NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA MẬT ĐỘ VÀ LIỀU LƯỢNG N, P, K ĐẾN SINH TRƯỞNG, PHÁT TRIỂN GIỐNG NGÔ LAI MỚI LVN255 TẠI HUYỆN ĐAN PHƯỢNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

Ngô (Zea mays L.) là cây lương thực quan trọng, cung cấp lương thực cho con người và thức ăn chăn nuôi. Ngô còn là nguyên liệu cho công nghiệp thực phẩm, dược phẩm. Hiện nay, ngô được quan tâm đặc biệt với vai trò sản xuất nhiên liệu sinh học. Với giá trị kinh tế cao và khả năng thích ứng rộng, cây ngô được trồng ở hầu hết các vùng trên thế giới. Năm 2014, diện tích trồng ngô toàn thế giới đạt 184,8 triệu ha, năng suất bình quân 56,16 tạ/ha, sản lượng 1.038,2 triệu tấn. Tại Việt Nam, diện tích trồng ngô chiếm khoảng 12,9% diện tích cây lương thực có hạt nhưng có ý nghĩa quan trọng thứ 2 sau cây lúa. Mặc dù hiện nay sản xuất ngô của Việt Nam đã có nhiều thay đổi, các vùng trồng ngô trong cả nước đều sử dụng giống ngô lai năng suất cao, góp phần nâng cao năng suất và sản lượng ngô. Tuy nhiên năng suất ngô của nước ta còn thấp so với trung bình của thế giới và các nước trong khu vực. Theo chiến lược của Bộ NN&PTNT, đến năm 2020 sản lượng ngô của Việt Nam cần đạt 8 - 9 triệu tấn/ năm mới cung cấp đầy đủ cho nhu cầu trong nước và từng bước tham gia xuất khẩu. Tuy nhiên, để tăng sản lượng ngô, bên cạnh sử dụng giống ngô lai có tiềm năng cho năng suất cao, cần áp dụng các kỹ thuật canh tác tiên tiến trong sản xuất. Trong thâm canh phân bón được xác định là yếu tố quan trọng nhất kết hợp với mật độ khoảng cách trồng hợp lý sẽ phát huy hết tiềm năng cho năng suất của giống tốt. Giống ngô lai LVN255 là một giống ngô mới được Viện Nghiên cứu Ngô chọn tạo ra, bước đầu nghiên cứu của tác giả đã đánh giá đây là một giống ngô lai mới có tiềm năng năng suất cao và là giống chịu thâm canh, đặc biệt sẽ phát huy được tiềm năng năng suất khi được trồng ở các vùng đồng Bằng. Tuy nhiên đây là giống ngô mới nên cần xác định được các biện pháp kỹ thuật như mật độ trồng và lượng phân bón thích hợp trước khi giới thiệu cho sản xuất. Do vậy, chúng tôi đã thực hiện đề tài “Nghiên cứu ảnh hưởng của mật độ và liều lượng NPK đến sinh trưởng, phát triển giống ngô lai mới LVN255 tại huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội”

1.1. Tính Cấp Thiết Nghiên Cứu Mật Độ và NPK cho Ngô

1.2. Mục Tiêu Nghiên Cứu Xác Định Mật Độ Phân Bón LVN255

Sản lượng cây lương thực toàn cầu đến năm 2050 cần vượt qua 400 triệu tấn mới đáp ứng được nhu cầu của con người (FAO, 2009). Tuy nhiên, sản xuất lương thực nói chung cũng như sản xuất ngô nói riêng đang phải đối mặt với thách thức lớn nhất là điều kiện bất thuận sinh học (sâu bệnh hại) và bất thuận phi sinh học (hạn, đất nghèo dinh dưỡng, đất chua và ngập nước). Những thách thức này đặc biệt tác động mạnh đối với nông dân sản xuất nhỏ, nghèo tài nguyên và đầu tư thấp (Weiwei Wen và cộng sự , 2011). Chính vì vậy, tăng năng suất cây trồng là vấn đề quan trọng trong sản xuất nông nghiệp nói chung và sản xuất ngô nói riêng. Để đạt được sản lượng ngô cao, bên cạnh chọn tạo giống cần áp dụng các kỹ thuật canh tác phù hợp. Các kết quả nghiên cứu trên thế giới và Việt Nam đã chứng minh rằng để nâng cao năng suất ngô thì phải sử dụng các giống ngô lai năng suất cao, phù hợp với điều kiện đất đai, khí hậu của vùng, đồng thời gieo trồng với mật độ và khoảng cách hợp lý và bón phân cân đối, đầy đủ. Mật độ, khoảng cách và phương thức trồng có ảnh hưởng rất lớn đến quá trình sinh trưởng và năng suất ngô. Nếu trồng mật độ thấp thì cây sinh trưởng tốt, bắp to, tăng số hạt/bắp nhưng số lượng cây ít nên năng suất không cao. Nếu trồng mật độ cao thì số cây trên một đơn vị diện tích gieo trồng tăng nhưng bắp nhỏ, ít hạt. Do đó để đạt được năng suất cao cần căn cứ vào giống, điều kiện đất đai và mùa vụ xác định mật độ và khoảng cách trồng thích hợp. Theo nghiên cứu của Berzenyi, Z. (1996) cho thấy năng suất ngô của Mỹ trong hơn 40 năm qua tăng thêm 58% là nhờ đóng góp của giống lai đơn, 21% là nhờ tăng mật độ và 5% nhờ thu hẹp khoảng cách. Phân bón là yếu tố quan trọng nhất trong thâm canh tăng năng suất cây trồng.

