyền và hỗ trợ người nghèo. Sự tham gia tích cực của cộng đồng giúp nâng cao hiệu quả và tính bền vững của các chương trình giảm nghèo.

Kết luận

  • Huyện Tây Giang có tỷ lệ hộ nghèo cao, điều kiện kinh tế xã hội còn nhiều khó khăn, đòi hỏi công tác quản lý giảm nghèo phải được nâng cao hiệu quả.
  • Công tác xây dựng chương trình, kế hoạch giảm nghèo được thực hiện nghiêm túc, tuy nhiên việc tiếp cận thông tin của người nghèo còn hạn chế.
  • Tuyên truyền chính sách cần đổi mới đa dạng hình thức, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao nhận thức người dân.
  • Bộ máy quản lý giảm nghèo vận hành linh hoạt nhưng cần nâng cao năng lực, giảm thủ tục hành chính và rút ngắn thời gian giải quyết công việc.
  • Giải pháp đề xuất tập trung vào hoàn thiện chương trình, đổi mới tuyên truyền, nâng cao năng lực quản lý, đẩy mạnh giải ngân vốn và tăng cường kiểm tra giám sát.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2024-2026, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh phù hợp.

Call to action: Các cơ quan quản lý, tổ chức xã hội và cộng đồng cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện thành công mục tiêu giảm nghèo bền vững tại huyện Tây Giang.