Đề kháng kháng sinh của vi khuẩn Escherichia coli

• Tác giả: Nguyễn Thanh Tùng
• Người hướng dẫn: TS. Võ Thị Trà An
• Trường học: Đại học Nông Lâm Tp. Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Thú Y
• Đề tài: Đề Kháng Kháng Sinh Của Vi Khuẩn Escherichia Coli
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2010
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM TẠ
• TÓM TẮT
• 1. CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU
• 1.1. Đặt vấn đề
• 1.2. Mục tiêu
• 1.3. Yêu cầu
• 2. CHƯƠNG 2: KHÁNG SINH, ĐỀ KHÁNG KHÁNG SINH VÀ INTEGRON
• 2.1. Cơ chế tác động của kháng sinh
• 2.2. Đề kháng kháng sinh
• 2.3. Cơ chế đề kháng kháng sinh
• 2.4. Nguồn gốc gene đề kháng
• 2.5. Integron và đa đề kháng kháng sinh
• 3. CHƯƠNG 3: VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Thời gian và địa điểm
• 3.2. Xác định kiểu hình đề kháng của E. coli với các loại kháng sinh phổ biến
• 3.3. Vật liệu và thiết bị thí nghiệm
• 3.4. Phương pháp nghiên cứu
• 3.5. Xác định kiểu gene đề kháng kháng sinh của E. coli liên quan đến integron lớp 1
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
• DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH SÁCH CÁC BẢNG VÀ HÌNH
• DANH SÁCH CÁC SƠ ĐỒ VÀ BIỂU ĐỒ
• DANH SÁCH CÁC PHỤ LỤC
• Phụ lục 1: Kiểu đề kháng kháng sinh của các gốc E. coli thu thập được
• Phụ lục 2: Trình tự DNA các mẫu đại diện
• Phụ lục 3: Mix mẫu PCR
• Phụ lục 4: Quy trình tinh sạch DNA (sản phẩm PCR)
• Phụ lục 5: Quy trình thực hiện enzyme Cut
• Phụ lục 6: Một số môi trường nuôi cấy vi khuẩn
• Phụ lục 7: Quy trình phân lập E. coli của Bệnh viện Nhân Dân Gia Định
• Phụ lục 8: Quy trình phân lập E. coli của Chi cục Thú y TP HCM

I. Tổng Quan Về Nghiên Cứu Đề Kháng Kháng Sinh E

Sử dụng kháng sinh rộng rãi trong y tế và thú y đã tạo ra áp lực chọn lọc, dẫn đến sự gia tăng đề kháng kháng sinh. Vi khuẩn thường trú, với khả năng kháng thuốc, có thể trở thành nguồn lây lan gene đề kháng cho vi khuẩn gây bệnh. Tình trạng này, đặc biệt ở E. coli kháng kháng sinh, là một mối lo ngại toàn cầu vì làm giảm hiệu quả điều trị. Việc nghiên cứu và hiểu rõ tình hình kháng kháng sinh E. coli là vô cùng quan trọng để xây dựng các chương trình kiểm soát và quản lý sử dụng kháng sinh hiệu quả. Nghiên cứu này tập trung vào việc xác định kiểu hình và kiểu gene của E. coli kháng thuốc tại TP.HCM, cung cấp thông tin quan trọng cho việc lựa chọn kháng sinh phù hợp và kiểm soát sự lây lan của vi khuẩn E. coli phân lập.

1.1. Giới thiệu về Vi Khuẩn Escherichia coli E. coli

E. coli là một loại vi khuẩn thuộc họ Enterobacteriaceae, tồn tại cả trong hệ vi sinh vật đường ruột và có khả năng gây bệnh. Đa số các chủng E. coli không gây hại, nhưng một số chủng có thể gây bệnh ở nhiều cơ quan, đặc biệt là các bệnh tiêu chảy ở người và động vật. Nghiên cứu này tập trung vào các chủng E. coli có khả năng kháng kháng sinh, gây khó khăn cho quá trình điều trị và ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng. Theo tài liệu gốc, E. coli vừa là vi khuẩn thường trú của hệ vi sinh vật đường ruột, vừa là vi khuẩn gây bệnh. Phan lớn các chủng vi khuân £. coli không gây bệnh, nhưng một số chủng có thé gây bệnh trên nhiều cơ quan của cơ thể như tuyến vú, tử cung, đường ruột. phd biến nhất là bệnh tiêu chảy trên thú và người.

