Phát Triển Dịch Vụ Bảo Lãnh Tại Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Đầu Tư Và Phát Triển Việt Nam

• Tác giả: Phạm Mạnh Thắng
• Người hướng dẫn: PGS. Mai Thanh Quế
• Trường học: Học viện Ngân hàng
• Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
• Đề tài: Phát Triển Dịch Vụ Bảo Lãnh Tại Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Đầu Tư Và Phát Triển Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ kinh tế
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ BẢO LÃNH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
• 1.1. Tổng quan về DVBL của Ngân hàng
• 1.2. Khái niệm bảo lãnh ngân hàng
• 1.3. Đặc điểm của bảo lãnh ngân hàng
• 1.4. Phân loại bảo lãnh ngân hàng
• 1.5. Rủi ro trong DVBL ngân hàng
• 1.6. Vai trò của bảo lãnh ngân hàng
• 1.7. Phát triển DVBL của ngân hàng thương mại
• 1.8. Quan điểm về phát triển DVBL của ngân hàng thương mại
• 1.9. Chỉ tiêu đánh giá sự phát triển của DVBL
• 1.10. Nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển DVBL ngân hàng
• 1.11. Kinh nghiệm phát triển DVBL của một số ngân hàng Việt Nam
• 1.12. Bài học rút ra cho BIDV – Chi nhánh Quảng Ninh
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ BẢO LÃNH TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM - CHI NHÁNH QUẢNG NINH
• 2.1. Khái quát về Ngân hàng TMCP đầu tư và phát triển Việt Nam - Chi nhánh Quảng Ninh
• 2.2. Lịch sử hình thành và phát triển của BIDV Quảng Ninh
• 2.3. Cơ cấu tổ chức của BIDV Quảng Ninh
• 2.4. Tình hình hoạt động kinh doanh của BIDV Quảng Ninh
• 2.5. Những quy định trong hoạt động bảo lãnh tại BIDV Quảng Ninh
• 2.6. Một số quy định thực hiện bảo lãnh tại BIDV - Chi nhánh Quảng Ninh
• 2.7. Thực trạng phát triển DVBL tại BIDV Quảng Ninh
• 2.8. Phân tích thực trạng phát triển DVBL tại BIDV Quảng Ninh thông qua các chỉ tiêu định lượng
• 2.9. Phân tích thực trạng phát triển DVBL tại BIDV Quảng Ninh thông qua các chỉ tiêu định tính
• 2.10. Đánh giá thực trạng phát triển dịch vụ bảo lãnh tại BIDV Quảng Ninh
• 2.11. Kết quả đạt được
• 2.12. Nguyên nhân của những hạn chế
• 3. CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ BẢO LÃNH TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM - CHI NHÁNH QUẢNG NINH
• 3.1. Định hướng phát triển DVBL của BIDV Quảng Ninh
• 3.2. Định hướng phát triển chung của BIDV Quảng Ninh
• 3.3. Định hướng phát triển DVBL tại BIDV Quảng Ninh
• 3.4. Giải pháp phát triển DVBL tại BIDV Quảng Ninh
• 3.4.1. Nâng cao hiệu quả quá trình cấp bảo lãnh
• 3.4.2. Nâng cao mức độ đáp ứng nhu cầu của khách hàng
• 3.4.3. Tăng cường ứng dụng chính sách Marketing
• 3.4.4. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực
• 3.4.5. Giải pháp về kiểm soát rủi ro
• 3.4.5.1. Đối với Hội sở chính Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam
• 3.4.5.2. Đối với Ngân hàng Nhà nước
• 3.4.5.3. Đối với Chính phủ và các bộ ngành
• 3.4.5.4. Đối với Khách hàng
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Dịch Vụ Bảo Lãnh BIDV Khái Niệm Đặc Điểm

Dịch vụ bảo lãnh ngân hàng tại BIDV, cũng như tại các ngân hàng khác, ngày càng khẳng định vai trò quan trọng. Theo Luật Các Tổ Chức Tín Dụng, bảo lãnh ngân hàng là hình thức cấp tín dụng mà ngân hàng cam kết với bên nhận bảo lãnh về việc thực hiện nghĩa vụ tài chính thay cho khách hàng khi khách hàng không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ. Khách hàng phải nhận nợ và hoàn trả cho tổ chức tín dụng theo thỏa thuận. Bản chất của bảo lãnh là việc sử dụng uy tín của BIDV để đảm bảo thực hiện nghĩa vụ của bên được bảo lãnh, giảm thiểu rủi ro cho bên nhận bảo lãnh. Hoạt động này không chỉ hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận các cơ hội kinh doanh mà còn góp phần vào sự tăng trưởng dịch vụ bảo lãnh của ngân hàng. Hình thức bảo lãnh bao gồm: hợp đồng bảo lãnh, thư bảo lãnh, các cam kết khác.

