Luận án tiến sĩ: Nghiên cứu bệnh viêm phế quản truyền nhiễm (IB) trên gà nuôi công nghiệp tại Đồng bằng sông Cửu Long

• Tác giả: Nguyễn Thị Cẩm Loan
• Người hướng dẫn: PGS. Trần Ngọc Bích
• Trường học: Đại học Cần Thơ
• Chuyên ngành: Bệnh lý học và chữa bệnh vật nuôi
• Đề tài: Nghiên cứu bệnh viêm phế quản truyền nhiễm (IB) trên gà nuôi theo hướng công nghiệp tại Đồng bằng sông Cửu Long
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Cần Thơ

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• TÓM TẮT
• ABSTRACT
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU
• 1.1. Tính cấp thiết của luận án
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Ý nghĩa của luận án
• 1.4. Điểm mới của luận án
• 1.5. Giới hạn của luận án
• 2. CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 2.1. Tình hình nghiên cứu bệnh IB ở gà
• 2.1. Tình hình nghiên cứu bệnh IB trên thế giới
• 2.2. Tình hình nghiên cứu bệnh IB ở Việt Nam
• 2.2. Đặc điểm sinh học của IBV
• 2.2. Hình thái học
• 2.3. Thành phần hóa học
• 2.4. Sự sao chép
• 2.5. Sự biến đổi di truyền của IBV
• 2.6. Sự phân bố của IBV
• 2.7. Sức đề kháng của IBV
• 2.3. Sinh bệnh học của IB ở gà thịt
• 2.2. Thụ thể và sự xâm nhập
• 2.3. Sự nhiễm bệnh và lây lan
• 2.4. Tính hướng mô của virus
• 2.5. Biểu hiện lâm sàng và bệnh tích
• 2.6. Sự kết hợp của IBV với các tác nhân lây nhiễm khác
• 2.1. Miễn dịch qua trung gian tế bào
• 2.2. Miễn dịch dịch thể
• 2.5. Một số phương pháp chẩn đoán bệnh IB
• 2.1. Chẩn đoán phân biệt dựa vào triệu chứng và bệnh tích
• 2.2. Phát hiện kháng thể bằng kỹ thuật ELISA
• 2.3. Phản ứng trung hòa virus
• 2.4. Phản ứng ức chế ngưng kết hồng cầu
• 2.5. Phân lập virus
• 2.6. Phương pháp chẩn đoán dựa trên acid nucleic (RT-PCR)
• 2.6. Phòng trị và kiểm soát bệnh IB
• 2.1. Phòng ngừa bệnh IB
• 2.3. Kiểm soát bệnh IB
• 2.7. Qui trình chăm sóc nuôi dưỡng gà thịt
• 2.1. Phương thức chăn nuôi
• 2.2. Kiểu chuồng trại
• 2.3. Kỹ thuật chăn nuôi gà thịt thương phẩm
• 2.4. Kỹ thuật chăn nuôi gà thịt có chăn thả
• 2.8. Biện pháp phòng trị bệnh cho gà thịt
• 2.1. Biện pháp phòng bệnh
• 2.2. Biện pháp trị bệnh
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Nội dung, thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 3.2. Phương tiện nghiên cứu
• 3.1. Thiết bị và dụng cụ
• 3.2. Hóa chất và sinh phẩm
• 3.3. Phương pháp nghiên cứu
• 3.1. Phương pháp điều tra thực trạng phòng chống bệnh IB và các yếu tố liên quan
• 3.2. Phương pháp thu thập mẫu
• 3.3. Phương pháp chẩn đoán phát hiện IBV
• 3.4. Phương pháp khảo sát triệu chứng lâm sàng và bệnh tích của bệnh IB
• 3.5. Phương pháp phân tích nucleotide, amino acid của IBV và xây dựng cây phả hệ di truyền
• 3.6. Phương pháp khảo sát đáp ứng miễn dịch sau chủng ngừa vaccine phòng bệnh IB
• 3.7. Phương pháp xử lý số liệu
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Nghiên cứu một số đặc điểm dịch tễ của bệnh IB ở gà thịt nuôi theo hướng công nghiệp
• 4.1.1. Khảo sát thực trạng công tác phòng chống bệnh IB tại các trang trại chăn nuôi ở một số tỉnh ĐBSCL
• 4.1.2. Kết quả chẩn đoán bệnh IB bằng kỹ thuật RT-PCR
• 4.1.3. Khảo sát tình hình bệnh IB theo các yếu tố liên quan
• 4.2. Kết quả nghiên cứu biến đổi bệnh lý của IB
• 4.2.1. Triệu chứng lâm sàng của bệnh IB
• 4.2.2. Bệnh tích đại thể của bệnh IB
• 4.2.3. Bệnh tích vi thể của bệnh IB
• 4.3. Kết quả xác định kiểu gene và mối quan hệ di truyền của các chủng IBV lưu hành trên gà ở một số tỉnh ĐBSCL
• 4.3.1. Kết quả khuếch đại một phần gene S1 của IBV
• 4.3.2. Xây dựng cây phả hệ di truyền
• 4.3.3. So sánh mức độ tương đồng về nucleotide, amino acid giữa các chủng IBV lưu hành và so sánh với các chủng tham chiếu
• 4.3.4. So sánh trình tự amino acid giữa các chủng IBV lưu hành và so sánh với các chủng tham chiếu
• 4.3.5. Phân tích tái tổ hợp
• 4.4. Nghiên cứu đáp ứng miễn dịch của gà thịt đối với vaccine phòng bệnh IB
• 4.4.1. Kết quả khảo sát đáp ứng miễn dịch của gà Nòi lai sau khi chủng ngừa vaccine phòng bệnh IB
• 4.4.2. Kết quả khảo sát đáp ứng miễn dịch của gà Tam Hoàng sau khi chủng ngừa vaccine phòng bệnh IB
• 4.4.3. Kết quả so sánh hiệu giá kháng thể và tỷ lệ có kháng thể giữa hai giống gà Nòi lai và gà Tam Hoàng
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
• 5.1. Kết luận
• 5.2. Đề xuất
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tình hình dịch bệnh viêm phế quản truyền nhiễm IB trên gà công nghiệp tại Đồng bằng sông Cửu Long

