Người Không Được Quyền Hưởng Di Sản Theo Bộ Luật Dân Sự 2015

• Tác giả: Vũ Hà Anh
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thị Phương Châm
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Luật dân sự và tố tụng dân sự
• Đề tài: Người Không Được Quyền Hưởng Di Sản Theo Bộ Luật Dân Sự 2015
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ NGƯỜI THỪA KẾ VÀ NGƯỜI KHÔNG ĐƯỢC HƯỞNG DI SẢN THỪA KẾ
• 1.1. Lý luận chung về người thừa kế
• 1.1.1. Khái niệm người thừa kế
• 1.1.2. Đặc điểm pháp lý của người thừa kế
• 1.2. Lý luận chung về người không được hưởng di sản thừa kế
• 1.3. Căn cứ xác định người thừa kế không được quyền hưởng di sản và mối quan hệ với quyền tự định đoạt của người lập di chúc
• 2. CHƯƠNG 2: NGƯỜI KHÔNG ĐƯỢC QUYỀN HƯỞNG DI SẢN THỪA KẾ THEO QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT DÂN SỰ 2015
• 2.1. Lịch sử hình thành pháp luật Việt Nam về người không được quyền hưởng di sản
• 2.2. Các quy định về người không được quyền hưởng di sản trong BLDS 2015 và hậu quả pháp lý
• 3. CHƯƠNG 3: VƯỚNG MẮC TRONG THỰC TIỄN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ NGƯỜI KHÔNG ĐƯỢC HƯỞNG QUYỀN DI SẢN
• 3.1. Vướng mắc và thực tiễn áp dụng pháp luật về người không được quyền hưởng di sản
• 3.2. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện các quy định pháp luật Việt Nam về người không được quyền hưởng di sản
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Người Không Được Hưởng Di Sản BLDS 2015

Chế định thừa kế trong Bộ luật Dân sự 2015 đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển giao tài sản từ người đã mất sang người thừa kế. Tuy nhiên, không phải ai cũng có quyền thừa kế. Điều 621 BLDS 2015 quy định về người không được quyền hưởng di sản, một chế tài quan trọng nhằm bảo vệ quyền lợi của người để lại di sản và những người thừa kế khác. Điều luật này thể hiện sự nghiêm khắc của nhà nước đối với những hành vi xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp trong quan hệ thừa kế, đồng thời mang tính nhân văn và giáo dục ý thức tuân thủ pháp luật. Việc xác định rõ các trường hợp không được hưởng di sản là vô cùng quan trọng để đảm bảo tính công bằng và minh bạch trong quá trình phân chia di sản.

1.1. Khái Niệm và Ý Nghĩa của Quyền Thừa Kế

Quyền thừa kế là quyền của cá nhân được nhận tài sản và các quyền tài sản khác từ người chết để lại. Quyền này được bảo vệ bởi pháp luật và có ý nghĩa quan trọng trong việc đảm bảo an sinh xã hội và khuyến khích tích lũy tài sản. Tuy nhiên, quyền thừa kế không phải là tuyệt đối. Pháp luật quy định một số trường hợp cá nhân sẽ mất quyền thừa kế hoặc bị hạn chế quyền thừa kế để đảm bảo công bằng và ngăn ngừa các hành vi vi phạm pháp luật. Việc hiểu rõ khái niệm và ý nghĩa của quyền thừa kế giúp chúng ta nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của việc tuân thủ pháp luật trong lĩnh vực này.

1.2. Mối Quan Hệ Giữa Thừa Kế Theo Pháp Luật và Thừa Kế Theo Di Chúc

Thừa kế được thực hiện theo hai hình thức chính: thừa kế theo pháp luật và thừa kế theo di chúc. Thừa kế theo di chúc là việc phân chia di sản dựa trên ý chí của người để lại di sản được thể hiện trong di chúc hợp pháp. Thừa kế theo pháp luật được áp dụng khi không có di chúc hoặc di chúc không hợp pháp, hoặc di chúc chỉ định một phần di sản. Trong trường hợp này, di sản sẽ được chia theo quy định của pháp luật cho những người thuộc hàng thừa kế. Mối quan hệ giữa hai hình thức này là bổ sung cho nhau, đảm bảo di sản được phân chia một cách hợp lý và công bằng.

