Nghiên cứu bệnh ký sinh trùng đường máu do ve truyền ở đàn bò nuôi tại Ba Vì Hà Nội và thử nghiệm thuốc diệt ve

• Tác giả: Nguyễn Thị Hồng Chiên
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Văn Thọ
• Trường học: Học viện Nông nghiệp Việt Nam
• Chuyên ngành: Bệnh lý học và chữa bệnh vật nuôi
• Đề tài: Nghiên cứu bệnh ký sinh trùng đường máu do ve truyền ở đàn bò nuôi tại Ba Vì – Hà Nội và thử nghiệm thuốc diệt ve
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỤC LỤC
• 2. DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• 3. DANH MỤC BẢNG
• 4. DANH MỤC HÌNH
• 5. TRÍCH YẾU LUẬN ÁN
• 6. THESIS ABSTRACT
• 7. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
• 7.1. Mục tiêu tổng quát
• 7.2. Mục tiêu cụ thể
• 8. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
• 9. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
• 10. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN LUẬN ÁN
• 10.1. Ý nghĩa khoa học
• 10.2. Ý nghĩa thực tiễn
• 11. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 11.1. Cơ sở khoa học
• 11.2. Một số bệnh ký sinh trùng đường máu do ve truyền ở bò
• 11.2.1. Đặc điểm cơ bản của ve ký sinh ở bò
• 11.2.2. Tình hình nghiên cứu về bệnh ký sinh trùng đường máu do ve truyền và ve cứng ở bò trên thế giới và Việt Nam
• 11.2.2.1. Tình hình nghiên cứu bệnh ký sinh trùng đường máu do ve truyền trên thế giới và Việt Nam
• 11.2.2.2. Tình hình nghiên cứu về ve cứng trên thế giới và Việt Nam
• 11.3. Nghiên cứu về hợp chất bán tổng hợp pyrethroid dùng để diệt ve
• 11.3.1. Cơ chế gây độc lên chân đốt của các hoá chất diệt côn trùng nhóm pyrethroid và những nghiên cứu về ứng dụng của Pyrethroid trong điều trị các bệnh ngoại kí sinh trùng trên gia súc
• 11.3.2. Một số hóa chất đại diện của nhóm pyrethroid
• 12. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 12.1. Địa điểm nghiên cứu
• 12.2. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội của huyện Ba Vì - thành phố Hà Nội
• 12.3. Thời gian nghiên cứu
• 12.4. Vật liệu nghiên cứu
• 12.4.1. Động vật và các loại mẫu nghiên cứu
• 12.4.2. Dụng cụ, máy móc và hóa chất nghiên cứu
• 12.5. Nội dung nghiên cứu
• 12.5.1. Nghiên cứu tình hình nhiễm bệnh ký sinh đường máu do ve truyền ở bò tại huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội
• 12.5.1.1. Định danh ký sinh trùng đường máu ở bò bằng kỹ thuật phân tử
• 12.5.1.2. Đặc điểm bệnh lý của bò mắc bệnh ký sinh trùng đường máu
• 12.5.2. Nghiên cứu tình hình nhiễm ve ký sinh ở bò tại huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội
• 12.5.2.1. Đánh giá mối liên quan giữa nhiễm ve và nhiễm ký sinh trùng đường máu trên bò tại huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội
• 12.5.3. Bước đầu thử nghiệm thuốc diệt ve ký sinh ở bò
