Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu chịu ảnh hưởng sâu sắc từ đại dịch Covid-19 và các biến động cung cầu, việc quản lý và sử dụng vốn lưu động hiệu quả trở thành yếu tố sống còn đối với các doanh nghiệp. Tại Việt Nam, vốn lưu động chiếm tỷ trọng lớn trong tổng nguồn vốn của doanh nghiệp, đặc biệt là các công ty hoạt động trong lĩnh vực công nghệ thông tin và dịch vụ như Công ty Cổ phần FPT. Giai đoạn 2017-2021, FPT ghi nhận doanh thu thuần tăng trưởng ổn định, đạt 35.657 tỷ đồng năm 2021, tăng 20% so với năm trước, cùng lợi nhuận trước thuế đạt 6.337 tỷ đồng, tăng 20%. Tuy nhiên, số vòng quay vốn lưu động của công ty giảm từ 1,48 vòng/năm năm 2019 xuống còn 1 vòng/năm năm 2021, đặt ra câu hỏi về hiệu quả sử dụng vốn lưu động và khả năng giảm thiểu rủi ro tài chính.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích chi tiết tình hình sử dụng vốn lưu động tại FPT, bao gồm vốn bằng tiền, khoản phải thu, hàng tồn kho và các khoản đầu tư ngắn hạn khác, từ đó nhận diện thành công, tồn tại và nguyên nhân để đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào dữ liệu tài chính đã kiểm toán của FPT trong giai đoạn 2017-2021, với trọng tâm là các chỉ tiêu tài chính phản ánh hiệu quả sử dụng vốn lưu động. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các nhà quản lý tài chính, nhà đầu tư và các bên liên quan hiểu rõ hơn về quản trị vốn lưu động, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình kinh tế tài chính về vốn lưu động và quản lý vốn lưu động trong doanh nghiệp. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết vốn lưu động: Vốn lưu động được định nghĩa là tổng giá trị tài sản ngắn hạn phục vụ cho quá trình sản xuất kinh doanh, bao gồm tiền mặt, các khoản phải thu, hàng tồn kho và các khoản đầu tư ngắn hạn. Vốn lưu động ròng là sự chênh lệch giữa tài sản ngắn hạn và nợ ngắn hạn, phản ánh khả năng thanh toán ngắn hạn của doanh nghiệp.

  2. Mô hình hiệu quả sử dụng vốn lưu động: Đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lưu động thông qua các chỉ tiêu như số vòng quay vốn lưu động, số ngày vòng quay vốn lưu động, tỷ suất sinh lợi trên vốn lưu động (ROVL), và các chỉ số phân tích Dupont nhằm xác định mối quan hệ giữa hiệu suất sử dụng vốn lưu động và khả năng sinh lời của doanh nghiệp.

Các khái niệm chuyên ngành quan trọng bao gồm: vốn bằng tiền, khoản phải thu (KPT), hàng tồn kho (HTK), chính sách đầu tư vốn lưu động (thận trọng, mạo hiểm, trung dung), hiệu quả sử dụng vốn lưu động từng bộ phận và tổng hợp, cũng như các nhân tố ảnh hưởng bên trong và bên ngoài đến việc sử dụng vốn lưu động.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, hệ thống hóa lý luận về vốn lưu động và sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo tài chính đã kiểm toán của Công ty Cổ phần FPT giai đoạn 2017-2021, đảm bảo độ tin cậy cao nhờ kiểm toán viên thuộc các công ty Big4.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng các phương pháp:

  • Phương pháp so sánh: So sánh kết quả sử dụng vốn lưu động qua các năm, so sánh với kế hoạch, dự báo và với các doanh nghiệp cùng ngành để đánh giá hiệu quả và xu hướng.

  • Phương pháp chỉ số: Tính toán các chỉ số tài chính như số vòng quay vốn lưu động, tỷ suất sinh lợi vốn lưu động, hệ số đảm nhiệm vốn lưu động để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn.

  • Phương pháp lịch sử: Đánh giá bối cảnh kinh tế và hoạt động kinh doanh của FPT trong từng giai đoạn để nhận diện nguyên nhân các biến động trong sử dụng vốn lưu động.

  • Phương pháp diễn giải: Giải thích các kết quả phân tích dựa trên thực tiễn hoạt động kinh doanh và các chính sách quản lý vốn của công ty.

Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ số liệu tài chính của FPT trong 5 năm, được chọn vì tính đại diện và đầy đủ, phù hợp với mục tiêu phân tích xu hướng và hiệu quả sử dụng vốn lưu động.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình sử dụng vốn lưu động: Số vòng quay vốn lưu động của FPT giảm từ 1,48 vòng/năm năm 2019 xuống còn 1 vòng/năm năm 2021, cho thấy tốc độ quay vòng vốn chậm lại khoảng 32%. Tuy nhiên, doanh thu thuần tăng trưởng liên tục, đạt 35.657 tỷ đồng năm 2021, tăng 20% so với năm 2020.

  2. Hiệu quả sử dụng từng bộ phận vốn lưu động: Vốn bằng tiền được duy trì ở mức hợp lý để đảm bảo thanh khoản, với số ngày vòng quay vốn bằng tiền giảm nhẹ, phản ánh quản lý tiền mặt hiệu quả. Khoản phải thu có xu hướng tăng nhẹ, nhưng tỷ lệ vòng quay vẫn duy trì ổn định, cho thấy chính sách bán chịu và thu hồi nợ được kiểm soát tốt. Hàng tồn kho được quản lý chặt chẽ, số ngày tồn kho giảm khoảng 10% trong giai đoạn nghiên cứu, góp phần giảm chi phí lưu kho và rủi ro lỗi thời.

  3. Tỷ suất sinh lợi trên vốn lưu động (ROVL): Tỷ suất sinh lợi vốn lưu động duy trì ở mức cao, trung bình khoảng 15% trong giai đoạn 2017-2021, cho thấy vốn lưu động được sử dụng hiệu quả để tạo ra lợi nhuận. Mối quan hệ tích cực giữa hiệu suất sử dụng vốn lưu động và tỷ suất sinh lợi được xác nhận qua phân tích chỉ số Dupont.

  4. Nhân tố ảnh hưởng đến sử dụng vốn lưu động: Các yếu tố bên ngoài như môi trường kinh tế, chính sách lãi suất, công nghệ thông tin phát triển mạnh mẽ đã tác động tích cực đến việc quản lý vốn lưu động. Bên trong, quy mô kinh doanh mở rộng, cơ cấu vốn hợp lý và năng lực quản lý tài chính của đội ngũ cán bộ là những nhân tố then chốt nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.

Thảo luận kết quả

Việc giảm số vòng quay vốn lưu động trong khi doanh thu và lợi nhuận vẫn tăng cho thấy FPT đang duy trì lượng vốn lưu động lớn hơn để đảm bảo hoạt động kinh doanh ổn định trong bối cảnh thị trường biến động. Điều này phù hợp với chính sách đầu tư vốn lưu động thận trọng nhằm giảm thiểu rủi ro thanh khoản, nhất là trong giai đoạn dịch bệnh và khủng hoảng kinh tế.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành công nghệ thông tin và dịch vụ, kết quả của FPT tương đồng với xu hướng duy trì vốn lưu động ở mức vừa phải để cân bằng giữa lợi nhuận và rủi ro. Việc quản lý hiệu quả các khoản phải thu và hàng tồn kho giúp công ty giảm chi phí tài chính và tăng khả năng sinh lời.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ số vòng quay vốn lưu động theo năm, biểu đồ tỷ suất sinh lợi vốn lưu động, và bảng so sánh các chỉ tiêu hiệu quả sử dụng vốn từng bộ phận qua các năm, giúp minh họa rõ nét xu hướng và hiệu quả quản lý vốn lưu động của FPT.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tối ưu hóa chính sách quản lý tiền mặt: Đề nghị công ty áp dụng mô hình quản lý tiền mặt Miller-Orr để cân bằng giữa chi phí giữ tiền mặt và chi phí chuyển đổi tài sản, nhằm giảm số dư tiền mặt không sinh lời, tăng hiệu quả sử dụng vốn lưu động. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do bộ phận tài chính chủ trì.

  2. Nâng cao hiệu quả thu hồi khoản phải thu: Xây dựng hệ thống đánh giá tín dụng khách hàng chặt chẽ hơn, áp dụng công nghệ số trong quản lý công nợ để rút ngắn kỳ thu tiền bình quân xuống dưới 30 ngày, giảm rủi ro nợ xấu. Kế hoạch triển khai trong 1 năm, phối hợp giữa phòng kế toán và bộ phận công nghệ thông tin.

  3. Quản lý hàng tồn kho linh hoạt: Áp dụng mô hình EOQ và phân loại hàng tồn kho theo ABC để tối ưu mức tồn kho, giảm chi phí lưu kho và tránh tồn kho lỗi thời. Thời gian thực hiện 9 tháng, do phòng kho vận và sản xuất phối hợp thực hiện.

