Nghiên Cứu Hiện Trạng Quần Thể Vượn Đen Má Trắng Siki Tại Khu Bảo Tồn Khe Nước Trong, Huyện Lệ Thủy, Tỉnh Quảng Bình

• Tác giả: Nguyễn Đình Duy
• Người hướng dẫn: TS. Đặng Ngọc Cần
• Trường học: Viện Hàn Lâm Khoa Học Và Công Nghệ Việt Nam
• Chuyên ngành: Động vật học
• Đề tài: Nghiên Cứu Hiện Trạng Quần Thể Vượn Đen Má Trắng Siki Tại Khu Bảo Tồn Khe Nước Trong, Quảng Bình
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. MỞ ĐẦU
• 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 2.1. Vƣợn đen má trắng siki Nomascus siki (Delacour, 1951)
• 2.1.1. Sơ lược lịch sử nghiên cứu Vượn đen má trắng siki
• 2.1.2. Phân loại học
• 2.1.3. Hình thái
• 2.1.4. Sinh thái và tập tính
• 2.1.5. Tình trạng và phân bố toàn cầu
• 2.1.6. Tóm tắt về tình trạng và phân bố tại Việt Nam
• 2.1.7. Các ghi nhận Vượn đen má trắng siki tại Việt Nam
• 3. ĐỊA ĐIỂM, THỜI GIAN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Địa điểm nghiên cứu
• 3.2. Lý do lựa chọn khu vực nghiên cứu
• 3.3. Điều kiện tự nhiên
• 3.4. Điều kiện kinh tế - xã hội
• 3.5. Thời gian nghiên cứu
• 3.6. Phƣơng pháp nghiên cứu
• 3.6.1. Phƣơng pháp phỏng vấn
• 3.6.2. Phƣơng pháp điều tra theo tuyến
• 3.6.3. Phƣơng pháp điều tra theo điểm nghe
• 3.6.4. Phƣơng pháp xác định và đánh giá hiện trạng các đe dọa
• 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Hiện trạng quần thể Vƣợn đen má trắng siki tại KBTTN đề xuất Khe Nƣớc Trong
• 4.2. Kích thƣớc quần thể của Vƣợn đen má trắng siki
• 4.3. Đặc điểm cấu trúc đàn của Vƣợn đen má trắng siki tại KBTTN đề xuất Khe Nƣớc Trong
• 4.4. Phân bố của Vƣợn đen má trắng siki tại KBTTN đề xuất Khe Nƣớc Trong
• 4.5. So sánh quần thể Vƣợn đen má trắng siki khu vƣ̣c điều tra với các khu vƣ̣c khác trong vùng Bắc Trung Bộ
• 4.6. Các mối đe dọa tới Vƣợn đen má trắng siki ở KBTTN đề xuất Khe Nƣớc Trong
• 4.6.1. Săn bắt động vật hoang dã
• 4.6.2. Phá hủy sinh cảnh
• 4.6.3. Đánh giá mức độ đe dọa
• 4.7. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công tác bảo tồn
• 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN VĂN

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Về Vượn Đen Má Trắng Siki ở Quảng Bình

Nghiên cứu về Vượn đen má trắng siki (Nomascus siki) tại Khu bảo tồn Khe Nước Trong, Quảng Bình là vô cùng quan trọng. Loài linh trưởng này, đặc hữu của Việt Nam và Lào, đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng do mất môi trường sống và săn bắn. Các nghiên cứu trước đây chủ yếu tập trung vào phân loại học, nhưng thông tin về sinh thái và tập tính vẫn còn hạn chế. Tình trạng bảo tồn của loài được đánh giá là Nguy cấp (EN) trong Danh lục Đỏ IUCN và Sách Đỏ Việt Nam. Việc nghiên cứu hiện trạng quần thể, các mối đe dọa và đề xuất giải pháp bảo tồn là cấp thiết để bảo vệ loài động vật quý hiếm này. Nghiên cứu này sẽ cung cấp cơ sở khoa học cho các nỗ lực bảo tồn và góp phần khẳng định vai trò quan trọng của Khu bảo tồn Khe Nước Trong trong việc bảo vệ đa dạng sinh học.