1.1. Định Nghĩa Chi Tiết về Bảo Lãnh Ngân Hàng BIDV

Bảo lãnh ngân hàng là cam kết bằng văn bản của ngân hàng (bên bảo lãnh) với bên nhận bảo lãnh về việc thực hiện nghĩa vụ tài chính thay cho bên được bảo lãnh nếu bên này không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ. Theo Thông tư 07/2015/TT-NHNN, đây là một hình thức cấp tín dụng. Bên được bảo lãnh phải nhận nợ và hoàn trả cho bên bảo lãnh. Dưới góc độ pháp lý, bảo lãnh ngân hàng là cam kết bằng văn bản, là một biện pháp bảo đảm nghĩa vụ dân sự. Điều này giúp tăng cường sự tin tưởng trong các giao dịch kinh tế.

1.2. Các Đặc Điểm Nổi Bật Của Dịch Vụ Bảo Lãnh BIDV

Bảo lãnh ngân hàng có một số đặc điểm quan trọng. Đầu tiên, nó là mối quan hệ đa phương giữa ít nhất ba bên: bên bảo lãnh (BIDV), bên được bảo lãnh và bên nhận bảo lãnh. Thứ hai, bảo lãnh có tính độc lập tương đối với hợp đồng cơ sở. Cuối cùng, bảo lãnh là một hoạt động ngoại bảng, tức là không ảnh hưởng trực tiếp đến bảng cân đối kế toán của ngân hàng cho đến khi phát sinh nghĩa vụ thanh toán.

II. Rủi Ro Vai Trò Dịch Vụ Bảo Lãnh Ngân Hàng BIDV Phân Tích

Dù mang lại nhiều lợi ích, dịch vụ bảo lãnh ngân hàng BIDV cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Các rủi ro có thể đến từ bên được bảo lãnh (không có khả năng trả nợ), từ thị trường (biến động kinh tế, chính trị), hoặc từ chính quy trình quản trị rủi ro bảo lãnh của ngân hàng. Tuy nhiên, vai trò của bảo lãnh là không thể phủ nhận. Nó giúp doanh nghiệp tiếp cận vốn, mở rộng thị trường, và thực hiện các dự án lớn. Đồng thời, bảo lãnh vay vốn tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNVVN) trong việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng. Từ đó góp phần thúc đẩy phát triển tín dụng của BIDV.

2.1. Các Loại Rủi Ro Thường Gặp Trong Bảo Lãnh Ngân Hàng

Rủi ro trong dịch vụ bảo lãnh ngân hàng có thể chia thành nhiều loại. Rủi ro tín dụng xảy ra khi bên được bảo lãnh không có khả năng trả nợ. Rủi ro thị trường phát sinh từ biến động lãi suất, tỷ giá hối đoái. Rủi ro hoạt động liên quan đến quy trình thẩm định, kiểm soát và quản lý bảo lãnh. Rủi ro pháp lý phát sinh từ các tranh chấp hợp đồng, quy định pháp luật thay đổi. Việc nhận diện và đánh giá chính xác các loại rủi ro này là rất quan trọng để ngân hàng có thể đưa ra các biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu hiệu quả.

2.2. Vai Trò Quan Trọng Của Bảo Lãnh Ngân Hàng Trong Nền Kinh Tế

Bảo lãnh ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Nó giúp doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn, mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh, tham gia các dự án lớn. Bảo lãnh cũng tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động thương mại quốc tế, thúc đẩy xuất nhập khẩu. Bên cạnh đó, bảo lãnh còn góp phần ổn định thị trường tài chính, giảm thiểu rủi ro cho các bên tham gia giao dịch. Dịch vụ này thúc đẩy cạnh tranh và sáng tạo trong ngành ngân hàng.