1.2. Tầm Quan Trọng của Nghiên Cứu Đề Kháng Kháng Sinh

Tình trạng kháng kháng sinh ngày càng gia tăng đang đe dọa nghiêm trọng đến hiệu quả của các phương pháp điều trị bệnh nhiễm trùng hiện nay. Việc hiểu rõ cơ chế đề kháng kháng sinh của E. coli và tình hình lây lan của chúng là vô cùng quan trọng để phát triển các biện pháp kiểm soát và ngăn chặn hiệu quả. Nghiên cứu này nhằm mục đích cung cấp thông tin chi tiết về tình hình đề kháng kháng sinh E. coli TP.HCM, góp phần vào việc xây dựng các chiến lược phòng chống kháng kháng sinh hiệu quả hơn. Đã có nghiên cứu về E.coli trên trẻ em tiêu chảy ở Hà Nội, Việt Nam cho thấy E. coli đề kháng đến 88,3 % với sulfamethazole/trimethoprim, 86,4 % với ampicillin, hơn 77 % với chlo- ramphenicol (Nguyen và cs, 2005).

II. Thực Trạng Kháng Kháng Sinh E

Việc sử dụng kháng sinh một cách tự do trong thú y và y tế, đặc biệt trong chăn nuôi heo, đã tạo điều kiện cho E. coli tiếp xúc thường xuyên với kháng sinh. Điều này dẫn đến sự gia tăng tỷ lệ kháng kháng sinh E. coli tại TP.HCM, gây nguy hiểm cho sức khỏe cộng đồng khi các chủng vi khuẩn này xâm nhập vào thực phẩm và lây nhiễm cho người tiêu dùng. Nghiên cứu này tập trung vào phân tích mức độ kháng kháng sinh E. coli ở các mẫu phân lập từ người bệnh và thịt heo, nhằm đánh giá chính xác thực trạng và nguy cơ đề kháng kháng sinh.

2.1. Tình Hình Sử Dụng Kháng Sinh Trong Chăn Nuôi Heo

Trong chăn nuôi heo, việc sử dụng kháng sinh để phòng và điều trị bệnh là rất phổ biến. Heo con thường xuyên tiếp xúc với kháng sinh từ mẹ, dẫn đến sự phát triển của các chủng E. coli kháng kháng sinh ngay từ khi còn nhỏ. Tình trạng này làm tăng nguy cơ lây lan vi khuẩn E. coli kháng thuốc vào chuỗi thực phẩm, đe dọa sức khỏe người tiêu dùng. Ngay từ khi còn theo mẹ, heo con đã được tiếp xúc với kháng sinh từ việc điều trị cho heo mẹ, phòng ngừa cho heo con. cứ theo tiễn trình đó thì thời gian tiếp xúc với kháng sinh của E. coli và sự đề kháng kháng sinh của vi khuẩn cũng tăng theo.

2.2. Kháng Sinh Được Bán Tự Do Ở Việt Nam

Ở Việt Nam, việc mua bán kháng sinh diễn ra khá dễ dàng, không chỉ trong thú y mà còn trong y tế. Người dân có thể mua kháng sinh mà không cần đơn thuốc, dẫn đến tình trạng sử dụng kháng sinh không hợp lý. Điều này làm tăng nguy cơ đề kháng kháng sinh, đặc biệt là ở các vi khuẩn như E. coli. Vấn đề sử dụng kháng sinh không hợp lý thường xảy ra khi bệnh nhân tự ý ngưng thuốc khi triệu chứng thuyên giảm, hoặc dùng không đúng liều.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Đề Kháng Kháng Sinh E

