Nghiên Cứu Sản Xuất Gạch Không Nung Từ Phế Liệu Của Nhà Máy Xi Măng Trung Sơn

• Tác giả: Hoàng Cầm
• Người hướng dẫn: PGS. TS Đồng Kim Loan
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Kỹ thuật Môi trường
• Đề tài: Nghiên Cứu Sản Xuất Gạch Không Nung Từ Phế Liệu Xi Măng Trung Sơn
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• 1. KHÁI QUÁT VỀ GẠCH KHÔNG NUNG
• 1.1. Phân loại gạch không nung
• 1.2. Vai trò của gạch không nung trong xây dựng
• 1.3. Thực trạng sản xuất gạch không nung trên Thế giới và Việt Nam
• 2. NGUYÊN LIỆU SỬ DỤNG CHO SẢN XUẤT GẠCH KHÔNG NUNG
• 2.1. Chất kết dính
• 2.2. Phụ gia khoáng
• 2.3. Các nguồn vật liệu khác
• 2.4. Nước cho sản xuất gạch không nung
• 3. MỘT SỐ CÔNG NGHỆ CHẾ TẠO GẠCH KHÔNG NUNG
• 3.1. Công nghệ sản xuất gạch bê tông bọt
• 3.2. Công nghệ sản xuất gạch bê tông khí chưng áp
• 3.3. Sản xuất gạch không nung từ đất đá thải
• 3.4. Sản xuất gạch không nung từ đá mạt
• 3.5. Sản xuất gạch không nung tự dưỡng
• 4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 4.1. ĐỐI TƯỢNG VÀ MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
• 4.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 4.2.1. Phương pháp thu thập tài liệu
• 4.2.2. Phương pháp điều tra và khảo sát thực tế
• 4.2.3. Phương pháp thực nghiệm
• 4.2.4. Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu
• 5. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 5.1. KẾT QUẢ KHẢO SÁT HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC ĐÁ VÔI VÀ SẢN XUẤT XI MĂNG CỦA NHÀ MÁY XI MĂNG TRUNG SƠN
• 5.1.1. Sơ lược về Nhà máy xi măng Trung Sơn, Lương Sơn, Hòa Bình
• 5.1.2. Quy trình công nghệ khai thác mỏ đá vôi Lộc Môn
• 5.1.3. Quy trình công nghệ sản xuất xi măng
• 5.1.4. Kết quả xác định các thành phần thải trong quá trình khai thác và quá trình sản xuất xi măng
• 5.2. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU SẢN XUẤT THỬ NGHIỆM GẠCH KHÔNG NUNG TỪ NGUỒN PHẾ THẢI CỦA NHÀ MÁY XI MĂNG TRUNG SƠN
• 5.2.1. Kết quả chế tạo thử nghiệm gạch không nung cấp phối M1
• 5.2.2. Kết quả chế tạo thử nghiệm gạch không nung cấp phối M2
• 5.2.3. Kết quả chế tạo thử nghiệm gạch không nung cấp phối M3
• 5.2.4. Kết quả chế tạo thử nghiệm gạch không nung cấp phối M4
• 5.2.5. Kết quả chế tạo thử nghiệm gạch không nung cấp phối M5
• 5.2.6. Kết quả chế tạo thử nghiệm gạch không nung cấp phối M6
• 6. ĐỀ XUẤT QUY TRÌNH SẢN XUẤT GẠCH KHÔNG NUNG CHO NHÀ MÁY XI MĂNG TRUNG SƠN – LƯƠNG SƠN – HÒA BÌNH
• 6.1. Quy trình sản xuất gạch không nung từ phế thải chứa đất
• 6.2. Quy trình sản xuất gạch không nung từ đá mạt
• 7. ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ KINH TẾ
• 7.1. Tính chi phí sản xuất cho 1 viên gạch không nung theo cấp phối M2
• 7.2. Tính chi phí sản xuất cho 1 viên gạch không nung theo cấp phối M5
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Gạch Không Nung Từ Phế Liệu Xi Măng