III. Phát Triển Dịch Vụ Bảo Lãnh Quan Điểm Chỉ Tiêu Đánh Giá

Phát triển dịch vụ bảo lãnh ngân hàng không chỉ là tăng trưởng về quy mô mà còn là nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động. Quan điểm phát triển cần dựa trên sự bền vững, đảm bảo an toàn vốn và tuân thủ quy định pháp luật. Các chỉ tiêu đánh giá sự phát triển bao gồm: doanh số bảo lãnh, số dư bảo lãnh, doanh thu từ bảo lãnh, tỷ lệ nợ xấu bảo lãnh, mức độ hài lòng của khách hàng. Tăng trưởng dịch vụ bảo lãnh cần gắn liền với việc nâng cao năng lực cạnh tranh và ứng dụng công nghệ vào quy trình nghiệp vụ.

3.1. Quan Điểm Phát Triển Dịch Vụ Bảo Lãnh Bền Vững Tại BIDV

Phát triển dịch vụ bảo lãnh bền vững đòi hỏi sự cân bằng giữa tăng trưởng quy mô và đảm bảo chất lượng. Ngân hàng cần tập trung vào việc nâng cao năng lực thẩm định, kiểm soát rủi ro, đa dạng hóa sản phẩm bảo lãnh, mở rộng kênh phân phối, nâng cao chất lượng dịch vụ khách hàng. Đồng thời, cần chú trọng đến việc tuân thủ quy định pháp luật, đảm bảo an toàn vốn và bảo vệ quyền lợi của khách hàng.

3.2. Các Chỉ Tiêu Quan Trọng Đánh Giá Sự Phát Triển DVBL

Để đánh giá sự phát triển của dịch vụ bảo lãnh ngân hàng, cần sử dụng một hệ thống các chỉ tiêu định lượng và định tính. Các chỉ tiêu định lượng bao gồm: doanh số bảo lãnh, số dư bảo lãnh, doanh thu từ bảo lãnh, tỷ lệ nợ xấu bảo lãnh, tỷ lệ thu hồi nợ bảo lãnh. Các chỉ tiêu định tính bao gồm: mức độ hài lòng của khách hàng, uy tín của ngân hàng, năng lực cạnh tranh, hiệu quả quản lý rủi ro.

3.3. Tác Động của Biến Động Thị Trường đến Phát Triển DVBL

Sự biến động của thị trường, đặc biệt là thị trường tài chính, có ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của DVBL. Ví dụ, lãi suất tăng cao có thể làm giảm nhu cầu bảo lãnh vay vốn từ phía doanh nghiệp. Biến động tỷ giá có thể ảnh hưởng đến hoạt động bảo lãnh xuất nhập khẩu. Do đó, ngân hàng cần theo dõi sát sao diễn biến thị trường để có những điều chỉnh phù hợp trong chính sách và chiến lược phát triển DVBL của mình.

IV. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Phát Triển Dịch Vụ Bảo Lãnh BIDV

Sự phát triển của dịch vụ bảo lãnh ngân hàng chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau. Các yếu tố bên trong bao gồm: năng lực tài chính, trình độ công nghệ, chất lượng nguồn nhân lực, quy trình thẩm định bảo lãnh, chính sách marketing dịch vụ bảo lãnh. Các yếu tố bên ngoài bao gồm: môi trường kinh tế, chính sách pháp luật, sự cạnh tranh từ các ngân hàng khác, nhu cầu của khách hàng doanh nghiệp và khách hàng cá nhân. Để phát triển DVBL hiệu quả, ngân hàng cần phân tích và quản lý tốt các yếu tố này.

4.1. Yếu Tố Nội Tại Tác Động Đến Dịch Vụ Bảo Lãnh Ngân Hàng BIDV

Năng lực tài chính của BIDV ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng cung cấp vốn bảo lãnh và chấp nhận rủi ro. Trình độ công nghệ quyết định hiệu quả và tốc độ xử lý nghiệp vụ bảo lãnh. Chất lượng nguồn nhân lực ảnh hưởng đến khả năng thẩm định, quản lý rủi ro và chăm sóc khách hàng. Quy trình thẩm định chặt chẽ giúp giảm thiểu rủi ro tín dụng. Chính sách marketing hiệu quả giúp thu hút khách hàng và quảng bá dịch vụ.

4.2. Yếu Tố Bên Ngoài Tác Động Đến Dịch Vụ Bảo Lãnh Ngân Hàng BIDV

Môi trường kinh tế ổn định, tăng trưởng tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của thị trường bảo lãnh. Chính sách pháp luật rõ ràng, minh bạch giúp giảm thiểu rủi ro pháp lý. Sự cạnh tranh từ các ngân hàng khác thúc đẩy BIDV nâng cao chất lượng dịch vụ và đa dạng hóa sản phẩm. Nhu cầu của khách hàng là yếu tố quyết định đến quy mô và cơ cấu dịch vụ bảo lãnh.

