Nghiên Cứu Về Xử Phạt Vi Phạm Hành Chính Đối Với Thời Hạn Nộp Hồ Sơ Khai Thuế Giá Trị Gia Tăng

Vi phạm hành chính là hành vi trái pháp luật, xâm phạm trật tự quản lý nhà nước nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự. Trong lĩnh vực thuế GTGT, vi phạm hành chính bao gồm các hành vi như khai sai thuế GTGT, chậm nộp thuế GTGT, trốn thuế GTGT, và gian lận thuế GTGT. Các hành vi này gây thất thu cho ngân sách nhà nước và ảnh hưởng đến tính công bằng của hệ thống thuế. Theo Khoản 2, Điều 2 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (Luật số 67/2020/QH14) như sau“Xử phạt vi phạm hành chính là việc người có thẩm quyền xử phạt áp dụng hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả đối với cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính”.

Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế GTGT có một số đặc điểm riêng. Thứ nhất, đối tượng bị xử phạt có thể là cá nhân hoặc tổ chức. Thứ hai, hình thức xử phạt có thể là cảnh cáo, phạt tiền, hoặc tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm. Thứ ba, thẩm quyền xử phạt thuộc về cơ quan thuế, thanh tra thuế, hoặc Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp. Thứ tư, thủ tục xử phạt phải tuân thủ theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính. Xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi vi phạm là hình thức xử phạt mà cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm hành chính phải chịu trách nhiệm pháp lý và đó được gọi là trách nhiệm hành chính.

Các hành vi vi phạm phổ biến trong lĩnh vực khai thuế GTGT bao gồm: chậm nộp hồ sơ khai thuế, khai sai thuế GTGT, không khai thuế GTGT, sử dụng hóa đơn bất hợp pháp, và trốn thuế GTGT. Các hành vi này không chỉ gây thất thu cho ngân sách nhà nước mà còn tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các doanh nghiệp. Vi phạm hành chính về thuế giá trị gia tăng thể hiện ở nhiều hành vi khác nhau trong đó hành vi vi phạm về thời hạn nộp hồ sơ khai thuế giá trị gia tăng là một hành vi vi phạm diễn ra phổ biến trong lĩnh vực này.

Việc phát hiện và xử lý vi phạm trong lĩnh vực thuế GTGT gặp nhiều khó khăn do các hành vi vi phạm ngày càng tinh vi và phức tạp. Các đối tượng vi phạm thường sử dụng nhiều thủ đoạn gian lận để che giấu hành vi của mình. Bên cạnh đó, lực lượng cán bộ thuế còn mỏng, trình độ chuyên môn chưa đồng đều, gây khó khăn cho công tác kiểm tra, thanh tra. Cũng chính vì thế mà sức ảnh hưởng của hành vi vi phạm tác động tiêu cực đến quản lý nhà nước về thuế nói chung và về thuế giá trị gia tăng nói riêng cần được chế tài bởi pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính.

Quy trình xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế GTGT bao gồm các bước sau: (1) Phát hiện vi phạm: Cơ quan thuế phát hiện vi phạm thông qua công tác kiểm tra, thanh tra, hoặc thông tin từ các nguồn khác. (2) Lập biên bản vi phạm: Cơ quan thuế lập biên bản vi phạm khi có đủ căn cứ xác định có hành vi vi phạm. (3) Ra quyết định xử phạt: Người có thẩm quyền ra quyết định xử phạt dựa trên biên bản vi phạm và các tài liệu liên quan. (4) Thi hành quyết định xử phạt: Người bị xử phạt phải chấp hành quyết định xử phạt trong thời hạn quy định. (5) Giải quyết khiếu nại, tố cáo: Người bị xử phạt có quyền khiếu nại, tố cáo nếu không đồng ý với quyết định xử phạt.

Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế GTGT thuộc về cơ quan thuế, thanh tra thuế, hoặc Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp. Cơ quan thuế có thẩm quyền xử phạt các hành vi vi phạm về thủ tục thuế, như chậm nộp hồ sơ khai thuế, khai sai thuế GTGT. Thanh tra thuế có thẩm quyền xử phạt các hành vi vi phạm về nội dung thuế, như trốn thuế GTGT, gian lận thuế GTGT. Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp có thẩm quyền xử phạt các hành vi vi phạm nghiêm trọng, có tính chất phức tạp.

Mức phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế GTGT phụ thuộc vào các yếu tố sau: (1) Tính chất, mức độ vi phạm: Hành vi vi phạm càng nghiêm trọng thì mức phạt càng cao. (2) Tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ: Các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ được quy định tại Luật Xử lý vi phạm hành chính. (3) Giá trị hàng hóa, dịch vụ vi phạm: Trong một số trường hợp, mức phạt được tính dựa trên giá trị hàng hóa, dịch vụ vi phạm.

Theo quy định tại Nghị định 125/2020/NĐ-CP, hành vi chậm nộp hồ sơ khai thuế GTGT bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền. Mức phạt tiền phụ thuộc vào số ngày chậm nộp và có thể lên đến hàng triệu đồng. Ngoài ra, người vi phạm còn phải nộp tiền chậm nộp thuế theo quy định.

Thực tế cho thấy, số lượng vụ vi phạm trong lĩnh vực thuế GTGT tại Cà Mau vẫn còn nhiều. Các hành vi vi phạm phổ biến bao gồm: chậm nộp hồ sơ khai thuế, khai sai thuế GTGT, và sử dụng hóa đơn bất hợp pháp. Việc xử phạt các hành vi này còn gặp nhiều khó khăn do các đối tượng vi phạm thường sử dụng nhiều thủ đoạn gian lận để che giấu hành vi của mình.

Để nâng cao hiệu quả công tác xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế GTGT tại Cà Mau, cần có những giải pháp đồng bộ, như: (1) Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật để nâng cao nhận thức của người nộp thuế. (2) Nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ thuế thông qua các khóa đào tạo, bồi dưỡng. (3) Tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng, như: cơ quan thuế, công an, và quản lý thị trường. (4) Áp dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý thuế để nâng cao hiệu quả kiểm tra, thanh tra.

Nghiên cứu đã trình bày tổng quan về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế GTGT, bao gồm: khái niệm, đặc điểm, thủ tục, mức phạt, và ứng dụng thực tiễn. Nghiên cứu cũng chỉ ra những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện và đề xuất các giải pháp để nâng cao hiệu quả công tác xử phạt.

Trong tương lai, cần có những nghiên cứu sâu hơn về các vấn đề sau: (1) Đánh giá hiệu quả của các hình thức xử phạt hiện hành. (2) Nghiên cứu các biện pháp phòng ngừa vi phạm hiệu quả. (3) Xây dựng hệ thống thông tin về vi phạm và xử phạt để hỗ trợ công tác quản lý thuế. (4) Nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế GTGT.