Nghiên cứu này tập trung vào việc sản xuất gạch không nung từ phế liệu xi măng Trung Sơn. Mỗi năm, Việt Nam tiêu thụ khoảng 20 tỷ viên gạch, và con số này dự kiến tăng lên 40 tỷ vào năm 2020. Việc sử dụng gạch đất nung gây ra nhiều vấn đề, từ mất đất canh tác đến ô nhiễm môi trường. Gạch không nung là một giải pháp thay thế tiềm năng, giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và tài nguyên. Nghiên cứu này nhằm mục đích khai thác phế liệu xi măng từ nhà máy xi măng Trung Sơn để tạo ra vật liệu xây dựng thân thiện với môi trường. Theo Quyết định số 1469/QĐ – TTg ngày 22/08/2014, tỷ lệ sử dụng gạch không nung cần đạt 30-40% vào năm 2020. Nghiên cứu này góp phần thực hiện mục tiêu đó, đồng thời thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong xây dựng. Việc sử dụng phế liệu giúp giảm thiểu lượng chất thải và tạo ra sản phẩm có giá trị.

1.1. Khái niệm và phân loại gạch không nung

Gạch không nung là loại gạch không cần nung nóng sau khi gia công định hình. Độ bền của gạch tăng nhờ lực ép, rung, hoặc cả hai. Sự liên kết tạo hình là do các phản ứng hóa đá trong hỗn hợp. Gạch không nung còn được gọi là gạch block, gạch bê tông, hoặc gạch block bê tông. Phân loại dựa trên nguyên liệu và công nghệ ép viên. Các loại phổ biến là gạch xi măng cốt liệu, gạch bê tông nhẹ (bọt và khí chưng áp), và các loại khác sử dụng xỉ than, đất đồi, phế thải công nghiệp.

1.2. Ưu điểm của gạch không nung so với gạch nung truyền thống

Gạch không nung có nhiều ưu điểm so với gạch nung truyền thống. Giúp bảo vệ tài nguyên đất, giảm ô nhiễm môi trường do không cần đốt. Tiết kiệm năng lượng, giảm chi phí sản xuất. Gạch không nung thường có khả năng chống thấm, cách âm, cách nhiệt tốt hơn. Thời gian sản xuất và đưa vào sử dụng ngắn hơn so với gạch nung. Vốn đầu tư ban đầu cho sản xuất gạch không nung thấp hơn. Được ưu đãi về thuế và các chính sách của Nhà nước.

II. Vấn Đề Ảnh Hưởng Của Sản Xuất Xi Măng Đến Môi Trường

Sản xuất xi măng là một ngành công nghiệp gây ảnh hưởng lớn đến môi trường. Quá trình khai thác đá vôi và sản xuất xi măng tạo ra lượng lớn bụi, khí thải, và chất thải rắn. Việc khai thác đá vôi phá hủy cảnh quan, gây ô nhiễm nguồn nước, và ảnh hưởng đến đa dạng sinh học. Sản xuất xi măng tiêu thụ nhiều năng lượng, góp phần vào biến đổi khí hậu. Phế liệu xi măng, nếu không được xử lý đúng cách, sẽ gây ô nhiễm đất và nguồn nước. Nghiên cứu này nhằm mục đích giảm thiểu tác động tiêu cực của sản xuất xi măng bằng cách tái sử dụng phế liệu để sản xuất gạch không nung, góp phần vào bền vững xây dựng.

2.1. Tác động của khai thác đá vôi đến môi trường

Khai thác đá vôi gây phá hủy cảnh quan tự nhiên, làm mất đất canh tác và rừng. Bụi từ quá trình khai thác gây ô nhiễm không khí, ảnh hưởng đến sức khỏe con người và động vật. Quá trình khai thác có thể gây ô nhiễm nguồn nước do rửa trôi đất đá và hóa chất sử dụng. Gây ảnh hưởng đến hệ sinh thái, làm mất môi trường sống của nhiều loài động thực vật. Cần có các biện pháp quản lý và giảm thiểu tác động của khai thác đá vôi.

