Nghiên cứu hiện trạng và giải pháp tăng cường sinh kế cho đồng bào dân tộc thiểu số vùng đệm rừng đặc dụng Chăm Chu

LỜI CAM ĐOAN

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU

1.1. Cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu về sinh kế

1.2. Một số khái niệm liên quan đến đề tài

1.2.1. Khái niệm vùng đệm

1.2.2. Dân tộc thiểu số là gì

1.2.3. Sinh kế bền vững

1.2.4. Người dân có sinh kế sống dựa vào rừng

1.3. Phân tích sinh kế bền vững của người dân

1.4. Tổng quan nghiên cứu về sinh kế của người dân sống dựa vào rừng trên thế giới và Việt Nam

1.4.1. Tổng quan nghiên cứu về sinh kế của người dân sống dựa vào rừng trên thế giới

1.4.2. Tổng quan nghiên cứu về sinh kế người dân dựa vào rừng ở Việt Nam

1.5. Quá trình hình thành và phát triển của khu rừng đặc dụng Cham Chu

1.6. Tổng quan về khu vực nghiên cứu

1.6.1. Điều kiện tự nhiên của khu rừng đặc dụng Cham Chu, Tuyên Quang

1.6.2. Điều kiện kinh tế - xã hội

1.6.3. Đánh giá chung về điều kiện của khu vùng đệm rừng đặc dụng Cham Chu

2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu

2.1.1. Đối tượng nghiên cứu

2.1.2. Phạm vi nghiên cứu

2.2. Nội dung nghiên cứu

2.3. Phương pháp nghiên cứu

2.3.1. Cách tiếp cận của đề tài

2.3.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể

2.3.3. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu

2.3.4. Hệ thống các chỉ tiêu phân tích đánh giá trong nghiên cứu

3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN

3.1. Hiện trạng đất đai, trữ lượng rừng và các chủ quản lý rừng thuộc Ban quản lý rừng đặc dụng Cham Chu, tỉnh Tuyên Quang

3.1.1. Hiện trạng sử dụng đất đai thuộc Hạt Kiểm lâm rừng đặc dụng Cham Chu

3.1.2. Trữ lượng rừng các xã thuộc Hạt Kiểm lâm rừng đặc dụng Cham Chu

3.1.3. Hiện trạng chủ quản lý đất đai thuộc Hạt Kiểm lâm rừng đặc dụng Cham Chu

3.2. Đánh giá tình hình sản xuất và đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số sống dựa vào rừng tại khu rừng đặc dụng Cham Chu

3.2.1. Thông tin chung về các chủ hộ được điều tra thuộc các xã

3.2.2. Nghề nghiệp của các chủ hộ điều tra

3.2.3. Diện tích bình quân đất đai của 03 nhóm hộ

3.2.4. Tổng hợp đánh giá ảnh hưởng của các yếu tố đến sinh kế của đồng bào dân thiểu số vùng đệm rừng đặc dụng Cham Chu

3.2.5. Đánh giá nguồn sinh kế mà đồng bào dân tộc thiểu số sống dựa vào rừng tại khu rừng đặc dụng Cham Chu (2020)

3.2.5.1. Thu nhập của đồng bào dân tộc thiểu số từ sản xuất nông nghiệp

3.2.5.2. Thu nhập từ tài nguyên rừng

3.2.5.3. Thu nhập của các nhóm hộ từ các ngành nghề khác

3.2.5.4. Cơ cấu các nguồn sinh kế (thu nhập) của các hộ điều tra

3.2.6. Sử dụng tài nguyên rừng và nhận thức của người dân về quản lý bảo vệ tài nguyên rừng ở khu vực nghiên cứu

3.2.7. Hoạt động khai thác rừng thường xuyên của các nhóm hộ

3.2.8. Nhận thức về bảo vệ môi trường của các nhóm hộ ở khu vực

3.3. Đề xuất một số giải pháp tăng cường sinh kế của người dân tộc thiểu số có cuộc sống dựa vào rừng tại Khu rừng đặc dụng Cham Chu

3.3.1. Các nguyên nhân dẫn đến tình trạng phụ thuộc vào nguồn tài nguyên rừng trong sinh kế của người dân tộc thiểu số tại vùng đệm Khu rừng đặc dụng Cham Chu

