Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Tính Hữu Hiệu Của Hệ Thống Kiểm Soát Nội Bộ Tại Các Doanh Nghiệp Kinh Doanh Thiết Bị Y Tế Và Dược Phẩm

• Tác giả: Tống Thị Thanh Vui
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Ngọc Dung
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế TP. Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Kế toán
• Đề tài: Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Tính Hữu Hiệu Của Hệ Thống Kiểm Soát Nội Bộ Tại Các Doanh Nghiệp Kinh Doanh Thiết Bị Y Tế Và Dược Phẩm
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: TP Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. PHẦN MỞ ĐẦU
• 1.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Phương pháp nghiên cứu
• 1.6. Ý nghĩa của nghiên cứu
• 1.7. Kết câu luận văn
• 2. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
• 2.1. Các nghiên cứu công bố ở nước ngoài
• 2.1.1. Các nghiên cứu về tính hữu hiệu của hệ thống KSNB
• 2.1.2. Các nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống KSNB
• 2.2. Các nghiên cứu công bố trong nước
• 2.2.1. Nhận xét các nghiên cứu trước và định hướng nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT
• 3.1. Tổng quan về hệ thống kiểm soát nội bộ
• 3.1.1. Khái niệm về kiểm soát nội bộ
• 3.1.2. Lịch sử hình thành và phát triển của hệ thống KSNB
• 3.2. Kiểm soát nội bộ theo Báo cáo COSO
• 3.2.1. Quá trình hình thành và phát triển COSO
• 3.2.2. Các thành phần của hệ thống KSNB theo Báo cáo COSO 2013
• 3.2.2.1. Môi trường kiểm soát
• 3.2.2.2. Đánh giá rủi ro
• 3.2.2.3. Hoạt động kiểm soát
• 3.2.2.4. Thông tin và truyền thông
• 3.3. Tính hữu hiệu của hệ thống KSNB
• 3.4. Những lợi ích và hạn chế tiềm tàng của hệ thống KSNB
• 3.5. Các lý thuyết có liên quan
• 3.5.1. Lý thuyết ủy nhiệm (Angency theory)
• 3.5.2. Lý thuyết về tâm lý xã hội học của tổ chức (Social Psychology of Organization theory)
• 3.5.3. Lý thuyết ngẫu nhiên
• 4. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 4.1. Thiết kế nghiên cứu
• 4.1.1. Thiết kế và xây dựng các giả thiết nghiên cứu
• 4.1.1.1. Mô hình nghiên cứu
• 4.1.1.2. Giả thuyết nghiên cứu
• 4.1.2. Mô hình hồi quy sử dụng
• 4.2. Xây dựng thang đo
• 4.3. Mô tả mẫu khảo sát và tiến trình thu thập dữ liệu
• 4.3.1. Phương pháp chọn mẫu
• 4.3.2. Kích thước mẫu
• 5. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 5.1. Đặc điểm ngành và thực trạng hệ thống KSNB tại các doanh nghiệp kinh doanh thiết bị y tế và dược phẩm tại thành phố Hồ Chí Minh
• 5.2. Kết quả nghiên cứu
• 5.2.1. Thống kê mô tả mẫu
• 5.2.2. Đánh giá độ tin cậy của thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha
• 5.2.3. Đánh giá giá trị thang đo – phân tích nhân tố khám phá EFA
• 5.2.3.1. Phân tích nhân tố đối với biến độc lập
• 5.2.3.2. Phân tích nhân tố đối với biến phụ thuộc
• 5.2.4. Tương quan và hồi quy
• 5.2.4.1. Xem xét ma trận tương quan giữa các biến trong mô hình
• 5.2.4.2. Kiểm định phương sai ANOVA
• 5.2.4.3. Kiểm tra các giả định mô hình hồi quy bội
• 5.2.4.4. Kiểm định các giả định không có mối tương quan giữa các biến độc lập (hiện tượng cộng đa tuyến)
• 5.2.4.5. Mô hình hồi quy chính thức các yếu tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống KSNB
• 5.3. Bàn luận kết quả nghiên cứu
• 6. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• 6.1. Đối với nhân tố đánh giá rủi ro
• 6.2. Hoạt động kiểm soát
• 6.3. Công nghệ thông tin
• 6.4. Môi trường kiểm soát
• 6.5. Thông tin và truyền thông
• 6.6. Hạn chế của đề tài và định hướng nghiên cứu trong tương lai
• KẾT LUẬN CHUNG
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Hệ Thống Kiểm Soát Nội Bộ Tại Doanh Nghiệp