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân lập vi khuẩn E. coli từ các mẫu bệnh phẩm (phân, máu, đàm, nước tiểu) của bệnh nhân và từ thịt heo tại TP.HCM. Sau đó, tiến hành thử nghiệm kháng sinh đồ để xác định kiểu hình đề kháng của E. coli với 12 loại kháng sinh phổ biến. Các chủng E. coli đề kháng với ceftazidime được kiểm tra ESBL bằng double disk test và AmpC disk test. Cuối cùng, PCR được sử dụng để xác định sự hiện diện của integron lớp 1 và gene cassette, từ đó xác định kiểu gene đề kháng.

3.1. Phân Lập và Định Danh Vi Khuẩn E. coli

Quy trình phân lập E. coli được thực hiện theo các tiêu chuẩn vi sinh vật học. Các mẫu bệnh phẩm và mẫu thịt heo được cấy lên môi trường chọn lọc để phân lập vi khuẩn E. coli. Sau khi phân lập, các chủng vi khuẩn được định danh bằng các xét nghiệm sinh hóa tiêu chuẩn. Các gốc E. coli từ người bệnh và từ thịt heo. Thử kháng sinh đồ để xác định kiểu hình đề kháng kháng sinh của các gốc E.coli phan lập được.

3.2. Xác Định Kiểu Hình Đề Kháng Kháng Sinh

Thử nghiệm kháng sinh đồ được thực hiện bằng phương pháp khuếch tán trên đĩa thạch, tuân theo hướng dẫn của CLSI (Clinical and Laboratory Standards Institute). Kết quả thử nghiệm cho phép xác định mức độ nhạy cảm hoặc đề kháng của E. coli đối với từng loại kháng sinh. Mức độ man cảm với kháng sinh được thực hiện bằng phương pháp khuếch tán trên đĩa thạch, theo hướng dẫn của CLSI (Clinical and Laboratory Standards Institute).

3.3. Phát Hiện Integron Lớp 1 Bằng Kỹ Thuật PCR

PCR (Polymerase Chain Reaction) là một kỹ thuật khuếch đại DNA được sử dụng để xác định sự hiện diện của integron lớp 1 và gene cassette trong các chủng E. coli kháng kháng sinh. Kỹ thuật này cho phép xác định kiểu gene đề kháng và hiểu rõ hơn về cơ chế kháng kháng sinh của E. coli. Thực hiện PCR xác định sự hiện diện của integron lớp 1 va gene cassette.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu E

Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ E. coli kháng ít nhất một loại kháng sinh là rất cao, đặc biệt ở các chủng phân lập từ thịt heo. Nhiều chủng E. coli thể hiện kiểu hình đa đề kháng, gây khó khăn cho việc điều trị. Nghiên cứu cũng phát hiện sự hiện diện của integron lớp 1 trong nhiều chủng E. coli kháng kháng sinh, cho thấy vai trò của integron trong việc lan truyền gene đề kháng. Các gene cassette phổ biến trong integron bao gồm dfrA7, dfrA12, dfrA17, aadA1, aadA2 và aadA5, mã hóa cho đề kháng trimethoprim, streptomycin và spectinomycin.

4.1. Tỷ Lệ Đề Kháng Kháng Sinh Ở E. coli Phân Lập

Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ E. coli phân lập từ thịt heo có tỷ lệ đề kháng cao hơn so với E. coli từ người bệnh. Điều này cho thấy cần có các biện pháp kiểm soát kháng kháng sinh hiệu quả hơn trong chăn nuôi. coli từ thịt heo có tỉ lệ đề kháng 90,5 %, cao hơn so với E. coli từ người bệnh (80,2 %).

