Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục phổ thông theo Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018, hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh được xem là một khâu then chốt nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Tại huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ, một địa phương miền núi đặc biệt khó khăn với 19 trường trung học cơ sở (THCS), quy mô 159 lớp và hơn 4.500 học sinh, việc bồi dưỡng năng lực kiểm tra đánh giá cho giáo viên THCS là yêu cầu cấp thiết để đáp ứng mục tiêu đổi mới giáo dục. Theo báo cáo của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện, tỷ lệ học sinh lên lớp thẳng đạt trên 98%, tỷ lệ tốt nghiệp THCS đạt gần 98%, tuy nhiên chất lượng giáo dục vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt là năng lực kiểm tra đánh giá của giáo viên chưa thực sự đáp ứng yêu cầu chương trình mới.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên THCS huyện Yên Lập trong giai đoạn 2020-2023, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục địa phương trong giai đoạn 2024-2029. Nghiên cứu tập trung vào các khía cạnh như nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên, nội dung, hình thức bồi dưỡng, cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý bồi dưỡng năng lực kiểm tra đánh giá.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển năng lực chuyên môn của giáo viên. Lý thuyết quản lý giáo dục được hiểu là hệ thống các tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý nhằm điều hành và phát triển hệ thống giáo dục, trong đó quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực kiểm tra đánh giá là một phần quan trọng. Mô hình quản lý bồi dưỡng giáo viên tập trung vào các chức năng kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra nhằm đảm bảo hiệu quả hoạt động bồi dưỡng.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Năng lực kiểm tra đánh giá học sinh: tổng hợp phẩm chất, tri thức, kỹ năng và thái độ của giáo viên để thực hiện công tác kiểm tra, đánh giá phù hợp với yêu cầu chương trình giáo dục mới.
  • Hoạt động bồi dưỡng năng lực: quá trình nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của giáo viên thông qua các hình thức đào tạo, tập huấn, tự học và nghiên cứu.
  • Quản lý hoạt động bồi dưỡng: sự tác động có chủ đích của cán bộ quản lý nhằm tổ chức, điều phối và giám sát các hoạt động bồi dưỡng để đạt mục tiêu đề ra.
  • Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018: chương trình đổi mới giáo dục với trọng tâm phát triển phẩm chất và năng lực học sinh, đặt ra yêu cầu đổi mới kiểm tra đánh giá theo hướng đa dạng, khách quan và phát huy năng lực người học.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn.

  • Nguồn dữ liệu: thu thập từ khảo sát thực trạng tại 19 trường THCS huyện Yên Lập, bao gồm phiếu điều tra với 463 cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh; phỏng vấn chuyên gia và cán bộ quản lý giáo dục; tài liệu chính thức của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sở GD&ĐT Phú Thọ và Phòng GD&ĐT huyện Yên Lập.
  • Phương pháp phân tích: sử dụng thống kê mô tả để xử lý số liệu khảo sát, phân tích định tính từ phỏng vấn chuyên gia và tổng kết kinh nghiệm quản lý giáo dục.
  • Timeline nghiên cứu: khảo sát thực hiện từ tháng 2 đến tháng 6 năm 2023, phân tích và đề xuất biện pháp trong năm 2023, dự kiến áp dụng và đánh giá hiệu quả trong giai đoạn 2024-2029.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 463 cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh, được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các trường THCS trên địa bàn huyện.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về hoạt động bồi dưỡng năng lực kiểm tra đánh giá
    Khoảng 63% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức đúng về tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng năng lực kiểm tra đánh giá học sinh theo yêu cầu chương trình mới. Tuy nhiên, vẫn còn 37% chưa thực sự quan tâm hoặc chưa hiểu rõ vai trò của hoạt động này, ảnh hưởng đến hiệu quả bồi dưỡng.

  2. Thực trạng nội dung và hình thức bồi dưỡng
    Khoảng 70% giáo viên tham gia các lớp bồi dưỡng tập trung do Phòng GD&ĐT tổ chức, chủ yếu theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến. Nội dung bồi dưỡng tập trung vào xây dựng ma trận đề kiểm tra, biên soạn câu hỏi và đổi mới phương pháp đánh giá. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 45% giáo viên đánh giá nội dung bồi dưỡng phù hợp và sát thực tế công việc.

  3. Năng lực kiểm tra đánh giá của giáo viên
    Theo khảo sát, 36,8% giáo viên chưa thực hiện hiệu quả công tác kiểm tra đánh giá, chưa áp dụng đa dạng các hình thức đánh giá theo hướng phát triển năng lực học sinh. Tỷ lệ giáo viên sử dụng các hình thức đánh giá như dự án học tập, thí nghiệm, sản phẩm học tập còn thấp, dưới 30%.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng
    Cơ sở vật chất và thiết bị hỗ trợ bồi dưỡng còn hạn chế, chỉ có 92,4% phòng học kiên cố và bán kiên cố, trang thiết bị công nghệ thông tin chưa đồng bộ. Đội ngũ báo cáo viên có trình độ chuyên môn tốt nhưng số lượng còn thiếu, chưa đáp ứng đủ nhu cầu bồi dưỡng đại trà. Ngoài ra, chế độ chính sách về tài chính và khen thưởng chưa thực sự tạo động lực cho giáo viên tham gia bồi dưỡng tích cực.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy hoạt động bồi dưỡng năng lực kiểm tra đánh giá học sinh cho giáo viên THCS huyện Yên Lập đã đạt được một số thành tựu nhất định, đặc biệt trong việc tổ chức các lớp tập huấn và nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo viên. Tuy nhiên, hiệu quả thực tế còn hạn chế do nhiều nguyên nhân như nhận thức chưa đồng đều, nội dung bồi dưỡng chưa hoàn toàn phù hợp, và điều kiện cơ sở vật chất chưa đáp ứng đầy đủ.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục phổ thông ở các địa phương miền núi khác, tình trạng này là phổ biến do đặc thù vùng sâu vùng xa, khó khăn về nguồn lực và trình độ cán bộ quản lý. Việc áp dụng đa dạng hình thức kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển năng lực học sinh còn hạn chế, ảnh hưởng đến việc phát huy tính tích cực, tự giác của học sinh trong học tập.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ giáo viên tham gia các hình thức bồi dưỡng khác nhau, biểu đồ tròn phân bố nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của bồi dưỡng, cũng như bảng thống kê mức độ sử dụng các hình thức kiểm tra đánh giá trong thực tế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức
    Tổ chức các hội nghị, tọa đàm chuyên đề nhằm nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý và giáo viên về vai trò then chốt của hoạt động bồi dưỡng năng lực kiểm tra đánh giá học sinh. Mục tiêu đạt 90% cán bộ, giáo viên nhận thức đúng trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng GD&ĐT phối hợp với các trường THCS.

