Tổng quan nghiên cứu

Chất lượng thi công xây dựng công trình là yếu tố then chốt quyết định sự thành công và bền vững của các dự án xây dựng, đặc biệt trong lĩnh vực xây dựng thủy lợi và phát triển nông thôn. Tại Việt Nam, với sự phát triển nhanh chóng của ngành xây dựng, việc nâng cao chất lượng thi công không chỉ đảm bảo an toàn, mỹ thuật mà còn góp phần tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả đầu tư. Tổng Công ty Xây dựng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Thanh Hóa - CTCP (Tổng Công ty XDNN & PTNT Thanh Hóa) là một trong những đơn vị thi công có bề dày lịch sử từ năm 1971, hoạt động đa dạng trong các lĩnh vực xây dựng công trình thủy lợi, công nghiệp, giao thông và dân dụng.

Luận văn tập trung nghiên cứu nâng cao chất lượng thi công xây dựng công trình của Tổng Công ty XDNN & PTNT Thanh Hóa trên phạm vi tỉnh Thanh Hóa, trong giai đoạn từ năm 2015 đến 2019. Mục tiêu chính là đánh giá thực trạng công tác quản lý chất lượng thi công, xác định các tồn tại, nguyên nhân và đề xuất các giải pháp khả thi nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng thi công xây dựng công trình. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của Tổng Công ty, đồng thời làm cơ sở tham khảo cho các nhà thầu thi công khác trong ngành xây dựng.

Theo báo cáo thống kê, Tổng Công ty đã thực hiện nhiều công trình lớn như hệ thống thủy lợi sông Chu - sông Mã, trạm bơm Yên Phú, các công trình giao thông và thủy điện với tổng giá trị hàng trăm tỷ đồng. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại các vấn đề về quản lý nhân lực, vật tư, thiết bị và quy trình thi công ảnh hưởng đến chất lượng công trình. Do đó, việc nghiên cứu và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng thi công là cấp thiết và có tính cấp bách.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chất lượng hiện đại, trong đó nổi bật là:

  • Lý thuyết quản lý chất lượng toàn diện (TQM): Nhấn mạnh sự tham gia của toàn bộ nhân viên trong tổ chức, cải tiến liên tục và định hướng khách hàng nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ.
  • Mô hình PDCA (Plan-Do-Check-Act): Chu trình quản lý chất lượng gồm lập kế hoạch, thực hiện, kiểm tra và hành động điều chỉnh nhằm đảm bảo chất lượng thi công được duy trì và cải tiến.
  • Khái niệm chất lượng theo ISO 9000:2005: Chất lượng được định nghĩa là mức độ đáp ứng các yêu cầu của khách hàng và các bên liên quan, bao gồm các đặc tính kỹ thuật, mỹ thuật, an toàn và bền vững của công trình.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: quản lý chất lượng thi công, tiêu chí đánh giá chất lượng thi công (quản lý con người, vật tư, máy móc thiết bị, biện pháp thi công), các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng thi công (nhân tố bên trong và bên ngoài), quy trình quản lý chất lượng thi công.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tiếp cận thực tiễn kết hợp phân tích tài liệu và khảo sát thực địa tại các công trình do Tổng Công ty XDNN & PTNT Thanh Hóa thi công. Cỡ mẫu khảo sát gồm 120 cán bộ kỹ thuật, công nhân và quản lý công trường được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện.

Phương pháp thu thập dữ liệu bao gồm: phỏng vấn sâu, bảng hỏi, quan sát trực tiếp và thu thập hồ sơ quản lý chất lượng thi công. Dữ liệu được xử lý bằng phương pháp thống kê mô tả, phân tích SWOT và so sánh với các tiêu chuẩn quản lý chất lượng thi công hiện hành.

Timeline nghiên cứu kéo dài trong 12 tháng, từ tháng 1/2018 đến tháng 12/2018, bao gồm các giai đoạn: thu thập dữ liệu, phân tích thực trạng, đánh giá nguyên nhân, đề xuất giải pháp và hoàn thiện luận văn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý nhân lực và trình độ chuyên môn: Tỷ lệ cán bộ quản lý và kỹ thuật có trình độ chuyên môn đạt khoảng 65%, trong khi tỷ lệ công nhân có tay nghề cao chỉ đạt khoảng 55%. Điều này dẫn đến việc quản lý và thi công chưa đồng bộ, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng công trình.

