Giảm nhẹ tác động ngập lụt tại TP.HCM bằng kỹ thuật sinh thái

LỜI CÁM ƠN

TÓM TẮT

ABSTRACT

MỤC LỤC

DANH MỤC BẢNG

DANH MỤC HÌNH

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1. Tổng quan về ngập lụt đô thị

1.2. Những nguyên nhân cơ bản gây nên tình trạng ngập lụt đô thị

1.3. Phân cấp các điểm ngập theo quy định hiện hành

1.4. Tổng quan về các giải pháp giảm ngập

1.5. Tổng quan về nghiên cứu các giải pháp giải quyết ngập lụt đô thị trên thế giới

1.6. Tổng quan nghiên cứu về ngập lụt đô thị tại TP.

1.7. Tổng quan về các giải pháp sinh thái để nâng cao khả năng thích nghi và ứng phó ngập lụt đô thị

1.8. Công trình thiết kế theo phương pháp tiếp cận liên ngành (SUDS). Hạ tầng xanh trong giảm ngập lụt

1.9. Tổng quan về khu vực nghiên cứu

1.9.1. Vị trí địa lý, đặc điểm tự nhiên của Thành phố Hồ Chí Minh

1.9.2. Vị trí địa lý

1.9.3. Đặc điểm tự nhiên Thành phố Hồ Chí Minh

1.9.4. Tổng quan khu vực nghiên cứu thí điểm về giải pháp sinh thái giảm ngập

1.10. Tổng quan về tình hình ngập trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh

1.10.1. Tình hình ngập do mưa trên địa bàn thành phố

1.10.2. Tình hình ngập do triều trên địa bàn thành phố

1.11. Hệ thống thoát nước hiện hữu và quy hoạch hệ thống thoát nước

1.11.1. Quy mô hệ thống thoát nước hiện hữu

1.11.2. Quy hoạch hệ thống thoát nước của Thành phố. Các quy hoạch hiện nay so với thực tiễn của Thành phố

2. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Cách tiếp cận

2.2. Dữ liệu bản đồ

2.3. Dữ liệu khí tượng – thủy văn

2.4. Dữ liệu mạng lưới thoát nước hiện trạng

2.5. Các tài liệu liên quan khác

2.6. Các nội dung và phương pháp nghiên cứu

2.7. Đánh giá hiện trạng và nguy cơ ngập tại Thành phố Hồ Chí Minh trong bối cảnh biến đổi khí hậu

2.7.1. Phương pháp ứng dụng mô hình toán

2.7.2. Phương pháp GIS

2.8. Ứng dụng kỹ thuật sinh thái để giảm thiểu tình trạng ngập tại Thành phố Hồ Chí Minh

2.8.1. Kỹ thuật cây xanh đường phố (Green-Roads- GRs)

2.8.2. Kỹ thuật sinh thái JW (Jui-Wen Chen)

2.8.3. Kỹ thuật hồ sinh thái

2.8.4. Tạo mảng xanh đô thị

2.8.5. Đánh giá tính khả thi trong việc áp dụng 3 kỹ thuật sinh thái

3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

3.1. Đánh giá hiện trạng và nguy cơ ngập tại Thành phố Hồ Chí Minh trong bối cảnh biến đổi khí hậu

3.1.1. Đánh giá hiện trạng ngập của khu vực TP.

3.1.2. Thông số thiết kế mô hình và thiết lập thời gian tính toán

3.1.3. Hiệu chỉnh và kiểm định mô hình MIKE 11

3.1.4. Hiệu chỉnh, kiểm định mô hình MIKE FLOOD

3.1.5. Kết quả tính toán ngập hiện trạng

3.1.6. Bản đồ ngập hiện trạng khu vực TP.

3.1.7. Đánh giá nguy cơ ngập tại TP. HCM đến năm 2030 theo các kịch bản biến đổi khí hậu RCP 4

3.1.8. Đánh giá nguy cơ ngập theo kịch bản RCP 4

3.1.9. Đánh giá nguy cơ ngập cho khu vực TPHCM theo kịch bản phát thải cao RCP 8

3.2. Ứng dụng kỹ thuật sinh thái để giảm thiểu tình trạng ngập tại Thành Phố Hồ Chí Minh, tính toán cho trường hợp cụ thể

3.2.1. Đánh giá tình trạng ngập khu vực phường Bình An theo hiện trạng sử dụng đất

3.2.2. Đánh giá nguy cơ ngập khu vực phường Bình An theo kịch bản phát thải trung bình thấp RCP 4

3.2.3. Đánh giá nguy cơ ngập khu vực phường Bình An theo kịch bản phát thải cao RCP 8

3.2.4. Đánh giá tính khả thi áp dụng kỹ thuật sinh thái giảm ngập phường Bình An

3.2.4.1. Đánh giá tính khả thi áp dụng kỹ thuật sinh thái giảm ngập theo hiện trạng

3.2.4.2. Đánh giá tính khả thi áp dụng kỹ thuật sinh thái giảm ngập theo kịch bản RCP 4

3.2.4.3. Đánh giá tính khả thi áp dụng kỹ thuật sinh thái giảm ngập theo kịch bản RCP 8

