I. Tổng quan nghiệp vụ cho thuê tài chính tại MSB Sài Gòn
Nghiệp vụ cho thuê tài chính đang nổi lên như một giải pháp tài chính doanh nghiệp hiệu quả, đặc biệt với các doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN) tại Việt Nam. Trong bối cảnh nhu cầu vốn trung và dài hạn để đổi mới công nghệ và trang thiết bị ngày càng cấp thiết, cho thuê tài chính cung cấp một kênh tiếp cận vốn linh hoạt mà không yêu cầu tài sản thế chấp. Tại thị trường phía Nam, Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam - Chi nhánh Sài Gòn (MSB Sài Gòn) đã và đang khẳng định vị thế là một trong những đơn vị tiên phong. Hoạt động này không chỉ giúp MSB đa dạng hóa sản phẩm, tăng trưởng dư nợ mà còn góp phần thúc đẩy hiện đại hóa sản xuất cho các doanh nghiệp. Tuy nhiên, để duy trì năng lực cạnh tranh của ngân hàng, việc không ngừng hoàn thiện và nâng cao chất lượng nghiệp vụ là yêu cầu tất yếu. Bài viết này sẽ phân tích sâu thực trạng, chỉ ra các thách thức và đề xuất những giải pháp chiến lược nhằm nâng cao toàn diện nghiệp vụ cho thuê tài chính tại MSB Sài Gòn, dựa trên những phân tích từ thực tiễn hoạt động và bối cảnh thị trường.
1.1. Vai trò của các hình thức cho thuê tài chính với doanh nghiệp
Cho thuê tài chính là một phương thức cấp tín dụng trung và dài hạn, trong đó MSB (bên cho thuê) cam kết mua tài sản theo yêu cầu của doanh nghiệp (bên thuê) và nắm giữ quyền sở hữu. Doanh nghiệp được quyền sử dụng tài sản và thanh toán tiền thuê định kỳ. Lợi ích chính của hình thức này là doanh nghiệp không cần thế chấp tài sản, thủ tục đơn giản và linh hoạt hơn vay vốn truyền thống. Thực tế tại MSB cho thấy, các loại hợp đồng cho thuê tài chính phổ biến bao gồm: hợp đồng hoàn trả toàn bộ, bán và tái thuê, và cho thuê liên kết. Mỗi hình thức đáp ứng những nhu cầu vốn khác nhau, từ bổ sung vốn lưu động thông qua hợp đồng bán và tái thuê, đến tài trợ các dự án lớn qua hợp đồng liên kết. Đặc biệt, nó giúp các DNVVN, đối tượng khó tiếp cận nguồn vốn ngân hàng truyền thống, có cơ hội hiện đại hóa công nghệ, nâng cao năng suất và sức cạnh tranh trên thị trường.
1.2. Phân tích vị thế và thực trạng hoạt động của MSB Sài Gòn
Dù ra đời sau một số đối thủ, MSB đã nhanh chóng chiếm lĩnh thị phần quan trọng. Theo tài liệu nghiên cứu, đến cuối năm 2021, dư nợ của MSB chiếm trên 42% tổng dư nợ cho thuê tài chính trên địa bàn thành phố Hà Nội, cho thấy tốc độ tăng trưởng ấn tượng và khả năng cạnh tranh cao. Một điểm mạnh nổi bật là ưu thế về mạng lưới rộng khắp của ngân hàng mẹ và sự chủ động trong kinh doanh với mức phán quyết tài trợ lên đến 16,5 tỷ VNĐ. Tình hình hoạt động cho thấy sự tăng trưởng ổn định qua các năm, với doanh số và dư nợ liên tục gia tăng. Đáng chú ý, tỷ lệ nợ quá hạn được duy trì ở mức rất thấp, dưới 1% tổng dư nợ. Điều này chứng tỏ chất lượng dịch vụ khách hàng MSB và công tác quản trị rủi ro đang được thực hiện tốt. Tuy nhiên, việc duy trì đà tăng trưởng này đòi hỏi phải giải quyết các điểm yếu nội tại và đối mặt với những thách thức từ môi trường kinh doanh.