4.3. Vai Trò của Chính Sách Bảo Lãnh và Quy Định của NHNN

Chính sách bảo lãnh nội bộ của BIDV và các quy định của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng và quản lý hoạt động DVBL. Các chính sách và quy định này cần đảm bảo tính minh bạch, rõ ràng, phù hợp với thực tiễn và tuân thủ pháp luật. Sự thay đổi trong chính sách và quy định có thể tạo ra cả cơ hội và thách thức cho sự phát triển của DVBL.

V. Giải Pháp Phát Triển Dịch Vụ Bảo Lãnh Tại BIDV Đề Xuất

Để phát triển dịch vụ bảo lãnh ngân hàng BIDV hiệu quả, cần triển khai đồng bộ các giải pháp. Nâng cao năng lực tài chính, đầu tư vào công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực, hoàn thiện quy trình nghiệp vụ, tăng cường marketing, quản lý rủi ro hiệu quả. Cần chú trọng đến việc đa dạng hóa sản phẩm bảo lãnh, mở rộng kênh phân phối, nâng cao chất lượng dịch vụ khách hàng. Các giải pháp cần phù hợp với đặc điểm của BIDV và thị trường bảo lãnh Việt Nam.

5.1. Đa Dạng Hóa Sản Phẩm Bảo Lãnh Ngân Hàng Tại BIDV

BIDV cần đa dạng hóa các sản phẩm bảo lãnh để đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng. Bên cạnh các sản phẩm truyền thống như bảo lãnh dự thầu, bảo lãnh thực hiện hợp đồng, bảo lãnh thanh toán, cần phát triển các sản phẩm mới như bảo lãnh hoàn trả tiền ứng trước, bảo lãnh bảo hành, bảo lãnh nhà ở, bảo lãnh du học, bảo lãnh thuế và các sản phẩm bảo lãnh chuyên biệt cho từng ngành nghề, lĩnh vực.

5.2. Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh Dịch Vụ Bảo Lãnh BIDV

Để nâng cao năng lực cạnh tranh, BIDV cần tập trung vào việc cải thiện chất lượng dịch vụ, giảm phí bảo lãnh ngân hàng BIDV, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, tăng cường ứng dụng công nghệ, nâng cao trình độ chuyên môn của nhân viên, xây dựng thương hiệu uy tín, mở rộng mạng lưới chi nhánh và phòng giao dịch. So sánh với các ngân hàng khác trên thị trường để cải thiện chất lượng dịch vụ.

5.3. Tăng Cường Kiểm Soát và Quản Lý Rủi Ro Trong Hoạt Động Bảo Lãnh

Quản lý rủi ro hiệu quả là yếu tố then chốt để đảm bảo sự phát triển bền vững của DVBL. BIDV cần xây dựng hệ thống quản trị rủi ro bảo lãnh toàn diện, bao gồm việc nhận diện, đánh giá, đo lường, kiểm soát và phòng ngừa rủi ro. Cần chú trọng đến việc nâng cao chất lượng thẩm định, tăng cường giám sát và kiểm tra sau bảo lãnh, xây dựng cơ chế xử lý nợ xấu bảo lãnh hiệu quả.

VI. Xu Hướng Tương Lai Phát Triển Dịch Vụ Bảo Lãnh Ngân Hàng

Thị trường dịch vụ bảo lãnh ngân hàng đang chứng kiến nhiều thay đổi. Ứng dụng công nghệ đang dần thay đổi cách thức cung cấp và quản lý dịch vụ. Xu hướng hợp tác giữa các ngân hàng và các tổ chức tài chính khác ngày càng phổ biến. Mở rộng dịch vụ bảo lãnh sang các lĩnh vực mới như năng lượng tái tạo, công nghệ cao, và bảo vệ môi trường đang trở thành xu hướng. Để thành công, BIDV cần chủ động thích ứng với những thay đổi này.

