Quản Lý Đổi Mới Phương Pháp Dạy Học Ở Các Trường Trung Học Cơ Sở Thị Xã Ngã Bảy, Tỉnh Hậu Giang

Thế kỷ XXI đặt ra những yêu cầu mới đối với nguồn nhân lực, đòi hỏi người lao động phải có khả năng tư duy sáng tạo, giải quyết vấn đề và thích ứng nhanh chóng với sự thay đổi. Do đó, đổi mới phương pháp dạy học không chỉ là xu hướng mà còn là yêu cầu tất yếu để đáp ứng nhu cầu của xã hội. Theo Luật Giáo dục sửa đổi bổ sung năm 2009, phương pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của người học; bồi dưỡng cho người học năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên.

Mục tiêu chính của quản lý đổi mới phương pháp dạy học tại các trường THCS là tạo ra môi trường học tập tích cực, khuyến khích sự tham gia chủ động của học sinh, phát triển năng lực tự học và khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Điều này đòi hỏi sự thay đổi từ cách tiếp cận truyền thống, tập trung vào truyền thụ kiến thức một chiều, sang cách tiếp cận hiện đại, chú trọng phát triển năng lực và phẩm chất của người học. Theo Nguyễn Ngọc Quang, dạy học và giáo dục là một hoạt động thống nhất và là trung tâm của nhà trường.

Một trong những thách thức lớn nhất là thay đổi nhận thức của giáo viên về vai trò và tầm quan trọng của đổi mới phương pháp dạy học. Nhiều giáo viên vẫn còn quen với phương pháp dạy học truyền thống, ít chú trọng đến việc phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh. Điều này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, như thiếu kiến thức, kỹ năng về các phương pháp dạy học mới, hoặc do áp lực về thời gian và chương trình học.

Việc ứng dụng công nghệ trong dạy học THCS còn gặp nhiều khó khăn do thiếu cơ sở vật chất, trang thiết bị, cũng như trình độ sử dụng công nghệ thông tin của giáo viên còn hạn chế. Mặc dù nhiều trường đã trang bị máy tính, phòng lab, nhưng việc khai thác và sử dụng hiệu quả các thiết bị này vào giảng dạy vẫn chưa được thực hiện một cách đồng bộ và thường xuyên.

Công tác đánh giá hiệu quả đổi mới phương pháp dạy học còn nhiều bất cập, chủ yếu dựa vào kết quả thi cử, ít chú trọng đến việc đánh giá năng lực thực tế của học sinh. Việc đánh giá cần phải được thực hiện một cách toàn diện, khách quan, dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau, như khả năng tư duy, sáng tạo, giải quyết vấn đề, làm việc nhóm và giao tiếp.

Cần tăng cường các khóa bồi dưỡng, tập huấn cho giáo viên về các phương pháp dạy học tích cực, như dạy học theo dự án, dạy học hợp tác, dạy học khám phá... Đồng thời, tạo điều kiện cho giáo viên được tham gia các hội thảo, diễn đàn chuyên môn để trao đổi kinh nghiệm và học hỏi những phương pháp dạy học mới. Theo Komenxky, người giáo viên phải quan sát, tìm tòi tất cả mọi con đường dẫn đến việc mở mang và vận dụng hợp lý những con đường đó.

Nhà trường cần được đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học hiện đại, đáp ứng yêu cầu của đổi mới phương pháp dạy học. Cần trang bị đầy đủ máy tính, phòng lab, phần mềm dạy học, kết nối internet tốc độ cao... Đồng thời, cần có kế hoạch bảo trì, nâng cấp thường xuyên để đảm bảo các thiết bị luôn hoạt động tốt.

Cần tạo ra môi trường học tập thân thiện, cởi mở, khuyến khích sự tham gia chủ động của học sinh. Giáo viên cần tạo điều kiện cho học sinh được tự do bày tỏ ý kiến, đặt câu hỏi, tranh luận... Đồng thời, tăng cường các hoạt động nhóm, dự án để phát triển kỹ năng hợp tác, giao tiếp cho học sinh. John Dewey cho rằng việc giảng dạy phải kích thích được hứng thú, phải để em tự tìm tòi, thầy giáo vừa là người hướng dẫn vừa là người bạn.

Trường THCS A đã triển khai thành công mô hình dạy học theo dự án, giúp học sinh phát triển kỹ năng nghiên cứu, làm việc nhóm và giải quyết vấn đề. Học sinh được tự lựa chọn đề tài, lập kế hoạch, thực hiện và báo cáo kết quả. Giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn, hỗ trợ. Kết quả cho thấy, học sinh hứng thú hơn với môn học, chủ động tìm tòi kiến thức và có khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn.

Trường THCS B đã áp dụng phương pháp đánh giá đa dạng, không chỉ dựa vào kết quả thi cử mà còn đánh giá quá trình học tập, khả năng thực hành, kỹ năng mềm của học sinh. Giáo viên sử dụng nhiều hình thức đánh giá khác nhau, như bài tập nhóm, thuyết trình, dự án, tự đánh giá, đánh giá đồng đẳng... Điều này giúp đánh giá chính xác hơn năng lực của học sinh và khuyến khích sự cố gắng, nỗ lực của các em.

Trường THCS C đã xây dựng môi trường học tập thân thiện, cởi mở, tạo điều kiện cho học sinh được tự do bày tỏ ý kiến, đặt câu hỏi, tranh luận. Giáo viên luôn lắng nghe, tôn trọng ý kiến của học sinh và khuyến khích sự sáng tạo, khác biệt. Nhà trường cũng tổ chức nhiều hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ để học sinh phát triển toàn diện.

Trong tương lai, cần tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực, phẩm chất của người học. Chú trọng phát triển các kỹ năng mềm, kỹ năng tư duy, kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng hợp tác... Đồng thời, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy, tạo ra môi trường học tập hiện đại, hấp dẫn.

Cần tiếp tục nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, đáp ứng yêu cầu của đổi mới phương pháp dạy học. Tăng cường các khóa bồi dưỡng, tập huấn, tạo điều kiện cho giáo viên được học tập, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. Đồng thời, có chính sách đãi ngộ hợp lý để thu hút và giữ chân những giáo viên giỏi.

Cần tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội để tạo ra môi trường giáo dục toàn diện. Gia đình cần quan tâm, tạo điều kiện cho con em học tập, tham gia các hoạt động ngoại khóa. Xã hội cần tạo ra môi trường văn hóa lành mạnh, khuyến khích sự học tập, sáng tạo.