Luận văn tốt nghiệp: Ứng dụng vật liệu nano cacbon từ vỏ cua trong xử lý môi trường

• Tác giả: Nguyễn Ngô Phương Duy
• Người hướng dẫn: ThS. Lê Thị Anh Phương
• Trường học: Trường Đại Học Bà Rịa – Vũng Tàu
• Chuyên ngành: Kỹ Thuật – Kinh Tế Biển
• Đề tài: Nghiên Cứu Tổng Hợp, Đặc Trưng Và Ứng Dụng Của Vật Liệu Nano Cacbon Từ Vỏ Cua Vào Xử Lý Môi Trường
• Loại tài liệu: luận văn
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Bà Rịa – Vũng Tàu

• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Tổng quan về Chitin
• 1.2. Thành phần hóa học của Chitin
• 1.3. Cấu trúc hóa học và tính chất hóa lý của Chitin
• 1.4. Giới thiệu về Chitosan
• 1.5. Tính chất vật lý
• 1.6. Tính chất hóa học
• 1.7. Ứng dụng của chitin – chitosan
• 1.7.1. Trong thực phẩm
• 1.7.2. Trong nông nghiệp và thủy sản
• 1.7.3. Trong xử lý môi trường
• 1.7.4. Trong y học và công nghệ sinh học
• 1.8. Tổng quan về nguyên liệu vỏ cua
• 1.9. Tổng quan về vật liệu nano cacbon
• 1.10. Một số tính chất của vật liệu nano cacbon
• 1.11. Một số dạng nano được nghiên cứu hiện nay
• 1.12. Một số tính chất của vật liệu nano cacbon
• 1.13. Tổng quan phương pháp tổng hợp vật liệu nano
• 1.14. Phương pháp tiếp cận
• 1.14.1. Phương pháp tiếp cận từ trên xuống “Top-down”
• 1.14.2. Phương pháp tiếp cận từ dưới lên “Bottom-up”
• 1.15. Tổng quan về phương pháp thủy nhiệt
• 1.16. Ứng dụng của công nghệ nano. Lý thuyết về hấp phụ
• 1.17. Khái niệm hấp phụ. Hấp phụ trong môi trường nước
• 1.18. Phương trình Freundlich
• 1.19. Phương trình Langmuir
• 1.20. Tổng quan về chì và ô nhiễm chì
• 1.21. Tổng quan về chì
• 1.22. Thực trạng ô nhiễm chì
• 2. CHƯƠNG II: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Nguyên liệu, hóa chất và dụng cụ thiết bị
• 2.2. Dụng cụ, thiết bị
• 2.3. Quy trình điều chế vật liệu nano cacbon
• 2.4. Giải thích quy trình điều chế
• 2.5. Đặc trưng của vật liệu cacbon
• 2.6. Các phương pháp phân tích khả năng hấp phụ ion kim loại Pb2+
• 2.7. Phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử (Atomic absorption spectroscopy - AAS)
• 2.8. Thí nghiệm đánh giá khả năng hấp phụ ion kim loại Pb2+ của vật liệu
• 3. CHƯƠNG III: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Nghiên cứu điều kiện thủy nhiệt chitosan để tạo cacbon
• 3.2. Khảo sát ảnh hưởng của thời gian thủy nhiệt chitosan thành nano cacbon đến khả năng hấp phụ
• 3.3. Khảo sát ảnh hưởng của nhiệt độ thủy nhiệt chitosan thành nano cacbon đến khả năng hấp phụ
• 3.4. Kết quả điều chế vật liệu nano cacbon
• 3.5. Phương pháp nhiễu xạ Rơnghen (XRD)
• 3.6. Phương pháp phổ hồng ngoại (FT-IR)
• 3.7. Phương pháp kính hiển vi điện tử quét SEM
• 3.8. Phương pháp kính hiển vi điện tử truyền qua TEM
• 3.9. Diện tích bề mặt
• 3.10. Nghiên cứu khả năng hấp phụ ion Pb2+ của vật liệu nano cacbon
• 3.10.1. Khảo sát ảnh hưởng của nhiệt độ hấp phụ
• 3.10.2. Khảo sát ảnh hưởng thời gian hấp phụ đến khả năng hấp phụ
• 3.10.3. Khảo sát ảnh hưởng của nồng độ Pb2+ đến khả năng hấp phụ
• 3.11. Phương trình đường đẳng nhiệt hấp phụ
• 3.12. Khảo sát tỉ lệ rắn/lỏng đến khả năng hấp phụ
• TRÍCH DẪN

