Nghiên Cứu Về Đào Tạo Kỹ Thuật Tại Trường Đại Học Sư Phạm Hà Nội

Dạy học tương tác (DHTT) trên thế giới đã được nghiên cứu từ lâu, với nhiều góc độ và mức độ khác nhau. Khổng Tử đã áp dụng tư tưởng 'tương tác' trong quá trình dạy học, nhấn mạnh tính chủ động của người học và vai trò định hướng của người dạy. John Dewey (1859-1952) cho rằng con người hình thành và phát triển qua tương tác với môi trường tự nhiên và xã hội, tạo tiền đề cho chiến lược 'nhà trường hoạt động' - 'dạy học qua việc làm'. Vygotsky (1896-1934) nhấn mạnh sự hợp tác và tương tác để phát triển nhận thức của người học. Tuy nhiên, những kết quả nghiên cứu này chưa đi sâu vào lĩnh vực dạy học thực hành kỹ thuật.

Tại Việt Nam, nghiên cứu về dạy học tương tác trong lĩnh vực kỹ thuật còn hạn chế. Các công trình nghiên cứu chủ yếu tập trung vào lý thuyết dạy học nói chung, chưa đi sâu vào đặc thù của dạy học thực hành kỹ thuật. Một số nghiên cứu đã đề cập đến vai trò của tương tác trong quá trình học tập, nhưng chưa có hệ thống các giải pháp cụ thể để tăng cường tính tương tác trong giảng dạy kỹ thuật. Việc nghiên cứu và ứng dụng các mô hình dạy học tương tác tiên tiến từ các nước phát triển vào điều kiện thực tế của Việt Nam là một yêu cầu cấp thiết.

Dạy học thực hành kỹ thuật theo tiếp cận tương tác là một phương pháp giảng dạy trong đó người học chủ động tham gia vào quá trình học tập thông qua tương tác với giáo viên, bạn bè, và môi trường học tập. Mục tiêu là phát triển kỹ năng thực hành, tư duy sáng tạo, và khả năng giải quyết vấn đề cho sinh viên. Phương pháp này chú trọng tạo ra môi trường học tập tích cực, khuyến khích sinh viên đặt câu hỏi, thảo luận, và chia sẻ kiến thức.

Một môi trường dạy học thực hành kỹ thuật tương tác hiệu quả cần đáp ứng các yếu tố: (1) Cơ sở vật chất hiện đại, đầy đủ trang thiết bị. (2) Môi trường học tập cởi mở, thân thiện, khuyến khích sự sáng tạo. (3) Giáo viên có kỹ năng sư phạm tốt, biết cách tạo động lực và hướng dẫn sinh viên. (4) Nội dung học tập gắn liền với thực tế, có tính ứng dụng cao. (5) Sử dụng các phương pháp đánh giá đa dạng, đánh giá cả quá trình và kết quả.

Quy trình dạy học thực hành kỹ thuật theo tiếp cận tương tác cần tuân thủ các nguyên tắc: (1) Tính chủ động của người học. (2) Tính tương tác cao giữa người học và giáo viên, giữa người học với nhau. (3) Tính thực tiễn, gắn liền với công việc thực tế. (4) Tính linh hoạt, có thể điều chỉnh theo nhu cầu của người học. (5) Tính đánh giá liên tục, phản hồi kịp thời.

Các bước thực hiện quy trình dạy học tương tác bao gồm: (1) Xác định mục tiêu học tập. (2) Thiết kế hoạt động học tập. (3) Tổ chức hoạt động học tập. (4) Đánh giá kết quả học tập. (5) Cung cấp phản hồi. (6) Điều chỉnh quy trình (nếu cần).

Trong quy trình dạy học tương tác, giáo viên đóng vai trò: (1) Người thiết kế hoạt động. (2) Người hướng dẫn. (3) Người hỗ trợ. (4) Người đánh giá. (5) Người tạo động lực. (6) Người điều phối. Giáo viên cần có kỹ năng sư phạm tốt, biết cách tạo môi trường học tập tích cực, khuyến khích sự sáng tạo và hợp tác.