II. Các rào cản khi nâng cao nghiệp vụ cho thuê tài chính MSB
Mặc dù đạt được những thành tựu đáng kể, hoạt động cho thuê tài chính tại MSB Sài Gòn vẫn đối mặt với nhiều thách thức từ cả yếu tố nội tại và môi trường bên ngoài. Việc nhận diện chính xác các rào cản này là bước đi tiên quyết để xây dựng các giải pháp cải tiến hiệu quả. Về mặt nội bộ, chất lượng nguồn nhân lực chưa đồng đều và quy trình cho thuê tài chính còn những điểm cần được tối ưu hóa. Bên ngoài, những rủi ro cố hữu của thị trường tài chính như độ tin cậy của thông tin khách hàng, biến động kinh tế và môi trường pháp lý chưa hoàn thiện là những mối đe dọa tiềm ẩn. Việc xử lý không hiệu quả các vấn đề này có thể làm giảm tốc độ tăng trưởng, tăng tỷ lệ nợ xấu và ảnh hưởng trực tiếp đến năng lực cạnh tranh của ngân hàng. Do đó, phân tích các điểm yếu và thách thức một cách hệ thống là nhiệm vụ cấp bách để MSB có thể xây dựng một nền tảng phát triển bền vững cho tương lai.
2.1. Hạn chế về năng lực chuyên môn và quy trình nội bộ
Điểm yếu lớn nhất được xác định là trình độ chuyên môn và kỹ năng xử lý nghiệp vụ của nhân sự chưa đồng đều. Phân tích SWOT trong tài liệu gốc chỉ ra rằng, do nghiệp vụ còn mới, một số dự án được phê duyệt trong giai đoạn đầu đã trở thành nợ quá hạn do thiếu kinh nghiệm trong thẩm định khách hàng cho thuê tài chính. Tốc độ giải quyết dự án chưa nhanh, trình độ ngoại ngữ của nhân viên trong khâu nhập khẩu còn hạn chế, dẫn đến việc phải ủy thác nhập khẩu với chi phí cao, làm tăng gánh nặng cho khách hàng. Hơn nữa, năng lực định giá tài sản chưa cao cũng làm giảm khả năng cung cấp dịch vụ tư vấn và tiềm ẩn rủi ro bị thông đồng nâng giá. Lực lượng nhân sự mỏng so với địa bàn phụ trách rộng lớn cũng là nguyên nhân khiến việc đôn đốc thu nợ và kiểm tra tài sản đôi khi chưa được sát sao.
2.2. Rủi ro trong việc thu thập thông tin và xử lý tài sản
Một trong những rủi ro nghiêm trọng nhất là độ tin cậy thấp của các báo cáo tài chính từ doanh nghiệp. Thực tế cho thấy nhiều doanh nghiệp tồn tại hai hoặc ba hệ thống sổ sách kế toán, gây khó khăn cực lớn cho công tác thẩm định và quản lý rủi ro tín dụng. Điều này làm cho việc hiện đại hóa quy trình thẩm định bằng phần mềm trở nên thách thức. Bên cạnh đó, nguy cơ tiếp cận các đối tượng lừa đảo, thông đồng với nhà cung ứng để nâng khống giá trị tài sản luôn hiện hữu. Ngoài ra, việc thu hồi nợ và xử lý tài sản khi khách hàng vi phạm hợp đồng cũng gặp trở ngại do hành lang pháp lý chưa thực sự thông thoáng và đồng bộ. Các yếu tố khách quan như biến động kinh tế, thay đổi chính sách vĩ mô cũng là những rủi ro bất khả kháng, tác động trực tiếp đến khả năng thanh toán của doanh nghiệp và hiệu quả hoạt động của MSB.
III. Bí quyết nâng cao chất lượng nhân sự và quy trình tại MSB
Để vượt qua các thách thức nội tại và củng cố nền tảng phát triển, việc tập trung vào hai trụ cột chính là con người và quy trình là chiến lược mang tính sống còn. Nguồn nhân lực chất lượng cao là tài sản quý giá nhất, quyết định trực tiếp đến hiệu quả của mọi khâu trong nghiệp vụ, từ thẩm định, tư vấn đến quản trị rủi ro. Song song đó, một quy trình vận hành được chuẩn hóa, tinh gọn và ứng dụng công nghệ hiện đại sẽ giúp tối ưu hóa hiệu suất, giảm thiểu sai sót và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Do đó, các giải pháp cần được triển khai đồng bộ, bao gồm chương trình đào tạo chuyên viên MSB một cách bài bản và chiến lược tối ưu hóa quy trình nghiệp vụ thông qua chuyển đổi số trong ngành ngân hàng. Đây là hai mũi nhọn chiến lược giúp MSB Sài Gòn không chỉ khắc phục điểm yếu mà còn tạo ra lợi thế cạnh tranh vượt trội trong dài hạn.