I. Giới thiệu về vật liệu nano cacbon từ vỏ cua

Vật liệu nano cacbon từ vỏ cua là một trong những ứng dụng nổi bật của công nghệ nano trong xử lý môi trường. Vật liệu này được tổng hợp từ chitin và chitosan, hai thành phần chính có trong vỏ cua. Chitin là một polysaccharide tự nhiên, có cấu trúc tinh thể chặt chẽ, trong khi chitosan là sản phẩm biến tính của chitin, có khả năng hòa tan trong dung dịch kiềm. Việc sử dụng vỏ cua không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường mà còn tạo ra một nguồn nguyên liệu giá trị cho việc sản xuất vật liệu nano cacbon. Vật liệu nano cacbon có nhiều ứng dụng trong lĩnh vực xử lý ô nhiễm, đặc biệt là trong việc hấp phụ các ion kim loại nặng như Pb(II), Cu(II), và Cd(II).

1.1. Tính chất của vật liệu nano cacbon

Vật liệu nano cacbon từ vỏ cua có nhiều tính chất nổi bật như diện tích bề mặt lớn, khả năng hấp phụ cao và tính ổn định hóa học. Diện tích bề mặt lớn giúp tăng cường khả năng tương tác với các ion kim loại nặng trong môi trường nước. Các nghiên cứu cho thấy rằng vật liệu nano cacbon có thể hấp phụ hiệu quả các ion kim loại nặng, nhờ vào cấu trúc lỗ rỗng và tính chất hóa học của nó. Hơn nữa, việc sử dụng vật liệu này trong xử lý nước thải không chỉ hiệu quả mà còn thân thiện với môi trường, phù hợp với xu hướng phát triển công nghệ xanh hiện nay.

II. Phương pháp tổng hợp vật liệu nano cacbon

Phương pháp tổng hợp vật liệu nano cacbon từ vỏ cua thường sử dụng phương pháp thủy nhiệt. Phương pháp này cho phép tạo ra vật liệu với kích thước nano và cấu trúc đồng nhất. Quá trình này bao gồm việc xử lý vỏ cua để loại bỏ các tạp chất như protein và khoáng chất, sau đó tiến hành thủy nhiệt để chuyển đổi chitosan thành vật liệu nano cacbon. Nghiên cứu cho thấy rằng các yếu tố như nhiệt độ, thời gian và nồng độ chitosan có ảnh hưởng lớn đến hiệu suất tổng hợp và tính chất của vật liệu nano cacbon. Việc tối ưu hóa các điều kiện này là rất quan trọng để đạt được vật liệu có khả năng hấp phụ tốt nhất.

2.1. Quy trình điều chế

Quy trình điều chế vật liệu nano cacbon từ vỏ cua bao gồm các bước chính: thu thập nguyên liệu, xử lý hóa học để loại bỏ tạp chất, và cuối cùng là quá trình thủy nhiệt. Trong bước xử lý hóa học, vỏ cua được ngâm trong dung dịch axit để loại bỏ canxi và protein, sau đó được rửa sạch và sấy khô. Tiếp theo, chitosan được hòa tan trong dung dịch kiềm và đưa vào nồi thủy nhiệt. Quá trình này diễn ra trong điều kiện áp suất và nhiệt độ cao, giúp tạo ra vật liệu nano cacbon với cấu trúc mong muốn. Kết quả thu được sẽ được phân tích bằng các phương pháp như XRD, SEM và FT-IR để xác định cấu trúc và tính chất của vật liệu.