II. Các Trường Hợp Không Được Hưởng Di Sản Theo BLDS 2015

Điều 621 Bộ luật Dân sự 2015 quy định cụ thể về các trường hợp người không được quyền hưởng di sản. Các quy định này nhằm đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật và bảo vệ quyền lợi chính đáng của những người thừa kế khác. Việc xác định chính xác các trường hợp này là vô cùng quan trọng trong quá trình giải quyết các tranh chấp về thừa kế. Các hành vi vi phạm đạo đức, pháp luật, xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của người để lại di sản hoặc người thừa kế khác đều có thể dẫn đến việc tước quyền thừa kế.

2.1. Hành Vi Xâm Phạm Tính Mạng Sức Khỏe Người Để Lại Di Sản

Người nào có hành vi xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe của người để lại di sản, hoặc có hành vi ngược đãi, hành hạ nghiêm trọng người này, thì sẽ không được quyền hưởng di sản. Hành vi này thể hiện sự vô ơn, bất hiếu và vi phạm nghiêm trọng đạo đức xã hội. Pháp luật không cho phép những người có hành vi như vậy được hưởng lợi từ di sản của người mà họ đã gây tổn hại. Việc chứng minh hành vi này cần có bằng chứng rõ ràng, như kết luận điều tra của cơ quan công an hoặc bản án của tòa án.

2.2. Hành Vi Xâm Phạm Nghiêm Trọng Danh Dự Nhân Phẩm

Người nào có hành vi xâm phạm nghiêm trọng đến danh dự, nhân phẩm của người để lại di sản, thì cũng sẽ mất quyền thừa kế. Hành vi này bao gồm vu khống, bôi nhọ, xúc phạm, lăng mạ người để lại di sản một cách công khai hoặc bí mật, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín và danh dự của người này. Mức độ nghiêm trọng của hành vi sẽ được xem xét dựa trên các yếu tố như tính chất, mức độ lan truyền, hậu quả gây ra cho người bị xâm phạm. Cần có chứng cứ xác thực để chứng minh hành vi này.

2.3. Từ Chối Nghĩa Vụ Chăm Sóc Người Để Lại Di Sản

Người nào có nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng người để lại di sản nhưng đã cố ý từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ này, thì sẽ không được hưởng di sản. Nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng có thể phát sinh từ quan hệ huyết thống, hôn nhân hoặc nuôi dưỡng. Việc từ chối nghĩa vụ này thể hiện sự vô trách nhiệm và vi phạm đạo đức gia đình. Để xác định hành vi này, cần xem xét các yếu tố như khả năng tài chính, sức khỏe của người có nghĩa vụ, và mức độ cần thiết của sự chăm sóc, nuôi dưỡng.

III. Hướng Dẫn Xác Định Người Thừa Kế Không Đủ Điều Kiện BLDS 2015

Việc xác định người thừa kế không đủ điều kiện hưởng di sản theo Điều 621 BLDS 2015 đòi hỏi sự cẩn trọng và tuân thủ đúng quy trình pháp luật. Cần thu thập đầy đủ chứng cứ, tài liệu liên quan để chứng minh hành vi vi phạm của người bị nghi ngờ. Quá trình này có thể phức tạp và cần sự hỗ trợ của luật sư hoặc chuyên gia pháp lý để đảm bảo tính chính xác và khách quan. Tòa án là cơ quan có thẩm quyền cuối cùng để đưa ra quyết định về việc tước quyền thừa kế.

3.1. Thu Thập Chứng Cứ Chứng Minh Hành Vi Vi Phạm

Để chứng minh một người thuộc trường hợp không được hưởng di sản, cần thu thập đầy đủ chứng cứ, tài liệu liên quan. Chứng cứ có thể là lời khai của nhân chứng, biên bản ghi nhận sự việc, kết luận giám định, bản án của tòa án, hoặc các tài liệu khác có liên quan. Việc thu thập chứng cứ cần đảm bảo tính hợp pháp, khách quan và đầy đủ để có thể thuyết phục tòa án về hành vi vi phạm của người bị nghi ngờ.

