I. Giới thiệu về bệnh gạo lợn
Bệnh gạo lợn, hay còn gọi là bệnh do ấu trùng Cysticercus cellulosae gây ra, là một trong những bệnh truyền lây giữa người và động vật. Bệnh này do ấu trùng của sán dây Taenia solium ký sinh trong cơ của lợn. Khi lợn mắc bệnh, thịt lợn không thể sử dụng làm thực phẩm, gây thiệt hại cho ngành chăn nuôi. Theo nghiên cứu của Phạm Văn Khuê và Phan Lục (1996), ấu trùng Cysticercus cellulosae có hình dạng giống hạt gạo, với đường kính từ 5 đến 10 mm. Tình trạng này phổ biến hơn ở các vùng miền núi, nơi có thói quen nuôi lợn thả rông và ăn thịt lợn chưa nấu chín. Việc phát hiện bệnh gạo lợn rất khó khăn do triệu chứng không điển hình, thường chỉ được phát hiện khi mổ khám lợn. Do đó, việc nghiên cứu đặc điểm của ấu trùng Cysticercus cellulosae là cần thiết để giảm thiểu tỷ lệ nhiễm bệnh ở lợn và phòng chống bệnh sán dây ở người.
II. Đặc điểm dịch tễ của bệnh gạo lợn
Đặc điểm dịch tễ của bệnh gạo lợn cho thấy tỷ lệ nhiễm bệnh ở lợn tại các vùng miền núi cao hơn so với đồng bằng. Theo nghiên cứu, lợn nuôi thả rông dễ mắc bệnh do tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, nơi có phân người chứa trứng sán dây. Tại huyện Điện Biên Đông, tỷ lệ nhiễm ấu trùng Cysticercus cellulosae có thể lên đến 8%. Việc ăn thịt lợn sống hoặc chưa nấu chín là nguyên nhân chính dẫn đến sự lây lan của bệnh. Theo Lê Thị Xuân (2013), đường lây truyền bệnh chủ yếu thông qua thức ăn và nước uống. Tại các vùng có thói quen ăn thịt lợn sống, tỷ lệ nhiễm bệnh sán dây ở lợn và người cao hơn hẳn. Điều này cho thấy sự cần thiết phải nâng cao nhận thức của người dân về an toàn thực phẩm và vệ sinh môi trường.
III. Tổn thương do bệnh gạo lợn gây ra
Khi lợn mắc bệnh gạo, các tổn thương có thể xảy ra ở nhiều cơ quan, đặc biệt là cơ vân. Theo Phạm Sỹ Lăng và cộng sự (2001), ấu trùng Cysticercus cellulosae có thể gây ra các triệu chứng như co giật, sùi bọt mép, tương tự như cơn động kinh ở người. Mổ khám lợn bị bệnh thường thấy ấu trùng ký sinh trong các cơ, gây chèn ép mạch máu và thần kinh, dẫn đến bại liệt. Tổn thương vi thể cũng được ghi nhận, cho thấy sự xâm nhập của ấu trùng vào các mô cơ. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của lợn mà còn gây thiệt hại kinh tế cho người chăn nuôi do lợn chậm lớn và không thể tiêu thụ thịt.
IV. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của nghiên cứu
Nghiên cứu về bệnh gạo lợn do ấu trùng Cysticercus cellulosae không chỉ cung cấp thông tin khoa học quan trọng về đặc điểm dịch tễ và lâm sàng của bệnh mà còn có ý nghĩa thực tiễn lớn. Kết quả nghiên cứu sẽ giúp người chăn nuôi nhận biết và có biện pháp phòng ngừa hiệu quả, từ đó giảm thiểu thiệt hại do bệnh gây ra. Việc nâng cao nhận thức về bệnh gạo lợn cũng góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng, ngăn ngừa sự lây lan của bệnh sán dây ở người. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh chăn nuôi lợn ngày càng phát triển tại các tỉnh miền núi như Điện Biên.