III. Ứng dụng của vật liệu nano cacbon trong xử lý môi trường

Vật liệu nano cacbon từ vỏ cua có tiềm năng lớn trong việc xử lý ô nhiễm môi trường, đặc biệt là trong việc loại bỏ các ion kim loại nặng từ nước thải. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng vật liệu này có khả năng hấp phụ cao đối với các ion như Pb(II), Cu(II) và Cd(II). Việc sử dụng vật liệu nano cacbon không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe con người và môi trường. Hơn nữa, việc tái chế vỏ cua để sản xuất vật liệu nano cacbon cũng giúp giảm thiểu lượng chất thải từ ngành công nghiệp chế biến thủy sản, tạo ra một chu trình kinh tế bền vững.

3.1. Hiệu quả hấp phụ của vật liệu nano cacbon

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng vật liệu nano cacbon từ vỏ cua có hiệu quả hấp phụ cao đối với các ion kim loại nặng. Các thí nghiệm cho thấy rằng khả năng hấp phụ của vật liệu này phụ thuộc vào nhiều yếu tố như pH, nhiệt độ và nồng độ ion kim loại trong dung dịch. Kết quả cho thấy rằng vật liệu nano cacbon có thể hấp phụ lên đến 90% các ion Pb(II) trong điều kiện tối ưu. Điều này cho thấy tiềm năng ứng dụng của vật liệu trong việc xử lý nước thải ô nhiễm kim loại nặng, góp phần bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng.

Tổng quan nghiên cứu

Ô nhiễm kim loại nặng trong môi trường nước, đặc biệt là chì (Pb), đang là vấn đề cấp bách toàn cầu do tính độc hại và khả năng tích tụ sinh học cao của chúng. Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, với ngành công nghiệp chế biến thủy sản phát triển mạnh, hàng năm phát sinh khoảng 1,44 tấn phế phẩm vỏ tôm, cua khô, tạo ra nguồn nguyên liệu lớn cho việc tổng hợp vật liệu nano cacbon từ vỏ cua. Vật liệu nano cacbon có kích thước từ 1 đến 100 nm, sở hữu các đặc tính ưu việt như diện tích bề mặt lớn (khoảng 854 m²/g), khả năng hấp phụ ion kim loại cao, độ bền thủy nhiệt và tính hóa học ổn định, rất phù hợp cho ứng dụng xử lý môi trường.

Mục tiêu nghiên cứu là tận dụng phế phẩm thủy hải sản để điều chế vật liệu nano cacbon có khả năng hấp phụ ion Pb(II) trong môi trường nước, khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp và hấp phụ, đồng thời đặc trưng cấu trúc và tính chất của vật liệu thu được. Nghiên cứu được thực hiện trên nguyên liệu vỏ cua tại địa bàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu trong năm 2019, góp phần phát triển công nghệ xử lý ô nhiễm kim loại nặng hiệu quả, thân thiện môi trường và tận dụng nguồn nguyên liệu tái chế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình hấp phụ như:

• Lý thuyết hấp phụ: Phân biệt hấp phụ vật lý và hấp phụ hóa học, trong đó hấp phụ vật lý dựa trên lực tương tác Van der Waals, thuận nghịch và đa lớp, còn hấp phụ hóa học liên quan đến liên kết hóa học mạnh, đơn lớp.
• Mô hình hấp phụ Langmuir: Giả định hấp phụ đơn lớp trên bề mặt đồng nhất, không tương tác giữa các phân tử hấp phụ, dùng để xác định dung lượng hấp phụ tối đa và hằng số hấp phụ.
• Mô hình hấp phụ Freundlich: Mô tả hấp phụ trên bề mặt không đồng nhất, phù hợp với hấp phụ đa lớp và các hệ phức tạp, với các hằng số đặc trưng cho khả năng hấp phụ và tính không tuyến tính của quá trình.
• Khái niệm chitin và chitosan: Chitin là polymer tự nhiên có cấu trúc tinh thể chặt chẽ, là tiền chất để điều chế chitosan qua quá trình deacetyl hóa. Chitosan có nhóm amin tích điện dương, tạo phức với ion kim loại nặng, tăng khả năng hấp phụ.
• Vật liệu nano cacbon: Bao gồm các dạng như carbon nanotubes, graphene, nanodiamond với kích thước nano, diện tích bề mặt lớn, tính chất hóa lý ưu việt, được tổng hợp bằng phương pháp thủy nhiệt từ chitosan.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Nguyên liệu chính là phế phẩm vỏ cua thu thập tại các nhà hàng thủy sản ở thành phố Vũng Tàu.
• Phương pháp tổng hợp: Vỏ cua được xử lý loại bỏ protein, khoáng và màu bằng các dung dịch NaOH, HCl, H2O2 theo quy trình chuẩn. Chitosan được điều chế qua quá trình deacetyl hóa với NaOH đậm đặc ở 90°C trong 24 giờ. Vật liệu nano cacbon được tổng hợp bằng phương pháp thủy nhiệt ở 200°C trong các khoảng thời gian 6, 12, 18 và 24 giờ.
• Phương pháp phân tích đặc trưng:
  • XRD để xác định cấu trúc tinh thể.
  • FT-IR để nhận diện nhóm chức trên bề mặt.
  • SEM và TEM để quan sát hình thái và kích thước hạt nano.
  • BET để đo diện tích bề mặt và phân bố kích thước mao quản.
• Phương pháp đánh giá khả năng hấp phụ Pb(II): Thí nghiệm hấp phụ trong dung dịch Pb(NO3)2 20 mg/L, sử dụng phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử (AAS) để xác định nồng độ Pb(II) trước và sau hấp phụ. Các yếu tố khảo sát gồm thời gian và nhiệt độ thủy nhiệt tổng hợp, nhiệt độ và thời gian hấp phụ, nồng độ Pb(II) ban đầu, tỉ lệ rắn/lỏng.
• Cỡ mẫu và chọn mẫu: Mẫu vật liệu nano cacbon được tổng hợp và khảo sát lặp lại 3 lần để đảm bảo độ tin cậy số liệu.
• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu thực hiện trong năm 2019, với các giai đoạn xử lý nguyên liệu, tổng hợp vật liệu, đặc trưng và đánh giá hấp phụ.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Ảnh hưởng thời gian thủy nhiệt đến khả năng hấp phụ:
   • Thời gian thủy nhiệt 24 giờ ở 200°C cho hiệu suất hấp phụ Pb(II) cao nhất, đạt 94,48% với tải trọng hấp phụ 4,744 mg/g.
   • Thời gian ngắn 6 giờ chưa đủ để chuyển hóa hoàn toàn chitosan thành cacbon, hiệu suất hấp phụ thấp.
2. Ảnh hưởng nhiệt độ thủy nhiệt:
   • Nhiệt độ 200°C là điều kiện tối ưu cho quá trình cacbon hóa chitosan, tạo vật liệu nano cacbon có khả năng hấp phụ Pb(II) tốt nhất.
   • Ở nhiệt độ thấp hơn (120°C, 160°C), hiệu suất hấp phụ chỉ đạt khoảng 47% và 50%, tải trọng hấp phụ thấp hơn đáng kể.
3. Đặc trưng vật liệu nano cacbon:
   • XRD cho thấy vật liệu ở dạng vô định hình, không có đỉnh phổ đặc trưng của graphite tinh thể.
   • FT-IR xác định các nhóm chức năng như hydroxyl, carboxyl, lactone trên bề mặt, góp phần vào khả năng hấp phụ ion kim loại.
   • SEM và TEM cho thấy hạt nano có kích thước từ 20 đến 100 nm, hình dạng không đồng đều, có lỗ xốp.
   • Diện tích bề mặt BET lớn, đạt 854,251 m²/g, với hệ thống mao quản đồng đều, kích thước trung bình khoảng 5,4 nm.
4. Ảnh hưởng nhiệt độ và thời gian hấp phụ Pb(II):
   • Nhiệt độ hấp phụ 30°C cho hiệu suất hấp phụ cao nhất (97,06%), tăng nhiệt độ lên 60°C làm giảm hiệu suất xuống còn 89,41%, chứng tỏ quá trình hấp phụ là tỏa nhiệt và thuận nghịch.
   • Thời gian hấp phụ đạt cân bằng sau 150 phút với hiệu suất khoảng 94,65%, sau đó không thay đổi đáng kể.
5. Ảnh hưởng nồng độ Pb(II) ban đầu và tỉ lệ rắn/lỏng:
   • Tăng nồng độ Pb(II) ban đầu làm tăng tải trọng hấp phụ nhưng hiệu suất hấp phụ giảm nhẹ do bão hòa bề mặt.
   • Tỉ lệ rắn/lỏng tối ưu là 0,2 g vật liệu trên 25 ml dung dịch Pb(II) 20 mg/L, đảm bảo hiệu quả hấp phụ cao và kinh tế.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy vật liệu nano cacbon tổng hợp từ chitosan vỏ cua bằng phương pháp thủy nhiệt ở 200°C trong 24 giờ có cấu trúc vô định hình, diện tích bề mặt lớn và nhiều nhóm chức năng hóa học trên bề mặt, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình hấp phụ ion Pb(II). Hiệu suất hấp phụ cao trên 94% và tải trọng hấp phụ gần 5 mg/g vượt trội so với nhiều vật liệu hấp phụ truyền thống như than hoạt tính hay zeolit.