Thiết kế hoạt động tương tác sáng tạo bao gồm: (1) Xác định vấn đề thực tế. (2) Chia nhóm sinh viên. (3) Hướng dẫn sinh viên nghiên cứu. (4) Tổ chức hoạt động thảo luận, chia sẻ. (5) Yêu cầu sinh viên trình bày kết quả. (6) Đánh giá kết quả của nhóm và cá nhân.

Tổ chức và điều khiển dạy học thực hành kỹ thuật cần: (1) Chuẩn bị đầy đủ trang thiết bị. (2) Phân công nhiệm vụ rõ ràng. (3) Hướng dẫn sinh viên thực hiện. (4) Giám sát quá trình thực hành. (5) Đảm bảo an toàn lao động. (6) Tạo điều kiện để sinh viên hợp tác.

Kiểm tra và đánh giá kết quả học tập kỹ thuật cần: (1) Đánh giá kiến thức lý thuyết. (2) Đánh giá kỹ năng thực hành. (3) Đánh giá thái độ làm việc. (4) Sử dụng nhiều hình thức đánh giá khác nhau. (5) Cung cấp phản hồi kịp thời và cụ thể.

Phân tích mục tiêu, cấu trúc và nội dung chương trình chi tiết học phần thực hành Động cơ đốt trong theo tiếp cận tương tác cần xác định rõ các kiến thức, kỹ năng và thái độ mà sinh viên cần đạt được sau khi hoàn thành học phần. Nội dung cần được chia thành các chủ đề nhỏ, có tính logic và liên hệ với thực tế. Mục tiêu học tập cần được thể hiện một cách cụ thể, đo lường được và phù hợp với trình độ của sinh viên.

Đề cương dạy học thực hành Động cơ đốt trong cần bao gồm: (1) Tên bài thực hành. (2) Mục tiêu bài thực hành. (3) Chuẩn bị (dụng cụ, vật liệu). (4) Nội dung và các bước thực hiện. (5) Yêu cầu báo cáo. (6) Tiêu chí đánh giá. Đề cương cần được thiết kế một cách chi tiết và rõ ràng để sinh viên có thể tự học và thực hành một cách hiệu quả.

Mục đích của kiểm nghiệm đánh giá là xác định mức độ hiệu quả của phương pháp dạy học tương tác. Nội dung kiểm nghiệm bao gồm: (1) Mức độ tham gia của sinh viên. (2) Mức độ hiểu bài của sinh viên. (3) Kỹ năng thực hành của sinh viên. (4) Thái độ học tập của sinh viên. Phương pháp kiểm nghiệm có thể là định tính (phỏng vấn, quan sát) hoặc định lượng (khảo sát, kiểm tra).

Tiến trình kiểm nghiệm sư phạm bao gồm: (1) Xác định nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm. (2) Tiến hành dạy học theo phương pháp truyền thống (nhóm đối chứng) và phương pháp tương tác (nhóm thực nghiệm). (3) Thu thập dữ liệu thông qua phỏng vấn, khảo sát, quan sát. (4) Phân tích dữ liệu và so sánh kết quả giữa hai nhóm. (5) Rút ra kết luận về hiệu quả của phương pháp dạy học tương tác.

Kết quả kiểm nghiệm cho thấy: (1) Nhóm thực nghiệm có mức độ tham gia, hiểu bài, kỹ năng thực hành và thái độ học tập tốt hơn nhóm đối chứng. (2) Phương pháp dạy học tương tác giúp sinh viên chủ động hơn trong học tập. (3) Phương pháp dạy học tương tác giúp sinh viên phát triển kỹ năng làm việc nhóm và giải quyết vấn đề. Kết luận: Phương pháp dạy học tương tác có hiệu quả cao trong dạy học thực hành kỹ thuật.