Tổng quan nghiên cứu

Ngành chăn nuôi tại Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế với tốc độ phát triển 5-7%/năm, góp phần duy trì tăng trưởng nông nghiệp. Năm 2021, tổng đàn lợn đạt trên 28 triệu con, gia cầm trên 525 triệu con, sản lượng thịt đạt 6,7 triệu tấn, trứng 17,5 tỷ quả và sữa 1,2 triệu tấn, đáp ứng nhu cầu gần 100 triệu dân. Tuy nhiên, dịch bệnh như dịch tả lợn Châu Phi, lở mồm long móng, bệnh tai xanh và cúm gia cầm gây thiệt hại lớn, đòi hỏi xử lý xác gia súc, gia cầm bị bệnh một cách an toàn, hiệu quả.

Việc tiêu hủy xác gia súc, gia cầm bị dịch bệnh là yêu cầu cấp bách nhằm ngăn chặn lây lan dịch bệnh và bảo vệ môi trường. Hệ thống tự động đưa xác gia súc, gia cầm vào lò đốt được nghiên cứu nhằm thay thế con người trong quá trình này, giảm thiểu tiếp xúc trực tiếp với nguồn bệnh. Luận văn tập trung nghiên cứu động học và điều khiển hệ thống tự động đưa xác gia súc, gia cầm bị dịch bệnh vào lò đốt, với phạm vi nghiên cứu chủ yếu tại Việt Nam, sử dụng xác lợn làm đối tượng đại diện.

Mục tiêu chính là xây dựng bài toán điều khiển logic và phương pháp phân tách xác gia súc nhằm tăng diện tích tiếp xúc không khí, nâng cao hiệu quả thiêu hủy. Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học trong việc phát triển cơ sở lý luận cho thiết kế hệ thống điều khiển tự động, đồng thời có giá trị thực tiễn trong công tác phòng chống dịch bệnh và bảo vệ môi trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

  • Động học chuyển động: Phân tích các chuyển động của xác gia súc theo các trục không gian (x, y, z) trong quá trình vận chuyển vào lò đốt, đảm bảo chuyển động phù hợp với yêu cầu công nghệ.
  • Điều khiển logic: Xây dựng bài toán điều khiển logic dựa trên biến trạng thái, biến đầu vào và đầu ra, sử dụng sơ đồ GRAFCET để mô tả tuần tự hoạt động của hệ thống.
  • Phân tách xác gia súc: Nghiên cứu phương pháp băm chặt xác thành các phần đồng đều nhằm tăng diện tích tiếp xúc không khí, nâng cao hiệu suất đốt cháy.
  • Cảm biến laser: Ứng dụng cảm biến laser để xác định kích thước chiều dài xác gia súc, từ đó xác định vị trí chặt phù hợp.

Các khái niệm chính bao gồm: hệ thống băng tải, thang nâng vận, dao băm chặt, xilanh thủy lực, biến trạng thái điều khiển, sơ đồ GRAFCET, và thuật toán điều khiển logic.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Sử dụng hệ thống cơ khí đã được chế tạo trong đề tài cấp Nhà nước, kết hợp dữ liệu thực nghiệm từ hệ thống tự động đưa xác gia súc vào lò đốt.
  • Phương pháp phân tích: Phân tích động học chuyển động của xác gia súc, xây dựng bài toán điều khiển logic dựa trên đại số Boole, mã hóa biến trạng thái và biến đầu vào/đầu ra, thiết kế sơ đồ GRAFCET.
  • Phương pháp thực nghiệm: Tiến hành kiểm nghiệm trên mô hình cơ khí thực tế, xây dựng chương trình điều khiển logic và thuật toán phân tách xác, đánh giá tính chính xác và hiệu quả của hệ thống.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu lý thuyết và xây dựng mô hình điều khiển trong giai đoạn đầu, tiếp theo là thực nghiệm và hiệu chỉnh hệ thống trong giai đoạn sau, hoàn thành trong năm 2023.

Phương pháp chọn mẫu tập trung vào xác lợn làm đại diện cho xác gia súc, do đặc điểm kích thước và tính phổ biến trong chăn nuôi Việt Nam. Việc lựa chọn phương pháp phân tích logic và động học phù hợp với yêu cầu tự động hóa và an toàn trong xử lý xác gia súc bị dịch bệnh.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Xây dựng bài toán điều khiển logic: Luận văn đã mã hóa thành công các biến trạng thái và biến đầu vào/đầu ra, thiết lập sơ đồ GRAFCET mô tả tuần tự hoạt động của hệ thống. Kết quả cho thấy hệ thống có thể điều khiển chính xác các chuyển động theo trục x, y, z để đưa xác gia súc vào lò đốt đúng quy trình.