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về ngập lụt tại TP

Ngập lụt tại TP.HCM là một vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng đến đời sống và phát triển kinh tế của thành phố. Thành phố này nằm trong vùng có địa hình thấp, dễ bị ảnh hưởng bởi triều cường và biến đổi khí hậu. Theo báo cáo, khoảng 60% diện tích thành phố có độ cao dưới 1,5m, khiến cho tình trạng ngập lụt trở nên phổ biến. Các nguyên nhân chính bao gồm sự gia tăng đô thị hóa, hệ thống thoát nước không đủ khả năng, và tác động của biến đổi khí hậu. Chính quyền thành phố đã thực hiện nhiều biện pháp như xây dựng hồ điều tiết và cống kiểm soát triều, nhưng vẫn chưa đủ để giải quyết triệt để vấn đề này. Việc nghiên cứu và áp dụng các giải pháp mới, đặc biệt là kỹ thuật sinh thái, là cần thiết để giảm thiểu tác động của ngập lụt.

1.1. Nguyên nhân gây ngập lụt

Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng ngập lụt tại TP.HCM bao gồm sự gia tăng dân số và tốc độ đô thị hóa nhanh chóng. Hệ thống thoát nước hiện tại không theo kịp với sự phát triển, dẫn đến tình trạng tắc nghẽn và ngập úng. Thêm vào đó, biến đổi khí hậu và nước biển dâng cũng làm gia tăng nguy cơ ngập lụt. Theo các kịch bản dự báo, nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời, nhiều khu vực sẽ tiếp tục bị ngập nặng trong tương lai. Việc áp dụng kỹ thuật sinh thái có thể giúp cải thiện khả năng thoát nước và giảm thiểu tác động của ngập lụt.

II. Giải pháp sinh thái trong quản lý ngập lụt

Giải pháp kỹ thuật sinh thái được xem là một trong những phương pháp hiệu quả để giảm thiểu tác động của ngập lụt tại TP.HCM. Các giải pháp này bao gồm việc tạo ra các không gian xanh, xây dựng hồ sinh thái, và áp dụng các công trình xanh như cây xanh đường phố. Những giải pháp này không chỉ giúp cải thiện khả năng thoát nước mà còn tạo ra môi trường sống tốt hơn cho cư dân. Việc áp dụng các giải pháp này cần được kết hợp với quy hoạch đô thị bền vững, nhằm đảm bảo tính khả thi và hiệu quả lâu dài. Nghiên cứu cho thấy rằng việc kết hợp các giải pháp sinh thái có thể giảm thiểu đáng kể tình trạng ngập lụt, đồng thời nâng cao chất lượng môi trường sống.

2.1. Tạo không gian xanh

Tạo không gian xanh là một trong những giải pháp quan trọng trong việc giảm ngập lụt tại TP.HCM. Các công viên, vườn cây, và các khu vực xanh không chỉ giúp hấp thụ nước mưa mà còn tạo ra môi trường sống trong lành cho cư dân. Việc trồng cây xanh trên các tuyến đường và khu vực công cộng có thể giúp giảm thiểu lượng nước mưa chảy tràn vào hệ thống thoát nước. Nghiên cứu cho thấy rằng các khu vực có nhiều cây xanh thường ít bị ngập hơn so với các khu vực không có. Do đó, việc phát triển không gian xanh cần được ưu tiên trong quy hoạch đô thị.

III. Đánh giá hiệu quả của các giải pháp

Đánh giá hiệu quả của các giải pháp kỹ thuật sinh thái trong việc giảm ngập lụt tại TP.HCM là rất cần thiết. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc áp dụng các giải pháp này có thể giảm thiểu đáng kể tình trạng ngập lụt, đồng thời cải thiện chất lượng môi trường. Việc sử dụng mô hình hóa để tính toán nguy cơ ngập và hiệu quả của các giải pháp sinh thái là một phương pháp hữu ích. Kết quả cho thấy rằng các khu vực áp dụng giải pháp sinh thái có khả năng thoát nước tốt hơn và ít bị ngập hơn. Điều này chứng tỏ rằng việc đầu tư vào các giải pháp sinh thái không chỉ mang lại lợi ích về môi trường mà còn có giá trị kinh tế lâu dài.

3.1. Mô hình hóa và tính toán hiệu quả

Mô hình hóa là một công cụ quan trọng trong việc đánh giá hiệu quả của các giải pháp kỹ thuật sinh thái. Các mô hình như MIKE NAM, MIKE FLOOD, và MIKE URBAN được sử dụng để tính toán nguy cơ ngập và hiệu quả của các giải pháp. Kết quả từ các mô hình này cho thấy rằng việc áp dụng các giải pháp sinh thái có thể giảm thiểu đáng kể độ sâu ngập trong các khu vực trọng điểm. Việc sử dụng mô hình hóa không chỉ giúp đánh giá hiện trạng mà còn hỗ trợ trong việc lập kế hoạch và triển khai các giải pháp giảm ngập hiệu quả.

Luận án tiến sĩ: Ứng dụng kỹ thuật sinh thái để giảm nhẹ tác động ngập lụt tại TP.HCM