Nghiên cứu tập trung vào bệnh viêm phế quản truyền nhiễm (IB) trên gà công nghiệp tại Đồng bằng sông Cửu Long. Kết quả khảo sát từ 83 trang trại cho thấy 100% sử dụng vaccine và thuốc phòng bệnh. Tuy nhiên, chỉ 28,92% áp dụng đầy đủ các biện pháp vệ sinh chuồng trại. Tỷ lệ đàn gà bị bệnh là 59,04%, với 43,37% mẫu dương tính với virus viêm phế quản truyền nhiễm (IBV). Các yếu tố như địa lý, giống gà, lứa tuổi và kiểu chuồng không ảnh hưởng đáng kể đến tỷ lệ bệnh. Mùa mưa làm tăng nguy cơ bệnh lên 2,78 lần so với mùa nắng.

1.1. Tình hình dịch tễ

Khảo sát dịch tễ cho thấy bệnh viêm phế quản phổ biến hơn ở các đàn không được chủng ngừa đầy đủ và điều kiện vệ sinh kém. Tỷ lệ bệnh tăng gấp 2,88 lần ở đàn không chủng ngừa và 2,66 lần ở đàn có vệ sinh thú y kém. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc áp dụng đồng bộ các biện pháp phòng ngừa.

1.2. Chẩn đoán bệnh

Kỹ thuật RT-PCR được sử dụng để phát hiện gene N của IBV, cho kết quả 43,37% mẫu dương tính. Phương pháp này đã chứng minh hiệu quả trong việc xác định sự hiện diện của virus, hỗ trợ công tác chẩn đoán và kiểm soát dịch bệnh.

II. Biểu hiện lâm sàng và bệnh tích của bệnh viêm phế quản truyền nhiễm

Triệu chứng lâm sàng phổ biến nhất là âm rít khí quản (91,67%), kèm theo ủ rũ, giảm ăn, hắt hơi, khó thở và chảy nước mũi. Bệnh tích đại thể bao gồm xuất huyết khí quản (92,59%), sung huyết phổi, viêm túi khí và sưng thận. Bệnh tích vi thể gồm thâm nhiễm tế bào viêm (100%), hoại tử tế bào (20%-60%) và phì đại tế bào Goblet (40%).

2.1. Triệu chứng lâm sàng

Gà bệnh thường có biểu hiện khó thở, chảy nước mũi và tiêu chảy nhiều nước. Những triệu chứng này giúp nhận biết sớm bệnh và áp dụng các biện pháp điều trị kịp thời.

2.2. Bệnh tích đại thể và vi thể

Bệnh tích đại thể như xuất huyết khí quản và sưng thận là dấu hiệu đặc trưng của bệnh viêm phế quản. Bệnh tích vi thể như thâm nhiễm tế bào viêm và hoại tử tế bào cung cấp thông tin quan trọng về cơ chế bệnh sinh.

III. Phân tích di truyền và mối quan hệ của các chủng IBV

Nghiên cứu xác định 10 chủng IBV thuộc 5 kiểu gene: TC07-2-Like, QX-Like, Q1-Like, Mass và 793/B. Một số chủng có sự tương đồng cao với vaccine, nhưng có sự sai khác ở trình tự amino acid. Chủng IBV-VNTG20 ở Tiền Giang có khả năng là kết quả của sự tái tổ hợp di truyền giữa Q1-Like và QX-Like.

3.1. Kiểu gene và tái tổ hợp di truyền

Phân tích trình tự gene S1 cho thấy sự đa dạng di truyền của các chủng IBV. Sự tái tổ hợp di truyền giữa các chủng có thể dẫn đến sự xuất hiện của các biến thể mới, gây khó khăn cho công tác phòng ngừa.

3.2. So sánh với các chủng vaccine

Mặc dù một số chủng IBV tương đồng với vaccine, sự sai khác ở trình tự amino acid có thể làm giảm hiệu quả của vaccine. Điều này nhấn mạnh sự cần thiết của việc cập nhật vaccine phù hợp với các chủng lưu hành.

IV. Đáp ứng miễn dịch sau chủng ngừa vaccine

Nghiên cứu đánh giá đáp ứng miễn dịch của gà sau chủng ngừa vaccine IB. Tỷ lệ gà có kháng thể thụ động mẹ truyền đạt 86,67%-100%. Sau chủng ngừa, tỷ lệ kháng thể giảm xuống 0%-23,33%, nhưng tăng lên sau tái chủng. Quy trình chủng vaccine hỗn hợp IB-ND và vaccine đơn giá 4/91 cho kết quả tốt hơn.

4.1. Hiệu quả của vaccine

Vaccine hỗn hợp IB-ND và vaccine đơn giá 4/91 cho thấy hiệu quả cao trong việc tạo miễn dịch cho gà. Điều này khẳng định tầm quan trọng của việc lựa chọn đúng loại vaccine và quy trình chủng ngừa.

4.2. Tỷ lệ kháng thể và bảo hộ đàn

Sau tái chủng, tỷ lệ bảo hộ đàn đạt 70%-90%, với hàm lượng kháng thể trung bình (GMT) trên 1.000. Kết quả này cho thấy hiệu quả của việc tái chủng trong việc duy trì miễn dịch đàn.