  2. Phân tách xác gia súc hiệu quả: Phương pháp băm chặt xác gia súc thành 2 hoặc 3 phần đồng đều được phát triển dựa trên kích thước xác đo bằng cảm biến laser. Việc phân tách này giúp tăng diện tích tiếp xúc không khí, rút ngắn thời gian thiêu hủy, nâng cao năng suất lò đốt.

  3. Kết quả thực nghiệm: Thí nghiệm trên mô hình cơ khí thực tế cho thấy hệ thống hoạt động ổn định, các chuyển động động học của xác gia súc tuân thủ đúng trình tự logic. Tín hiệu cảm biến và điều khiển xilanh thủy lực phối hợp nhịp nhàng, đảm bảo xác được đưa vào lò đốt an toàn, không phát tán vi khuẩn ra môi trường.

  4. So sánh với các hệ thống quốc tế: Hệ thống nghiên cứu có nhiều điểm tương đồng với các thiết bị thiêu hủy tại Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc về công nghệ đốt tự động, sử dụng nhiên liệu dầu diesel và xử lý khí thải đạt chuẩn môi trường. Tuy nhiên, hệ thống được thiết kế phù hợp với quy mô và đặc điểm chăn nuôi tại Việt Nam.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân thành công của hệ thống là do sự kết hợp chặt chẽ giữa phân tích động học và điều khiển logic, giúp đảm bảo chuyển động chính xác và an toàn trong quá trình vận chuyển xác gia súc. Việc ứng dụng cảm biến laser để xác định kích thước và vị trí chặt xác là điểm mới, giúp tối ưu hóa quá trình phân tách và đốt cháy.

So với các nghiên cứu trước đây, luận văn đã phát triển thêm bài toán điều khiển logic chi tiết và phương pháp phân tách xác đồng đều, góp phần nâng cao hiệu quả hệ thống tự động. Dữ liệu thực nghiệm được trình bày qua biểu đồ tuần tự hoạt động GRAFCET và bảng kết quả cảm biến, minh họa rõ ràng tính chính xác của hệ thống.

Ý nghĩa của kết quả không chỉ nằm ở việc giảm thiểu rủi ro lây lan dịch bệnh mà còn nâng cao năng suất thiêu hủy, giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Hệ thống tự động này có thể được áp dụng rộng rãi tại các địa phương có quy mô chăn nuôi vừa và nhỏ, góp phần hiện đại hóa công tác phòng chống dịch bệnh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Triển khai hệ thống tự động tại các vùng dịch bệnh trọng điểm: Đẩy mạnh ứng dụng hệ thống tự động đưa xác gia súc vào lò đốt tại các địa phương thường xuyên xảy ra dịch bệnh, nhằm giảm thiểu tiếp xúc trực tiếp và ngăn chặn lây lan. Thời gian thực hiện trong 1-2 năm, chủ thể là các cơ quan quản lý nông nghiệp và y tế.

  2. Nâng cấp và hoàn thiện bộ điều khiển logic: Tiếp tục nghiên cứu, cải tiến thuật toán điều khiển để tăng độ chính xác và độ bền của hệ thống, đồng thời tích hợp thêm các cảm biến hiện đại để giám sát quá trình vận hành. Thời gian 6-12 tháng, do các viện nghiên cứu và doanh nghiệp công nghệ thực hiện.

  3. Đào tạo nhân lực vận hành và bảo trì: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu cho cán bộ kỹ thuật và người vận hành hệ thống nhằm đảm bảo vận hành hiệu quả, xử lý sự cố kịp thời. Thời gian đào tạo định kỳ hàng năm, do các trường đại học và trung tâm đào tạo chuyên ngành đảm nhiệm.

  4. Xây dựng quy trình vận hành tiêu chuẩn: Soạn thảo và ban hành quy trình vận hành, bảo dưỡng hệ thống tự động, đảm bảo tuân thủ các quy định về an toàn sinh học và môi trường. Thời gian hoàn thiện trong 6 tháng, do Bộ Nông nghiệp phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ thực hiện.

  5. Mở rộng nghiên cứu ứng dụng cho các loại gia cầm khác: Nghiên cứu điều chỉnh hệ thống phù hợp với đặc điểm kích thước và tính chất của các loại gia cầm như gà, vịt để mở rộng phạm vi sử dụng. Thời gian nghiên cứu 1 năm, do các viện nghiên cứu nông nghiệp chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nông nghiệp và y tế công cộng: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, quy định về xử lý xác gia súc, gia cầm bị dịch bệnh, nâng cao hiệu quả phòng chống dịch và bảo vệ môi trường.

