Luận án tiến sĩ về phân cấp quản lý nhà nước giữa trung ương và chính quyền địa phương

• Tác giả: Nguyễn Đình Thái
• Người hướng dẫn: PGS. Phạm Minh Tuấn
• Trường học: Học viện Hành chính quốc gia
• Chuyên ngành: Quản lý công
• Đề tài: Phân Cấp Quản Lý Nhà Nước Giữa Trung Ương Với Chính Quyền Thành Phố Trực Thuộc Trung Ương
• Loại tài liệu: luận án
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC BẢNG BIỂU
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• MỞ ĐẦU
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
• 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
• 1.5. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết khoa học
• 1.6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
• 1.7. Cấu trúc của Luận án
• 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
• 1.1. CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU VỀ PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
• 1.1.1. Các công trình nghiên cứu lý luận chung về phân cấp quản lý nhà nước
• 1.1.2. Các công trình nghiên cứu phân cấp quản lý nhà nước trên một số ngành, lĩnh vực
• 1.2. CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU VỀ PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC GIỮA TRUNG ƯƠNG VỚI CHÍNH QUYỀN THÀNH PHỐ TRỰC THUỘC TRUNG ƯƠNG
• 1.2.1. Các công trình nghiên cứu về chính quyền thành phố trực thuộc trung ương gắn với phân cấp quản lý nhà nước
• 1.2.2. Các công trình nghiên cứu về xây dựng mô hình chính quyền đô thị ở thành phố trực thuộc trung ương gắn với phân cấp quản lý nhà nước
• 1.3. NHỮNG VẤN ĐỀ ĐƯỢC KẾ THỪA VÀ TIẾP TỤC NGHIÊN CỨU TRONG LUẬN ÁN
• 1.3.1. Những vấn đề kế thừa và giá trị tham khảo của các công trình nghiên cứu đã công bố
• 1.3.2. Những nội dung Luận án tiếp tục nghiên cứu
• 1.4. TIỂU KẾT CHƯƠNG 1
• 2. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC GIỮA TRUNG ƯƠNG VỚI CHÍNH QUYỀN THÀNH PHỐ TRỰC THUỘC TRUNG ƯƠNG
• 2.1. QUAN NIỆM, NGUYÊN TẮC VÀ HÌNH THỨC CỦA PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC GIỮA TRUNG ƯƠNG VỚI CHÍNH QUYỀN THÀNH PHỐ TRỰC THUỘC TRUNG ƯƠNG
• 2.1.1. Một số quan niệm liên quan
• 2.1.2. Nguyên tắc phân cấp quản lý nhà nước
• 2.1.3. Các hình thức phân cấp quản lý nhà nước
• 2.2. CHỦ THỂ, NỘI DUNG, ĐIỀU KIỆN ĐẢM BẢO VÀ YẾU TỐ TÁC ĐỘNG PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC GIỮA TRUNG ƯƠNG VỚI CHÍNH QUYỀN THÀNH PHỐ TRỰC THUỘC TRUNG ƯƠNG
• 2.2.1. Chủ thể phân cấp quản lý nhà nước
• 2.2.2. Nội dung phân cấp quản lý nhà nước
• 2.2.3. Điều kiện đảm bảo phân cấp quản lý nhà nước
• 2.3. PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC TRÊN MỘT SỐ LĨNH VỰC GIỮA TRUNG ƯƠNG VỚI CHÍNH QUYỀN THÀNH PHỐ TRỰC THUỘC TRUNG ƯƠNG
• 2.3.1. Quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội
• 2.3.2. Quản lý ngân sách nhà nước
• 2.3.3. Tổ chức bộ máy và Cán bộ, công chức
• 2.4. KINH NGHIỆM PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC GIỮA TRUNG ƯƠNG VỚI CHÍNH QUYỀN THÀNH PHỐ TRỰC THUỘC TRUNG ƯƠNG TRÊN THẾ GIỚI VÀ GIÁ TRỊ THAM KHẢO ĐỐI VỚI VIỆT NAM
• 2.4.1. Kinh nghiệm phân cấp quản lý nhà nước giữa trung ương với chính quyền thành phố trực thuộc trung ương trên thế giới
• 2.4.2. Kinh nghiệm đối với Việt Nam
• 2.5. TIỂU KẾT CHƯƠNG 2