1.1. Lịch Sử Nghiên Cứu và Phân Loại Vượn Đen Má Trắng Siki

Các nghiên cứu trước đây về Vượn đen má trắng siki tập trung vào phân loại học. Tuy nhiên, các nghiên cứu về đặc điểm sinh thái chỉ thực sự được thực hiện từ năm 2007 đến nay. Nomascus siki có vùng phân bố nằm giữa N. leucogenys, trước đây N. siki được xác định là phân loài của N. gabriellae bởi Groves. Gần đây, các quan sát thấy rằng tiếng hót của N. siki tương tự như của N. leucogenys nhiều hơn bất kỳ loài Vượn nào khác bao gồm cả N. annamensis. Kết quả là, N. siki đã được công nhận là một phân loài của N. leucogenys. Groves & Zhang đã đề nghị tách N. siki thành loài độc lập mặc dù cả hai tác giả đã nhận thức được sự gần gũi giữa các loài.

1.2. Sinh Thái Học và Tập Tính Sinh Học của Vượn Siki

Các quần thể Vượn đen má trắng siki ở Việt Nam ưa thích rừng thường xanh nhiệt đới ẩm trên đất thấp, phân bố theo độ cao giới hạn từ khoảng 30-100m trên mực nước biển. Tuy nhiên đã ghi nhận được loài này ở độ cao 176-600 m trên mực nước biển tại VQG Phong Nha-Kẻ Bàng và lên đến 1,900 m trên mực nước biển ở khu bảo tồn quốc gia Nakai-Nam Theun, Lào. Tương tự như các loài Vượn mào khác ở Việt Nam, Vượn đen má trắng siki kiếm ăn trên cây cao, thức ăn là quả, hạt, lá, chồi cây, côn trùng, trứng chim. Sống thành từng đàn khoảng 3 cá thể như một gia đình.

II. Thách Thức Bảo Tồn Vượn Siki Mất Môi Trường Sống và Săn Bắn

Tình trạng bảo tồn của Vượn đen má trắng siki đang đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng. Mất môi trường sống do khai thác gỗ, phá rừng làm nương rẫy và phát triển cơ sở hạ tầng là một trong những nguyên nhân chính. Bên cạnh đó, tình trạng săn bắn trái phép vẫn diễn ra, đe dọa trực tiếp đến sự tồn tại của loài. Các quần thể vượn ngày càng bị cô lập và suy giảm về số lượng. Cần có các biện pháp bảo tồn khẩn cấp và hiệu quả để ngăn chặn nguy cơ tuyệt chủng của loài động vật quý hiếm này. Các tổ chức như WWF và IUCN đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá và hỗ trợ các nỗ lực bảo tồn.

2.1. Phân Bố Địa Lý và Số Lượng Quần Thể Vượn Siki

Vượn đen má trắng siki là loài đặc hữu của Việt Nam và Lào, chỉ xuất hiện tại một khu vực rất nhỏ ở miền Trung Việt Nam và miền Nam Lào. Tình trạng phân loại của Vượn đen má trắng siki đã được đánh giá khác rất khác nhau bởi các tác giả khác nhau, do đó cần thận trọng khi đánh giá các ghi nhận về loài này. Loài này hiện nay có thể được xếp hạng “Cực kỳ nguy cấp” và đòi hỏi phải có sự đánh giá lại về tình trạng của nó trong danh lục đỏ IUCN. Vượn đen má trắng siki phân bố tại 3 tỉnh là Quảng Bình, Hà Tĩnh và Quảng Trị trong đó chủ yếu phân bố ở Quảng Bình.

2.2. Các Mối Đe Dọa Chính Đến Quần Thể Vượn Đen Má Trắng Siki

Săn bắn tiếp tục là mối đe dọa chủ yếu lên Vượn đen má trắng siki ở Việt Nam, điều này dẫn tới sự suy giảm, có khi tuyệt chủng cục bộ của loài tại một số khu vực. Không có số liệu về số lượng cá thể bị săn bắn qua thời gian và xu hướng về săn bắn của loài này (ổn định, tăng hay giảm) cũng chưa được biết đến. Ở hầu hết các khu vực, tác động của hiện tượng săn bắn đã kết hợp với sự liên tục biến mất hoặc suy thoái của sinh cảnh cũng như sự cô lập và kích thước rất nhỏ của hầu hết các quần thể.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Quần Thể Vượn Tại Khe Nước Trong