6.1. Ứng Dụng Công Nghệ Số Trong Dịch Vụ Bảo Lãnh Ngân Hàng

Công nghệ số đang mang lại những cơ hội lớn cho sự phát triển của dịch vụ bảo lãnh ngân hàng. Ứng dụng công nghệ số giúp tự động hóa quy trình nghiệp vụ, giảm chi phí, tăng tốc độ xử lý, nâng cao tính minh bạch và bảo mật. Các công nghệ như blockchain, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) đang được ứng dụng rộng rãi trong lĩnh vực này.

6.2. Hợp Tác và Liên Kết Để Mở Rộng Dịch Vụ Bảo Lãnh

Hợp tác và liên kết với các tổ chức tài chính, bảo hiểm, và các đối tác khác là một xu hướng quan trọng trong phát triển dịch vụ bảo lãnh. Sự hợp tác này giúp mở rộng mạng lưới khách hàng, chia sẻ rủi ro, và cung cấp các giải pháp tài chính toàn diện hơn cho khách hàng.

6.3. Bảo Lãnh Xanh và Các Dịch Vụ Bảo Lãnh Bền Vững

Xu hướng phát triển bền vững đang tạo ra nhu cầu lớn đối với các dịch vụ bảo lãnh xanh và bảo lãnh bền vững. Các dịch vụ này hỗ trợ các dự án và hoạt động kinh doanh có tác động tích cực đến môi trường và xã hội, như năng lượng tái tạo, quản lý chất thải, và bảo vệ rừng. BIDV cần chủ động phát triển các sản phẩm bảo lãnh này để đáp ứng nhu cầu của thị trường và góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh Việt Nam gia nhập WTO và hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới, hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM) trong nước đang đối mặt với áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt từ các tổ chức tín dụng nước ngoài có tiềm lực tài chính mạnh. Theo báo cáo của ngành, thu nhập của các NHTM trong nước chủ yếu dựa vào hoạt động cho vay, vốn tiềm ẩn nhiều rủi ro tín dụng. Do đó, việc đa dạng hóa các dịch vụ ngân hàng, đặc biệt là dịch vụ bảo lãnh (DVBL), trở thành yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và tăng cường khả năng cạnh tranh.

Dịch vụ bảo lãnh ngân hàng được xem là một hình thức cấp tín dụng hiện đại, có mức độ rủi ro thấp hơn cho ngân hàng so với cho vay truyền thống, đồng thời đóng góp ngày càng lớn vào nguồn thu của các NHTM. Tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Quảng Ninh (BIDV Quảng Ninh), DVBL đã có những bước phát triển tích cực trong giai đoạn 2015 – quý I/2019, tuy nhiên vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế như quy mô bảo lãnh chưa tương xứng với tiềm năng, tỷ lệ bảo lãnh trả thay còn cao, cơ cấu sản phẩm chưa tối ưu và công tác kiểm soát rủi ro chưa hiệu quả.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng phát triển DVBL tại BIDV Quảng Ninh trong giai đoạn 2015 – quý I/2019, đánh giá các nhân tố ảnh hưởng, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng dịch vụ. Nghiên cứu có phạm vi giới hạn trong hoạt động bảo lãnh của BIDV Quảng Ninh, với dữ liệu thu thập từ báo cáo nội bộ và các tài liệu pháp lý liên quan. Kết quả nghiên cứu góp phần cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện chính sách phát triển DVBL tại BIDV Quảng Ninh, đồng thời có ý nghĩa thực tiễn trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng trong bối cảnh thị trường tài chính ngày càng phát triển.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về dịch vụ bảo lãnh ngân hàng, bao gồm:

• Khái niệm bảo lãnh ngân hàng: Theo Luật các TCTD số 47/2010/QH12 và Thông tư 07/2015/TT-NHNN, bảo lãnh ngân hàng là hình thức cấp tín dụng, trong đó tổ chức tín dụng cam kết thực hiện nghĩa vụ tài chính thay cho khách hàng khi khách hàng không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ đã cam kết.

• Đặc điểm bảo lãnh ngân hàng: Hoạt động bảo lãnh có tính chất đa phương với ít nhất ba chủ thể (ngân hàng bảo lãnh, bên được bảo lãnh, bên nhận bảo lãnh), mang tính độc lập tương đối với hợp đồng cơ sở, và là nghiệp vụ ngoại bảng cho đến khi phát sinh trả thay.

• Phân loại bảo lãnh ngân hàng: Theo phương thức phát hành (bảo lãnh trực tiếp, gián tiếp), điều kiện thanh toán (vô điều kiện, có điều kiện), mục đích (dự thầu, thực hiện hợp đồng, tạm ứng, thanh toán, bảo hành, vay vốn), và hình thức đảm bảo (có hoặc không có tài sản đảm bảo).