• 3. THỰC TRẠNG PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC GIỮA TRUNG ƯƠNG VỚI CHÍNH QUYỀN THÀNH PHỐ TRỰC THUỘC TRUNG ƯƠNG
• 3.1. THỰC TRẠNG PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ QUY HOẠCH, KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI
• 3.1.1. Thực trạng phân cấp về phê duyệt quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội
• 3.1.2. Thực trạng phân cấp thẩm định, quản lý và điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội
• 3.1.3. Một số kết quả thực hiện thẩm quyền, nhiệm vụ phân cấp quản lý nhà nước về quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội
• 3.2. THỰC TRẠNG PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
• 3.2.1. Thực trạng phân cấp thẩm quyền ban hành pháp luật, chính sách, tiêu chuẩn và định mức NSNN
• 3.2.2. Thực trạng phân cấp quản lý nguồn thu và nhiệm vụ chi NSNN
• 3.3. THỰC TRẠNG PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ TCBM VÀ CBCC
• 3.3.1. Thực trạng phân cấp quản lý nhà nước về TCBM
• 3.3.2. Thực trạng phân cấp quản lý nhà nước về CBCC
• 3.4. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC GIỮA TRUNG ƯƠNG VỚI CHÍNH QUYỀN THÀNH PHỐ TRỰC THUỘC TRUNG ƯƠNG
• 3.4.1. Một số kết quả đạt được
• 3.4.2. Một số tồn tại và hạn chế
• 3.4.3. Một số nguyên nhân của tồn tại và hạn chế
• 3.5. TIỂU KẾT CHƯƠNG
• 4. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC GIỮA TRUNG ƯƠNG VỚI CHÍNH QUYỀN THÀNH PHỐ TRỰC THUỘC TRUNG ƯƠNG
• 4.1. ĐỊNH HƯỚNG PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC GIỮA TRUNG ƯƠNG VỚI CHÍNH QUYỀN THÀNH PHỐ TRỰC THUỘC TRUNG ƯƠNG
• 4.1.1. Đảm bảo sự quản lý thống nhất trong phân cấp quản lý nhà nước
• 4.1.2. Đảm bảo và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam trong phân cấp quản lý nhà nước
• 4.1.3. Phát huy tối đa quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền thành phố trực thuộc trung ương
• 4.1.4. Tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình của chính quyền thành phố trực thuộc trung ương
• 4.1.5. Phân cấp đi đôi với việc nâng cao năng lực của chính quyền thành phố trực thuộc trung ương
• 4.1.6. Coi trọng tính đặc thù của thành phố trực thuộc trung ương trong phân cấp quản lý nhà nước
• 4.2. NHÓM GIẢI PHÁP CHUNG VỀ PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC GIỮA TRUNG ƯƠNG VỚI CHÍNH QUYỀN THÀNH PHỐ TRỰC THUỘC TRUNG ƯƠNG
• 4.2.1. Đổi mới nhận thức về phân cấp quản lý nhà nước
• 4.2.2. Hoàn thiện cơ sở chính trị và pháp lý
• 4.2.3. Tăng cường kiểm tra, kiểm soát, giám sát và thanh tra thẩm quyền được phân cấp
• 4.3. NHÓM GIẢI PHÁP PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC GIỮA TRUNG ƯƠNG VỚI CHÍNH QUYỀN THÀNH PHỐ TRỰC THUỘC TRUNG ƯƠNG TRONG MỘT SỐ LĨNH VỰC
• 4.3.1. Phân cấp quản lý quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội
• 4.3.2. Phân cấp quản lý NSNN
• 4.3.3. Phân cấp quản lý nhà nước về TCBM và CBCC
• 4.4. KIẾN NGHỊ VỀ PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC GIỮA TRUNG ƯƠNG VỚI CHÍNH QUYỀN THÀNH PHỐ TRỰC THUỘC TRUNG ƯƠNG
• 4.4.1. Đối với Trung ương Đảng và Thành ủy thành phố trực thuộc trung ương
• 4.4.2. Đối với Quốc hội
• 4.4.3. Đối với Chính phủ
• 4.4.4. Đối với chính quyền thành phố trực thuộc trung ương
• 4.5. TIỂU KẾT CHƯƠNG 4
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về phân cấp quản lý nhà nước