3.2. Thủ Tục Khởi Kiện Yêu Cầu Tước Quyền Thừa Kế

Nếu có đủ căn cứ để xác định một người thuộc trường hợp không được quyền hưởng di sản, người thừa kế khác hoặc người có quyền lợi liên quan có thể khởi kiện tại tòa án để yêu cầu tước quyền thừa kế của người đó. Đơn khởi kiện cần nêu rõ lý do, căn cứ pháp lý và chứng cứ chứng minh hành vi vi phạm. Tòa án sẽ tiến hành thụ lý vụ án, thu thập chứng cứ và triệu tập các bên liên quan để giải quyết vụ việc theo quy định của pháp luật.

IV. Hậu Quả Pháp Lý Khi Bị Tước Quyền Hưởng Di Sản BLDS 2015

Khi một người bị tòa án tuyên bố không được quyền hưởng di sản, người đó sẽ mất toàn bộ quyền lợi liên quan đến di sản thừa kế. Phần di sản lẽ ra thuộc về người này sẽ được chia cho những người thừa kế khác theo quy định của pháp luật. Việc tước quyền thừa kế là một biện pháp nghiêm khắc nhằm trừng phạt những hành vi vi phạm pháp luật và bảo vệ quyền lợi chính đáng của những người thừa kế khác. Hậu quả này có thể ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của người bị tước quyền, do đó cần phải cân nhắc kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định.

4.1. Phân Chia Lại Di Sản Thừa Kế

Sau khi một người bị tước quyền thừa kế, phần di sản lẽ ra thuộc về người này sẽ được phân chia lại cho những người thừa kế khác theo quy định của pháp luật. Nếu có di chúc, việc phân chia sẽ được thực hiện theo nội dung di chúc, trừ trường hợp di chúc không hợp pháp hoặc vi phạm quy định về người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc. Nếu không có di chúc, di sản sẽ được chia theo hàng thừa kế theo quy định của pháp luật.

4.2. Thời Hiệu Khởi Kiện Về Thừa Kế

Pháp luật quy định về thời hiệu khởi kiện đối với các tranh chấp về thừa kế. Thời hiệu này là thời hạn mà người có quyền lợi bị xâm phạm có thể khởi kiện tại tòa án để yêu cầu bảo vệ quyền lợi của mình. Nếu quá thời hiệu khởi kiện, tòa án sẽ không thụ lý vụ án. Do đó, cần lưu ý đến thời hiệu khởi kiện để đảm bảo quyền lợi của mình trong các tranh chấp về thừa kế. Việc xác định thời điểm bắt đầu tính thời hiệu khởi kiện cũng rất quan trọng và cần được xem xét kỹ lưỡng.

V. Vướng Mắc và Giải Pháp Hoàn Thiện Quy Định Về Người Thừa Kế

Mặc dù BLDS 2015 đã có những quy định cụ thể về người không được quyền hưởng di sản, nhưng trong thực tiễn áp dụng vẫn còn nhiều vướng mắc và khó khăn. Việc xác định hành vi vi phạm, thu thập chứng cứ, và giải thích các quy định của pháp luật đôi khi gặp nhiều trở ngại. Do đó, cần có những giải pháp để hoàn thiện các quy định này, đảm bảo tính minh bạch, công bằng và hiệu quả trong việc giải quyết các tranh chấp về thừa kế. Việc nâng cao nhận thức pháp luật cho người dân cũng là một yếu tố quan trọng.

5.1. Giải Thích Rõ Các Hành Vi Vi Phạm Đạo Đức Pháp Luật

Để đảm bảo tính thống nhất trong áp dụng pháp luật, cần có những văn bản hướng dẫn cụ thể về việc giải thích các hành vi vi phạm đạo đức, pháp luật được quy định tại Điều 621 BLDS 2015. Việc giải thích cần rõ ràng, chi tiết và phù hợp với thực tiễn xã hội. Các ví dụ minh họa cụ thể sẽ giúp người dân và cơ quan nhà nước có thẩm quyền hiểu rõ hơn về các hành vi này và áp dụng pháp luật một cách chính xác.

5.2. Nâng Cao Nhận Thức Pháp Luật Về Thừa Kế Cho Người Dân

Việc nâng cao nhận thức pháp luật về thừa kế cho người dân là một giải pháp quan trọng để giảm thiểu các tranh chấp và đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan. Các hình thức tuyên truyền, phổ biến pháp luật cần đa dạng, phong phú và phù hợp với từng đối tượng. Việc tư vấn pháp luật miễn phí cho người dân cũng là một kênh quan trọng để giúp họ hiểu rõ hơn về quyền và nghĩa vụ của mình trong lĩnh vực thừa kế.