• 12.6. Phương pháp nghiên cứu
• 12.6.1. Xác định địa điểm lấy mẫu
• 12.6.2. Thu thập mẫu để nghiên cứu
• 12.6.3. Định danh loài ve ký sinh bằng phương pháp hình thái
• 12.6.4. Xác định tỷ lệ nhiễm ký sinh trùng đường máu ở bò
• 12.6.5. Đánh giá mối liên hệ giữa nhiễm ve và nhiễm ký sinh trùng đường máu
• 12.6.6. Định danh loài ký sinh trùng đường máu bằng phương pháp phân tử
• 12.6.7. Xác định thể bệnh, triệu chứng lâm sàng bò mắc bệnh ký sinh trùng đường máu
• 12.6.8. Xác định bệnh tích đại thể bò mắc bệnh ký sinh trùng đường máu
• 12.6.9. Xác định bệnh tích vi thể
• 12.6.10. Xác định chỉ tiêu sinh lý máu
• 12.6.11. Phương pháp thử nghiệm thuốc diệt ve ký sinh trên bò
• 12.6.12. Phương pháp xử lý số liệu
• 13. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 13.1. Tình hình nhiễm ký sinh trùng đường máu do ve truyền ở đàn bò nuôi tại huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội
• 13.1.1. Thành phần, tỷ lệ nhiễm ký sinh trùng đường máu do ve truyền trên đàn bò
• 13.1.2. Tỷ lệ nhiễm Anaplasma spp.
• 13.1.2.1. Tỷ lệ nhiễm Anaplasma spp. ở đàn bò theo các mùa trong năm
• 13.1.2.2. Tỷ lệ nhiễm Anaplasma spp. ở bò theo địa hình
• 13.1.2.3. Tỷ lệ nhiễm Anaplasma ssp. theo lứa tuổi của bò
• 13.1.3. Một số đặc điểm bệnh lý ở bò mắc bệnh biên trùng (Anaplasmosis)
• 13.1.3.1. Thể bệnh của bệnh biên trùng do Anaplasma spp. ở đàn bò vùng nghiên cứu
• 13.1.3.2. Triệu chứng lâm sàng của bò bị bệnh biên trùng do Anaplasma spp.
• 13.1.3.3. Chỉ tiêu huyết học của bò nhiễm Anaplasma spp.
• 13.1.3.4. Bệnh tích đại thể của bệnh biên trùng ở bò
• 13.1.3.5. Bệnh tích vi thể của bệnh biên trùng ở bò
• 13.1.3.6. Định danh loài Anaplasma spp. bò bằng phương pháp phân tử
• 13.2. Tình hình nhiễm ve ký sinh của bò nuôi tại huyện Ba Vì – thành phố Hà Nội
• 13.2.1. Tỷ lệ nhiễm ve trên đàn bò nuôi tại huyện Ba Vì, Hà Nội
• 13.2.2. Cường độ nhiễm ve trên đàn bò huyện Ba Vì, Hà Nội
• 13.2.3. Tỷ lệ nhiễm ve của bò theo các mùa trong năm
• 13.2.4. Tỷ lệ nhiễm ve của bò theo địa hình
• 13.2.5. Tỷ lệ nhiễm ve theo lứa tuổi của bò
• 13.2.6. Thành phần loài ve ký sinh ở bò vùng nghiên cứu
• 13.2.7. Mối tương quan giữa nhiễm ve và nhiễm ký sinh trùng đường máu ở bò nuôi tại huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội
• 13.3. Thử nghiệm hiệu lực diệt ve của hợp chất pyrethroid
• 13.3.1. Hiệu lực diệt các giai đoạn của ve bò Rhipicepahus (Boophilus) microplus của hợp chất Permethrin trong phòng thí nghiệm
• 13.3.2. Thử nghiệm khả năng diệt ve trên bò của hợp chất thuốc Permethrin ở nồng độ 5 %
• 14. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• 15. DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về bệnh ký sinh trùng đường máu do ve truyền