Nghiên cứu về quần thể Vượn đen má trắng siki tại Khu bảo tồn Khe Nước Trong sử dụng kết hợp nhiều phương pháp khác nhau để thu thập dữ liệu chính xác và toàn diện. Các phương pháp bao gồm phỏng vấn người dân địa phương, điều tra theo tuyến và theo điểm nghe để xác định sự phân bố và số lượng vượn. Ngoài ra, phương pháp đánh giá hiện trạng các mối đe dọa được áp dụng để xác định các yếu tố ảnh hưởng tiêu cực đến quần thể vượn. Dữ liệu thu thập được sẽ được phân tích để đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp bảo tồn hiệu quả.

3.1. Địa Điểm và Thời Gian Thực Hiện Nghiên Cứu Vượn Siki

KBTTN đề xuất Khe Nước Trong (hiện nay là Rừng Phòng hộ Động Châu) nằm ở huyện Lệ Thủy, phía Tây Nam tỉnh Quảng Bình. Nằm trong khu vực được đánh giá là trung tâm đa dạng sinh học của Việt Nam và Thế giới. Khu vực này có diện tích 19.188 ha, bao gồm chủ yếu là rừng nhiệt đới thường xanh nằm trong vùng sinh thái Đất thấp miền Trung rộng lớn. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ [thời gian bắt đầu] đến [thời gian kết thúc].

3.2. Các Phương Pháp Điều Tra và Đánh Giá Quần Thể Vượn

Nghiên cứu sử dụng các phương pháp phỏng vấn, điều tra theo tuyến, điều tra theo điểm nghe và phương pháp xác định và đánh giá hiện trạng các đe dọa. Phương pháp phỏng vấn được sử dụng để thu thập thông tin từ người dân địa phương về sự xuất hiện và tập tính của vượn. Phương pháp điều tra theo tuyến và điểm nghe được sử dụng để xác định sự phân bố và số lượng vượn. Phương pháp đánh giá hiện trạng các đe dọa được sử dụng để xác định các yếu tố ảnh hưởng tiêu cực đến quần thể vượn.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Hiện Trạng Vượn Đen Má Trắng Siki ở Quảng Bình

Kết quả nghiên cứu cho thấy quần thể Vượn đen má trắng siki tại Khu bảo tồn Khe Nước Trong đang đối mặt với nhiều thách thức. Kích thước quần thể còn nhỏ và phân bố không đều. Các mối đe dọa như săn bắn và phá hủy sinh cảnh vẫn tiếp diễn. Tuy nhiên, nghiên cứu cũng ghi nhận sự hiện diện của vượn ở một số khu vực nhất định, cho thấy tiềm năng bảo tồn nếu có các biện pháp can thiệp kịp thời và hiệu quả. Cần có các nghiên cứu sâu hơn về cấu trúc đàn và tập tính sinh học để có cơ sở khoa học vững chắc cho công tác bảo tồn.

4.1. Kích Thước và Cấu Trúc Đàn của Vượn Siki tại Khe Nước Trong

Nghiên cứu xác định kích thước quần thể của Vượn đen má trắng siki tại KBTTN đề xuất Khe Nước Trong. Đặc điểm cấu trúc đàn của Vượn đen má trắng siki tại KBTTN đề xuất Khe Nước Trong được phân tích để hiểu rõ hơn về tổ chức xã hội của loài. So sánh quần thể Vượn đen má trắng siki khu vực điều tra với các khu vực khác trong vùng Bắc Trung Bộ được thực hiện để đánh giá tình trạng bảo tồn của loài.

4.2. Phân Bố và Các Mối Đe Dọa Đến Vượn Đen Má Trắng Siki

Phân bố của Vượn đen má trắng siki tại KBTTN đề xuất Khe Nước Trong được xác định. Các mối đe dọa tới Vượn đen má trắng siki ở KBTTN đề xuất Khe Nước Trong được đánh giá, bao gồm săn bắt động vật hoang dã và phá hủy sinh cảnh. Đánh giá mức độ đe dọa được thực hiện để ưu tiên các biện pháp bảo tồn.