2.2. Ô nhiễm do quá trình sản xuất xi măng

Quá trình sản xuất xi măng tạo ra lượng lớn khí thải, bao gồm CO2, SO2, NOx, và bụi. Khí thải gây ô nhiễm không khí, góp phần vào hiệu ứng nhà kính và biến đổi khí hậu. Phế liệu xi măng bao gồm bụi lò, clinker vỡ, và các chất thải khác. Nếu không được xử lý đúng cách, phế liệu sẽ gây ô nhiễm đất và nguồn nước. Việc tái sử dụng phế liệu xi măng giúp giảm thiểu ô nhiễm và tiết kiệm tài nguyên.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Chế Tạo Gạch Từ Phế Liệu Trung Sơn

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp thực nghiệm để chế tạo gạch không nung từ phế liệu của nhà máy xi măng Trung Sơn. Các mẫu phế liệu được thu thập và phân tích thành phần. Các cấp phối khác nhau được thử nghiệm để tìm ra công thức tối ưu cho sản xuất gạch. Gạch được kiểm tra các chỉ tiêu cơ lý như cường độ nén, độ hút nước, và độ bền. Kết quả nghiên cứu được đánh giá và so sánh với các tiêu chuẩn kỹ thuật. Quy trình sản xuất gạch được đề xuất dựa trên kết quả nghiên cứu, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả kinh tế. Mục tiêu là tạo ra gạch không nung có chất lượng tốt, giá thành cạnh tranh, và thân thiện với môi trường.

3.1. Thu thập và phân tích phế liệu xi măng Trung Sơn

Các mẫu phế liệu xi măng được thu thập từ các công đoạn khác nhau trong quá trình sản xuất. Phế liệu bao gồm bụi lò, clinker vỡ, và các chất thải khác. Các mẫu được phân tích thành phần hóa học và vật lý để xác định khả năng sử dụng trong sản xuất gạch. Kết quả phân tích giúp lựa chọn cấp phối phù hợp và điều chỉnh quy trình sản xuất.

3.2. Thử nghiệm và đánh giá chất lượng gạch không nung

Các mẫu gạch không nung được chế tạo với các cấp phối khác nhau. Gạch được kiểm tra các chỉ tiêu cơ lý như cường độ nén, độ hút nước, và độ bền. Kết quả kiểm tra được so sánh với các tiêu chuẩn kỹ thuật hiện hành. Đánh giá chất lượng gạch dựa trên các chỉ tiêu kỹ thuật và tính khả thi về kinh tế. Mục tiêu là tạo ra gạch có chất lượng tốt, giá thành cạnh tranh, và thân thiện với môi trường.

3.3. Quy trình sản xuất gạch không nung tối ưu

Dựa trên kết quả thử nghiệm, một quy trình sản xuất gạch không nung tối ưu được đề xuất. Quy trình bao gồm các bước: chuẩn bị nguyên liệu, trộn cấp phối, tạo hình, dưỡng hộ, và kiểm tra chất lượng. Quy trình được thiết kế để đảm bảo tính khả thi, hiệu quả kinh tế, và thân thiện với môi trường. Đề xuất quy trình sản xuất phù hợp với điều kiện thực tế của nhà máy xi măng Trung Sơn.

IV. Kết Quả Gạch Không Nung Đạt Tiêu Chuẩn Từ Phế Liệu Xi Măng

Kết quả nghiên cứu cho thấy có thể sản xuất gạch không nung từ phế liệu xi măng Trung Sơn đạt tiêu chuẩn kỹ thuật. Các mẫu gạch có cường độ nén đáp ứng yêu cầu của tiêu chuẩn gạch bê tông. Độ hút nước của gạch nằm trong giới hạn cho phép. Việc sử dụng phế liệu giúp giảm chi phí sản xuất gạch, đồng thời giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Quy trình sản xuất gạch được đề xuất có tính khả thi cao và phù hợp với điều kiện thực tế của nhà máy xi măng Trung Sơn. Nghiên cứu này mở ra tiềm năng lớn cho việc tái sử dụng phế liệu trong ngành xây dựng.