Phân cấp quản lý nhà nước giữa trung ương và địa phương là một vấn đề quan trọng trong quản lý công. Luận án tiến sĩ này tập trung vào việc phân tích mối quan hệ giữa quản lý nhà nước và chính quyền địa phương, đặc biệt là các thành phố trực thuộc trung ương. Việc phân cấp không chỉ giúp tăng cường quyền tự chủ của chính quyền địa phương mà còn đảm bảo sự quản lý thống nhất từ trung ương. Theo tác giả, việc phân cấp cần được thực hiện một cách đồng bộ và hiệu quả để phát huy tối đa năng lực của chính quyền địa phương.

1.1. Tầm quan trọng của phân cấp quản lý

Phân cấp quản lý nhà nước có vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền địa phương. Việc phân cấp giúp chính quyền địa phương có thể tự chủ hơn trong việc quyết định các vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế - xã hội. Điều này không chỉ tạo ra sự linh hoạt trong quản lý mà còn giúp chính quyền địa phương có thể phản ứng nhanh chóng với các vấn đề phát sinh. Tác giả nhấn mạnh rằng, để đạt được hiệu quả cao trong phân cấp, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa trung ương và địa phương.

II. Thực trạng phân cấp quản lý nhà nước

Thực trạng phân cấp quản lý nhà nước giữa trung ương và chính quyền thành phố trực thuộc trung ương hiện nay cho thấy nhiều bất cập. Mặc dù có những quy định pháp luật về phân cấp, nhưng thực tế việc thực hiện còn nhiều hạn chế. Chính quyền địa phương thường gặp khó khăn trong việc thực hiện các quyền hạn được phân cấp, dẫn đến tình trạng phụ thuộc vào trung ương. Tác giả chỉ ra rằng, việc phân cấp cần được thực hiện một cách rõ ràng và cụ thể hơn để đảm bảo quyền tự chủ cho chính quyền địa phương.

2.1. Các lĩnh vực phân cấp

Trong luận án, tác giả phân tích ba lĩnh vực chính cần được phân cấp: quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội; quản lý ngân sách nhà nước; và tổ chức bộ máy. Mỗi lĩnh vực đều có những thách thức riêng. Ví dụ, trong lĩnh vực quy hoạch, quy trình phê duyệt còn chậm và phức tạp, gây khó khăn cho chính quyền địa phương trong việc thực hiện các kế hoạch phát triển. Tương tự, trong quản lý ngân sách, chính quyền địa phương thường không có đủ quyền hạn để quyết định các vấn đề liên quan đến ngân sách, dẫn đến sự chậm trễ trong việc triển khai các dự án quan trọng.

III. Đề xuất giải pháp tăng cường phân cấp

Để tăng cường phân cấp quản lý nhà nước giữa trung ương và chính quyền thành phố trực thuộc trung ương, tác giả đề xuất một số giải pháp. Đầu tiên, cần hoàn thiện hệ thống pháp luật để đảm bảo tính đồng bộ và thống nhất trong việc phân cấp. Thứ hai, cần tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực cho chính quyền địa phương để họ có thể thực hiện tốt hơn các quyền hạn được phân cấp. Cuối cùng, cần có cơ chế giám sát và đánh giá hiệu quả của việc phân cấp để kịp thời điều chỉnh khi cần thiết.

3.1. Cải cách thể chế

Cải cách thể chế là một trong những giải pháp quan trọng để tăng cường phân cấp. Tác giả nhấn mạnh rằng, cần có các quy định pháp luật rõ ràng về quyền hạn và trách nhiệm của chính quyền địa phương. Điều này sẽ giúp giảm thiểu tình trạng chồng chéo và mâu thuẫn trong việc thực hiện các nhiệm vụ quản lý. Hơn nữa, việc xây dựng một hệ thống chính sách đồng bộ sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho chính quyền địa phương trong việc thực hiện các quyền hạn được phân cấp.