Nghiên cứu công tác xã hội trong phòng ngừa lao động trẻ em tại Hà Nội

LỜI CAM ĐOAN

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU

1.1. Những nghiên cứu về lao động trẻ em

1.1.1. Những quan điểm tiếp cận và nhận diện về lao động trẻ em

1.1.2. Những nghiên cứu về thực trạng lao động trẻ em

1.1.3. Những nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng lao động trẻ em

1.2. Những nghiên cứu về công tác xã hội trong phòng ngừa lao động trẻ em

1.2.1. Cách tiếp cận của các tổ chức quốc tế về phòng ngừa lao động trẻ em

1.2.2. Những nghiên cứu về nội dung hoạt động công tác xã hội trong phòng ngừa lao động trẻ em

1.2.3. Những nghiên cứu về mô hình, cách thức triển khai các hoạt động công tác xã hội trong phòng ngừa lao động trẻ em

1.3. Đánh giá chung về tình hình nghiên cứu

1.4. Tiểu kết chương 1

2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VỀ CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG PHÒNG NGỪA LAO ĐỘNG TRẺ EM

2.1. Một số khái niệm

2.2. Những lý thuyết vận dụng trong nghiên cứu

2.3. Khung phân tích

2.4. Pháp luật Việt Nam và các chính sách có liên quan đến công tác xã hội trong phòng ngừa lao động trẻ em

2.4.1. Bộ luật lao động (2019)

2.4.2. Chương trình phòng ngừa, giảm thiểu lao động trẻ em giai đoạn 2016-2020

2.4.3. Chương trình phòng ngừa, giảm thiểu trẻ em lao động trái quy định của pháp luật giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030

2.4.4. Chương trình hành động quốc gia vì trẻ em giai đoạn 2021-2030

2.4.5. Chương trình phát triển Công tác xã hội giai đoạn 2021-2030

2.5. Phương pháp nghiên cứu

2.5.1. Phương pháp nghiên cứu, phân tích tài liệu

2.5.2. Phương pháp phỏng vấn sâu

2.5.3. Phương pháp thảo luận nhóm

2.5.4. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi

2.5.5. Phương pháp thực nghiệm

2.5.6. Phương pháp xử lý số liệu

2.5.7. Thao tác hoá khái niệm và các chỉ báo đo lường trong nghiên cứu

2.6. Thông tin về địa bàn nghiên cứu

2.7. Tiểu kết chương 2

3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG LAO ĐỘNG TRẺ EM VÀ CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG PHÒNG NGỪA LAO ĐỘNG TRẺ EM

3.1. Tình hình lao động trẻ em tại địa bàn

3.1.1. Đặc điểm tham gia lao động của trẻ

3.1.2. Những nguy cơ khi tham gia lao động và nhu cầu cần hỗ trợ của trẻ

3.2. Thực trạng hoạt động công tác xã hội trong phòng ngừa lao động trẻ em

3.2.1. Truyền thông nâng cao nhận thức

3.2.2. Hỗ trợ về học tập

3.2.3. Phát triển kỹ năng sống

3.2.4. Hỗ trợ giáo dục nghề nghiệp

3.2.5. Hỗ trợ cải thiện điều kiện sinh kế gia đình

3.3. Đánh giá kết quả hoạt động công tác xã hội trong phòng ngừa lao động trẻ em

3.4. Tiểu kết chương 3

4. CHƯƠNG 4: CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG PHÒNG NGỪA LAO ĐỘNG TRẺ EM

4.1. Nhóm yếu tố thuộc về bản thân trẻ

4.1.1. Thời gian lao động của trẻ

4.2. Nhóm yếu tố thuộc về gia đình trẻ

4.2.1. Hoàn cảnh và điều kiện kinh tế của gia đình trẻ

4.2.2. Mức độ nhận thức của cha mẹ và sự phân chia vai trò của các thành viên

4.2.3. Đặc điểm cư trú hộ và tệ nạn xã hội trong gia đình

4.3. Nhóm yếu tố thuộc về cộng đồng

4.3.1. Tính cố kết, truyền thống văn hoá và nhận thức của người dân trong cộng đồng

4.3.2. Sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức và cơ sở vật chất hạ tầng

4.4. Nhóm yếu tố thuộc về cán bộ lao động thương binh xã hội, nhân viên công tác xã hội, cộng tác viên cơ sở

4.5. Nhóm yếu tố thuộc về chính sách, nguồn lực tài chính, chương trình dự án

4.5.1. Tác động từ hiệu quả thực thi chính sách và các nguồn lực tài chính

4.5.2. Sự tham gia từ các tổ chức quốc tế, phi chính phủ

4.6. Tiểu kết chương 4

5. CHƯƠNG 5: MÔ HÌNH VÀ GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CÔNG TÁC XÃ HỘI TRONG PHÒNG NGỪA LAO ĐỘNG TRẺ EM

5.1. Mô hình Công tác xã hội nhóm trong truyền thông nâng cao nhận thức, phát triển kỹ năng sống cho trẻ em có nguy cơ, đã hoặc đang là lao động trẻ em

