I. Tổng quan về ngập lụt và thiệt hại hạ du lưu vực sông Tà Rục
Nghiên cứu tập trung vào đánh giá thiệt hại do ngập lụt vùng hạ du lưu vực sông Tà Rục theo các kịch bản lũ và vỡ đập. Vùng hạ du lưu vực sông Tà Rục là khu vực dễ bị ảnh hưởng bởi lũ lụt, đặc biệt khi xảy ra sự cố vỡ đập. Các thiệt hại bao gồm mất mát về người, tài sản, cơ sở hạ tầng và môi trường. Nghiên cứu sử dụng mô hình MIKE FLOOD để mô phỏng các kịch bản lũ và vỡ đập, từ đó xây dựng bản đồ ngập lụt và đánh giá thiệt hại. Kết quả nghiên cứu giúp các nhà quản lý đưa ra các biện pháp phòng chống thiên tai và quy hoạch lưu vực hiệu quả.
1.1. Nguyên nhân và tác động của ngập lụt
Ngập lụt tại vùng hạ du lưu vực sông Tà Rục chủ yếu do lũ lớn và vỡ đập. Các nguyên nhân gây vỡ đập bao gồm mưa lớn kéo dài, thiết kế đập không đảm bảo, và biến đổi khí hậu. Tác động của ngập lụt bao gồm thiệt hại về người, tài sản, cơ sở hạ tầng, và môi trường. Nghiên cứu đã phân tích các trường hợp vỡ đập trên thế giới và Việt Nam để rút ra bài học kinh nghiệm.
1.2. Phương pháp đánh giá thiệt hại
Nghiên cứu sử dụng mô hình MIKE FLOOD để mô phỏng các kịch bản lũ và vỡ đập. Các dữ liệu đầu vào bao gồm tài liệu khí tượng thủy văn, địa hình, và các kịch bản tính toán. Kết quả mô phỏng được sử dụng để xây dựng bản đồ ngập lụt và đánh giá thiệt hại. Phương pháp này giúp xác định diện tích ngập, độ sâu ngập, và thiệt hại cụ thể tại từng khu vực.
II. Ứng dụng mô hình MIKE FLOOD trong mô phỏng ngập lụt
Mô hình MIKE FLOOD được sử dụng để mô phỏng các kịch bản lũ và vỡ đập tại lưu vực sông Tà Rục. Mô hình này kết hợp mô hình thủy lực 1 chiều và 2 chiều để tính toán dòng chảy và ngập lụt. Các kịch bản được thiết lập dựa trên các trận lũ lịch sử và các tình huống vỡ đập giả định. Kết quả mô phỏng giúp xác định vùng ngập, độ sâu ngập, và thời gian ngập, từ đó hỗ trợ công tác quản lý ngập lụt và phòng chống thiên tai.
2.1. Thiết lập mô hình và dữ liệu đầu vào
Dữ liệu đầu vào bao gồm tài liệu khí tượng thủy văn, địa hình, và các kịch bản tính toán. Mô hình được thiết lập với các thông số thủy lực như hệ số nhám, lưới tính toán, và điều kiện biên. Các kịch bản được xây dựng dựa trên các trận lũ lịch sử và các tình huống vỡ đập giả định.
2.2. Hiệu chỉnh và kiểm định mô hình
Mô hình được hiệu chỉnh và kiểm định bằng cách so sánh kết quả mô phỏng với dữ liệu thực tế. Các chỉ tiêu như chỉ số Nash được sử dụng để đánh giá độ chính xác của mô hình. Kết quả hiệu chỉnh cho thấy mô hình có độ tin cậy cao trong việc mô phỏng ngập lụt.
III. Đánh giá thiệt hại và đề xuất giải pháp
Nghiên cứu đã đánh giá thiệt hại do ngập lụt vùng hạ du lưu vực sông Tà Rục theo các kịch bản lũ và vỡ đập. Các thiệt hại bao gồm diện tích ngập, số hộ dân bị ảnh hưởng, và thiệt hại về cơ sở hạ tầng. Dựa trên kết quả đánh giá, nghiên cứu đề xuất các giải pháp công trình và phi công trình để giảm thiểu thiệt hại. Các giải pháp bao gồm nâng cấp đập, xây dựng hệ thống cảnh báo sớm, và quy hoạch sử dụng đất hợp lý.
3.1. Đánh giá thiệt hại theo các kịch bản
Nghiên cứu đã đánh giá thiệt hại theo ba kịch bản ngập lụt. Kịch bản 1 là lũ với tần suất 0,2%, kịch bản 2 là lũ cực đại với tần suất 0,01%, và kịch bản 3 là vỡ đập Tà Rục. Kết quả cho thấy thiệt hại lớn nhất xảy ra trong kịch bản vỡ đập, với diện tích ngập lớn và số hộ dân bị ảnh hưởng cao.
3.2. Đề xuất giải pháp ứng phó
Các giải pháp được đề xuất bao gồm nâng cấp đập, xây dựng hệ thống cảnh báo sớm, và quy hoạch sử dụng đất hợp lý. Giải pháp công trình tập trung vào việc nâng cao an toàn đập, trong khi giải pháp phi công trình tập trung vào việc nâng cao nhận thức cộng đồng và cải thiện công tác quản lý ngập lụt.