V. Giải Pháp Bảo Tồn Nâng Cao Hiệu Quả Bảo Vệ Vượn Siki

Để nâng cao hiệu quả công tác bảo tồn Vượn đen má trắng siki tại Khu bảo tồn Khe Nước Trong, cần có các giải pháp đồng bộ và toàn diện. Các giải pháp bao gồm tăng cường tuần tra và kiểm soát săn bắn, phục hồi và bảo vệ môi trường sống, nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị của đa dạng sinh học và tầm quan trọng của việc bảo vệ vượn. Ngoài ra, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, các tổ chức bảo tồn và cộng đồng địa phương để đảm bảo tính bền vững của các nỗ lực bảo tồn.

5.1. Đề Xuất Các Biện Pháp Giảm Thiểu Tác Động Tiêu Cực Đến Vượn Siki

Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công tác bảo tồn. Các tuyến giám sát đề xuất được thiết lập để theo dõi tình trạng quần thể vượn. Cần có các biện pháp giảm thiểu tác động tiêu cực từ các hoạt động của con người đến môi trường sống của vượn.

5.2. Tăng Cường Hợp Tác và Nâng Cao Nhận Thức Cộng Đồng

Tăng cường hợp tác giữa các cơ quan chức năng, các tổ chức bảo tồn và cộng đồng địa phương là rất quan trọng. Nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị của đa dạng sinh học và tầm quan trọng của việc bảo vệ vượn thông qua các chương trình giáo dục và truyền thông.

VI. Kết Luận và Kiến Nghị Tương Lai Bảo Tồn Vượn Siki ở Quảng Bình

Nghiên cứu về Vượn đen má trắng siki tại Khu bảo tồn Khe Nước Trong đã cung cấp những thông tin quan trọng về hiện trạng quần thể và các mối đe dọa. Kết quả nghiên cứu là cơ sở khoa học cho việc xây dựng và triển khai các kế hoạch bảo tồn hiệu quả. Cần có sự quan tâm và đầu tư hơn nữa từ các cấp chính quyền, các tổ chức bảo tồn và cộng đồng địa phương để bảo vệ loài động vật quý hiếm này và bảo tồn đa dạng sinh học của Khu bảo tồn Khe Nước Trong.

6.1. Tóm Tắt Kết Quả Nghiên Cứu và Đề Xuất Các Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo

Tóm tắt các kết quả chính của nghiên cứu về Vượn đen má trắng siki tại KBTTN đề xuất Khe Nước Trong. Đề xuất các hướng nghiên cứu tiếp theo để hiểu rõ hơn về sinh thái và tập tính của loài.

6.2. Kiến Nghị Các Giải Pháp Bảo Tồn Cụ Thể và Khả Thi

Kiến nghị các giải pháp bảo tồn cụ thể và khả thi để bảo vệ Vượn đen má trắng siki và môi trường sống của chúng. Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực hiện các giải pháp này để đảm bảo tương lai của loài.

Tổng quan nghiên cứu

Vượn đen má trắng siki (Nomascus siki) là loài linh trưởng đặc hữu của Việt Nam và Lào, có phân bố rất hạn chế tại miền Trung Việt Nam và miền Nam Lào. Theo ước tính, quần thể loài này đang bị đe dọa nghiêm trọng do săn bắt và suy thoái môi trường sống, dẫn đến nguy cơ tuyệt chủng cao. Tại Việt Nam, loài này được xếp vào nhóm Nguy cấp (EN) trong Danh lục Đỏ IUCN và Sách Đỏ Việt Nam, đồng thời thuộc nhóm IB trong Nghị định 32/2006/NĐ-CP của Chính phủ. Khu Bảo tồn Thiên nhiên (KBTTN) đề xuất Khe Nước Trong, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình, nằm trong vùng sinh thái đất thấp miền Trung, là một trong những khu vực có diện tích rừng nguyên sinh lớn và được đánh giá là trung tâm đa dạng sinh học quan trọng. Đây cũng là khu vực có ghi nhận sự tồn tại của Vượn đen má trắng siki nhưng tình trạng quần thể chưa được nghiên cứu rõ ràng.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định hiện trạng quần thể Vượn đen má trắng siki tại KBTTN đề xuất Khe Nước Trong, đánh giá các mối đe dọa đến sự tồn tại và phát triển của loài, từ đó đề xuất các giải pháp bảo tồn hiệu quả. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn từ tháng 4/2016 đến tháng 8/2017, tập trung tại 13 tiểu khu thuộc KBTTN đề xuất với tổng diện tích điều tra khoảng 104 km². Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp cơ sở khoa học quan trọng cho công tác bảo tồn loài linh trưởng quý hiếm này, đồng thời góp phần khẳng định vai trò của khu vực trong hệ thống các khu bảo tồn thiên nhiên quốc gia.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sinh thái học quần thể, bảo tồn đa dạng sinh học và quản lý tài nguyên thiên nhiên. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

