Nghiên cứu văn hóa và văn học vùng Lam Sơn trong luận án tiến sĩ Việt Nam học

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CÁM ƠN

MỞ ĐẦU

0.1. Lý do chọn đề tài

0.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

0.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

0.4. Phương pháp nghiên cứu

0.5. Đóng góp của luận án

0.6. Cấu trúc luận án

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ, CƠ SỞ LÝ THUYẾT, ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ TƯ LIỆU

1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề

1.1.1. Những công trình nghiên cứu từ góc độ địa lí

1.1.2. Những công trình nghiên cứu từ góc độ lịch sử

1.1.3. Những công trình nghiên cứu từ góc độ văn hóa

1.1.4. Những công trình nghiên cứu từ góc độ văn học

1.2. Cơ sở lý thuyết và một số khái niệm

1.2.1. Cơ sở lý thuyết: Lý thuyết tiếp cận khu vực học

1.2.2. Một số khái niệm

1.3. Đặc điểm vùng đất Lam Sơn

1.3.1. Cái thiêng - không gian thiêng

1.3.2. Biểu tượng - hệ biểu tượng

1.3.3. Văn hóa - văn hóa tâm linh

1.3.4. Tổng quan về địa bàn nghiên cứu

1.3.5. Xác định phạm vi vùng đất Lam Sơn

1.3.6. Khái quát đặc điểm vùng đất Lam Sơn

1.4. Nguồn tư liệu văn học và văn hóa dân gian

1.4.1. Nguồn tư liệu văn học dân gian, văn hóa dân gian

1.4.2. Nguồn tư liệu văn học viết

1.4.3. Một số nguồn tư liệu khác

2. CHƯƠNG 2: LAM SƠN - MỘT VÙNG ĐẤT THIÊNG QUA NGUỒN TƯ LIỆU VĂN HỌC

2.1. Lam Sơn - vùng đất phát tích của triều đại qua hai lần thịnh trị

2.2. Lam Sơn - vùng đất của những địa danh lịch sử

2.3. Lam Sơn - một vùng đất thiêng qua tác phẩm văn học viết

2.3.1. Lam Sơn trong tác phẩm văn học nhà Nho

2.3.2. Lam Sơn trong sáng tác của các vị hoàng đế

2.3.3. Lam Sơn trong tác phẩm của người chí sĩ yêu nước

2.4. Lam Sơn - một vùng đất thiêng qua truyện kể dân gian

2.4.1. Những địa danh gắn với các câu chuyện có yếu tố huyền bí, linh

2.4.2. Những vị địa danh do Lê Lợi đặt tên

2.4.3. Những vị địa danh do dân gian đặt tên

3. CHƯƠNG 3: LAM SƠN - MỘT HỆ BIỂU TƯỢNG TRONG TÁC PHẨM NGHỆ THUẬT NGÔN TỪ

3.1. Biểu tượng của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn

3.2. Biểu tượng của tinh thần đoàn kết dân tộc

3.3. Biểu tượng của tính chính nghĩa theo học thuyết Nho giáo

3.4. Hệ biểu tượng về các nhân vật lịch sử

3.4.1. Biểu tượng về người anh hùng sáng nghiệp

3.4.2. Biểu tượng về nhân cách hoàng đế theo học thuyết Nho giáo

3.4.3. Biểu tượng về người trí thức Nho sĩ - văn thần

3.4.4. Biểu tượng về các võ tướng - trung thần

3.4.5. Biểu tượng về người liệt nữ anh hùng và quần chúng nhân dân

3.5. Lam Sơn - biểu tượng của triều đại nhà Lê và tinh thần yêu nước chống ngoại xâm của dân tộc

4. CHƯƠNG 4: LAM SƠN - MỘT VÙNG VĂN HÓA TÂM LINH ĐẶC SẮC

4.1. Những yếu tố tâm linh được thể hiện trong văn học

4.1.1. Mộng báo, điềm báo, linh ứng

4.1.2. Thuật tướng số, phong thủy

4.2. Những yếu tố tâm linh được thể hiện qua một số loại hình văn hóa

4.3. Tín ngưỡng, tôn giáo, tập tục

4.4. Kiến trúc mang yếu tố tâm linh và không gian thờ cúng các nhân vật

4.4.1. Không gian kiến trúc mang yếu tố tâm linh

4.4.2. Không gian thờ cúng các nhân vật lịch sử

4.4.3. Không gian lễ hội và diễn xướng dân gian

DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Giới thiệu về vùng đất Lam Sơn