4.2. Sự Hiện Diện Của Integron Lớp 1 Trong E. coli

Sự hiện diện của integron lớp 1 trong nhiều chủng E. coli kháng kháng sinh cho thấy integron đóng vai trò quan trọng trong việc lan truyền gene đề kháng. Các gene cassette khuếch đại được bằng PCR, cho thấy sự đa dạng của các gene đề kháng trong integron. coli đề kháng kháng sinh có integron. Tỉ lệ các gốc E. coli (đề kháng kháng sinh) phân lập được từ người bệnh có mang integron lớp 1 là 87,7 % (n=57), cao hơn so với các gốc E. coli mang integron lớp 1 có các gene cassette khuếch đại được bang PCR.

4.3. Các Gene Cassette Phổ Biến Trong Integron Lớp 1

Phân tích RFLP và giải trình tự gene cho thấy các gene cassette phổ biến trong integron lớp 1 bao gồm dfrA7, dfrA12, dfrA17, aadA1, aadA2 và aadA5, mã hóa cho đề kháng trimethoprim, streptomycin và spectinomycin. Điều này cung cấp thông tin quan trọng về các loại kháng sinh mà E. coli có khả năng kháng cao. Sequencing of the representative amplicons of each pattern, resistance genes were dfrA7, dfrAl2, dfrA17, aadAl, aadA2 and aadA5 which encoding resistance to trimethoprim, spectinomycin and streptomycin.

V. Giải Pháp Kiểm Soát E

Để kiểm soát tình trạng E. coli kháng kháng sinh tại TP.HCM, cần có các biện pháp can thiệp đồng bộ, bao gồm kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng kháng sinh trong y tế và thú y, nâng cao nhận thức cộng đồng về sử dụng kháng sinh hợp lý, và tăng cường các biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, các nhà khoa học và cộng đồng để giảm thiểu nguy cơ lây lan E. coli kháng thuốc và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

5.1. Kiểm Soát Sử Dụng Kháng Sinh Trong Y Tế Và Thú Y

Cần có các quy định chặt chẽ về việc kê đơn và sử dụng kháng sinh, đảm bảo chỉ sử dụng kháng sinh khi thật sự cần thiết và tuân thủ đúng liều lượng và thời gian điều trị. Cần có các chương trình giám sát việc sử dụng kháng sinh để đánh giá hiệu quả của các biện pháp kiểm soát. Vấn đề sử dụng kháng sinh không hợp lý thường xảy ra khi bệnh nhân tự ý ngưng thuốc khi triệu chứng thuyên giảm, hoặc dùng không đúng liều.

5.2. Nâng Cao Nhận Thức Cộng Đồng Về Kháng Kháng Sinh

Cần tăng cường các hoạt động tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức cộng đồng về nguy cơ đề kháng kháng sinh và cách sử dụng kháng sinh hợp lý. Cộng đồng cần được khuyến khích rửa tay thường xuyên, thực hiện vệ sinh an toàn thực phẩm và chỉ sử dụng kháng sinh khi có chỉ định của bác sĩ hoặc thú y. Ở Việt Nam, hiện nay kháng sinh không chỉ được bán một cách tự do trong thú y mà còn cả trong nhân y (hầu như không cần có sự kê toa của bác sĩ điều trị).

5.3. Tăng Cường Kiểm Soát Nhiễm Khuẩn Trong Bệnh Viện

Cần tăng cường các biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn trong bệnh viện, như rửa tay thường xuyên, sử dụng các biện pháp phòng hộ cá nhân và khử trùng môi trường bệnh viện. Điều này giúp giảm nguy cơ lây lan E. coli kháng kháng sinh trong môi trường bệnh viện. Cam ơn bác Bích - trưởng Khoa Nhi, cô Hải trưởng khoa, chị Tuyết và các anh chị — Khoa Vi sinh, Bệnh viện Nhân dân Gia Dinh Thành phố Hồ Chí Minh.