  2. Doanh nghiệp sản xuất thiết bị công nghiệp và tự động hóa: Áp dụng cơ sở lý luận và thuật toán điều khiển để phát triển, sản xuất các hệ thống tự động đưa xác gia súc vào lò đốt, mở rộng thị trường trong và ngoài nước.

  3. Các trang trại chăn nuôi quy mô vừa và lớn: Tham khảo để đầu tư hệ thống tự động nhằm nâng cao an toàn sinh học, giảm thiểu rủi ro dịch bệnh và tăng hiệu quả xử lý xác gia súc, gia cầm.

  4. Các viện nghiên cứu và trường đại học chuyên ngành kỹ thuật cơ khí, tự động hóa và nông nghiệp: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu tiếp theo, phát triển công nghệ xử lý xác gia súc, gia cầm và ứng dụng điều khiển tự động.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hệ thống tự động đưa xác gia súc vào lò đốt hoạt động như thế nào?
    Hệ thống sử dụng băng tải, thang nâng và dao băm chặt phối hợp với xilanh thủy lực để vận chuyển và phân tách xác gia súc theo trình tự logic. Cảm biến laser xác định kích thước xác để điều khiển vị trí chặt phù hợp, đảm bảo đưa xác vào lò đốt an toàn và hiệu quả.

  2. Lợi ích của việc phân tách xác gia súc thành các phần nhỏ là gì?
    Phân tách xác gia súc thành các phần đồng đều giúp tăng diện tích tiếp xúc không khí, làm tăng hiệu suất đốt cháy, rút ngắn thời gian thiêu hủy và giảm diện tích lò đốt cần thiết, từ đó nâng cao năng suất và tiết kiệm chi phí.

  3. Hệ thống có thể áp dụng cho các loại gia cầm khác ngoài lợn không?
    Hiện tại hệ thống được thiết kế chủ yếu cho xác lợn với kích thước đại diện. Tuy nhiên, với điều chỉnh về kích thước và thuật toán điều khiển, hệ thống có thể mở rộng áp dụng cho các loại gia cầm nhỏ hơn như gà, vịt.

  4. Hệ thống có đảm bảo an toàn cho người vận hành không?
    Việc tự động hóa hoàn toàn quá trình đưa xác vào lò đốt giúp giảm thiểu tiếp xúc trực tiếp với xác gia súc bị dịch bệnh, hạn chế nguy cơ lây nhiễm cho người vận hành, đồng thời hệ thống bao che và xử lý chất thải đảm bảo không phát tán vi khuẩn ra môi trường.

  5. Khả năng xử lý khí thải của hệ thống như thế nào?
    Hệ thống lò đốt sử dụng công nghệ đốt tự động với lò đốt sơ cấp và thứ cấp, kết hợp xử lý khí thải qua hệ thống phun mưa và lọc bằng dung dịch nước vôi, đảm bảo khí thải đạt tiêu chuẩn môi trường trước khi xả ra ngoài.

Kết luận

  • Đã xây dựng thành công bài toán điều khiển logic cho hệ thống tự động đưa xác gia súc, gia cầm bị dịch bệnh vào lò đốt, đảm bảo chuyển động động học chính xác và an toàn.
  • Phương pháp phân tách xác gia súc thành các phần đồng đều giúp tăng hiệu quả thiêu hủy và giảm thời gian đốt.
  • Kết quả thực nghiệm trên mô hình cơ khí thực tế khẳng định tính khả thi và hiệu quả của hệ thống điều khiển.
  • Luận văn đóng góp cơ sở lý luận và thực tiễn quan trọng cho việc thiết kế, chế tạo và vận hành hệ thống tự động xử lý xác gia súc bị dịch bệnh tại Việt Nam.
  • Đề xuất các giải pháp triển khai, nâng cấp và đào tạo nhằm ứng dụng rộng rãi hệ thống trong công tác phòng chống dịch bệnh và bảo vệ môi trường.

Next steps: Hoàn thiện bộ điều khiển, mở rộng nghiên cứu ứng dụng cho các loại gia cầm khác, triển khai thực tế tại các vùng dịch bệnh trọng điểm.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và viện nghiên cứu nên phối hợp để phát triển và ứng dụng công nghệ này nhằm nâng cao hiệu quả phòng chống dịch bệnh và bảo vệ môi trường trong ngành chăn nuôi.