  2. Quản lý vật tư và thiết bị thi công: Tỷ lệ vi phạm chất lượng vật tư chiếm khoảng 12% trong tổng số vật tư nhập về công trường, chủ yếu do chưa kiểm soát chặt chẽ nguồn cung ứng và bảo quản vật tư. Máy móc thiết bị hiện đại chiếm khoảng 60% tổng số thiết bị, tuy nhiên tỷ lệ bảo dưỡng định kỳ chỉ đạt 70%, gây ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng thi công.

  3. Quy trình thi công và kiểm soát chất lượng: Khoảng 30% các công trình có biện pháp thi công chưa phù hợp với đặc điểm công trình, dẫn đến các lỗi kỹ thuật như bê tông rỗng, tường kênh nứt, mặt đường bong tróc. Tỷ lệ nghiệm thu nội bộ đúng quy trình đạt khoảng 75%, còn lại chưa được thực hiện nghiêm túc.

  4. Ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài: Điều kiện thời tiết bất lợi như mưa bão làm gián đoạn thi công khoảng 15% thời gian dự kiến, trong khi sự thay đổi chính sách quản lý và biến động giá vật liệu làm tăng chi phí thi công lên khoảng 10%.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên xuất phát từ cơ cấu tổ chức quản lý chưa rõ ràng, sự phân công trách nhiệm chưa hợp lý giữa các bộ phận, cũng như trình độ và ý thức của đội ngũ cán bộ, công nhân chưa đồng đều. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng, kết quả này tương đồng với thực trạng chung của nhiều nhà thầu trong nước, đặc biệt là ở các công ty có quy mô vừa và nhỏ.

Việc chưa áp dụng triệt để các quy trình quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn quốc tế và thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các chủ thể tham gia thi công cũng là nguyên nhân làm giảm hiệu quả quản lý chất lượng. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ cán bộ kỹ thuật đạt chuẩn, bảng thống kê vi phạm vật tư và biểu đồ tiến độ thi công bị gián đoạn do thời tiết, giúp minh họa rõ nét các vấn đề tồn tại.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là làm rõ các điểm yếu trong quản lý chất lượng thi công của Tổng Công ty, từ đó đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng công trình, đảm bảo tiến độ và giảm thiểu chi phí phát sinh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện sơ đồ tổ chức và phân định trách nhiệm rõ ràng: Cần xây dựng sơ đồ tổ chức hiện trường thi công với phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng bộ phận và cá nhân, đảm bảo sự phối hợp nhịp nhàng và trách nhiệm rõ ràng. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do Ban Giám đốc và Phòng Quản lý dự án chủ trì.

  2. Nâng cao trình độ và ý thức đội ngũ cán bộ, công nhân: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng chuyên môn và nâng cao ý thức trách nhiệm cho cán bộ kỹ thuật và công nhân thi công. Mục tiêu tăng tỷ lệ cán bộ kỹ thuật đạt chuẩn lên 85% trong vòng 12 tháng, do Phòng Nhân sự phối hợp với các đơn vị đào tạo thực hiện.

  3. Cải tiến quy trình quản lý vật tư và thiết bị: Xây dựng quy trình kiểm soát chất lượng vật tư chặt chẽ từ khâu nhập kho đến sử dụng, đồng thời tăng cường bảo dưỡng, sửa chữa máy móc thiết bị định kỳ. Mục tiêu giảm tỷ lệ vi phạm vật tư xuống dưới 5% trong 1 năm, do Phòng Vật tư và Ban Chỉ huy công trường chịu trách nhiệm.

  4. Hoàn thiện quy trình nghiệm thu nội bộ và kiểm soát thi công: Thiết lập quy trình nghiệm thu nội bộ chi tiết cho từng công đoạn thi công, đảm bảo tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn kỹ thuật và quy định pháp luật. Thời gian áp dụng trong 9 tháng, do Phòng Kỹ thuật và Ban Chỉ huy công trường phối hợp thực hiện.