VI. Triển Vọng Nghiên Cứu Về E

Nghiên cứu về E. coli kháng kháng sinh cần được tiếp tục mở rộng, tập trung vào việc tìm hiểu sâu hơn về cơ chế đề kháng kháng sinh, phát triển các phương pháp chẩn đoán nhanh và chính xác, và nghiên cứu các phương pháp điều trị mới hiệu quả hơn. Các nghiên cứu về phân tích gen kháng kháng sinh của E. coli cũng cần được đẩy mạnh để hiểu rõ hơn về sự lan truyền của gene đề kháng. Kết quả của các nghiên cứu này sẽ góp phần vào việc xây dựng các chiến lược phòng chống kháng kháng sinh hiệu quả hơn trong tương lai.

6.1. Nghiên Cứu Sâu Hơn Về Cơ Chế Đề Kháng Kháng Sinh

Việc tìm hiểu sâu hơn về cơ chế đề kháng kháng sinh của E. coli là rất quan trọng để phát triển các phương pháp điều trị mới hiệu quả hơn. Nghiên cứu cần tập trung vào các cơ chế đề kháng mới và các yếu tố liên quan đến sự phát triển của kháng kháng sinh. Trong các cơ chế đề kháng với nhiều loại kháng sinh của vi khuẩn, các nhà khoa học đã phát hiện integron.

6.2. Phát Triển Các Phương Pháp Chẩn Đoán Nhanh Và Chính Xác

Các phương pháp chẩn đoán nhanh và chính xác là rất quan trọng để phát hiện sớm các trường hợp nhiễm E. coli kháng kháng sinh và đưa ra các biện pháp điều trị kịp thời. Cần phát triển các phương pháp chẩn đoán dựa trên các kỹ thuật sinh học phân tử để xác định kiểu gene đề kháng một cách nhanh chóng. Kết quả nghiên cứu sẽ góp phần làm tăng sự hiểu biết về đề kháng kháng sinh của vi khuẩn E. coli ở Việt Nam.

6.3. Nghiên Cứu Các Phương Pháp Điều Trị Mới

Cần nghiên cứu các phương pháp điều trị mới hiệu quả hơn đối với các trường hợp nhiễm E. coli kháng kháng sinh, như sử dụng phage, kháng sinh mới hoặc các liệu pháp miễn dịch. Các nghiên cứu này cần được tiến hành cả in vitro và in vivo để đánh giá hiệu quả và tính an toàn của các phương pháp điều trị mới. Nghiên cứu in vitro E. coli kháng kháng sinh. Nghiên cứu in vivo E. coli kháng kháng sinh.

Tổng quan nghiên cứu

Tình trạng đề kháng kháng sinh của vi khuẩn Escherichia coli (E. coli) đang là vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị trong cả lĩnh vực nhân y và thú y. Theo ước tính, tỷ lệ đề kháng kháng sinh của các chủng E. coli phân lập từ người bệnh và thịt heo tại Thành phố Hồ Chí Minh đạt khoảng 86,3%, trong đó 90,5% gốc từ thịt heo và 80,2% gốc từ người bệnh thể hiện đa đề kháng với ít nhất hai loại kháng sinh. Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 9/2008 đến tháng 5/2010 nhằm xác định kiểu hình và kiểu gene đề kháng kháng sinh của vi khuẩn E. coli, đặc biệt tập trung vào vai trò của integron lớp 1 – một hệ thống bẫy gene có khả năng thu nhận các gene cassette mã hóa đề kháng kháng sinh.

Phạm vi nghiên cứu bao gồm các mẫu phân lập từ bệnh phẩm của bệnh nhân tại Bệnh viện Nhân dân Gia Định và từ thịt heo tại các lò mổ, Chi cục Thú y Thành phố Hồ Chí Minh. Mục tiêu cụ thể là đánh giá mức độ đề kháng với 12 loại kháng sinh phổ biến, phát hiện sự hiện diện của enzyme beta-lactamase mở rộng phổ (ESBL), xác định sự có mặt của integron lớp 1 và phân tích các gene cassette liên quan. Kết quả nghiên cứu không chỉ cung cấp dữ liệu khoa học quan trọng về tình hình đề kháng kháng sinh của E. coli tại Việt Nam mà còn góp phần định hướng chính sách quản lý và sử dụng kháng sinh hiệu quả, giảm thiểu nguy cơ lan truyền đa đề kháng trong cộng đồng và ngành chăn nuôi.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về đề kháng kháng sinh và cơ chế di truyền của vi khuẩn, trong đó:

• Kháng sinh và cơ chế tác động: Kháng sinh là các chất hóa học có khả năng tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển của vi khuẩn thông qua các cơ chế như ức chế tổng hợp thành tế bào, chức năng ribosome, acid nucleic và biến dưỡng folate. Các nhóm kháng sinh phổ biến gồm beta-lactam, aminoglycoside, tetracycline, phenicol, macrolide, sulfonamide, quinolone, v.v.

• Cơ chế đề kháng kháng sinh: Vi khuẩn phát triển đề kháng thông qua sản xuất enzyme phá hủy kháng sinh (ví dụ beta-lactamase), thay đổi điểm tiếp nhận thuốc, giảm hấp thu thuốc, bơm thuốc ra ngoài bằng efflux pump, và đột biến gene. Đặc biệt, integron lớp 1 được xem là yếu tố di truyền quan trọng trong việc thu nhận và truyền gene đề kháng, góp phần tạo nên đa đề kháng.

• Integron và gene cassette: Integron là hệ thống gene có khả năng bắt giữ các gene cassette di động, chủ yếu là các gene mã hóa đề kháng kháng sinh. Integron lớp 1 phổ biến nhất trong họ vi khuẩn đường ruột, chứa gene mã hóa integrase và vùng chèn gene cassette, giúp vi khuẩn thích nghi và lan truyền tính trạng đề kháng.

• Vi khuẩn Escherichia coli: Là vi khuẩn Gram âm, thuộc họ Enterobacteriaceae, vừa là vi khuẩn thường trú trong đường ruột vừa có thể gây bệnh trên người và động vật. E. coli có khả năng đề kháng đa dạng với nhiều nhóm kháng sinh do các cơ chế di truyền và môi trường áp lực chọn lọc.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Tổng cộng 197 gốc E. coli được phân lập, gồm 81 gốc từ bệnh phẩm người (phân, máu, đàm, nước tiểu) tại Bệnh viện Nhân dân Gia Định và 116 gốc từ thịt heo tại lò mổ và Chi cục Thú y Thành phố Hồ Chí Minh.

• Phương pháp phân tích: Đề kháng kháng sinh được đánh giá bằng phương pháp khuếch tán trên đĩa thạch theo hướng dẫn của CLSI với 12 loại kháng sinh phổ biến trong thú y và nhân y. Các gốc đề kháng với ceftazidime được kiểm tra sự hiện diện enzyme beta-lactamase mở rộng phổ (ESBL) bằng double disk test và AmpC disk test. Sự hiện diện của integron lớp 1 và gene cassette được xác định bằng kỹ thuật PCR, phân loại gene cassette bằng RFLP sử dụng enzyme cắt giới hạn Bc/I và Hpall, và giải trình tự gene cassette đại diện.

• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trong gần 20 tháng, từ tháng 9/2008 đến tháng 5/2010, bao gồm thu thập mẫu, phân lập vi khuẩn, thử nghiệm kháng sinh, phân tích phân tử và giải trình tự gene.

• Cỡ mẫu và chọn mẫu: Mẫu được chọn ngẫu nhiên từ bệnh nhân và thịt heo tại các cơ sở y tế và thú y có quy trình lấy mẫu và bảo quản nghiêm ngặt, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của dữ liệu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ đề kháng kháng sinh cao: Có 86,3% (170/197) gốc E. coli đề kháng với ít nhất một loại kháng sinh. Trong đó, tỷ lệ đề kháng ở gốc từ thịt heo là 90,5%, cao hơn so với 80,2% ở gốc từ người bệnh. Chỉ có 5,6% gốc nhạy cảm hoàn toàn với 12 loại kháng sinh thử nghiệm.