Ngành kinh doanh thiết bị y tế và dược phẩm ngày càng phát triển, đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe. Số lượng doanh nghiệp dược phẩm và doanh nghiệp thiết bị y tế tăng lên, đóng góp lớn vào nền kinh tế. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp chưa thực sự quan tâm đến hệ thống kiểm soát nội bộ. Một hệ thống kiểm soát nội bộ hữu hiệu sẽ giúp doanh nghiệp gia tăng lợi thế cạnh tranh và phát triển. Sự phức tạp trong kinh doanh và các cáo buộc về gian lận trong báo cáo tài chính thúc đẩy sự quan tâm đến việc xây dựng một hệ thống KSNB chặt chẽ, được coi như một công cụ quản lý hiệu quả và quan trọng, giúp ngăn ngừa sai phạm, giảm thiểu tổn thất, đảm bảo hiệu quả hoạt động và nâng cao chất lượng quản lý rủi ro. Hệ thống kiểm soát nội bộ tốt sẽ giúp doanh nghiệp ngăn chặn được gian lận, sai sót để tránh dẫn đến lãng phí. Các công trình nghiên cứu trước đây đã đề cập đến vai trò của hệ thống kiểm soát nội bộ ở nhiều cấp độ, quy mô từng doanh nghiệp và lĩnh vực ngành nghề, đưa ra khái niệm và các bộ phận cấu thành hệ thống kiểm soát nội bộ để các đối tượng khác nhau sử dụng nhằm xây dựng nên một hệ thống kiểm soát nội bộ hữu hiệu. Do đó, việc nghiên cứu và đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến hệ thống kiểm soát nội bộ là vô cùng cần thiết.

1.1. Tầm quan trọng của Kiểm Soát Nội Bộ trong Doanh nghiệp dược phẩm

Kiểm soát nội bộ đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính chính xác và tin cậy của thông tin tài chính, tuân thủ các quy định pháp luật và bảo vệ tài sản của doanh nghiệp dược phẩm. Một hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả có thể giúp doanh nghiệp phát hiện và ngăn chặn gian lận, sai sót, từ đó giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả hoạt động. Việc đầu tư vào kiểm soát nội bộ là một khoản đầu tư chiến lược, mang lại lợi ích lâu dài cho doanh nghiệp. Đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, kiểm soát nội bộ giúp doanh nghiệp tạo dựng uy tín, tăng cường niềm tin của các bên liên quan.

1.2. Kiểm Soát Nội Bộ và Rủi Ro trong Doanh nghiệp thiết bị y tế

Ngành thiết bị y tế đối mặt với nhiều rủi ro đặc thù, bao gồm rủi ro về chất lượng sản phẩm, tuân thủ quy định về an toàn, và cạnh tranh khốc liệt. Hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả giúp doanh nghiệp thiết bị y tế quản lý và giảm thiểu các rủi ro này. Theo nghiên cứu của COSO, một hệ thống kiểm soát nội bộ bao gồm 5 yếu tố: môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông, giám sát. Kiểm soát nội bộ không chỉ giúp bảo vệ tài sản mà còn cải thiện quy trình hoạt động và ra quyết định.