3.1. Xây dựng chương trình đào tạo chuyên viên MSB toàn diện
Nâng cao chất lượng cán bộ nghiệp vụ là giải pháp cốt lõi. Cần xây dựng một chương trình đào tạo đa chiều, không chỉ tập trung vào kỹ thuật nghiệp vụ mà còn bao gồm kiến thức pháp lý, quản trị kinh doanh, phân tích thị trường, ngoại ngữ và tin học. Đặc biệt, cần chú trọng phát triển kỹ năng tư vấn cho thuê tài chính và khả năng làm việc độc lập của mỗi cán bộ. Tài liệu nghiên cứu đề xuất việc tổ chức các buổi tập huấn định kỳ, phân công cán bộ kinh nghiệm kèm cặp nhân sự mới, và thực hiện chính sách luân chuyển để nhân viên có thể phát triển toàn diện. Việc tuyển dụng cần tuân theo chuẩn mực rõ ràng về trình độ và kinh nghiệm, kết hợp với chính sách đãi ngộ dựa trên hiệu quả công việc để tạo động lực. Mục tiêu là xây dựng một đội ngũ vừa 'hồng' vừa 'chuyên', có khả năng đáp ứng mọi thách thức và cơ hội.
3.2. Hoàn thiện quy trình nghiệp vụ thông qua chuyển đổi số
Việc hoàn thiện quy trình cho thuê tài chính là yếu tố then chốt để tăng tốc độ xử lý và giảm rủi ro hoạt động. Cần rà soát lại toàn bộ quy trình từ khâu tiếp nhận hồ sơ, thẩm định, phê duyệt đến quản lý sau cho thuê để loại bỏ các bước chồng chéo, không cần thiết. Tài liệu đề xuất chuyên môn hóa các bộ phận, đặc biệt là thành lập một bộ phận chuyên trách nhập khẩu thiết bị để giảm chi phí ủy thác cho khách hàng. Quan trọng hơn, cần đầu tư vào công cụ quản lý cho thuê tài chính hiện đại. Việc vi tính hóa hệ thống quản lý hồ sơ, áp dụng phần mềm thẩm định và thiết lập các kênh giao dịch trực tuyến sẽ giúp tăng năng suất lao động, đảm bảo tính chính xác và minh bạch, đồng thời nâng cao chất lượng dịch vụ khách hàng MSB.
IV. Phương pháp quản lý rủi ro và thu hút khách hàng hiệu quả
Trong một thị trường cạnh tranh, việc quản lý rủi ro chặt chẽ và triển khai các chiến lược marketing hiệu quả là hai mặt của một đồng tiền, quyết định sự thành bại của doanh nghiệp. Một hệ thống quản lý rủi ro tín dụng vững chắc giúp bảo toàn vốn và duy trì hoạt động kinh doanh ổn định, tạo nền tảng an toàn để phát triển. Mặt khác, các hoạt động quảng bá, khuếch trương thương hiệu giúp MSB tiếp cận đúng khách hàng tiềm năng, gia tăng thị phần và xây dựng uy tín trên thị trường. Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa phòng thủ (quản trị rủi ro) và tấn công (marketing) sẽ giúp MSB Sài Gòn tối ưu hóa lợi nhuận và phát triển bền vững. Các giải pháp cần tập trung vào việc tăng cường các biện pháp nghiệp vụ an toàn và xây dựng một bộ phận marketing chuyên nghiệp, phát huy tối đa lợi thế sẵn có.
4.1. Tăng cường các biện pháp thẩm định và phòng ngừa rủi ro
Để giảm thiểu rủi ro, MSB cần tăng cường các biện pháp nghiệp vụ mang lại độ an toàn cao. Giải pháp được đề xuất trong tài liệu gốc bao gồm việc không tập trung vốn quá lớn vào một khách hàng, đồng thời trích lập quỹ rủi ro tín dụng một cách nghiêm túc. Cần áp dụng linh hoạt các biện pháp đảm bảo như tăng khoản ký cược, đặt cọc nhưng không gây khó khăn cho khách hàng. Công tác thẩm định khách hàng cho thuê tài chính phải được thực hiện kỹ lưỡng hơn, không chỉ dựa vào báo cáo tài chính mà còn phải điều tra thực tế hoạt động kinh doanh. Đồng thời, MSB cần tích cực tham gia vào hệ thống thông tin phòng ngừa rủi ro của Ngân hàng Nhà nước (CIC) để có nguồn dữ liệu đối chiếu tin cậy, giúp nhận diện và phòng ngừa rủi ro từ sớm.