Vùng đất Lam Sơn không chỉ nổi tiếng với lịch sử khởi nghĩa chống Minh mà còn là một biểu tượng văn hóa đặc sắc của dân tộc Việt Nam. Nghiên cứu về văn hóa Lam Sơn trong luận án tiến sĩ Việt Nam học đã chỉ ra rằng, vùng đất này là nơi hội tụ của nhiều yếu tố văn hóa, lịch sử và tâm linh. Các tác phẩm văn học và văn hóa dân gian đã phản ánh sâu sắc những giá trị văn hóa của vùng đất này. Đặc biệt, luận án đã chỉ ra rằng di sản văn hóa của Lam Sơn không chỉ nằm ở các sự kiện lịch sử mà còn ở những biểu tượng văn hóa được hình thành qua thời gian. Những địa danh như Lam Kinh, nơi khởi nghĩa của Lê Lợi, đã trở thành biểu tượng của tinh thần yêu nước và khát vọng tự do của dân tộc. Nghiên cứu này không chỉ làm rõ vai trò của Lam Sơn trong lịch sử Việt Nam mà còn khẳng định giá trị văn hóa của nó trong bối cảnh văn hóa dân gian và văn học Việt Nam.

II. Phân tích các nguồn tư liệu văn học và văn hóa dân gian

Luận án đã tiến hành sưu tầm và phân loại các nguồn tư liệu văn học và văn hóa dân gian liên quan đến vùng Lam Sơn. Các tác phẩm văn học chữ Hán từ thế kỷ XV đến XVIII đã được khai thác để làm rõ những đặc trưng văn hóa của vùng đất này. Những tác phẩm như Lương thủy phú của Lê Thánh Tông không chỉ là những áng thơ nổi tiếng mà còn là những tài liệu quý giá phản ánh tâm tư, tình cảm của người dân đối với quê hương. Qua đó, luận án đã chỉ ra rằng văn học dân gian không chỉ là phương tiện truyền tải thông tin mà còn là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa lịch sử và văn hóa. Những câu chuyện dân gian về Lê Lợi và cuộc khởi nghĩa Lam Sơn đã được truyền miệng qua nhiều thế hệ, tạo nên một bức tranh sống động về tinh thần yêu nước và lòng tự hào dân tộc.

III. Giá trị và ứng dụng thực tiễn của nghiên cứu

Nghiên cứu về văn hóa Lam Sơn trong luận án không chỉ có giá trị lý luận mà còn có ứng dụng thực tiễn cao. Các kết quả nghiên cứu đã góp phần làm phong phú thêm kiến thức về vùng đất địa linh nhân kiệt này, đồng thời cung cấp tài liệu tham khảo cho các công trình địa chí và nghiên cứu khác về khu vực. Việc hiểu rõ về văn hóa Việt Nam thông qua các biểu tượng văn học và văn hóa dân gian sẽ giúp các nhà nghiên cứu, giáo viên và sinh viên có cái nhìn sâu sắc hơn về lịch sử và văn hóa dân tộc. Hơn nữa, nghiên cứu này còn có thể được ứng dụng trong việc phát triển du lịch văn hóa tại Lam Sơn, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của vùng đất này trong bối cảnh hiện đại.

IV. Kết luận và hướng nghiên cứu tiếp theo

Luận án đã khẳng định tầm quan trọng của vùng Lam Sơn trong lịch sử và văn hóa Việt Nam. Những nghiên cứu về văn học và văn hóa dân gian đã mở ra hướng đi mới cho các nghiên cứu liên ngành, giúp làm rõ hơn những giá trị văn hóa đặc sắc của vùng đất này. Hướng nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc khai thác sâu hơn các nguồn tư liệu khác, như tư liệu lịch sử và địa chí, để xây dựng một bức tranh toàn diện hơn về Lam Sơn. Đồng thời, việc kết hợp giữa nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn sẽ giúp nâng cao giá trị của các nghiên cứu về văn hóa và lịch sử Việt Nam trong tương lai.

Luận án tiến sĩ Việt Nam học: Nghiên cứu văn hóa và văn học vùng Lam Sơn