Nghiên cứu tập trung vào bệnh ký sinh trùng đường máu do ve truyền bệnh ở bò Ba Vì, Hà Nội. Các bệnh này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và năng suất của đàn bò. Ve ký sinh trên bò là trung gian truyền các loại ký sinh trùng đường máu như Anaplasma spp., gây bệnh biên trùng (Anaplasmosis). Nghiên cứu này nhằm xác định tỷ lệ nhiễm bệnh, đặc điểm bệnh lý, và thử nghiệm thuốc diệt ve hiệu quả.

1.1. Đặc điểm của ve ký sinh và bệnh do ve truyền

Ve truyền bệnh như Rhipicephalus (Boophilus) microplus và Rhipicephalus (Boophilus) annulatus là nguyên nhân chính gây bệnh ký sinh trùng đường máu. Các loài ve này hút máu bò và truyền ký sinh trùng vào cơ thể vật chủ. Bệnh do ve truyền thường gặp ở bò bao gồm Anaplasmosis, gây thiếu máu, sốt cao, và suy giảm sức khỏe. Nghiên cứu đã xác định tỷ lệ nhiễm Anaplasma spp. ở bò Ba Vì là 26.46%, với tỷ lệ cao nhất vào mùa hè (43.53%).

1.2. Tình hình nghiên cứu trên thế giới và Việt Nam

Trên thế giới, bệnh ký sinh trùng đường máu do ve truyền đã được nghiên cứu rộng rãi, đặc biệt ở các nước có khí hậu nhiệt đới. Tại Việt Nam, nghiên cứu về ve ký sinh trên bò và bệnh do ve truyền còn hạn chế. Nghiên cứu này là một trong những công trình đầu tiên xác định sự lưu hành của Anaplasma platys trên bò tại Việt Nam, một loài có nguy cơ gây bệnh cho người.

II. Phương pháp nghiên cứu và kết quả

Nghiên cứu sử dụng phương pháp lấy mẫu ngẫu nhiên và phân tích kỹ thuật phân tử để định danh ký sinh trùng đường máu. Các mẫu máu và ve được thu thập từ đàn bò tại Ba Vì, Hà Nội. Kết quả cho thấy tỷ lệ nhiễm Anaplasma spp. cao nhất ở vùng gò đồi (36.93%) và thấp nhất ở vùng đồng bằng (21.19%).

2.1. Định danh ký sinh trùng đường máu

Sử dụng phương pháp PCR và giải trình tự 16S rDNA, nghiên cứu đã xác định hai loài ký sinh trùng đường máu chính là Anaplasma marginale và A. platys. Đây là lần đầu tiên A. platys được phát hiện trên bò tại Việt Nam, mở ra hướng nghiên cứu mới về nguy cơ lây nhiễm sang người.

2.2. Đặc điểm bệnh lý và triệu chứng lâm sàng

Bò nhiễm Anaplasma spp. biểu hiện các triệu chứng như sốt cao, niêm mạc nhợt nhạt, và giảm sản lượng sữa. Bệnh tích đại thể bao gồm lách sưng, gan vàng, và máu loãng. Bệnh tích vi thể cho thấy sự thoái hóa tế bào gan và tăng sinh tế bào lympho ở lách.

III. Thử nghiệm thuốc diệt ve và hiệu quả

Nghiên cứu đã thử nghiệm thuốc diệt ve Permethrin ở nồng độ 5%. Kết quả cho thấy hiệu lực diệt ve trưởng thành đạt 84-92%, và 100% đối với ấu trùng và thiếu trùng. Thuốc diệt ve này an toàn cho bò và có tiềm năng ứng dụng rộng rãi trong phòng chống ve.

3.1. Hiệu quả của Permethrin

Permethrin đã chứng minh hiệu quả cao trong việc diệt các giai đoạn của ve, đặc biệt là ấu trùng và thiếu trùng. Thử nghiệm trên cơ thể bò cho thấy thuốc không gây tác dụng phụ nghiêm trọng, đảm bảo an toàn cho vật nuôi.

3.2. Ứng dụng thực tiễn

Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc sử dụng Permethrin trong phòng chống ve bò. Điều này góp phần giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm bệnh ký sinh trùng đường máu và nâng cao năng suất chăn nuôi.

IV. Kết luận và kiến nghị

Nghiên cứu đã cung cấp thông tin toàn diện về bệnh ký sinh trùng đường máu do ve truyền ở bò Ba Vì, Hà Nội. Việc xác định thành phần loài ký sinh trùng và hiệu quả của thuốc diệt ve mở ra hướng đi mới trong phòng và trị bệnh. Cần tiếp tục nghiên cứu để mở rộng ứng dụng các biện pháp phòng chống ve và bệnh do ve truyền trên toàn quốc.

4.1. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hiểu rõ cơ chế lây nhiễm và đặc điểm bệnh lý của bệnh ký sinh trùng đường máu. Đồng thời, kết quả thử nghiệm thuốc diệt ve cung cấp giải pháp hiệu quả cho ngành chăn nuôi.

4.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo

Cần tiếp tục nghiên cứu về sự lưu hành của Anaplasma platys và các loài ký sinh trùng đường máu khác trên bò và nguy cơ lây nhiễm sang người. Đồng thời, mở rộng thử nghiệm các loại thuốc diệt ve khác để tối ưu hóa hiệu quả phòng chống ve.