VI. Kết Luận và Tương Lai Của Chế Định Người Không Được Hưởng Di Sản

Chế định về người không được quyền hưởng di sản trong BLDS 2015 là một công cụ quan trọng để bảo vệ quyền lợi của người để lại di sản và những người thừa kế khác. Tuy nhiên, để chế định này phát huy hiệu quả tối đa, cần tiếp tục hoàn thiện các quy định của pháp luật, nâng cao nhận thức pháp luật cho người dân, và tăng cường công tác giải quyết tranh chấp của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Trong tương lai, chế định này cần được nghiên cứu và phát triển để phù hợp với sự thay đổi của xã hội và đáp ứng yêu cầu của thực tiễn.

6.1. Tổng Kết Các Điểm Quan Trọng Về Tước Quyền Thừa Kế

Việc tước quyền thừa kế là một biện pháp nghiêm khắc, chỉ được áp dụng trong những trường hợp thật sự cần thiết và có đầy đủ căn cứ pháp lý. Cần tuân thủ đúng quy trình, thủ tục pháp luật để đảm bảo tính công bằng, khách quan và tránh gây ra những hậu quả tiêu cực. Việc bảo vệ quyền lợi của người thừa kế khác cũng là một yếu tố quan trọng cần được xem xét trong quá trình giải quyết các tranh chấp về thừa kế.

6.2. Hướng Nghiên Cứu và Phát Triển Chế Định Trong Tương Lai

Trong tương lai, cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển chế định về người không được quyền hưởng di sản để phù hợp với sự thay đổi của xã hội và đáp ứng yêu cầu của thực tiễn. Các vấn đề như thừa kế xuyên biên giới, thừa kế tài sản số, và thừa kế trong các quan hệ hôn nhân đồng giới cần được xem xét và điều chỉnh để đảm bảo tính công bằng và phù hợp với xu hướng phát triển của thế giới.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế xã hội và hội nhập quốc tế, quyền thừa kế tài sản ngày càng trở nên quan trọng đối với đời sống người dân Việt Nam. Theo ước tính, các tranh chấp liên quan đến thừa kế chiếm tỷ lệ lớn trong các vụ kiện dân sự tại các địa phương, gây ảnh hưởng tiêu cực đến ổn định xã hội và quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan. Bộ luật Dân sự (BLDS) năm 2015 đã có những quy định cụ thể về người không được quyền hưởng di sản nhằm bảo vệ quyền lợi của người để lại di sản và đảm bảo trật tự pháp luật trong lĩnh vực thừa kế. Tuy nhiên, trong thực tiễn áp dụng, vẫn còn nhiều vướng mắc do quy định chưa đầy đủ hoặc chưa rõ ràng, dẫn đến tranh cãi và khó khăn trong giải quyết các vụ việc.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích sâu sắc các quy định về người không được quyền hưởng di sản theo BLDS 2015, làm rõ các căn cứ pháp lý, thực trạng áp dụng và đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các quy định pháp luật hiện hành và các tình huống thực tế tại Việt Nam từ khi BLDS 2015 có hiệu lực đến nay. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người để lại di sản và người thừa kế, đồng thời góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật dân sự về thừa kế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết pháp lý về quyền thừa kế và quyền không được hưởng di sản, trong đó có:

• Lý thuyết về quyền thừa kế: Phân tích khái niệm người thừa kế theo di chúc và theo pháp luật, các điều kiện và quyền lợi của người thừa kế.
• Lý thuyết về người không được quyền hưởng di sản: Định nghĩa, phân loại và căn cứ xác định người không được hưởng di sản dựa trên hành vi vi phạm pháp luật và đạo đức xã hội.
• Mô hình pháp lý về quyền tự định đoạt tài sản: Tôn trọng quyền của người để lại di sản trong việc quyết định người thừa kế theo di chúc, đồng thời đảm bảo nguyên tắc công bằng xã hội và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: người thừa kế, người không được quyền hưởng di sản, thừa kế theo di chúc, thừa kế theo pháp luật, thừa kế thế vị, quyền tự định đoạt của người lập di chúc.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu khoa học pháp lý kết hợp với phân tích thực tiễn, cụ thể:

• Nguồn dữ liệu: Tài liệu pháp luật (BLDS 2015, BLHS 2015, các văn bản hướng dẫn), các án lệ, tài liệu nghiên cứu khoa học, báo cáo ngành và các vụ việc tranh chấp thừa kế thực tế.
• Phương pháp phân tích: Tổng hợp, phân tích, so sánh các quy định pháp luật qua các thời kỳ (từ trước 1945 đến BLDS 2015), phân tích các trường hợp thực tiễn áp dụng, đánh giá hiệu quả và hạn chế.
• Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu tập trung vào các vụ việc tranh chấp thừa kế có liên quan đến người không được quyền hưởng di sản tại một số địa phương tiêu biểu, kết hợp khảo sát ý kiến chuyên gia pháp lý.
• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2018-2019, tập trung phân tích các quy định và thực tiễn áp dụng từ khi BLDS 2015 có hiệu lực (2017) đến thời điểm nghiên cứu.

Phương pháp thống kê và so sánh được sử dụng để đối chiếu các quy định pháp luật Việt Nam với các quy định tương tự trong pháp luật nước ngoài nhằm rút ra bài học kinh nghiệm.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Quy định về người không được quyền hưởng di sản trong BLDS 2015: Bao gồm các trường hợp người thừa kế bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe, ngược đãi nghiêm trọng, hành hạ người để lại di sản; vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng; cố ý xâm phạm tính mạng người thừa kế khác nhằm chiếm đoạt di sản; hành vi lừa dối, cưỡng ép, ngăn cản, giả mạo di chúc nhằm hưởng di sản trái ý chí người để lại di sản. So với BLDS 2005, BLDS 2015 bổ sung thêm trường hợp che giấu di chúc nhằm hưởng di sản trái ý chí người để lại di sản.

2. Hiệu lực tương đối của quy định: Người không được hưởng di sản chỉ bị tước quyền khi chia di sản theo pháp luật, còn nếu người để lại di sản biết và vẫn cho hưởng theo di chúc thì người đó vẫn được hưởng. Điều này thể hiện sự tôn trọng quyền tự định đoạt của người lập di chúc.

3. Thực tiễn áp dụng còn nhiều vướng mắc: Các vụ tranh chấp liên quan đến người không được hưởng di sản thường phức tạp do thiếu văn bản hướng dẫn chi tiết, khó xác định mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm, cũng như việc xác định bản án có hiệu lực pháp luật. Tỷ lệ vụ việc tranh chấp về thừa kế có liên quan đến người không được hưởng di sản chiếm khoảng 15-20% trong tổng số vụ tranh chấp thừa kế tại một số địa phương.

4. So sánh với pháp luật nước ngoài: Một số quốc gia có quy định chặt chẽ hơn về việc tước quyền hưởng di sản, bao gồm cả các trường hợp vi phạm đạo đức xã hội mà không cần bản án hình sự, trong khi Việt Nam yêu cầu có bản án có hiệu lực pháp luật mới áp dụng được.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các vướng mắc chủ yếu do quy định pháp luật còn chung chung, chưa có hướng dẫn cụ thể về việc xác định hành vi "ngược đãi nghiêm trọng", "xâm phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm". Việc yêu cầu có bản án hình sự có hiệu lực pháp luật làm hạn chế khả năng xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm đạo đức trong gia đình. So với các nghiên cứu trước đây, luận văn làm rõ hơn về hiệu lực tương đối của quy định và mối quan hệ giữa quyền tự định đoạt của người lập di chúc với quyền hưởng di sản của người thừa kế.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân loại các trường hợp người không được hưởng di sản và bảng so sánh quy định pháp luật qua các thời kỳ, giúp minh họa rõ ràng hơn về sự phát triển và hoàn thiện của pháp luật thừa kế Việt Nam.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Hoàn thiện quy định pháp luật về người không được hưởng di sản: Cần bổ sung hướng dẫn chi tiết về các hành vi "ngược đãi nghiêm trọng", "xâm phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm" để tạo cơ sở pháp lý rõ ràng cho việc áp dụng. Thời gian thực hiện: 1-2 năm. Chủ thể thực hiện: Bộ Tư pháp phối hợp với các cơ quan liên quan.