• Chỉ tiêu đánh giá sự phát triển DVBL: Bao gồm các chỉ tiêu định lượng như số lượng sản phẩm bảo lãnh, số lượng khách hàng sử dụng, doanh số phát hành, số dư bảo lãnh, doanh thu từ DVBL, tỷ lệ dư nợ bảo lãnh trả thay/số dư bảo lãnh; và các chỉ tiêu định tính như thời gian cung ứng dịch vụ, thái độ phục vụ, sự phong phú của sản phẩm, kiểm soát rủi ro.

• Nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển DVBL: Chia thành nhân tố chủ quan (chính sách khách hàng, chất lượng nguồn nhân lực, quy trình bảo lãnh, chính sách marketing) và nhân tố khách quan (môi trường kinh tế, chính trị, văn hóa xã hội, pháp lý, cạnh tranh thị trường, nhu cầu khách hàng).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng nhằm phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển DVBL tại BIDV Quảng Ninh:

• Nguồn dữ liệu: Thu thập từ báo cáo kết quả kinh doanh của BIDV Quảng Ninh giai đoạn 2015 – quý I/2019, các văn bản pháp luật liên quan đến hoạt động bảo lãnh ngân hàng, tài liệu nội bộ của ngân hàng, cùng các cuộc khảo sát, phỏng vấn chuyên gia và cán bộ ngân hàng.

• Phương pháp phân tích: Áp dụng phương pháp phân tích thống kê mô tả để đánh giá các chỉ tiêu định lượng như số lượng khách hàng, doanh số bảo lãnh, doanh thu dịch vụ; phương pháp phân tích nội dung để đánh giá các chỉ tiêu định tính như quy trình, chất lượng phục vụ; đồng thời sử dụng phương pháp so sánh để đối chiếu kết quả với các ngân hàng khác và các nghiên cứu trước đây.

• Cỡ mẫu và chọn mẫu: Dữ liệu định lượng bao gồm toàn bộ số liệu hoạt động bảo lãnh của BIDV Quảng Ninh trong giai đoạn nghiên cứu. Đối với khảo sát định tính, mẫu gồm các cán bộ quản lý, nhân viên phòng tín dụng, phòng quản lý rủi ro và khách hàng sử dụng dịch vụ bảo lãnh, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện và mẫu có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện và chuyên sâu.

• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 1/2019 đến tháng 6/2019, bao gồm thu thập dữ liệu, phân tích, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Quy mô và đa dạng sản phẩm bảo lãnh tăng trưởng ổn định
   BIDV Quảng Ninh cung cấp 9 loại sản phẩm bảo lãnh trong giai đoạn 2015 – 2019, bao gồm bảo lãnh dự thầu, thực hiện hợp đồng, tạm ứng, thanh toán, bảo hành, chờ quyết toán, thuế, vay vốn và bảo lãnh trong bán, cho thuê mua nhà ở hình thành trong tương lai. Số lượng khách hàng sử dụng DVBL tăng trung bình khoảng 12% mỗi năm, với doanh số phát hành bảo lãnh tăng từ mức khoảng 500 tỷ đồng năm 2015 lên gần 900 tỷ đồng năm 2018, tương ứng tốc độ tăng trưởng bình quân trên 15%/năm.

2. Doanh thu từ dịch vụ bảo lãnh tăng nhưng chưa tương xứng với tiềm năng
   Doanh thu từ DVBL tại BIDV Quảng Ninh tăng từ 20,2 tỷ đồng năm 2015 lên 35,15 tỷ đồng năm 2018, đạt mức tăng trưởng bình quân khoảng 18%/năm. Tuy nhiên, tỷ lệ doanh thu DVBL trong tổng doanh thu dịch vụ ngân hàng chỉ chiếm khoảng 8-10%, thấp hơn so với một số ngân hàng thương mại lớn khác trên địa bàn.

3. Tỷ lệ dư nợ bảo lãnh trả thay còn cao, tiềm ẩn rủi ro tín dụng
   Tỷ lệ dư nợ bảo lãnh trả thay so với tổng số dư bảo lãnh dao động trong khoảng 5-7% qua các năm, cho thấy chất lượng bảo lãnh chưa được kiểm soát chặt chẽ, tiềm ẩn nguy cơ mất vốn nếu khách hàng không hoàn trả kịp thời. Thời gian xử lý hồ sơ bảo lãnh trung bình là 5-7 ngày làm việc, chưa đáp ứng được yêu cầu nhanh chóng của khách hàng trong một số trường hợp.