4.1. Kết quả thử nghiệm các cấp phối khác nhau

Nghiên cứu thử nghiệm nhiều cấp phối khác nhau để tìm ra công thức tối ưu cho sản xuất gạch không nung. Các cấp phối khác nhau ảnh hưởng đến cường độ nén, độ hút nước, và độ bền của gạch. Kết quả thử nghiệm cho thấy một số cấp phối đạt tiêu chuẩn kỹ thuật, trong khi một số khác cần điều chỉnh. Cấp phối tối ưu được lựa chọn dựa trên các tiêu chí: cường độ nén, độ hút nước, giá thành, và tính khả thi về kỹ thuật.

4.2. So sánh với tiêu chuẩn gạch bê tông hiện hành

Kết quả thử nghiệm được so sánh với các tiêu chuẩn gạch bê tông hiện hành của Việt Nam (TCVN). So sánh cường độ nén, độ hút nước, và các chỉ tiêu khác. Kết luận về khả năng đáp ứng tiêu chuẩn của gạch không nung được sản xuất từ phế liệu xi măng. Đánh giá tiềm năng ứng dụng của gạch trong các công trình xây dựng.

V. Ứng Dụng Đề Xuất Quy Trình Sản Xuất Gạch Tại Trung Sơn

Nghiên cứu đề xuất quy trình sản xuất gạch không nung từ phế liệu xi măng cho nhà máy xi măng Trung Sơn. Quy trình bao gồm các bước: thu gom phế liệu, xử lý sơ bộ, trộn cấp phối, tạo hình, dưỡng hộ, và kiểm tra chất lượng. Quy trình được thiết kế phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất và công nghệ hiện có của nhà máy. Đề xuất các giải pháp kỹ thuật để nâng cao hiệu quả sản xuất và đảm bảo chất lượng gạch. Tính toán chi phí sản xuất và đánh giá hiệu quả kinh tế của dự án. Nghiên cứu này cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc triển khai sản xuất gạch không nung từ phế liệu tại nhà máy xi măng Trung Sơn.

5.1. Mô tả chi tiết quy trình sản xuất gạch không nung

Mô tả chi tiết từng bước trong quy trình sản xuất gạch không nung. Bao gồm: thu gom phế liệu, xử lý sơ bộ (nghiền, sàng), trộn cấp phối (xi măng, cát, đá, phụ gia), tạo hình (ép, rung), dưỡng hộ (phun ẩm, bảo dưỡng), và kiểm tra chất lượng. Nêu rõ các thông số kỹ thuật quan trọng (tỷ lệ cấp phối, áp lực ép, thời gian dưỡng hộ). Đề xuất các thiết bị cần thiết và bố trí mặt bằng sản xuất.

5.2. Đánh giá hiệu quả kinh tế và tính khả thi của dự án

Tính toán chi phí sản xuất một viên gạch không nung (chi phí nguyên vật liệu, nhân công, năng lượng, khấu hao thiết bị). So sánh chi phí sản xuất với giá bán trên thị trường để đánh giá hiệu quả kinh tế của dự án. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tính khả thi của dự án (nguồn cung phế liệu, thị trường tiêu thụ, chính sách hỗ trợ của nhà nước). Đưa ra kết luận về tính khả thi và tiềm năng phát triển của dự án.

5.3. Đề xuất các giải pháp bảo vệ môi trường

Đề xuất các giải pháp để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường trong quá trình sản xuất gạch không nung. Bao gồm: thu gom và xử lý bụi, khí thải, nước thải; sử dụng năng lượng tiết kiệm; quản lý phế liệu hiệu quả. Đề xuất các biện pháp để đảm bảo an toàn lao động và phòng chống cháy nổ. Khuyến khích sử dụng các vật liệu xây dựng thân thiện với môi trường.