2. Mở rộng căn cứ tước quyền hưởng di sản: Xem xét bổ sung các trường hợp vi phạm đạo đức xã hội mà không cần bản án hình sự, nhằm xử lý kịp thời các hành vi bất xứng trong gia đình. Thời gian thực hiện: 2 năm. Chủ thể thực hiện: Quốc hội và Ủy ban Pháp luật.

3. Tăng cường đào tạo, tập huấn cho cán bộ tư pháp: Nâng cao năng lực nhận diện và xử lý các vụ tranh chấp liên quan đến người không được hưởng di sản, đảm bảo áp dụng pháp luật chính xác, công bằng. Thời gian thực hiện: liên tục. Chủ thể thực hiện: Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao.

4. Xây dựng hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu về tranh chấp thừa kế: Thu thập, phân tích số liệu để theo dõi thực trạng, từ đó đề xuất chính sách phù hợp. Thời gian thực hiện: 3 năm. Chủ thể thực hiện: Bộ Tư pháp, các cơ quan thống kê.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ tư pháp và luật sư: Nâng cao hiểu biết về quy định pháp luật và thực tiễn áp dụng liên quan đến người không được hưởng di sản, hỗ trợ giải quyết tranh chấp hiệu quả.

2. Người lập di chúc và gia đình: Hiểu rõ quyền và nghĩa vụ trong việc lập di chúc, tránh tranh chấp không đáng có, bảo vệ quyền lợi hợp pháp.

3. Nhà nghiên cứu và giảng viên luật: Cung cấp tài liệu tham khảo chuyên sâu về pháp luật thừa kế, đặc biệt là các quy định mới của BLDS 2015.

4. Cơ quan quản lý nhà nước về pháp luật: Làm cơ sở để xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật về thừa kế phù hợp với thực tiễn xã hội.

Câu hỏi thường gặp

1. Người không được hưởng di sản là ai?
   Người không được hưởng di sản là những người thừa kế theo pháp luật hoặc di chúc nhưng bị tước quyền do có hành vi vi phạm pháp luật hoặc đạo đức nghiêm trọng đối với người để lại di sản, theo quy định tại Điều 621 BLDS 2015.

2. Có phải người bị kết án hình sự mới bị tước quyền hưởng di sản?
   Đúng, theo quy định, người bị kết án có hiệu lực pháp luật về các hành vi như cố ý xâm phạm tính mạng, ngược đãi người để lại di sản mới bị tước quyền hưởng di sản.

3. Người để lại di sản có thể cho người không xứng đáng hưởng di sản không?
   Có thể, nếu người để lại di sản biết hành vi vi phạm của người đó nhưng vẫn cho hưởng di sản theo di chúc thì người đó vẫn được hưởng, thể hiện quyền tự định đoạt của người lập di chúc.

4. Thừa kế thế vị có áp dụng với người không được hưởng di sản không?
   Không, người không được hưởng di sản sẽ mất tư cách thừa kế thế vị, tức là con cháu không được thay thế vị trí hưởng di sản của người bị tước quyền.

5. Pháp luật có quy định cụ thể thế nào là "ngược đãi nghiêm trọng"?
   Hiện chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể, nhưng việc xác định dựa trên bản án hình sự có hiệu lực về hành vi ngược đãi, hành hạ người để lại di sản.

Kết luận

• Luận văn làm rõ các quy định về người không được quyền hưởng di sản theo BLDS 2015, phân tích căn cứ pháp lý và thực tiễn áp dụng.
• Phát hiện nhiều vướng mắc trong việc xác định và áp dụng quy định, đặc biệt về hành vi vi phạm đạo đức và yêu cầu bản án hình sự có hiệu lực.
• Đề xuất hoàn thiện pháp luật, mở rộng căn cứ tước quyền hưởng di sản, tăng cường đào tạo cán bộ tư pháp và xây dựng cơ sở dữ liệu về tranh chấp thừa kế.
• Nghiên cứu có giá trị thực tiễn cao, hỗ trợ các bên liên quan và cơ quan quản lý trong việc giải quyết tranh chấp thừa kế.
• Khuyến nghị các bước tiếp theo gồm xây dựng văn bản hướng dẫn chi tiết, tổ chức hội thảo chuyên đề và theo dõi đánh giá hiệu quả áp dụng pháp luật.

Quý độc giả và các chuyên gia pháp lý được mời tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và bảo vệ quyền lợi trong lĩnh vực thừa kế tại Việt Nam.