4. Cơ cấu bảo lãnh chưa tối ưu, tập trung chủ yếu vào doanh nghiệp lớn
   Cơ cấu số dư bảo lãnh chủ yếu tập trung vào khách hàng doanh nghiệp lớn, chiếm trên 70% tổng số dư bảo lãnh, trong khi khách hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN) và cá nhân chiếm tỷ trọng thấp. Thời hạn bảo lãnh chủ yếu là trung và dài hạn, chiếm khoảng 65%, trong khi bảo lãnh ngắn hạn còn hạn chế.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ việc BIDV Quảng Ninh chưa đa dạng hóa sản phẩm bảo lãnh phù hợp với nhu cầu đa dạng của khách hàng, đặc biệt là DNVVN và khách hàng cá nhân. Việc kiểm soát rủi ro bảo lãnh còn lỏng lẻo do quy trình thẩm định và giám sát chưa chặt chẽ, dẫn đến tỷ lệ trả thay bảo lãnh còn cao. So với các ngân hàng như Techcombank và MB Bank, BIDV Quảng Ninh chưa áp dụng hiệu quả các chính sách marketing và công nghệ hiện đại để nâng cao chất lượng dịch vụ và thu hút khách hàng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh số bảo lãnh, biểu đồ cơ cấu khách hàng sử dụng DVBL, bảng so sánh tỷ lệ trả thay bảo lãnh qua các năm, và biểu đồ thời gian xử lý hồ sơ bảo lãnh để minh họa rõ nét hơn về thực trạng và xu hướng phát triển.

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây về DVBL tại các chi nhánh BIDV khác và các ngân hàng thương mại trong nước, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, hoàn thiện quy trình và áp dụng công nghệ trong phát triển DVBL.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Nâng cao hiệu quả quy trình cấp bảo lãnh
   Rà soát, hoàn thiện quy trình thẩm định, phê duyệt và giám sát bảo lãnh nhằm giảm thiểu rủi ro trả thay. Áp dụng hệ thống quản lý rủi ro tự động và phần mềm quản lý hồ sơ bảo lãnh để tăng tính minh bạch và hiệu quả xử lý. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý rủi ro và Phòng Tín dụng BIDV Quảng Ninh.

2. Đa dạng hóa sản phẩm bảo lãnh và mở rộng đối tượng khách hàng
   Phát triển các sản phẩm bảo lãnh phù hợp với nhu cầu của DNVVN và khách hàng cá nhân như bảo lãnh vay vốn nhỏ, bảo lãnh thanh toán ngắn hạn. Tăng cường chính sách ưu đãi phí và tài sản đảm bảo cho nhóm khách hàng này nhằm thu hút và mở rộng thị phần. Thời gian thực hiện: 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Kinh doanh và Marketing.

3. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và marketing số
   Triển khai dịch vụ ngân hàng điện tử, hỗ trợ khách hàng thực hiện các thủ tục bảo lãnh trực tuyến, giảm thiểu thời gian xử lý và chi phí giao dịch. Áp dụng các chiến dịch marketing số nhằm nâng cao nhận thức và thu hút khách hàng sử dụng DVBL. Thời gian thực hiện: 12-18 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Công nghệ thông tin và Phòng Marketing.

4. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực
   Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ bảo lãnh, kỹ năng thẩm định và quản lý rủi ro cho cán bộ nhân viên. Xây dựng hệ thống đánh giá và khen thưởng nhằm nâng cao động lực làm việc và trách nhiệm trong công tác bảo lãnh. Thời gian thực hiện: liên tục. Chủ thể thực hiện: Phòng Tổ chức Hành chính và Ban Lãnh đạo.

5. Tăng cường kiểm soát rủi ro và quản lý tài sản đảm bảo
   Áp dụng các biện pháp né tránh, ngăn ngừa và giảm thiểu rủi ro bảo lãnh theo quy định của NHNN và nội bộ ngân hàng. Thực hiện phân loại và trích lập dự phòng rủi ro bảo lãnh theo đúng quy định, đồng thời nâng cao hiệu quả thu hồi nợ trả thay. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Quản lý rủi ro và Phòng Tín dụng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban lãnh đạo và quản lý BIDV Quảng Ninh
   Giúp hiểu rõ thực trạng, các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp phát triển DVBL, từ đó xây dựng chiến lược phát triển dịch vụ phù hợp, nâng cao hiệu quả kinh doanh.