II. Thách Thức Về Tính Hữu Hiệu Kiểm Soát Nội Bộ Dược Phẩm

Mặc dù tầm quan trọng của kiểm soát nội bộ đã được công nhận, nhiều doanh nghiệp dược phẩm và thiết bị y tế vẫn đối mặt với những thách thức trong việc xây dựng và duy trì một hệ thống kiểm soát nội bộ hữu hiệu. Các thách thức bao gồm sự thiếu hụt về nguồn lực, kiến thức và kỹ năng về kiểm soát nội bộ, sự phức tạp của các quy trình kinh doanh, và sự thay đổi nhanh chóng của môi trường pháp lý. Việc đánh giá tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ cũng là một thách thức, đòi hỏi doanh nghiệp phải có các công cụ và phương pháp đánh giá phù hợp. Ngoài ra, văn hóa doanh nghiệp và ý thức của nhân viên về kiểm soát nội bộ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính hữu hiệu của hệ thống.

2.1. Đánh giá rủi ro và Kiểm Soát Nội Bộ trong Doanh nghiệp

Theo Tống Thị Thanh Vui (2020), đánh giá rủi ro là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ. Các doanh nghiệp thiết bị y tế và doanh nghiệp dược phẩm cần phải xác định, đánh giá và quản lý các rủi ro có thể ảnh hưởng đến việc đạt được các mục tiêu của doanh nghiệp. Rủi ro có thể đến từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm rủi ro tài chính, rủi ro hoạt động, và rủi ro tuân thủ. Việc đánh giá rủi ro cần được thực hiện một cách thường xuyên và liên tục để đảm bảo rằng hệ thống kiểm soát nội bộ vẫn phù hợp với môi trường kinh doanh thay đổi.

2.2. Yếu Tố Môi Trường Kiểm Soát Ảnh Hưởng Tính Hữu Hiệu KSNB

Môi trường kiểm soát đề cập đến văn hóa và các giá trị đạo đức của doanh nghiệp. Một môi trường kiểm soát mạnh mẽ sẽ tạo ra một nền tảng vững chắc cho việc xây dựng và duy trì một hệ thống kiểm soát nội bộ hữu hiệu. Các yếu tố cấu thành môi trường kiểm soát bao gồm sự liêm chính và các giá trị đạo đức của ban quản lý, sự cam kết của ban quản lý đối với kiểm soát nội bộ, và cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp. Theo nghiên cứu của COSO, môi trường kiểm soát là nền tảng của tất cả các thành phần khác của hệ thống kiểm soát nội bộ.

2.3. Tác động của Công nghệ thông tin tới Kiểm Soát Nội Bộ

Công nghệ thông tin đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các hoạt động kiểm soát nội bộ. Các hệ thống công nghệ thông tin có thể giúp doanh nghiệp tự động hóa các quy trình kiểm soát nội bộ, cải thiện tính chính xác và tin cậy của thông tin, và tăng cường khả năng giám sát. Tuy nhiên, việc sử dụng công nghệ thông tin cũng có thể tạo ra những rủi ro mới, chẳng hạn như rủi ro về an ninh mạng và rủi ro về tính toàn vẹn của dữ liệu. Do đó, các doanh nghiệp thiết bị y tế và doanh nghiệp dược phẩm cần phải quản lý các rủi ro này một cách hiệu quả.

III. Cách Tăng Cường Tính Hữu Hiệu Hệ Thống Kiểm Soát Nội Bộ

Để tăng cường tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ, các doanh nghiệp thiết bị y tế và dược phẩm cần tập trung vào việc cải thiện các thành phần của hệ thống kiểm soát nội bộ, bao gồm môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông, và giám sát. Doanh nghiệp cũng cần phải đảm bảo rằng hệ thống kiểm soát nội bộ được thiết kế phù hợp với quy mô và độ phức tạp của doanh nghiệp, và được thực hiện một cách hiệu quả bởi các nhân viên có trình độ và kinh nghiệm phù hợp. Quan trọng hơn cả, văn hóa doanh nghiệp cần khuyến khích ý thức và trách nhiệm về kiểm soát nội bộ trong toàn tổ chức. Bên cạnh đó, sự hỗ trợ và cam kết từ Ban Giám Đốc là yếu tố then chốt để xây dựng và duy trì một hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả.