2.1. Tối Ưu Mật Độ Trồng để Tăng Năng Suất Ngô LVN255

2.2. Lượng Phân NPK Cân Đối cho Sinh Trưởng Ngô LVN255

Nghiên cứu được thực hiện tại Viện Nghiên cứu Ngô, huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội trong vụ Thu Đông 2016. Phương pháp nghiên cứu sử dụng là phương pháp thí nghiệm đồng ruộng, bố trí theo khối đầy đủ ngẫu nhiên, ba lần lặp lại. Các công thức thí nghiệm được thiết kế để đánh giá ảnh hưởng của các mức mật độ và lượng phân NPK khác nhau đến sinh trưởng, phát triển và năng suất của giống ngô lai LVN255. Các chỉ tiêu theo dõi bao gồm: thời gian sinh trưởng, chiều cao cây, số lá, đường kính thân, chiều dài bắp, số hàng hạt trên bắp, số hạt trên hàng, khối lượng 1000 hạt và năng suất thực thu. Số liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm thống kê để phân tích phương sai và so sánh các nghiệm thức. Phương pháp thí nghiệm . Các chỉ tiêu nghiên cứu và phương pháp theo dõi + Các giai đoạn sinh tr ±ß ng c ÿ a cây ngô (ngày): - Gieo - M ¿ c. - 3 lá. - 5 lá. - 7 lá. - 9 lá. - Tr ß ng hàng - phun râu (T2 - PR). - Thu ho ¿ ch. + Các ch ß tiêu v ß ¿ c i ß m hình thái c ÿ a cây ngô. - Chi ß u cao cây (cm): o trung bình chi ß u cao c ÿ a 10 cây ng ¿ u nhiên/ ¡ n v ß thí nghi ß m vào giai o ¿ n tr ±ß c khi thu ho ¿ ch. - Chi ß u cao đóng b ¿ p (cm): o t ÿ g ß c ¿ n v ß trí đóng b ¿ p chính trên 10 cây ng ¿ u nhiên/ ¡ n v ß. - Chi ß u dài bông c ß (cm): o t ÿ i ¿ m g ¿ n nh ¿ t gi ÿ a bông c ß và thân cây ¿ n ¿ u c ÿ a bông c ß . - S ß lá trên thân cây (lá/cây): ¿ m t ¿ t c ¿ các lá trên thân chính trên 10 cây ng ¿ u nhiên/ ¡ n v ß. + ánh giá kh ¿ n ng ch ß ng ch ß u c ÿ a gi ß ng ngô: - ánh giá m ÿ c ß nhi ¿ m c ÿ a sâu b ß nh h ¿ i trên t ÿ ng công th ÿ c vào th ß i gian tr ±ß c khi thu ho ¿ ch. - ánh giá kh ¿ n ng ch ß ng ß c ÿ a cây ngô trên t ÿ ng công th ÿ c t ¿ i th ß i i ¿ m tr ±ß c khi thu ho ¿ ch. + Các y ¿ u t ß c ¿ u thành n ng su ¿ t: - S ß hàng h ¿ t/b ¿ p: ¿ m s ß hàng h ¿ t trên 10 b ¿ p ng ¿ u nhiên ±ÿ c ch ß n trong t ÿ ng công th ÿ c và tính trung bình. - S ß h ¿ t trên hàng/b ¿ p: ¿ m s ß h ¿ t trên 10 hàng h ¿ t ng ¿ u nhiên ±ÿ c ch ß n trong t ÿ ng công th ÿ c và tính trung bình. - P1000 h ¿ t: C â n 1000 h ¿ t ng ¿ u nhiên ±ÿ c ch ß n trong t ÿ ng công th ÿ c sau khi thu ho ¿ ch và h ¿ t ã ±ÿ c làm khô và o ß m. - T ÿ l ß h ¿ t/b ¿ p (%): C â n t ß ng s ß h ¿ t trên 10 b ¿ p ng ¿ u nhiên ±ÿ c ch ß n trong t ÿ ng công th ÿ c sau khi thu ho ¿ ch và h ¿ t ã ±ÿ c làm khô và o ß m. - N ng su ¿ t lý thuy ¿ t (t ¿ /ha): Tính toán theo công th ÿ c sau: NSLT = (S ß cây/ha) x (S ß b ¿ p/cây) x (S ß hàng h ¿ t/b ¿ p) x (S ß h ¿ t/ hàng) x (Tr ß ng l ±ÿ ng 1000 h ¿ t) / 106 (khi ß m h ¿ t là 12-14%). - N ng su ¿ t th ÿ c thu (t ¿ /ha): N ng su ¿ t h ¿ t khô (ß m 12-14%) trên m ß t ¡ n v ß di ß n tích. Ph ±¡ ng pháp x ÿ lý s ß li ß u .