2. Kiểu hình đa đề kháng phổ biến: Phần lớn các gốc đề kháng thể hiện đa đề kháng, tức là đề kháng với từ 2 loại kháng sinh trở lên. Ví dụ, các gốc từ thịt heo và người bệnh đều có tỷ lệ đa đề kháng vượt quá 70%.

3. Phát hiện ESBL: Trong số các gốc đề kháng với ceftazidime, 2,5% (5 gốc) dương tính với double disk test, tất cả đều có nguồn gốc từ người bệnh, cho thấy sự hiện diện của enzyme beta-lactamase mở rộng phổ, làm tăng khả năng đề kháng với cephalosporin thế hệ thứ ba.

4. Sự hiện diện integron lớp 1: Tỷ lệ gốc E. coli đề kháng mang integron lớp 1 là 80%, trong đó tỷ lệ ở gốc từ người bệnh là 87,7%, cao hơn so với 75% ở gốc từ thịt heo. Gene cassette trong integron được khuếch đại ở 41,9% gốc mang integron, với tỷ lệ cao hơn ở gốc từ người bệnh (56,1%) so với gốc từ thịt heo (31,6%).

5. Phân loại gene cassette: Ba kiểu gene cassette được xác định dựa trên kích thước và mẫu RFLP, bao gồm các gene dfrA7, dfrA12, dfrA17 (đề kháng trimethoprim) và aadA1, aadA2, aadA5 (đề kháng streptomycin và spectinomycin).

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy mức độ đề kháng kháng sinh của E. coli tại Thành phố Hồ Chí Minh là rất cao, đặc biệt là ở các chủng phân lập từ thịt heo, phản ánh việc sử dụng kháng sinh phổ biến và chưa kiểm soát chặt chẽ trong chăn nuôi. Tỷ lệ đa đề kháng vượt trội cho thấy nguy cơ lan truyền các gene đề kháng trong cộng đồng và chuỗi thực phẩm.

Sự phát hiện integron lớp 1 với tỷ lệ cao ở cả mẫu người và động vật khẳng định vai trò quan trọng của integron trong việc thu nhận và truyền gene đề kháng, góp phần tạo nên đa đề kháng. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, tỷ lệ integron và gene cassette tương tự hoặc cao hơn, cho thấy tình trạng đề kháng tại Việt Nam không thua kém các quốc gia khác.

Việc phát hiện ESBL ở các gốc từ người bệnh cảnh báo nguy cơ thất bại điều trị với các cephalosporin thế hệ mới, đòi hỏi sự giám sát chặt chẽ và sử dụng kháng sinh hợp lý. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ đề kháng theo nguồn mẫu và bảng phân bố gene cassette, giúp minh họa rõ ràng mối liên hệ giữa kiểu gene và kiểu hình đề kháng.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường quản lý sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi: Áp dụng các quy định nghiêm ngặt về kê đơn và sử dụng kháng sinh, đặc biệt trong ngành chăn nuôi heo, nhằm giảm áp lực chọn lọc và hạn chế sự phát triển đề kháng. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Chi cục Thú y.

2. Xây dựng chương trình giám sát đề kháng kháng sinh liên ngành: Thiết lập hệ thống giám sát liên tục tại các bệnh viện, cơ sở thú y và lò mổ để theo dõi tình hình đề kháng và phát hiện sớm các chủng đa đề kháng. Thời gian: 6-12 tháng; Chủ thể: Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp.

3. Đào tạo và nâng cao nhận thức cho cán bộ y tế, thú y và người dân: Tổ chức các khóa tập huấn về sử dụng kháng sinh hợp lý, tác hại của đề kháng và biện pháp phòng ngừa. Thời gian: liên tục; Chủ thể: các trường đại học, cơ sở y tế, thú y.

4. Khuyến khích nghiên cứu và ứng dụng kỹ thuật phân tử trong chẩn đoán và quản lý đề kháng: Đầu tư trang thiết bị và đào tạo kỹ thuật PCR, RFLP, giải trình tự gene để phát hiện nhanh các gene đề kháng và integron, hỗ trợ điều trị chính xác. Thời gian: 1-3 năm; Chủ thể: các viện nghiên cứu, trường đại học.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý y tế và thú y: Sử dụng kết quả để xây dựng chính sách quản lý kháng sinh, giám sát đề kháng và phát triển chương trình kiểm soát hiệu quả.