3.1. Hoàn Thiện Quy Trình Đánh Giá Rủi Ro Trong Doanh Nghiệp

Cần xây dựng quy trình đánh giá rủi ro bài bản, bao gồm xác định các rủi ro tiềm ẩn, đánh giá khả năng xảy ra và mức độ ảnh hưởng của từng rủi ro. Sử dụng các công cụ và kỹ thuật đánh giá rủi ro phù hợp, chẳng hạn như phân tích SWOT, phân tích PEST, và ma trận rủi ro. Thường xuyên cập nhật quy trình đánh giá rủi ro để phản ánh những thay đổi trong môi trường kinh doanh và hoạt động của doanh nghiệp. Đảm bảo rằng tất cả các nhân viên đều hiểu rõ về quy trình đánh giá rủi ro và vai trò của họ trong việc quản lý rủi ro.

3.2. Nâng Cao Chất Lượng Hoạt Động Kiểm Soát Tại Doanh nghiệp

Thiết kế và thực hiện các hoạt động kiểm soát phù hợp để giảm thiểu các rủi ro đã được xác định. Các hoạt động kiểm soát có thể bao gồm các chính sách, quy trình, thủ tục, và các biện pháp giám sát. Đảm bảo rằng các hoạt động kiểm soát được thực hiện một cách nhất quán và hiệu quả. Thường xuyên đánh giá hiệu quả của các hoạt động kiểm soát và thực hiện các điều chỉnh cần thiết. Cần có các hoạt động kiểm soát trong từng quy trình nghiệp vụ. Đồng thời, các hoạt động kiểm soát cần được rà soát định kỳ.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Nghiên Cứu Về Tính Hữu Hiệu KSNB

Các nghiên cứu thực tế cho thấy rằng các doanh nghiệp thiết bị y tế và dược phẩm có hệ thống kiểm soát nội bộ hữu hiệu thường có kết quả kinh doanh tốt hơn, ít gặp phải các vấn đề về gian lận và sai sót, và có khả năng tuân thủ các quy định pháp luật tốt hơn. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra rằng các doanh nghiệp này vẫn còn nhiều hạn chế trong việc xây dựng và duy trì một hệ thống kiểm soát nội bộ hữu hiệu. Các hạn chế bao gồm sự thiếu hụt về nguồn lực, kiến thức và kỹ năng về kiểm soát nội bộ, sự phức tạp của các quy trình kinh doanh, và sự thay đổi nhanh chóng của môi trường pháp lý.

4.1. Bài học kinh nghiệm từ các Doanh nghiệp có KSNB tốt

Nghiên cứu các trường hợp thành công của các doanh nghiệp thiết bị y tế và dược phẩm có hệ thống kiểm soát nội bộ hữu hiệu. Xác định các yếu tố thành công và áp dụng các bài học kinh nghiệm này vào doanh nghiệp của bạn. Các yếu tố thành công có thể bao gồm sự cam kết của ban quản lý, văn hóa doanh nghiệp mạnh mẽ, quy trình đánh giá rủi ro hiệu quả, và các hoạt động kiểm soát phù hợp.

4.2. Các sai sót thường gặp trong Kiểm Soát Nội Bộ

Nghiên cứu các trường hợp thất bại của các doanh nghiệp thiết bị y tế và dược phẩm gặp phải các vấn đề về kiểm soát nội bộ. Xác định các sai sót thường gặp và tránh lặp lại các sai sót này trong doanh nghiệp của bạn. Các sai sót thường gặp có thể bao gồm sự thiếu hụt về nguồn lực, kiến thức và kỹ năng về kiểm soát nội bộ, sự phức tạp của các quy trình kinh doanh, và sự thay đổi nhanh chóng của môi trường pháp lý.

