I. Tính cấp thiết của đề tài
Lưu vực sông Đăm, thuộc hệ thống thủy lợi sông Nhuệ, có diện tích 4.792,9 ha, đang đối mặt với tình trạng ngập úng nghiêm trọng do tốc độ đô thị hóa nhanh chóng. Theo quy hoạch phát triển Thành phố Hà Nội đến năm 2030, diện tích nông nghiệp trong lưu vực này sẽ giảm dần, trong khi nhu cầu tiêu nước tăng cao. Hệ thống thoát nước hiện tại không đáp ứng đủ, dẫn đến tình trạng tràn kênh và ngập úng. Địa hình tương đối bằng phẳng, với hướng dốc từ Tây sang Đông, tạo điều kiện cho việc tiêu nước tự chảy. Tuy nhiên, sự phát triển đô thị không đồng bộ và biến đổi khí hậu đã làm gia tăng tần suất và cường độ mưa lớn, khiến vấn đề ngập úng trở nên bức xúc hơn. Dự án cải tạo hệ thống tiêu thoát nước sông Đăm đã được phê duyệt, nhưng với kinh phí hạn chế, chỉ giải quyết được một phần vấn đề. Do đó, nghiên cứu này nhằm đánh giá ảnh hưởng của đô thị hóa đến nhu cầu tiêu nước và đề xuất giải pháp cải tạo hệ thống tiêu nước là rất cần thiết.
II. Mục đích và phạm vi nghiên cứu
Mục đích của nghiên cứu này là đánh giá ảnh hưởng của đô thị hóa đến nhu cầu tiêu nước của lưu vực sông Đăm, từ đó đề xuất các giải pháp cải tạo và nâng cấp hệ thống tiêu nước. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào lưu vực sông Đăm, Quận Bắc Từ Liêm, Thành phố Hà Nội. Nghiên cứu sẽ sử dụng các phương pháp tiếp cận thực tế và hệ thống, kết hợp với các phương pháp nghiên cứu mới về tiêu nước trên thế giới. Việc đánh giá này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về tình hình hiện tại mà còn cung cấp cơ sở khoa học cho việc quy hoạch và quản lý tài nguyên nước trong bối cảnh đô thị hóa ngày càng gia tăng.
III. Tổng quan về đô thị hóa và tác động đến tiêu nước
Đô thị hóa ở Việt Nam, đặc biệt là tại Thành phố Hà Nội, diễn ra mạnh mẽ trong những năm gần đây. Từ năm 1945 đến nay, tỷ lệ đô thị hóa đã tăng đáng kể, với nhiều khu công nghiệp và đô thị mới hình thành. Tuy nhiên, quá trình này cũng đi kèm với nhiều vấn đề như thiếu quy hoạch, lãng phí đất nông nghiệp, và tình trạng ngập úng. Đặc biệt, Hà Nội có lịch sử phát triển đô thị lâu dài, nhưng sự phát triển không đồng bộ về hạ tầng đã dẫn đến nhiều hệ lụy như tắc đường, ô nhiễm môi trường và ngập úng. Việc nghiên cứu tác động của đô thị hóa đến hệ thống tiêu nước là cần thiết để tìm ra các giải pháp hiệu quả nhằm cải thiện tình hình.
IV. Đánh giá ảnh hưởng của đô thị hóa đến nhu cầu tiêu nước
Nghiên cứu đã xác định các bước đánh giá ảnh hưởng của đô thị hóa đến nhu cầu tiêu nước trong lưu vực sông Đăm. Các kịch bản đô thị hóa cho năm 2030 và 2050 đã được xây dựng, cho thấy sự gia tăng đáng kể trong nhu cầu tiêu nước. Mô hình SWMM được sử dụng để mô phỏng hệ thống tiêu nước, cho phép phân tích các kịch bản khác nhau về sử dụng đất và lượng mưa. Kết quả cho thấy, với sự gia tăng dân số và diện tích đô thị, nhu cầu tiêu nước sẽ tăng lên, trong khi hệ thống hiện tại không đủ khả năng đáp ứng. Điều này nhấn mạnh sự cần thiết phải cải tạo và nâng cấp hệ thống tiêu nước để giảm thiểu ngập úng.
V. Đề xuất giải pháp cải tạo nâng cấp hệ thống tiêu nước
Dựa trên kết quả đánh giá, nghiên cứu đề xuất các giải pháp cải tạo và nâng cấp hệ thống tiêu nước sông Đăm. Các giải pháp bao gồm cả công trình và phi công trình, nhằm giảm thiểu ngập úng và cải thiện khả năng tiêu nước. Mô phỏng thủy lực cho các kịch bản sử dụng đất năm 2017, 2030 và 2050 cho thấy sự cần thiết phải đầu tư vào hạ tầng thoát nước. Việc áp dụng các giải pháp này không chỉ giúp cải thiện tình hình ngập úng mà còn bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng sống cho cư dân trong khu vực.