VI. Kết Luận Gạch Không Nung Giải Pháp Bền Vững Cho Xây Dựng

Nghiên cứu đã chứng minh tính khả thi của việc sản xuất gạch không nung từ phế liệu xi măng Trung Sơn. Gạch được sản xuất có chất lượng tốt, đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật, và có giá thành cạnh tranh. Việc tái sử dụng phế liệu giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, tiết kiệm tài nguyên, và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn. Nghiên cứu này góp phần vào sự phát triển bền vững của ngành xây dựng Việt Nam. Cần có sự hỗ trợ của nhà nước và doanh nghiệp để triển khai rộng rãi mô hình sản xuất gạch không nung từ phế liệu.

6.1. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của nghiên cứu

Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc tái sử dụng phế liệu xi măng trong sản xuất vật liệu xây dựng. Đề xuất quy trình sản xuất gạch không nung có tính khả thi cao và phù hợp với điều kiện thực tế. Góp phần giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường và thiếu hụt tài nguyên trong ngành xây dựng. Mở ra hướng đi mới cho việc phát triển các vật liệu xây dựng thân thiện với môi trường.

6.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo và kiến nghị

Nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc tối ưu hóa quy trình sản xuất gạch không nung và nâng cao chất lượng sản phẩm. Nghiên cứu các ứng dụng khác của phế liệu xi măng trong xây dựng. Kiến nghị nhà nước và doanh nghiệp có chính sách hỗ trợ và khuyến khích phát triển sản xuất gạch không nung từ phế liệu. Tăng cường tuyên truyền và nâng cao nhận thức về lợi ích của gạch không nung.

Tổng quan nghiên cứu

Theo ước tính, mỗi năm Việt Nam tiêu thụ khoảng 20 tỷ viên gạch, và dự báo đến năm 2020, nhu cầu này sẽ tăng lên hơn 40 tỷ viên. Việc sản xuất gạch đất nung truyền thống sử dụng nhiều đất canh tác, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh lương thực và môi trường do tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch lớn, phá rừng và ô nhiễm không khí. Trước thực trạng này, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1469/QĐ-TTg ngày 22/08/2014 về quy hoạch phát triển vật liệu xây dựng không nung đến năm 2020 và định hướng đến 2030, đặt mục tiêu tăng tỷ lệ sử dụng gạch không nung lên 30-40% vào năm 2020 nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực từ sản xuất gạch nung truyền thống.

Luận văn tập trung nghiên cứu thử nghiệm sản xuất gạch không nung từ nguồn phế liệu của Nhà máy xi măng Trung Sơn, Lương Sơn, Hòa Bình, nhằm tận dụng các chất thải rắn trong quá trình khai thác đá vôi và sản xuất xi măng để chế tạo gạch không nung đạt tiêu chuẩn kỹ thuật. Phạm vi nghiên cứu bao gồm khảo sát thực tế tại Nhà máy xi măng Trung Sơn và mỏ đá vôi Lộc Môn trong giai đoạn 2016-2017. Mục tiêu cụ thể là xác định thành phần phế thải, xây dựng cấp phối nguyên liệu, thử nghiệm sản xuất gạch không nung và đánh giá hiệu quả kinh tế của quy trình.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển vật liệu xây dựng thân thiện môi trường, giảm áp lực khai thác tài nguyên đất sét, đồng thời góp phần thúc đẩy phát triển bền vững ngành xây dựng tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về vật liệu xây dựng không nung, bao gồm:

• Lý thuyết phản ứng hóa học tạo kết dính trong gạch không nung: Quá trình đóng rắn và tăng cường độ chịu lực của gạch không nung dựa trên phản ứng hóa học giữa xi măng, vôi và các phụ gia khoáng như tro bay, tạo nên liên kết bền vững trong cấu trúc gạch.

• Mô hình cấp phối nguyên liệu cho gạch không nung: Thiết kế cấp phối hợp lý giữa chất kết dính (xi măng, vôi), cốt liệu lớn (đá mạt, phế thải xây dựng), cốt liệu nhỏ (cát nghiền, tro đáy) và phụ gia nhằm đảm bảo tính đồng nhất, độ bền và khả năng chống thấm của sản phẩm.