Sự giảm hiệu suất hấp phụ khi tăng nhiệt độ hấp phụ chứng tỏ quá trình hấp phụ là tỏa nhiệt, chủ yếu là hấp phụ vật lý, phù hợp với lý thuyết hấp phụ Langmuir và Freundlich. Thời gian cân bằng hấp phụ khoảng 150 phút phù hợp với các nghiên cứu tương tự trong lĩnh vực xử lý kim loại nặng.

So sánh với các nghiên cứu trước đây về vật liệu nano cacbon và chitosan trong xử lý kim loại nặng, kết quả này khẳng định tính khả thi và hiệu quả của việc tận dụng phế phẩm thủy sản làm nguyên liệu tái chế, góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường và phát triển kinh tế tuần hoàn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ hiệu suất hấp phụ theo thời gian, nhiệt độ, nồng độ Pb(II) và tỉ lệ rắn/lỏng, cùng bảng tổng hợp các thông số hấp phụ Langmuir và Freundlich để minh họa rõ ràng.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Ứng dụng vật liệu nano cacbon từ vỏ cua trong xử lý nước thải công nghiệp: Triển khai thử nghiệm quy mô pilot tại các nhà máy chế biến thủy sản và công nghiệp có phát sinh nước thải chứa Pb(II), nhằm giảm nồng độ kim loại xuống dưới ngưỡng cho phép trong vòng 6-12 tháng.
2. Phát triển quy trình tổng hợp vật liệu nano cacbon quy mô công nghiệp: Nâng cao công suất sản xuất, tối ưu hóa điều kiện thủy nhiệt để giảm chi phí và tăng hiệu quả, hoàn thiện trong 1-2 năm.
3. Nghiên cứu mở rộng khả năng hấp phụ các kim loại nặng khác: Thực hiện các thí nghiệm hấp phụ Cd(II), Cu(II), Ni(II) để đánh giá tính đa dụng của vật liệu, dự kiến trong 12 tháng tiếp theo.
4. Xây dựng mô hình tái sử dụng vật liệu hấp phụ: Nghiên cứu khả năng tái sinh và tái sử dụng vật liệu nano cacbon sau quá trình hấp phụ, giảm thiểu phát sinh chất thải, thực hiện trong 1 năm.
5. Hỗ trợ đào tạo và chuyển giao công nghệ: Tổ chức các khóa đào tạo kỹ thuật cho các doanh nghiệp và cơ sở nghiên cứu trong tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, thúc đẩy ứng dụng rộng rãi trong 6-12 tháng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Hóa học, Môi trường: Nắm bắt kiến thức về tổng hợp vật liệu nano từ nguồn nguyên liệu tái chế, phương pháp phân tích đặc trưng và ứng dụng trong xử lý ô nhiễm kim loại nặng.
2. Doanh nghiệp chế biến thủy sản và xử lý nước thải: Áp dụng công nghệ mới để tận dụng phế phẩm, giảm chi phí xử lý và nâng cao hiệu quả loại bỏ kim loại nặng trong nước thải.
3. Cơ quan quản lý môi trường và chính sách: Tham khảo dữ liệu khoa học để xây dựng các chính sách quản lý chất thải và khuyến khích phát triển công nghệ xanh, bền vững.
4. Các tổ chức nghiên cứu và phát triển công nghệ vật liệu: Phát triển thêm các sản phẩm vật liệu nano đa chức năng, mở rộng ứng dụng trong y sinh, điện tử và năng lượng.

