I. Tính cấp thiết của đề tài
Cây lúa (Oryza sativa L.) là một trong những cây lương thực quan trọng nhất trên thế giới, cung cấp nguồn năng lượng chính cho một nửa dân số toàn cầu. Đặc biệt, ở châu Á, hơn 90% sản lượng lúa được sản xuất và tiêu thụ. Biến đổi khí hậu và xâm nhập mặn đang trở thành những thách thức lớn đối với sản xuất lúa, đặc biệt tại đồng bằng sông Cửu Long. Theo nghiên cứu của Nguyễn Thị Lang và ctv (2016), hiện tượng xâm nhập mặn đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho hàng trăm nghìn ha lúa. Việc cải tạo đất và sử dụng hóa chất để xử lý mặn là tốn kém và khó thực hiện ở các quốc gia đang phát triển. Do đó, nghiên cứu phát triển giống lúa chịu mặn bằng phương pháp chỉ thị phân tử là cần thiết. Chiến lược này không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn rút ngắn thời gian nghiên cứu và nâng cao tỷ lệ thành công.
II. Mục tiêu của đề tài
Mục tiêu chính của đề tài là tuyển chọn và xác định vật liệu bố mẹ và dòng triển vọng bằng chỉ thị phân tử nhằm cải tiến giống lúa chịu mặn. Đề tài hướng đến việc xác định kiểu gen và kiểu hình thích nghi với điều kiện xâm nhập mặn tại đồng bằng sông Cửu Long. Bên cạnh đó, việc xác định dòng con lai ưu việt trong quần thể hồi giao có khả năng chịu mặn ở giai đoạn mạ cũng là một trong những mục tiêu quan trọng. Những mục tiêu này không chỉ giúp nâng cao năng suất lúa mà còn góp phần bảo vệ môi trường và phát triển bền vững trong nông nghiệp.
III. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
Đề tài mang lại nhiều ý nghĩa khoa học và thực tiễn. Về mặt khoa học, việc xác định nguồn vật liệu di truyền mang các gen chống chịu mặn trong quá trình lai tạo sẽ mở ra hướng đi mới cho nghiên cứu giống lúa. Việc khai thác hiệu quả chỉ thị phân tử để phát hiện gen đích chống chịu mặn trong quần thể con lai sẽ giúp nâng cao độ chính xác trong việc chọn giống. Về mặt thực tiễn, nghiên cứu này sẽ cung cấp các giống lúa mới có khả năng chịu mặn, từ đó giúp nông dân tăng năng suất và chất lượng sản phẩm, đồng thời giảm thiểu thiệt hại do xâm nhập mặn gây ra.
IV. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu được áp dụng trong đề tài bao gồm việc đánh giá vật liệu bố mẹ sử dụng trong nghiên cứu chọn tạo giống lúa chịu mặn. Các phương pháp lai hồi giao kết hợp với chỉ thị phân tử sẽ được sử dụng để tạo ra các quần thể lai có khả năng chịu mặn. Đánh giá hiệu quả chọn lọc tính trạng mục tiêu dựa trên các quần thể lai F1 sẽ được thực hiện để xác định các dòng lúa có khả năng chống chịu tốt nhất. Phương pháp xử lý số liệu và khảo nghiệm cơ bản cũng sẽ được áp dụng để đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy của kết quả nghiên cứu.
V. Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Kết quả nghiên cứu cho thấy sự đa dạng nguồn gen cây lúa và khả năng chịu mặn của các dòng lúa được khảo sát. Việc thanh lọc mặn ở các giai đoạn khác nhau cho thấy sự khác biệt rõ rệt giữa các giống lúa. Các dòng lúa triển vọng đã được xác định và đánh giá dựa trên năng suất và khả năng chống chịu mặn. Kết quả này không chỉ khẳng định tính khả thi của việc chọn tạo giống lúa chịu mặn mà còn mở ra hướng đi mới cho nghiên cứu và phát triển nông nghiệp bền vững tại đồng bằng sông Cửu Long.