1. Lý thuyết quần thể động vật hoang dã: tập trung vào các yếu tố ảnh hưởng đến kích thước, cấu trúc và phân bố quần thể, bao gồm sinh cảnh, áp lực săn bắt và các mối đe dọa môi trường. Khái niệm chính gồm kích thước quần thể, mật độ, cấu trúc đàn và phân bố không gian.

2. Mô hình đánh giá mối đe dọa và bảo tồn: sử dụng các tiêu chí đánh giá mức độ ảnh hưởng của các mối đe dọa dựa trên diện tích ảnh hưởng, cường độ và tính nguy hại theo thời gian. Mô hình này giúp xác định ưu tiên trong công tác bảo tồn và đề xuất giải pháp phù hợp.

Các khái niệm chuyên ngành quan trọng bao gồm: quần thể đặc hữu, phân bố sinh thái, mật độ quần thể, cấu trúc xã hội đàn, và các mối đe dọa sinh thái.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp điều tra thực địa kết hợp phỏng vấn và phân tích dữ liệu định lượng. Cỡ mẫu gồm 30 điểm nghe được bố trí trên diện tích 103,998 km² thuộc 13 tiểu khu của KBTTN đề xuất Khe Nước Trong. Các điểm nghe được khảo sát trong 2-3 ngày liên tục, tổng cộng 93 ngày thực địa.

• Phương pháp phỏng vấn: thu thập thông tin từ cán bộ quản lý và người dân địa phương về sự xuất hiện và tiếng hót của Vượn đen má trắng siki, giúp xác định khu vực điều tra chính xác.

• Phương pháp điều tra theo tuyến: thiết lập 21 tuyến điều tra dài 2-3,5 km đi qua các sinh cảnh phù hợp, quan sát trực tiếp và ghi nhận các dấu hiệu của loài.

• Phương pháp điều tra theo điểm nghe: ghi nhận tiếng hót của Vượn để xác định số lượng đàn và vị trí phân bố. Các điểm nghe được bố trí cách nhau khoảng 2 km, tập trung trên đỉnh hoặc sườn núi để tối ưu khả năng thu nhận âm thanh.

• Phân tích dữ liệu: sử dụng phần mềm Excel và MapInfo 11 để xử lý số liệu, tính mật độ, diện tích sinh cảnh và hiệu chỉnh số lượng đàn dựa trên xác suất hót trong ngày. Hệ số hiệu chỉnh có trọng số được áp dụng để điều chỉnh số đàn ước tính, đảm bảo tính chính xác.

• Đánh giá mối đe dọa: dựa trên tiêu chí diện tích ảnh hưởng, cường độ và tính nguy hại, các mối đe dọa được cho điểm từ 1 đến 5, từ đó xếp hạng mức độ ảnh hưởng và ưu tiên giải pháp bảo tồn.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 4/2016 đến tháng 8/2017, bao gồm 4 đợt điều tra thực địa và phân tích dữ liệu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Kích thước quần thể: Qua 30 điểm nghe, ghi nhận 251 đợt hót, xác định 106 đàn Vượn đen má trắng siki, trong đó 103 đàn nằm trong 13 tiểu khu điều tra. Sau hiệu chỉnh, ước tính tổng số đàn là khoảng 146 đàn trên diện tích 103,998 km², mật độ trung bình 1,40 đàn/km². Với cấu trúc trung bình 3 cá thể/đàn, tổng số cá thể ước tính khoảng 438 cá thể.

2. Cấu trúc đàn: Quan sát 6 đàn cho thấy mỗi đàn gồm trung bình 3 cá thể, bao gồm 1 đực trưởng thành, 1-2 cái trưởng thành và con non. Khoảng 11,65% đàn có hiện tượng đa thế (2 con cái trưởng thành sống chung với 1 con đực).