  2. Xây dựng và cập nhật chương trình bồi dưỡng phù hợp
    Phát triển chương trình bồi dưỡng linh hoạt, cập nhật các phương pháp kiểm tra đánh giá hiện đại, phù hợp với đặc thù địa phương và yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông 2018. Thời gian thực hiện: 6 tháng đầu năm 2024. Chủ thể: Sở GD&ĐT phối hợp Phòng GD&ĐT.

  3. Đổi mới hình thức và phương pháp bồi dưỡng
    Kết hợp bồi dưỡng trực tiếp và trực tuyến, tăng cường các hoạt động thực hành, nghiên cứu bài học, sinh hoạt chuyên môn theo nhóm nhằm nâng cao kỹ năng thực tiễn cho giáo viên. Mục tiêu tăng tỷ lệ giáo viên áp dụng hiệu quả các hình thức kiểm tra đánh giá lên 60% trong 2 năm. Chủ thể: Hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn các trường THCS.

  4. Cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị hỗ trợ bồi dưỡng
    Đầu tư nâng cấp phòng học, trang thiết bị công nghệ thông tin, đảm bảo 100% trường THCS có đủ điều kiện tổ chức bồi dưỡng trực tuyến và thực hành. Thời gian: 2024-2026. Chủ thể: UBND huyện, Phòng GD&ĐT.

  5. Xây dựng chính sách động viên, khen thưởng
    Ban hành các chính sách khen thưởng, hỗ trợ tài chính cho giáo viên tích cực tham gia và đạt kết quả cao trong bồi dưỡng năng lực kiểm tra đánh giá. Mục tiêu tạo động lực bền vững cho đội ngũ giáo viên. Chủ thể: Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp
    Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng và giải pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý giáo dục địa phương.

  2. Giáo viên trung học cơ sở
    Nắm bắt các phương pháp kiểm tra đánh giá hiện đại, nâng cao năng lực chuyên môn và áp dụng hiệu quả trong giảng dạy.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục
    Tham khảo mô hình nghiên cứu thực tiễn, phương pháp khảo sát và phân tích dữ liệu trong lĩnh vực quản lý giáo dục.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục và đào tạo
    Làm cơ sở xây dựng chính sách, kế hoạch bồi dưỡng giáo viên phù hợp với yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao bồi dưỡng năng lực kiểm tra đánh giá lại quan trọng đối với giáo viên THCS?
    Bồi dưỡng giúp giáo viên nâng cao kỹ năng xây dựng đề kiểm tra, áp dụng đa dạng hình thức đánh giá, từ đó phản ánh chính xác năng lực học sinh và nâng cao chất lượng dạy học.

  2. Hoạt động bồi dưỡng được tổ chức như thế nào tại huyện Yên Lập?
    Chủ yếu qua các lớp tập huấn tập trung do Phòng GD&ĐT tổ chức, kết hợp trực tuyến và sinh hoạt chuyên môn tại trường, với sự tham gia của giáo viên cốt cán và chuyên gia.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý hoạt động bồi dưỡng là gì?
    Bao gồm nhận thức chưa đồng đều, hạn chế về cơ sở vật chất, thiếu nguồn lực báo cáo viên chất lượng và chính sách động viên chưa đủ mạnh.

  4. Làm thế nào để giáo viên tự bồi dưỡng hiệu quả?
    Giáo viên cần chủ động nghiên cứu tài liệu chuyên môn, tham gia các khóa học trực tuyến, trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp và áp dụng thực tiễn trong giảng dạy.

  5. Các biện pháp đề xuất có thể áp dụng trong thời gian bao lâu để thấy hiệu quả?
    Các biện pháp được đề xuất có thể triển khai trong vòng 1-2 năm để nâng cao nhận thức và kỹ năng, với hiệu quả rõ rệt trong giai đoạn 2024-2029.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên THCS là yếu tố then chốt nâng cao chất lượng giáo dục tại huyện Yên Lập.
  • Thực trạng cho thấy còn nhiều hạn chế về nhận thức, nội dung bồi dưỡng, điều kiện cơ sở vật chất và chính sách hỗ trợ.
  • Nghiên cứu đã đề xuất các biện pháp quản lý cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng trong giai đoạn 2024-2029.
  • Việc triển khai đồng bộ các giải pháp sẽ góp phần phát triển năng lực kiểm tra đánh giá của giáo viên, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông 2018.
  • Kêu gọi các cấp quản lý, nhà trường và giáo viên tích cực phối hợp thực hiện để nâng cao chất lượng giáo dục bậc THCS tại địa phương.