4.2. Xây dựng chiến lược marketing và tận dụng lợi thế hệ thống
Để giải quyết vấn đề 'cung khó gặp cầu', MSB cần thành lập một bộ phận marketing chuyên nghiệp. Các hoạt động cần triển khai bao gồm: hoàn thiện brochure quảng cáo, xây dựng website chuyên nghiệp có tính tương tác cao, và quảng cáo trên các phương tiện truyền thông đại chúng. Một chiến lược quan trọng là phát huy tối đa lợi thế là công ty thành viên của Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam. Việc tận dụng mạng lưới chi nhánh rộng khắp để giới thiệu dịch vụ, tổ chức các hội nghị khách hàng chung, và đào tạo nghiệp vụ cho cán bộ tại các chi nhánh sẽ là kênh tiếp cận khách hàng hiệu quả với chi phí tối ưu. Mối quan hệ tốt với các nhà cung ứng cũng là một kênh marketing quan trọng, đưa khách hàng đến với MSB trên nguyên tắc hai bên cùng có lợi.
V. Hướng phát triển nghiệp vụ cho thuê tài chính MSB tương lai
Để đảm bảo sự phát triển bền vững và giữ vững vị thế dẫn đầu, MSB Sài Gòn cần có một tầm nhìn chiến lược dài hạn cho nghiệp vụ cho thuê tài chính. Tương lai của hoạt động này không chỉ nằm ở việc tăng trưởng dư nợ mà còn ở việc đa dạng hóa sản phẩm, mở rộng sang các lĩnh vực mới và lành mạnh hóa môi trường kinh doanh. Các kiến nghị từ tài liệu nghiên cứu nhấn mạnh sự cần thiết phải có những thay đổi mang tính hệ thống, từ chính sách vĩ mô đến hoạt động nội bộ. Việc chủ động đề xuất và thích ứng với những thay đổi này sẽ giúp MSB không chỉ giải quyết các vấn đề hiện tại mà còn nắm bắt được những cơ hội lớn trong tương lai, đặc biệt là trong bối cảnh hội nhập kinh tế ngày càng sâu rộng. Xây dựng một lộ trình phát triển rõ ràng, có định hướng và đo lường được là chìa khóa cho thành công.
5.1. Kiến nghị mở rộng hoạt động sang lĩnh vực bất động sản
Hiện tại, chính sách cho thuê tài chính MSB chủ yếu tập trung vào động sản (máy móc, thiết bị, phương tiện vận tải). Tài liệu gốc đưa ra một kiến nghị mang tính đột phá: mở rộng hoạt động sang lĩnh vực bất động sản. Việc bó hẹp tài sản cho thuê chỉ là động sản sẽ làm hạn chế năng lực cạnh tranh của ngân hàng, đặc biệt khi các ngân hàng thương mại khác đang đẩy mạnh cho vay mua ô tô, nhà xưởng với điều kiện ngày càng linh hoạt. Việc cho phép các công ty cho thuê tài chính hoạt động trong lĩnh vực bất động sản sẽ mở ra một thị trường tiềm năng khổng lồ, đa dạng hóa danh mục tài sản và giảm thiểu rủi ro khi chỉ phụ thuộc vào một vài ngành nghề nhất định. Điều này đòi hỏi sự thay đổi trong hành lang pháp lý và là một kiến nghị quan trọng cần được các cấp quản lý vĩ mô xem xét.
5.2. Lành mạnh hóa hệ thống kế toán và thông tin doanh nghiệp
Một kiến nghị quan trọng khác hướng đến việc cải thiện môi trường kinh doanh chung. Đó là việc nhà nước cần có chính sách và quy định bắt buộc về kiểm toán cho tất cả các doanh nghiệp, kèm theo chế tài cụ thể. Điều này giúp nâng cao tính minh bạch và độ tin cậy của báo cáo tài chính, từ đó giúp công tác thẩm định khách hàng cho thuê tài chính trở nên chính xác hơn và giảm thiểu rủi ro tín dụng cho các tổ chức như MSB. Khi chất lượng thông tin đầu vào được cải thiện, việc ứng dụng các công cụ quản lý cho thuê tài chính hiện đại và các phần mềm phân tích, đánh giá rủi ro sẽ trở nên hiệu quả hơn, đưa hoạt động thẩm định từ chỗ phụ thuộc nhiều vào yếu tố cảm tính sang dựa trên dữ liệu khoa học, khách quan.