2. Bác sĩ và bác sĩ thú y: Áp dụng thông tin về kiểu hình và gene đề kháng để lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp, giảm thiểu thất bại điều trị do đề kháng.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành vi sinh, thú y, y học: Tham khảo phương pháp nghiên cứu phân tử, kỹ thuật PCR, RFLP và giải trình tự gene trong nghiên cứu đề kháng kháng sinh.

4. Người làm trong ngành chăn nuôi và kiểm soát chất lượng thực phẩm: Hiểu rõ tác động của việc sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi đến sức khỏe cộng đồng, từ đó áp dụng các biện pháp an toàn sinh học và kiểm soát chất lượng.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao integron lớp 1 lại quan trọng trong đề kháng kháng sinh của E. coli?
   Integron lớp 1 là hệ thống gene có khả năng thu nhận và truyền các gene cassette mã hóa đề kháng kháng sinh, góp phần tạo nên đa đề kháng. Nó giúp vi khuẩn thích nghi nhanh với áp lực kháng sinh và lan truyền tính trạng đề kháng trong quần thể vi khuẩn.

2. Phương pháp khuếch tán trên đĩa thạch được sử dụng như thế nào để đánh giá đề kháng?
   Phương pháp này dựa trên việc đặt đĩa kháng sinh lên môi trường thạch có vi khuẩn, sau đó đo đường kính vùng ức chế sự phát triển vi khuẩn quanh đĩa. Kết quả so sánh với tiêu chuẩn CLSI để xác định vi khuẩn nhạy cảm hay đề kháng.

3. Tỷ lệ đề kháng kháng sinh của E. coli từ thịt heo cao hơn từ người bệnh có ý nghĩa gì?
   Điều này phản ánh việc sử dụng kháng sinh phổ biến và chưa kiểm soát trong chăn nuôi, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển đa đề kháng, từ đó có thể lây lan sang người qua chuỗi thực phẩm.

4. ESBL là gì và tại sao nó đáng lo ngại?
   ESBL (Extended Spectrum Beta-Lactamase) là enzyme phá hủy các kháng sinh beta-lactam thế hệ mới như cephalosporin thế hệ 3, làm giảm hiệu quả điều trị. Sự xuất hiện ESBL làm tăng nguy cơ thất bại điều trị và lan truyền đề kháng.

5. Làm thế nào để hạn chế sự lan truyền đề kháng kháng sinh trong cộng đồng?
   Cần quản lý chặt chẽ việc sử dụng kháng sinh, giám sát đề kháng, nâng cao nhận thức cộng đồng, áp dụng các biện pháp vệ sinh an toàn thực phẩm và phát triển các chương trình phòng chống nhiễm khuẩn hiệu quả.

Kết luận

• Tỷ lệ đề kháng kháng sinh của vi khuẩn E. coli tại Thành phố Hồ Chí Minh rất cao, với 86,3% gốc đề kháng ít nhất một loại kháng sinh và đa đề kháng phổ biến.
• Integron lớp 1 đóng vai trò quan trọng trong việc lan truyền gene đề kháng, với tỷ lệ hiện diện 80% trong các gốc đề kháng.
• Phát hiện ESBL ở các gốc từ người bệnh cảnh báo nguy cơ thất bại điều trị với cephalosporin thế hệ mới.
• Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng chính sách quản lý và sử dụng kháng sinh hợp lý trong y tế và chăn nuôi.
• Các bước tiếp theo cần tập trung vào giám sát liên ngành, đào tạo nâng cao nhận thức và ứng dụng kỹ thuật phân tử trong quản lý đề kháng.

Hành động ngay hôm nay để kiểm soát đề kháng kháng sinh và bảo vệ sức khỏe cộng đồng!