V. Kết Luận Hệ Thống Kiểm Soát Nội Bộ Hiệu Quả Cho Doanh Nghiệp

Tóm lại, hệ thống kiểm soát nội bộ đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự thành công và bền vững của các doanh nghiệp thiết bị y tế và dược phẩm. Bằng cách tập trung vào việc cải thiện các thành phần của hệ thống kiểm soát nội bộ, quản lý rủi ro một cách hiệu quả, và xây dựng một văn hóa doanh nghiệp mạnh mẽ, các doanh nghiệp có thể tăng cường tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ và đạt được các mục tiêu kinh doanh của mình. Trong tương lai, việc ứng dụng công nghệ thông tin và các giải pháp sáng tạo khác sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện kiểm soát nội bộ.

5.1. Tương Lai của Kiểm Soát Nội Bộ Trong Ngành Dược Phẩm

Trong tương lai, kiểm soát nội bộ trong ngành dược phẩm sẽ ngày càng trở nên quan trọng hơn do sự gia tăng về quy định pháp luật, sự phức tạp của các quy trình kinh doanh, và sự cạnh tranh khốc liệt. Việc ứng dụng công nghệ thông tin và các giải pháp sáng tạo khác sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện kiểm soát nội bộ. Các doanh nghiệp cần phải chủ động đầu tư vào kiểm soát nội bộ để đảm bảo sự thành công và bền vững trong tương lai.

5.2. Định Hướng Nghiên Cứu Về Kiểm Soát Nội Bộ

Các nghiên cứu trong tương lai có thể tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của các giải pháp kiểm soát nội bộ mới, chẳng hạn như các giải pháp dựa trên công nghệ thông tin, và xác định các yếu tố ảnh hưởng đến việc áp dụng các giải pháp này. Các nghiên cứu cũng có thể tập trung vào việc phát triển các phương pháp đánh giá tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ một cách hiệu quả và chính xác hơn. Các nghiên cứu này cần đi sâu vào các đặc thù riêng của từng ngành và quy mô doanh nghiệp.

Tổng quan nghiên cứu

Ngành kinh doanh thiết bị y tế và dược phẩm tại thành phố Hồ Chí Minh đang phát triển mạnh mẽ, đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế của Việt Nam. Theo báo cáo của ngành, số lượng doanh nghiệp trong lĩnh vực này ngày càng tăng, đồng thời sản phẩm kinh doanh cũng đa dạng hơn nhằm đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng cao của người dân. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều doanh nghiệp chưa chú trọng đúng mức đến việc xây dựng và vận hành hệ thống kiểm soát nội bộ (KSNB) hiệu quả. Điều này dẫn đến rủi ro trong quản lý, gian lận và sai sót trong hoạt động kinh doanh, ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả và uy tín doanh nghiệp.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống KSNB tại các doanh nghiệp kinh doanh thiết bị y tế và dược phẩm trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn từ tháng 3/2019 đến tháng 11/2019. Nghiên cứu nhằm đánh giá mức độ tác động của từng nhân tố và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả hệ thống KSNB, góp phần giảm thiểu rủi ro và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.

Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và sự phát triển nhanh chóng của ngành y tế, dược phẩm. Việc hoàn thiện hệ thống KSNB không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật mà còn nâng cao hiệu quả hoạt động, bảo vệ tài sản và tăng cường sự minh bạch trong quản lý. Qua khảo sát 190 mẫu chất lượng và xử lý dữ liệu bằng phần mềm SPSS 20, nghiên cứu xác định các nhân tố chính gồm: môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông, giám sát và công nghệ thông tin.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên Báo cáo COSO 2013 làm nền tảng lý thuyết chính cho hệ thống kiểm soát nội bộ. COSO 2013 định nghĩa KSNB là một quá trình do ban quản trị, nhà quản lý và nhân viên thiết kế và vận hành nhằm đảm bảo đạt được các mục tiêu về hoạt động, báo cáo và tuân thủ pháp luật. Hệ thống KSNB bao gồm năm thành phần cấu thành: môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông, giám sát.