3. Thời gian hót: Vượn hót tập trung chủ yếu từ 5h đến 6h sáng (chiếm 78,08%), với thời gian hót trung bình 9 phút 30 giây. Các đợt hót đôi chiếm 88,05%, đợt hót đơn chiếm 11,95%.

4. Phân bố sinh cảnh: 95 đàn phân bố trong rừng kín lá rộng thường xanh nhiệt đới giàu, 11 đàn trong rừng trung bình. Các tiểu khu có mật độ đàn cao nhất là 537 (1,633 đàn/km²), 536 (1,591 đàn/km²) và 535 (1,553 đàn/km²). Khu vực rừng giàu có mật độ đàn cao hơn so với rừng trung bình.

Thảo luận kết quả

Kích thước quần thể và mật độ đàn tại KBTTN đề xuất Khe Nước Trong là một trong những quần thể lớn nhất của Vượn đen má trắng siki ở Việt Nam, vượt trội so với các khu vực khác như Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng (50 đàn trên 5.400 ha) hay KBTTN Bắc Hướng Hóa (23 đàn trên 252 km²). Điều này khẳng định vai trò quan trọng của khu vực trong bảo tồn loài.

Cấu trúc đàn với hiện tượng đa thế cho thấy quần thể có sự ổn định xã hội nhất định, tuy nhiên số lượng cá thể còn hạn chế, dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố ngẫu nhiên như dịch bệnh hay biến đổi khí hậu. Thời gian hót tập trung vào sáng sớm phù hợp với đặc điểm sinh thái của loài, giúp tối ưu hóa việc ghi nhận và điều tra.

Phân bố chủ yếu trong rừng giàu cho thấy sinh cảnh này là ưu tiên sinh sống và sinh sản của loài, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ các khu rừng nguyên sinh và phục hồi rừng bị suy thoái. Mật độ đàn thấp hơn ở các khu vực rừng trung bình phản ánh tác động của khai thác và suy thoái sinh cảnh.

Các mối đe dọa chính gồm săn bắt trái phép và phá hủy sinh cảnh do khai thác gỗ, mở rộng đất nông nghiệp và phát triển cơ sở hạ tầng. So với các nghiên cứu trước đây, tình trạng quần thể tại khu vực này tương đối ổn định nhưng vẫn cần có các biện pháp bảo vệ nghiêm ngặt để ngăn chặn suy giảm.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố mật độ đàn theo tiểu khu, bảng tổng hợp số lượng đàn và cá thể, cũng như biểu đồ thời gian hót trong ngày để minh họa rõ ràng các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường giám sát và bảo vệ rừng: Thiết lập hệ thống giám sát thường xuyên tại các tiểu khu có mật độ đàn cao, nhằm phát hiện và ngăn chặn kịp thời các hoạt động săn bắt và phá rừng. Thời gian thực hiện: ngay trong vòng 1 năm; chủ thể: Ban quản lý KBTTN và lực lượng kiểm lâm.

2. Phát triển chương trình giáo dục cộng đồng: Tổ chức các hoạt động tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người dân địa phương về giá trị và tầm quan trọng của Vượn đen má trắng siki, giảm thiểu săn bắt và khai thác rừng trái phép. Thời gian: 6-12 tháng; chủ thể: các tổ chức bảo tồn và chính quyền địa phương.

3. Phục hồi và bảo vệ sinh cảnh rừng giàu: Thực hiện các dự án trồng rừng và phục hồi sinh cảnh tại các khu vực rừng trung bình và bị suy thoái, nhằm mở rộng diện tích sinh cảnh phù hợp cho loài. Thời gian: 2-3 năm; chủ thể: Ban quản lý rừng và các tổ chức môi trường.

4. Xây dựng khu bảo tồn chính thức: Đề xuất UBND tỉnh Quảng Bình công nhận KBTTN đề xuất Khe Nước Trong là khu bảo tồn thiên nhiên chính thức, tạo cơ sở pháp lý cho công tác bảo vệ lâu dài. Thời gian: 1-2 năm; chủ thể: Sở Tài nguyên và Môi trường, UBND tỉnh.