• Khái niệm về cường độ nén, độ hút nước và hệ số hóa mềm: Các chỉ tiêu kỹ thuật quan trọng đánh giá chất lượng gạch không nung theo tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 6477:2011 và TCVN 6355:2009.

• Mô hình kinh tế kỹ thuật trong sản xuất vật liệu xây dựng: Phân tích chi phí sản xuất, hiệu quả kinh tế và khả năng cạnh tranh của gạch không nung so với gạch nung truyền thống.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu từ Nhà máy xi măng Trung Sơn, mỏ đá vôi Lộc Môn, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Hòa Bình, Viện Vật liệu xây dựng – Bộ Xây dựng, cùng các tài liệu khoa học trong và ngoài nước.

• Phương pháp điều tra và khảo sát thực tế: Phỏng vấn cán bộ, công nhân viên nhà máy, quan sát thực địa tại mỏ đá vôi, khảo sát quy trình khai thác và sản xuất xi măng, xác định lượng phế thải phát sinh hàng năm.

• Phương pháp thực nghiệm: Lấy mẫu đất bóc tách mỏ, đá mạt, tro bay, phối trộn theo các cấp phối M1 đến M6, ép định hình viên gạch bằng máy rung ép thủy lực với kích thước 50×50×50 mm, dưỡng hộ trong điều kiện kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm, đánh giá cường độ nén, độ hút nước và hệ số hóa mềm sau 28 ngày.

• Phương pháp phân tích số liệu: So sánh kết quả thử nghiệm với tiêu chuẩn TCVN 6477:2011 và TCVN 6355:2009, quy đổi mác gạch theo TCVN 5574:2012, lập bảng thống kê, phân tích chi phí sản xuất và hiệu quả kinh tế.

• Timeline nghiên cứu: Khảo sát và thu thập dữ liệu trong năm 2016, thực nghiệm và phân tích kết quả trong đầu năm 2017.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Lượng phế thải tiềm năng sử dụng làm nguyên liệu gạch không nung: Lượng đất đá thải trong quá trình khai thác đá vôi chiếm khoảng 23% trữ lượng khai thác, tương đương khoảng 192 nghìn tấn/năm. Đá mạt thu được chiếm khoảng 1% trữ lượng, khoảng 7 nghìn tấn/năm, là nguồn nguyên liệu chính cho sản xuất gạch không nung.

2. Kết quả thử nghiệm các cấp phối gạch không nung:

   • Cấp phối M1 đạt cường độ nén 13,8 MPa, độ hút nước 7,4%, hệ số hóa mềm 0,69 (kém bền nước).
   • Cấp phối M2 đạt cường độ nén 10,6 MPa, độ hút nước 6,9%, hệ số hóa mềm 0,75 (bền nước).
   • Cấp phối M3 đạt cường độ nén 13,0 MPa, độ hút nước 7,0%, hệ số hóa mềm 0,66 (kém bền nước).
   • Cấp phối M4 đạt cường độ nén 10,5 MPa, độ hút nước 7,2%, hệ số hóa mềm 0,72 (kém bền nước).
   • Cấp phối M5 đạt cường độ nén 14,0 MPa, độ hút nước 7,4%, hệ số hóa mềm 0,78 (bền nước).
   • Cấp phối M6 đạt cường độ nén 10,8 MPa, độ hút nước 8,2%, hệ số hóa mềm 0,81 (bền nước).

3. Tiêu chuẩn kỹ thuật đạt được: Các mẫu gạch thử nghiệm đều đạt hoặc vượt tiêu chuẩn cường độ nén tối thiểu 10 MPa theo TCVN 6477:2011 và độ hút nước dưới 12% theo TCVN 6355:2009. Một số cấp phối như M2, M5, M6 có hệ số hóa mềm ≥ 0,75, chứng tỏ vật liệu bền nước, phù hợp cho xây dựng công trình cao tầng và nhà ở.