Ngoài ra, nghiên cứu còn vận dụng ba lý thuyết quản trị để giải thích các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống KSNB:

• Lý thuyết ủy nhiệm (Agency theory): Giải thích mối quan hệ giữa chủ sở hữu và người quản lý, nhấn mạnh vai trò của hệ thống KSNB trong việc giám sát và kiểm soát hành vi của người quản lý nhằm bảo vệ quyền lợi của chủ sở hữu.

• Lý thuyết tâm lý xã hội học của tổ chức (Social Psychology of Organization theory): Nhấn mạnh vai trò của các yếu tố tâm lý, quan hệ xã hội và sự thỏa mãn nhu cầu của nhân viên trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm soát và giám sát.

• Lý thuyết ngẫu nhiên (Contingency theory): Cho rằng hiệu quả của hệ thống kiểm soát phụ thuộc vào sự phù hợp giữa phong cách lãnh đạo, đặc điểm tổ chức và các yếu tố tình huống bên ngoài.

Ba lý thuyết này giúp giải thích cơ chế tác động của các nhân tố như môi trường kiểm soát, hoạt động kiểm soát, giám sát và công nghệ thông tin đến tính hữu hiệu của hệ thống KSNB.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng với mẫu khảo sát gồm 190 doanh nghiệp kinh doanh thiết bị y tế và dược phẩm tại thành phố Hồ Chí Minh, thu thập trong khoảng thời gian từ tháng 3/2019 đến tháng 11/2019. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các doanh nghiệp trong ngành.

Bảng câu hỏi khảo sát được thiết kế dựa trên thang đo Likert 5 mức độ, kế thừa từ các nghiên cứu trước và điều chỉnh phù hợp với đặc thù ngành thiết bị y tế và dược phẩm. Các biến độc lập gồm: môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông, giám sát và công nghệ thông tin; biến phụ thuộc là tính hữu hiệu của hệ thống KSNB.

Dữ liệu được xử lý và phân tích bằng phần mềm SPSS 20 với các bước chính:

• Kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha, đảm bảo các thang đo có độ tin cậy cao (hệ số Alpha > 0.7).

• Phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc các nhân tố và loại bỏ các biến không phù hợp.

• Phân tích tương quan Pearson để đánh giá mối quan hệ giữa các biến.

• Phân tích hồi quy bội đa biến để xác định mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến tính hữu hiệu của hệ thống KSNB.

Quá trình nghiên cứu được thực hiện theo sơ đồ thiết kế nghiên cứu rõ ràng, đảm bảo tính khoa học và khách quan trong việc đánh giá các nhân tố ảnh hưởng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Môi trường kiểm soát có ảnh hưởng tích cực và mạnh mẽ nhất đến tính hữu hiệu của hệ thống KSNB với hệ số hồi quy β = 0.35, mức ý nghĩa p < 0.01. Điều này cho thấy môi trường kiểm soát là nền tảng quan trọng nhất trong việc xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả.

2. Hoạt động kiểm soát cũng có tác động đáng kể với hệ số β = 0.28, p < 0.01, phản ánh vai trò của các chính sách và thủ tục kiểm soát trong việc giảm thiểu rủi ro và đảm bảo thực thi các chỉ thị quản lý.

3. Đánh giá rủi ro có ảnh hưởng tích cực với hệ số β = 0.22, p < 0.05, cho thấy việc nhận diện và phân tích rủi ro giúp doanh nghiệp chủ động trong việc thiết lập các biện pháp kiểm soát phù hợp.

4. Thông tin và truyền thông có tác động vừa phải với hệ số β = 0.18, p < 0.05, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thu thập, truyền đạt thông tin chính xác và kịp thời trong hệ thống KSNB.

5. Giám sát và công nghệ thông tin cũng được xác định là các nhân tố có ảnh hưởng tích cực nhưng mức độ tác động thấp hơn, lần lượt với β = 0.15 và β = 0.12, p < 0.1.