3.1. Bố Trí Thí Nghiệm Đánh Giá Mật Độ và Lượng NPK

3.2. Chỉ Tiêu Theo Dõi Sinh Trưởng Hình Thái Năng Suất

3.3. Xử Lý Số Liệu Phân Tích Phương Sai và So Sánh

Kết quả nghiên cứu ảnh hưởng của mật độ và phân bón đến một số đặc điểm nông học của giống ngô lai LVN255 vụ Thu Đông 2016 cho thấy có sự khác biệt đáng kể giữa các công thức thí nghiệm. Cụ thể, mật độ và phân bón có ảnh hưởng đến các giai đoạn sinh trưởng của giống ngô LVN255. Bên cạnh đó, mật độ và phân bón còn ảnh hưởng đến một số đặc điểm hình thái của giống ngô lai LVN255 vụ Thu Đông 2016 tại Đan Phượng, Hà Nội. Ngoài ra, các mức phân bón và mật độ ảnh hưởng đến các yếu tố cấu thành năng suất của giống ngô LVN255 vụ Thu Đông năm 2016. Phân bón và mật độ còn ảnh hưởng đến năng suất của giống ngô lai LVN255 trong vụ Thu Đông 2016 tại Đan Phượng, Hà Nội.

4.1. Thời Gian Sinh Trưởng Ngô LVN255 Thay Đổi Theo Mật Độ NPK

4.2. Hình Thái Ngô LVN255 Biến Đổi do Mật Độ NPK

4.3. Khả Năng Chống Chịu Sâu Bệnh Đổ Ngã của Ngô LVN255

Phân tích các yếu tố cấu thành năng suất của giống ngô LVN255 cho thấy mật độ và phân bón có ảnh hưởng đáng kể đến số hàng hạt trên bắp, số hạt trên hàng và khối lượng 1000 hạt. Các công thức có mật độ và lượng phân bón tối ưu thường cho bắp to, số hàng hạt và số hạt trên hàng nhiều hơn, cũng như khối lượng 1000 hạt lớn hơn. Điều này chứng tỏ rằng việc điều chỉnh mật độ và phân bón có thể cải thiện đáng kể năng suất tiềm năng của giống ngô LVN255. Ảnh hưởng của mật độ và phân bón đến các yếu tố cấu thành năng suất của giống ngô LVN255 . Ảnh hưởng của phân bón và mật độ đến năng suất của giống ngô lai LVN255 trong vụ Thu Đông 2016 tại Đan Phượng, Hà Nội . Hiệu quả kinh tế của các công thức phân bón và mật độ đối với giống ngô LVN255 trong vụ Thu Đông 2016 tại Đan Phượng, Hà Nội

5.1. Số Hàng Hạt Số Hạt Trên Hàng Ảnh Hưởng Bởi Mật Độ

5.2. Khối Lượng 1000 Hạt Tăng Nhờ Phân Bón NPK Cân Đối

5.3. Năng Suất Thực Thu Tối Ưu Với Mật Độ và NPK Hợp Lý

Nghiên cứu đã xác định được mật độ và lượng phân NPK tối ưu cho giống ngô lai LVN255 tại Hà Nội trong điều kiện thí nghiệm. Kết quả này có ý nghĩa quan trọng trong việc khuyến cáo các biện pháp canh tác phù hợp cho người dân, giúp tăng năng suất và hiệu quả kinh tế của việc trồng ngô. Cần có thêm các nghiên cứu tiếp theo để đánh giá tính ổn định của kết quả trong các điều kiện môi trường và đất đai khác nhau, cũng như để tìm ra các biện pháp canh tác tiên tiến hơn để nâng cao năng suất ngô hơn nữa.

6.1. Đề Xuất Mật Độ Trồng Ngô LVN255 Phù Hợp

6.2. Khuyến Nghị Lượng Phân NPK Cho Ngô LVN255 Tại Hà Nội

6.3. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Đánh Giá Ảnh Hưởng Đa Yếu Tố