4. Hiệu quả kinh tế: Chi phí sản xuất 1 viên gạch không nung theo cấp phối M2 và M5 được tính toán hợp lý, có khả năng cạnh tranh với gạch nung truyền thống, đồng thời giảm thiểu chi phí nguyên liệu và năng lượng do tận dụng phế thải.

Thảo luận kết quả

Kết quả thử nghiệm cho thấy việc sử dụng phế thải từ Nhà máy xi măng Trung Sơn làm nguyên liệu sản xuất gạch không nung là khả thi và hiệu quả. Các cấp phối có tỷ lệ tro bay và phụ gia hợp lý giúp tăng cường độ bền và khả năng chống thấm của gạch. So với nghiên cứu trong ngành vật liệu xây dựng, kết quả này phù hợp với xu hướng sử dụng vật liệu không nung thân thiện môi trường, tiết kiệm tài nguyên.

Việc áp dụng công nghệ ép rung thủy lực và dưỡng hộ trong điều kiện kiểm soát đã giúp viên gạch đạt độ đồng nhất cao, giảm thời gian sản xuất so với gạch nung truyền thống. Các biểu đồ so sánh cường độ nén và độ hút nước giữa các cấp phối có thể minh họa rõ sự khác biệt về chất lượng sản phẩm.

Ngoài ra, việc tận dụng phế thải không chỉ giảm chi phí nguyên liệu mà còn góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường do chất thải công nghiệp. Tuy nhiên, một số cấp phối có hệ số hóa mềm thấp cần hạn chế sử dụng trong môi trường ẩm ướt để tránh giảm tuổi thọ công trình.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Triển khai sản xuất thử nghiệm quy mô công nghiệp: Áp dụng cấp phối M2 và M5 với hệ số hóa mềm ≥ 0,75 để sản xuất gạch không nung phục vụ xây dựng công trình cao tầng và nhà ở, trong vòng 1-2 năm, do Nhà máy xi măng Trung Sơn phối hợp với Viện Vật liệu xây dựng thực hiện.

2. Tăng cường nghiên cứu cải tiến cấp phối: Nghiên cứu bổ sung phụ gia khoáng và điều chỉnh tỷ lệ tro bay nhằm nâng cao độ bền nước cho các cấp phối có hệ số hóa mềm thấp, giảm thiểu rủi ro công trình xuống cấp, thực hiện trong 6-12 tháng bởi các đơn vị nghiên cứu chuyên ngành.

3. Xây dựng chương trình đào tạo và chuyển giao công nghệ: Tổ chức các khóa đào tạo kỹ thuật sản xuất gạch không nung cho cán bộ kỹ thuật và công nhân tại các nhà máy xi măng và cơ sở sản xuất vật liệu xây dựng, nhằm nâng cao năng lực sản xuất và quản lý chất lượng, triển khai trong 1 năm.

4. Khuyến khích chính sách hỗ trợ và ưu đãi thuế: Đề xuất Bộ Xây dựng và các cơ quan liên quan tiếp tục hoàn thiện chính sách ưu đãi thuế, hỗ trợ đầu tư dây chuyền sản xuất gạch không nung từ phế thải nhằm thúc đẩy phát triển ngành vật liệu xây dựng xanh, áp dụng trong giai đoạn 2020-2025.

5. Tăng cường quản lý và giám sát chất lượng sản phẩm: Thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát chất lượng gạch không nung theo tiêu chuẩn quốc gia, đảm bảo sản phẩm đạt yêu cầu kỹ thuật và an toàn công trình, thực hiện liên tục và định kỳ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà quản lý ngành xây dựng và vật liệu xây dựng: Luận văn cung cấp cơ sở khoa học và dữ liệu thực tiễn để xây dựng chính sách phát triển vật liệu không nung, quản lý khai thác tài nguyên và bảo vệ môi trường.

2. Doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng: Các nhà máy xi măng, cơ sở sản xuất gạch không nung có thể áp dụng quy trình và cấp phối nguyên liệu thử nghiệm để nâng cao hiệu quả sản xuất, giảm chi phí và tăng tính cạnh tranh.