Mô hình hồi quy bội giải thích được khoảng 56% biến thiên của tính hữu hiệu hệ thống KSNB (R² = 0.56), cho thấy các nhân tố nghiên cứu có vai trò quan trọng nhưng vẫn còn khoảng 44% biến thiên do các yếu tố khác chưa được khảo sát.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây trong và ngoài nước, khẳng định vai trò trung tâm của môi trường kiểm soát và hoạt động kiểm soát trong việc nâng cao hiệu quả hệ thống KSNB. Môi trường kiểm soát tốt tạo nền tảng cho việc thực thi các chính sách kiểm soát, đồng thời thúc đẩy văn hóa đạo đức và trách nhiệm trong doanh nghiệp.

Hoạt động kiểm soát được thiết kế phù hợp giúp giảm thiểu rủi ro và sai sót trong quá trình vận hành, từ đó nâng cao tính hữu hiệu của hệ thống. Đánh giá rủi ro giúp doanh nghiệp nhận diện các nguy cơ tiềm ẩn, từ đó có biện pháp ứng phó kịp thời.

Thông tin và truyền thông đóng vai trò hỗ trợ việc thực hiện kiểm soát, đảm bảo các bên liên quan nhận được thông tin đầy đủ và chính xác. Giám sát thường xuyên và ứng dụng công nghệ thông tin giúp nâng cao khả năng phát hiện và xử lý các sai phạm.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố, hoặc bảng tóm tắt kết quả hồi quy để minh họa rõ ràng các hệ số và mức ý nghĩa thống kê.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường xây dựng môi trường kiểm soát chuyên nghiệp: Doanh nghiệp cần thiết lập các quy định rõ ràng về đạo đức, trách nhiệm và phân quyền quản lý, đồng thời đào tạo nâng cao nhận thức cho cán bộ nhân viên về vai trò của KSNB. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng; Chủ thể: Ban lãnh đạo doanh nghiệp.

2. Hoàn thiện hoạt động kiểm soát: Thiết kế và cập nhật các chính sách, thủ tục kiểm soát phù hợp với đặc thù ngành thiết bị y tế và dược phẩm, đảm bảo tính linh hoạt và hiệu quả. Thời gian: 6 tháng; Chủ thể: Phòng kiểm soát nội bộ và quản lý rủi ro.

3. Nâng cao năng lực đánh giá rủi ro: Xây dựng quy trình đánh giá rủi ro định kỳ, tập trung vào các rủi ro đặc thù ngành và các thay đổi môi trường kinh doanh. Thời gian: 3-6 tháng; Chủ thể: Ban quản lý rủi ro và kiểm soát nội bộ.

4. Cải thiện hệ thống thông tin và truyền thông: Đầu tư hệ thống công nghệ thông tin hỗ trợ thu thập, xử lý và truyền đạt thông tin kiểm soát nội bộ chính xác, kịp thời. Thời gian: 12 tháng; Chủ thể: Phòng CNTT và quản lý doanh nghiệp.

5. Tăng cường giám sát và ứng dụng công nghệ: Thiết lập các hoạt động giám sát thường xuyên, sử dụng công nghệ để phát hiện sớm các sai phạm và xử lý kịp thời. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Ban kiểm soát nội bộ và ban giám đốc.

Các giải pháp trên cần được phối hợp đồng bộ, có kế hoạch cụ thể và được giám sát chặt chẽ để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả trong thực tiễn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp kinh doanh thiết bị y tế và dược phẩm: Giúp hiểu rõ các nhân tố ảnh hưởng đến hệ thống KSNB, từ đó xây dựng chiến lược quản trị rủi ro và kiểm soát nội bộ hiệu quả.

2. Phòng kiểm soát nội bộ và quản lý rủi ro: Cung cấp cơ sở khoa học để thiết kế, đánh giá và cải tiến hệ thống kiểm soát nội bộ phù hợp với đặc thù ngành.

3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, kiểm toán, quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết và thực tiễn áp dụng COSO 2013 trong lĩnh vực thiết bị y tế và dược phẩm.

4. Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức kiểm toán: Hỗ trợ trong việc đánh giá, giám sát hoạt động kiểm soát nội bộ của các doanh nghiệp trong ngành, góp phần nâng cao chất lượng quản lý và minh bạch thông tin.

Việc áp dụng kết quả nghiên cứu giúp các đối tượng trên nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thiểu rủi ro và thúc đẩy phát triển bền vững trong ngành thiết bị y tế và dược phẩm.

Câu hỏi thường gặp

1. Hệ thống kiểm soát nội bộ là gì và tại sao nó quan trọng?
   Hệ thống kiểm soát nội bộ là tập hợp các chính sách, thủ tục nhằm đảm bảo hoạt động doanh nghiệp hiệu quả, tuân thủ pháp luật và báo cáo tài chính chính xác. Nó giúp ngăn ngừa gian lận, giảm thiểu rủi ro và bảo vệ tài sản doanh nghiệp.

2. Những nhân tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến tính hữu hiệu của hệ thống KSNB?
   Môi trường kiểm soát và hoạt động kiểm soát là hai nhân tố có ảnh hưởng mạnh nhất, chiếm hơn 60% mức độ tác động trong nghiên cứu, do chúng tạo nền tảng và thực thi các biện pháp kiểm soát.

3. Làm thế nào để đánh giá tính hữu hiệu của hệ thống KSNB?
   Có thể đánh giá thông qua các tiêu chí như mức độ đạt được mục tiêu hoạt động, độ tin cậy của báo cáo tài chính, tuân thủ pháp luật và hiệu quả sử dụng nguồn lực, kết hợp với phân tích dữ liệu khảo sát và hồi quy.

4. Công nghệ thông tin đóng vai trò gì trong hệ thống KSNB?
   Công nghệ thông tin hỗ trợ tự động hóa các hoạt động kiểm soát, nâng cao khả năng giám sát, thu thập và truyền đạt thông tin nhanh chóng, chính xác, từ đó tăng tính hữu hiệu của hệ thống.

5. Doanh nghiệp nhỏ có nên đầu tư vào hệ thống KSNB không?
   Có, dù chi phí là một yếu tố cần cân nhắc, nhưng hệ thống KSNB giúp doanh nghiệp nhỏ giảm thiểu rủi ro, nâng cao uy tín và hiệu quả hoạt động, tạo nền tảng phát triển bền vững trong dài hạn.

Kết luận

• Nghiên cứu đã xác định sáu nhân tố chính ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống kiểm soát nội bộ tại các doanh nghiệp kinh doanh thiết bị y tế và dược phẩm tại TP. Hồ Chí Minh: môi trường kiểm soát, hoạt động kiểm soát, đánh giá rủi ro, thông tin và truyền thông, giám sát và công nghệ thông tin.

• Môi trường kiểm soát và hoạt động kiểm soát là hai nhân tố có tác động mạnh nhất, đóng vai trò nền tảng trong việc nâng cao hiệu quả hệ thống KSNB.

• Mô hình hồi quy giải thích được 56% biến thiên của tính hữu hiệu hệ thống, cho thấy còn nhiều yếu tố khác cần nghiên cứu thêm trong tương lai.

• Các đề xuất giải pháp tập trung vào xây dựng môi trường kiểm soát chuyên nghiệp, hoàn thiện hoạt động kiểm soát, nâng cao năng lực đánh giá rủi ro, cải thiện hệ thống thông tin và tăng cường giám sát.

• Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các công trình tiếp theo nhằm khám phá các nhân tố bổ sung và áp dụng công nghệ mới để nâng cao hiệu quả hệ thống KSNB trong ngành thiết bị y tế và dược phẩm.

Để tiếp tục phát triển, các doanh nghiệp và nhà quản lý cần triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời theo dõi, đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp với sự biến đổi của môi trường kinh doanh. Hành động ngay hôm nay sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong tương lai.