  4. Đa dạng hóa nguồn vốn lưu động: Xây dựng cơ cấu nguồn vốn hợp lý giữa vốn chủ sở hữu và nợ ngắn hạn, tận dụng các kênh huy động vốn với chi phí thấp để giảm chi phí tài chính, đồng thời đảm bảo tính thanh khoản. Thời gian thực hiện 1 năm, do ban lãnh đạo và phòng tài chính kế hoạch thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý tài chính doanh nghiệp: Giúp hiểu rõ về quản lý vốn lưu động, từ đó xây dựng chính sách tài chính phù hợp nhằm tối ưu hóa hiệu quả sử dụng vốn và giảm thiểu rủi ro thanh khoản.

  2. Nhà đầu tư và cổ đông: Cung cấp thông tin chi tiết về tình hình tài chính và hiệu quả sử dụng vốn của FPT, hỗ trợ đánh giá tiềm năng sinh lời và rủi ro đầu tư.

  3. Ngân hàng và tổ chức tín dụng: Là cơ sở để đánh giá khả năng thanh toán và quản lý vốn lưu động của doanh nghiệp, từ đó quyết định cấp tín dụng và điều kiện vay vốn phù hợp.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành tài chính - ngân hàng: Tài liệu tham khảo thực tiễn về phân tích vốn lưu động trong doanh nghiệp công nghệ, giúp nâng cao kiến thức và kỹ năng nghiên cứu.

Câu hỏi thường gặp

  1. Vốn lưu động là gì và tại sao quan trọng?
    Vốn lưu động là tổng tài sản ngắn hạn phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh, bao gồm tiền mặt, khoản phải thu, hàng tồn kho. Nó đảm bảo tính thanh khoản và liên tục của doanh nghiệp, giúp duy trì hoạt động kinh doanh hiệu quả.

  2. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lưu động?
    Hiệu quả được đánh giá qua các chỉ số như số vòng quay vốn lưu động, số ngày vòng quay, tỷ suất sinh lợi trên vốn lưu động. Ví dụ, số vòng quay vốn lưu động cao cho thấy vốn được sử dụng nhanh và hiệu quả.

  3. Những nhân tố nào ảnh hưởng đến việc sử dụng vốn lưu động?
    Bao gồm yếu tố bên ngoài như môi trường kinh tế, chính sách lãi suất, công nghệ thông tin; và yếu tố bên trong như quy mô doanh nghiệp, cơ cấu vốn, năng lực quản lý và chiến lược kinh doanh.

  4. Chính sách đầu tư vốn lưu động thận trọng là gì?
    Là chính sách duy trì mức vốn lưu động cao để giảm rủi ro thiếu hụt vốn, đảm bảo thanh khoản nhưng có thể làm tăng chi phí sử dụng vốn. Đây là lựa chọn phù hợp trong môi trường kinh tế biến động.

  5. FPT đã áp dụng những giải pháp nào để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động?
    FPT duy trì quản lý chặt chẽ các khoản phải thu, tối ưu hàng tồn kho, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính và đa dạng hóa nguồn vốn, giúp tăng hiệu quả sử dụng vốn và giảm thiểu rủi ro.

Kết luận

  • Vốn lưu động là yếu tố sống còn đảm bảo hoạt động liên tục và hiệu quả của FPT trong giai đoạn 2017-2021.
  • Mặc dù số vòng quay vốn lưu động giảm, doanh thu và lợi nhuận của công ty vẫn tăng trưởng bền vững, phản ánh chính sách quản lý vốn thận trọng và hiệu quả.
  • Hiệu quả sử dụng vốn lưu động được thể hiện qua các chỉ số tài chính tích cực, đặc biệt là tỷ suất sinh lợi vốn lưu động duy trì ở mức cao.
  • Các nhân tố bên trong và bên ngoài đều ảnh hưởng đến tình hình sử dụng vốn lưu động, đòi hỏi công ty phải liên tục điều chỉnh chính sách quản lý.
  • Đề xuất các giải pháp tối ưu hóa quản lý tiền mặt, thu hồi công nợ, quản lý hàng tồn kho và đa dạng hóa nguồn vốn nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động trong tương lai.

Tiếp theo, công ty nên triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1 năm tới để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động, đồng thời tiếp tục theo dõi và đánh giá định kỳ để điều chỉnh kịp thời. Các nhà quản lý tài chính và nhà đầu tư được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu này để nâng cao năng lực quản trị tài chính và ra quyết định đầu tư hiệu quả.