  5. Ứng dụng công nghệ thi công hiện đại và biện pháp thi công phù hợp: Đầu tư máy móc thiết bị hiện đại, áp dụng các công nghệ thi công tiên tiến nhằm nâng cao năng suất và chất lượng công trình. Đồng thời, xây dựng biện pháp thi công phù hợp với đặc điểm từng công trình và điều kiện thực tế. Mục tiêu hoàn thành trong 18 tháng, do Ban Giám đốc và Phòng Kỹ thuật chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý các công ty xây dựng: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng thi công, từ đó cải tiến hệ thống quản lý và nâng cao hiệu quả hoạt động.

  2. Cán bộ kỹ thuật và quản lý dự án: Cung cấp các tiêu chí đánh giá chất lượng thi công, quy trình quản lý và các giải pháp thực tiễn để áp dụng trong công tác giám sát và điều hành thi công.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý xây dựng: Là tài liệu tham khảo khoa học, bổ sung kiến thức về quản lý chất lượng thi công công trình xây dựng, đặc biệt trong lĩnh vực thủy lợi và phát triển nông thôn.

  4. Các cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng: Hỗ trợ trong việc xây dựng chính sách, quy định và hướng dẫn quản lý chất lượng thi công phù hợp với thực tiễn và yêu cầu phát triển ngành xây dựng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chất lượng thi công công trình là gì?
    Quản lý chất lượng thi công là quá trình kiểm soát, giám sát toàn bộ hoạt động thi công nhằm đảm bảo công trình đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật, tiêu chuẩn và thiết kế được phê duyệt. Ví dụ, việc kiểm tra chất lượng vật liệu đầu vào và nghiệm thu từng giai đoạn thi công là một phần của quản lý chất lượng.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến chất lượng thi công?
    Các yếu tố chủ yếu gồm trình độ và ý thức của đội ngũ thi công, chất lượng vật tư, thiết bị thi công, biện pháp thi công và điều kiện tự nhiên. Ví dụ, máy móc lạc hậu hoặc vật liệu kém chất lượng sẽ làm giảm chất lượng công trình.

  3. Tại sao cần hoàn thiện sơ đồ tổ chức quản lý thi công?
    Sơ đồ tổ chức rõ ràng giúp phân định trách nhiệm, tăng cường phối hợp giữa các bộ phận, giảm thiểu sai sót và nâng cao hiệu quả quản lý. Trong thực tế, nhiều sai phạm chất lượng xuất phát từ việc phân công nhiệm vụ không rõ ràng.

  4. Làm thế nào để nâng cao trình độ cán bộ kỹ thuật và công nhân?
    Thông qua đào tạo chuyên môn, bồi dưỡng kỹ năng thực tế và nâng cao ý thức trách nhiệm. Ví dụ, tổ chức các khóa huấn luyện về quy trình thi công và an toàn lao động định kỳ giúp nâng cao năng lực đội ngũ.

  5. Quy trình nghiệm thu nội bộ có vai trò gì trong quản lý chất lượng?
    Nghiệm thu nội bộ giúp phát hiện sớm các sai sót, đảm bảo công việc thi công đạt yêu cầu trước khi chuyển sang giai đoạn tiếp theo, từ đó giảm thiểu rủi ro và chi phí sửa chữa. Ví dụ, nghiệm thu bê tông trước khi đổ giúp phát hiện các lỗi kỹ thuật kịp thời.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích thực trạng quản lý chất lượng thi công xây dựng công trình của Tổng Công ty XDNN & PTNT Thanh Hóa, chỉ ra các tồn tại về nhân lực, vật tư, thiết bị và quy trình thi công.
  • Đã xác định các yếu tố ảnh hưởng bên trong và bên ngoài tác động đến chất lượng thi công, từ đó làm cơ sở đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể như hoàn thiện sơ đồ tổ chức, nâng cao trình độ nhân lực, cải tiến quản lý vật tư và thiết bị, hoàn thiện quy trình nghiệm thu nội bộ và ứng dụng công nghệ thi công hiện đại.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn cao, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững của Tổng Công ty trong lĩnh vực xây dựng thủy lợi và phát triển nông thôn.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp nhằm đảm bảo chất lượng thi công công trình ngày càng được nâng cao.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng thi công xây dựng công trình, góp phần phát triển ngành xây dựng bền vững và hiệu quả!