Câu hỏi thường gặp

1. Vật liệu nano cacbon từ vỏ cua có ưu điểm gì so với vật liệu hấp phụ truyền thống?
   Vật liệu này có diện tích bề mặt lớn (khoảng 854 m²/g), khả năng hấp phụ ion kim loại cao, chi phí nguyên liệu thấp do tận dụng phế phẩm, và tính thân thiện môi trường. Ví dụ, hiệu suất hấp phụ Pb(II) đạt trên 94%, vượt trội so với than hoạt tính thông thường.

2. Phương pháp thủy nhiệt có ưu điểm gì trong tổng hợp vật liệu nano?
   Phương pháp thủy nhiệt cho phép kiểm soát kích thước hạt, tạo vật liệu đồng đều, tinh khiết, thân thiện môi trường và tiết kiệm năng lượng so với các phương pháp nhiệt độ cao khác. Nghiên cứu cho thấy nhiệt độ 200°C và thời gian 24 giờ là điều kiện tối ưu.

3. Quá trình hấp phụ Pb(II) trên vật liệu nano cacbon diễn ra như thế nào?
   Quá trình chủ yếu là hấp phụ vật lý, dựa trên tương tác tĩnh điện giữa các nhóm amin tích điện âm trên bề mặt vật liệu và ion Pb(II) tích điện dương, thuận nghịch và tỏa nhiệt. Hiệu suất hấp phụ giảm khi tăng nhiệt độ hấp phụ, chứng tỏ tính chất tỏa nhiệt.

4. Vật liệu có thể tái sử dụng sau khi hấp phụ kim loại không?
   Nghiên cứu đề xuất cần khảo sát khả năng tái sinh vật liệu để giảm phát sinh chất thải, tuy nhiên vật liệu nano cacbon thường có độ bền cao, có thể tái sử dụng sau xử lý thích hợp, giúp tiết kiệm chi phí và bảo vệ môi trường.

5. Có thể ứng dụng vật liệu này để xử lý các kim loại nặng khác không?
   Có thể. Do cấu trúc và nhóm chức trên bề mặt vật liệu, nó có khả năng tạo phức với nhiều ion kim loại nặng như Cd(II), Cu(II), Ni(II). Nghiên cứu mở rộng được khuyến nghị để đánh giá hiệu quả hấp phụ đa kim loại.

Kết luận

• Vật liệu nano cacbon tổng hợp từ chitosan vỏ cua bằng phương pháp thủy nhiệt ở 200°C trong 24 giờ có cấu trúc vô định hình, diện tích bề mặt lớn và khả năng hấp phụ Pb(II) hiệu quả với hiệu suất trên 94%.
• Thời gian và nhiệt độ thủy nhiệt là các yếu tố quyết định chất lượng vật liệu và hiệu suất hấp phụ.
• Quá trình hấp phụ Pb(II) chủ yếu là hấp phụ vật lý, thuận nghịch và tỏa nhiệt, đạt cân bằng sau 150 phút ở 30°C.
• Vật liệu có tiềm năng ứng dụng trong xử lý ô nhiễm kim loại nặng tại các khu công nghiệp chế biến thủy sản và các ngành công nghiệp khác.
• Đề xuất nghiên cứu mở rộng về khả năng hấp phụ các kim loại khác, tái sử dụng vật liệu và phát triển quy trình sản xuất quy mô công nghiệp.

Hành động tiếp theo: Khuyến khích các tổ chức nghiên cứu và doanh nghiệp phối hợp triển khai thử nghiệm thực tế, đồng thời phát triển công nghệ sản xuất vật liệu nano cacbon từ phế phẩm thủy sản để góp phần bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế bền vững.