3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kỹ thuật môi trường, vật liệu xây dựng: Tài liệu chi tiết về phương pháp nghiên cứu, thử nghiệm và phân tích kết quả giúp mở rộng kiến thức và phát triển các nghiên cứu tiếp theo.

4. Các tổ chức và dự án phát triển bền vững, bảo vệ môi trường: Luận văn cung cấp giải pháp tận dụng phế thải công nghiệp, giảm ô nhiễm và khai thác tài nguyên hiệu quả, phù hợp với mục tiêu phát triển xanh.

Câu hỏi thường gặp

1. Gạch không nung có ưu điểm gì so với gạch nung truyền thống?
   Gạch không nung tiết kiệm đất canh tác, không cần nung đốt nên giảm phát thải khí nhà kính, có cường độ chịu lực cao (trên 10 MPa), khả năng cách âm, cách nhiệt tốt và thời gian sản xuất nhanh hơn gạch nung khoảng 3 lần.

2. Nguồn nguyên liệu chính để sản xuất gạch không nung từ phế thải là gì?
   Phế thải chủ yếu gồm đất bóc tách mỏ đá vôi, đá mạt từ quá trình nghiền đá, tro bay nhiệt điện và phụ gia khoáng. Các nguyên liệu này được nghiền, sấy khô và phối trộn theo tỷ lệ phù hợp để tạo thành hỗn hợp sản xuất gạch.

3. Các tiêu chuẩn kỹ thuật nào được áp dụng để đánh giá gạch không nung?
   Tiêu chuẩn chính gồm TCVN 6477:2011 về gạch bê tông, TCVN 6355:2009 về gạch xây và TCVN 5574:2012 về kết cấu bê tông và cốt thép. Các chỉ tiêu quan trọng là cường độ nén, độ hút nước và hệ số hóa mềm.

4. Gạch không nung có thể sử dụng cho công trình nào?
   Các cấp phối gạch có hệ số hóa mềm ≥ 0,75 phù hợp cho xây dựng công trình cao tầng, chung cư và nhà ở. Các cấp phối có hệ số thấp hơn thích hợp cho công trình phụ, tường bao, không tiếp xúc trực tiếp với nước hoặc môi trường ẩm ướt.

5. Hiệu quả kinh tế của sản xuất gạch không nung từ phế thải ra sao?
   Chi phí sản xuất gạch không nung từ phế thải thấp hơn hoặc tương đương gạch nung truyền thống do tận dụng nguyên liệu phế thải và giảm tiêu hao năng lượng. Ngoài ra, sản phẩm còn được hưởng ưu đãi thuế và phù hợp với xu hướng xây dựng xanh.

Kết luận

• Luận văn đã xác định và tận dụng hiệu quả nguồn phế thải từ Nhà máy xi măng Trung Sơn để sản xuất gạch không nung đạt tiêu chuẩn kỹ thuật Việt Nam.
• Các cấp phối M2, M5 và M6 cho kết quả tốt nhất với cường độ nén trên 10 MPa và hệ số hóa mềm ≥ 0,75, phù hợp cho xây dựng công trình cao tầng và nhà ở.
• Quy trình sản xuất gạch không nung tiết kiệm năng lượng, giảm ô nhiễm môi trường và chi phí nguyên liệu so với gạch nung truyền thống.
• Đề xuất triển khai sản xuất thử nghiệm quy mô công nghiệp, hoàn thiện cấp phối và chính sách hỗ trợ để thúc đẩy phát triển vật liệu xây dựng xanh tại Việt Nam.
• Các bước tiếp theo bao gồm đào tạo kỹ thuật, chuyển giao công nghệ và giám sát chất lượng sản phẩm nhằm đảm bảo hiệu quả và bền vững trong ứng dụng thực tế.

Hãy hành động ngay để góp phần phát triển ngành vật liệu xây dựng thân thiện môi trường và bền vững cho tương lai!