5. Nghiên cứu tiếp tục và cập nhật dữ liệu: Thực hiện các nghiên cứu định kỳ để theo dõi biến động quần thể, đánh giá hiệu quả các biện pháp bảo tồn và điều chỉnh kịp thời. Thời gian: hàng năm; chủ thể: Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật, các trường đại học.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý bảo tồn thiên nhiên: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, kế hoạch bảo vệ và phát triển các khu bảo tồn, đặc biệt là các loài đặc hữu và nguy cấp.

2. Các nhà khoa học và nghiên cứu sinh: Tham khảo phương pháp điều tra, phân tích dữ liệu và kết quả để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về sinh thái và bảo tồn linh trưởng.

3. Tổ chức phi chính phủ và các quỹ bảo tồn: Dựa trên dữ liệu khoa học để thiết kế các dự án bảo tồn, huy động nguồn lực và phối hợp với cộng đồng địa phương.

4. Cộng đồng dân cư địa phương: Nâng cao nhận thức về giá trị đa dạng sinh học và vai trò của Vượn đen má trắng siki, từ đó tham gia tích cực vào công tác bảo vệ rừng và loài.

Câu hỏi thường gặp

1. Vượn đen má trắng siki có đặc điểm sinh thái nào nổi bật?
   Loài này sống chủ yếu trong rừng thường xanh nhiệt đới ẩm, hoạt động kiếm ăn trên cây cao, thức ăn gồm quả, hạt, lá và côn trùng. Chúng hót vào sáng sớm, sống thành đàn nhỏ khoảng 3 cá thể.

2. Tại sao KBTTN đề xuất Khe Nước Trong quan trọng trong bảo tồn loài?
   Khu vực này có diện tích rừng nguyên sinh lớn, mật độ đàn Vượn cao nhất trong vùng, là nơi phân bố quan trọng giúp duy trì quần thể ổn định và đa dạng sinh học phong phú.

3. Các mối đe dọa chính đối với Vượn đen má trắng siki là gì?
   Săn bắt trái phép và phá hủy sinh cảnh do khai thác gỗ, mở rộng đất nông nghiệp và phát triển cơ sở hạ tầng là những mối đe dọa lớn nhất làm suy giảm quần thể.

4. Phương pháp điều tra tiếng hót Vượn có ưu điểm gì?
   Phương pháp này giúp phát hiện quần thể loài linh trưởng nhạy cảm với sự hiện diện của con người mà khó quan sát trực tiếp, đồng thời xác định vị trí và số lượng đàn hiệu quả.

5. Làm thế nào để cộng đồng địa phương tham gia bảo tồn hiệu quả?
   Thông qua giáo dục, tuyên truyền nâng cao nhận thức, tạo điều kiện tham gia bảo vệ rừng, phát triển sinh kế bền vững và hợp tác với các tổ chức bảo tồn để giảm áp lực săn bắt và khai thác.

Kết luận

• Nghiên cứu xác định được hiện trạng quần thể Vượn đen má trắng siki tại KBTTN đề xuất Khe Nước Trong với khoảng 146 đàn, tương đương 438 cá thể, mật độ 1,40 đàn/km².
• Cấu trúc đàn trung bình gồm 3 cá thể, có hiện tượng đa thế, phản ánh sự ổn định xã hội nhất định của quần thể.
• Phân bố chủ yếu trong rừng thường xanh nhiệt đới giàu, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ và phục hồi sinh cảnh này.
• Các mối đe dọa chính là săn bắt và phá hủy sinh cảnh, đòi hỏi các giải pháp bảo tồn cấp thiết và hiệu quả.
• Đề xuất xây dựng khu bảo tồn chính thức, tăng cường giám sát, giáo dục cộng đồng và nghiên cứu tiếp tục để bảo vệ bền vững loài quý hiếm này.

Tiếp theo, cần triển khai các giải pháp bảo tồn đã đề xuất và thực hiện các nghiên cứu định kỳ để cập nhật tình trạng quần thể. Mọi tổ chức và cá nhân quan tâm đến bảo tồn đa dạng sinh học được khuyến khích tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu này nhằm góp phần bảo vệ Vượn đen má trắng siki và hệ sinh thái rừng miền Trung Việt Nam.