5.1.1. Cơ sở đề xuất mô hình

5.2. Mục tiêu hoạt động của mô hình

5.3. Nội dung hoạt động của mô hình

5.4. Sơ đồ hoá mô hình

5.5. Tiến trình triển khai mô hình

5.5.1. Đánh giá kết quả thực nghiệm mô hình

5.6. Một số giải pháp đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động công tác xã hội trong phòng ngừa lao động trẻ em

5.6.1. Các nguyên tắc đề xuất giải pháp

5.6.2. Các giải pháp đề xuất và cách thức thực hiện

5.7. Tiểu kết chương 5

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Giới thiệu về công tác xã hội trong phòng ngừa lao động trẻ em

Công tác xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa lao động trẻ em tại Hà Nội. Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích các hoạt động của công tác xã hội nhằm giảm thiểu tình trạng lao động trẻ em. Theo báo cáo của ILO, số lượng trẻ em tham gia lao động trên toàn cầu đang gia tăng, đặc biệt là trong bối cảnh đại dịch Covid-19. Tại Việt Nam, khoảng 1,75 triệu trẻ em tham gia hoạt động kinh tế, trong đó có hơn 1 triệu trẻ em được xác định là lao động trẻ em. Điều này cho thấy sự cần thiết phải có các chính sách và can thiệp hiệu quả từ công tác xã hội để bảo vệ quyền lợi của trẻ em và ngăn chặn tình trạng này.

1.1. Tình hình lao động trẻ em tại Hà Nội

Tình hình lao động trẻ em tại Hà Nội đang ở mức báo động. Nhiều trẻ em phải làm việc trong các điều kiện khắc nghiệt, ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của chúng. Các nghiên cứu cho thấy rằng trẻ em tham gia lao động thường đến từ các gia đình có hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn về kinh tế. Việc tham gia lao động sớm không chỉ làm giảm khả năng tiếp cận giáo dục mà còn để lại những tổn thương về tâm lý cho trẻ. Do đó, việc triển khai các chương trình công tác xã hội nhằm nâng cao nhận thức và hỗ trợ trẻ em là rất cần thiết.

II. Chính sách và can thiệp xã hội

Chính phủ Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong việc xây dựng các chính sách nhằm phòng ngừa lao động trẻ em. Các chương trình như Chương trình phòng ngừa, giảm thiểu lao động trẻ em giai đoạn 2016-2020 và giai đoạn 2021-2025 đã được triển khai. Những chính sách này không chỉ tập trung vào việc giảm thiểu số lượng trẻ em tham gia lao động mà còn hướng đến việc cải thiện điều kiện sống và học tập cho trẻ. Công tác xã hội được coi là một trong những công cụ quan trọng trong việc thực hiện các chính sách này, với mục tiêu bảo vệ quyền lợi của trẻ em và hỗ trợ gia đình họ.

2.1. Các chương trình can thiệp xã hội

Các chương trình can thiệp xã hội hiện nay bao gồm nhiều hoạt động như truyền thông nâng cao nhận thức, hỗ trợ giáo dục và phát triển kỹ năng sống cho trẻ em. Những hoạt động này không chỉ giúp trẻ em nhận thức rõ hơn về quyền lợi của mình mà còn trang bị cho chúng những kỹ năng cần thiết để tự bảo vệ bản thân. Việc hỗ trợ gia đình trẻ em cũng là một phần quan trọng trong các chương trình này, nhằm cải thiện điều kiện sống và giảm thiểu áp lực kinh tế cho gia đình, từ đó giảm thiểu tình trạng lao động trẻ em.

III. Đánh giá hiệu quả của công tác xã hội

Đánh giá hiệu quả của các hoạt động công tác xã hội trong phòng ngừa lao động trẻ em là rất cần thiết. Các nghiên cứu cho thấy rằng những chương trình can thiệp xã hội đã mang lại những kết quả tích cực, giúp nhiều trẻ em thoát khỏi tình trạng lao động. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức cần phải vượt qua, như việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về vấn đề này và cải thiện sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng. Việc đánh giá thường xuyên và điều chỉnh các chương trình can thiệp sẽ giúp nâng cao hiệu quả của công tác xã hội trong việc phòng ngừa lao động trẻ em.

3.1. Những thách thức trong công tác xã hội

Mặc dù đã có nhiều nỗ lực, nhưng công tác xã hội trong phòng ngừa lao động trẻ em vẫn gặp phải nhiều thách thức. Một trong số đó là sự thiếu hụt nguồn lực và nhân lực chuyên môn trong lĩnh vực này. Ngoài ra, sự phối hợp giữa các tổ chức và cơ quan chức năng còn chưa chặt chẽ, dẫn đến việc triển khai các chương trình không đạt hiệu quả như mong muốn. Cần có sự đầu tư và quan tâm hơn nữa từ phía chính phủ và các tổ chức xã hội để nâng cao hiệu quả của các hoạt động này.

Luận án tiến sĩ về công tác xã hội trong phòng ngừa lao động trẻ em tại thành phố Hà Nội