2. Cán bộ phòng tín dụng, quản lý rủi ro và marketing ngân hàng
   Cung cấp kiến thức chuyên sâu về quy trình, kỹ thuật thẩm định, kiểm soát rủi ro và các chính sách marketing trong phát triển DVBL, hỗ trợ nâng cao năng lực chuyên môn và hiệu quả công việc.

3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng
   Là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và thực trạng phát triển dịch vụ bảo lãnh tại ngân hàng thương mại Việt Nam, phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo.

4. Khách hàng doanh nghiệp và cá nhân sử dụng dịch vụ bảo lãnh
   Giúp hiểu rõ về các loại hình bảo lãnh, quyền lợi và nghĩa vụ khi sử dụng dịch vụ, từ đó lựa chọn sản phẩm phù hợp và nâng cao hiệu quả giao dịch với ngân hàng.

Câu hỏi thường gặp

1. Dịch vụ bảo lãnh ngân hàng là gì?
   DVBL là hình thức cấp tín dụng, trong đó ngân hàng cam kết thực hiện nghĩa vụ tài chính thay cho khách hàng khi khách hàng không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ đã cam kết với bên nhận bảo lãnh. Ví dụ, bảo lãnh dự thầu giúp nhà thầu đảm bảo thực hiện hợp đồng khi trúng thầu.

2. Tại sao BIDV Quảng Ninh cần phát triển dịch vụ bảo lãnh?
   DVBL giúp đa dạng hóa nguồn thu, giảm rủi ro so với cho vay truyền thống, tăng cường uy tín và quan hệ với khách hàng. Đồng thời, DVBL hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận vốn hiệu quả hơn, thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương.

3. Những rủi ro chính trong hoạt động bảo lãnh là gì?
   Bao gồm rủi ro tín dụng (khách hàng không trả nợ), rủi ro hoạt động (gian lận, sai sót quy trình), rủi ro pháp lý và rủi ro tỷ giá đối với bảo lãnh ngoại tệ. Kiểm soát rủi ro hiệu quả giúp giảm thiểu tổn thất cho ngân hàng.

4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng dịch vụ bảo lãnh?
   Hoàn thiện quy trình thẩm định, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, đào tạo nhân viên chuyên môn cao, áp dụng công nghệ thông tin và chính sách marketing hiệu quả để đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng.

5. Khách hàng doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể sử dụng dịch vụ bảo lãnh như thế nào?
   BIDV Quảng Ninh có thể phát triển các sản phẩm bảo lãnh phù hợp với quy mô và nhu cầu của DNVVN như bảo lãnh vay vốn nhỏ, bảo lãnh thanh toán ngắn hạn, đồng thời áp dụng chính sách ưu đãi về phí và tài sản đảm bảo để hỗ trợ nhóm khách hàng này tiếp cận dịch vụ dễ dàng hơn.

Kết luận

• Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý thuyết về dịch vụ bảo lãnh ngân hàng, các chỉ tiêu đánh giá và nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển DVBL tại ngân hàng thương mại.
• Phân tích thực trạng tại BIDV Quảng Ninh giai đoạn 2015 – quý I/2019 cho thấy quy mô và đa dạng sản phẩm bảo lãnh tăng trưởng ổn định, doanh thu dịch vụ tăng nhưng chưa tương xứng với tiềm năng, tỷ lệ trả thay bảo lãnh còn cao và cơ cấu khách hàng chưa tối ưu.
• Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm hoàn thiện quy trình cấp bảo lãnh, đa dạng hóa sản phẩm, ứng dụng công nghệ, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và kiểm soát rủi ro hiệu quả.
• Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững DVBL tại BIDV Quảng Ninh, đồng thời là tài liệu tham khảo cho các ngân hàng thương mại khác.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và điều chỉnh chính sách phù hợp nhằm đạt được mục tiêu phát triển DVBL trong giai đoạn tiếp theo.

Hành động ngay: Ban lãnh đạo BIDV Quảng Ninh và các phòng ban liên quan cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả hoạt động bảo lãnh, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế địa phương và nâng cao vị thế ngân hàng trên thị trường.