3.3.2. Đề xuất giải pháp tăng cường sinh kế của đồng bào dân tộc thiểu số sống dựa vào rừng tại khu rừng đặc dụng Cham Chu

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Nghiên cứu hiện trạng

Nghiên cứu hiện trạng tập trung vào việc đánh giá thực trạng quản lý và bảo vệ rừng tại vùng đệm rừng đặc dụng Chăm Chu, tỉnh Tuyên Quang. Khu vực này có tổng diện tích tự nhiên là 15.262,3 ha, thuộc địa bàn 05 xã. Hiện trạng sử dụng đất đai và trữ lượng rừng được phân tích chi tiết, cho thấy sự phụ thuộc lớn của đồng bào dân tộc thiểu số vào tài nguyên rừng. Các yếu tố như khai thác rừng trái phép, chăn thả gia súc, và săn bắt động vật hoang dã vẫn còn tồn tại, gây áp lực lên hệ sinh thái rừng.

1.1. Hiện trạng sử dụng đất đai

Hiện trạng sử dụng đất đai tại vùng đệm rừng đặc dụng Chăm Chu cho thấy sự phân bố đất rừng và đất nông nghiệp không đồng đều. Các hộ dân chủ yếu sử dụng đất để canh tác nông nghiệp và khai thác lâm sản. Tuy nhiên, việc quản lý đất đai còn nhiều bất cập, dẫn đến tình trạng xâm lấn rừng và suy thoái tài nguyên.

1.2. Trữ lượng rừng

Trữ lượng rừng tại rừng đặc dụng Chăm Chu đang bị suy giảm do khai thác quá mức và thiếu các biện pháp bảo vệ hiệu quả. Các loài cây gỗ quý hiếm và động vật hoang dã đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến sinh kế bền vững của đồng bào dân tộc thiểu số sống phụ thuộc vào rừng.

II. Giải pháp tăng cường sinh kế

Các giải pháp tăng cường sinh kế được đề xuất nhằm cải thiện đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số tại vùng đệm rừng đặc dụng Chăm Chu. Trọng tâm là phát triển các mô hình kinh tế bền vững, kết hợp giữa bảo tồn rừng và nâng cao thu nhập cho người dân. Các giải pháp bao gồm hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo nghề, và phát triển các ngành nghề phi nông nghiệp.

2.1. Phát triển kinh tế vùng đệm

Phát triển kinh tế vùng đệm thông qua việc khuyến khích các mô hình canh tác nông nghiệp bền vững, kết hợp với bảo vệ rừng. Các chương trình hỗ trợ tài chính và kỹ thuật sẽ giúp người dân tăng năng suất và giảm phụ thuộc vào khai thác rừng.

2.2. Chính sách hỗ trợ sinh kế

Chính sách hỗ trợ sinh kế cần được triển khai đồng bộ, bao gồm việc giao đất, giao rừng cho cộng đồng dân tộc thiểu số, và tạo điều kiện tiếp cận các nguồn lực tài chính. Điều này sẽ giúp người dân có cơ hội phát triển các hoạt động kinh tế bền vững, đồng thời tham gia tích cực vào công tác bảo vệ rừng.

III. Bảo tồn rừng đặc dụng

Bảo tồn rừng đặc dụng Chăm Chu là yếu tố then chốt để đảm bảo sự phát triển bền vững của khu vực. Các biện pháp bảo vệ môi trường rừng cần được tăng cường, bao gồm việc kiểm soát chặt chẽ các hoạt động khai thác rừng và nâng cao nhận thức của cộng đồng về giá trị của rừng.

3.1. Quản lý tài nguyên rừng

Quản lý tài nguyên rừng hiệu quả đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý và cộng đồng địa phương. Các biện pháp như tuần tra, giám sát, và xử lý vi phạm cần được thực hiện nghiêm ngặt để ngăn chặn tình trạng khai thác rừng trái phép.

3.2. Nâng cao nhận thức cộng đồng

Nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của rừng đặc dụng thông qua các chương trình giáo dục và tuyên truyền. Điều này sẽ giúp người dân hiểu rõ hơn về lợi ích của việc bảo vệ rừng và tham gia tích cực vào các hoạt động bảo tồn.

Nghiên cứu và đánh giá hiện trạng sinh kế của đồng bào dân tộc thiểu số tại vùng đệm rừng đặc dụng Chăm Chu