Mối Liên Hệ Giữa Hành Vi Đầu Tư và Tính Thận Trọng Trong Kế Toán Doanh Nghiệp

Tính thận trọng không chỉ là một nguyên tắc kế toán cần tuân thủ mà còn là một cơ chế hiệu quả để quản trị doanh nghiệp. Ball et al., (2000) nhấn mạnh tầm quan trọng của nó. Xiaodong Xu, Xia Wang, Nina Han (2012) chỉ ra rằng tính thận trọng có tác động khác nhau tùy thuộc vào môi trường và điều kiện, ảnh hưởng đến các quyết định đầu tư. Khi nhu cầu vốn nội bộ không đủ, tính thận trọng đóng vai trò tín hiệu thị trường. Tuy nhiên, khi dòng tiền tự do đủ để tài trợ đầu tư, nó chủ yếu đóng vai trò quản trị nội bộ. Điều này ngăn chặn việc đầu tư quá mức và giảm chi phí ủy nhiệm. Nếu chi phí sử dụng nguồn tài trợ bên ngoài cao hơn chi phí sử dụng vốn nội bộ, công ty sẽ cắt giảm đầu tư.

Trong mọi quyết định đầu tư, yếu tố tính thận trọng luôn được xem xét. Nhà quản lý cân nhắc lợi nhuận và rủi ro. Tính thận trọng giúp giảm thiểu việc đầu tư dưới mức và quá mức, loại trừ sự bất cân xứng thông tin, giảm thiểu xung đột lợi ích giữa các bên, giảm thiểu chi phí ủy nhiệm và các chi phí vốn khác. Nghiên cứu này đánh giá tính thận trọng đến hành vi đầu tư tại các công ty phi tài chính, xem xét ảnh hưởng của bất cân xứng thông tin và các vấn đề ủy nhiệm. Điều này giúp hiểu rõ mối liên hệ giữa tính thận trọng và đầu tư trong bối cảnh Việt Nam, nơi mà các nghiên cứu về vai trò của tính thận trọng trong kế toán đến hành vi đầu tư còn hạn chế.

Tại Việt Nam, số lượng nghiên cứu về mối liên hệ giữa tính thận trọng trong kế toán và hiệu quả đầu tư, đặc biệt là tại các công ty phi tài chính niêm yết, còn rất hạn chế. Kinh tế và chính trị của mỗi quốc gia có sự khác biệt, vì vậy việc nghiên cứu vấn đề này ở Việt Nam là thực sự cần thiết. Nghiên cứu này cung cấp cái nhìn tổng quan cho nhà đầu tư và nhà quản trị về hành vi đầu tư, giúp họ đưa ra các quyết định phù hợp dựa trên tác động của các yếu tố bên ngoài, tránh đầu tư quá mức và giảm thiểu rủi ro thông qua tính thận trọng.

Một thách thức lớn là sự bất cân xứng thông tin và vấn đề ủy nhiệm, đặc biệt khi quyền kiểm soát không thuộc về sở hữu vốn của các công ty cổ phần có vốn sở hữu không hoàn toàn thuộc về nhà nước. Việc nghiên cứu này sẽ xem xét mối liên hệ giữa hành vi đầu tư và tính thận trọng trong giai đoạn 2011-2015. Khi vốn nội bộ không đủ, tính thận trọng có thể thúc đẩy đầu tư bằng cách giảm bất cân xứng thông tin từ bên ngoài, thúc đẩy huy động vốn từ bên ngoài, và ngược lại. Nghiên cứu này nhằm làm sáng tỏ những khía cạnh này và cung cấp thông tin hữu ích cho các bên liên quan.

Để kiểm tra các giả thuyết nghiên cứu, các mô hình hồi quy được sử dụng để phân tích dữ liệu. Ba mô hình được xem xét: mô hình hồi quy bình phương nhỏ nhất (OLS), mô hình hồi quy ước lượng tác động cố định (Fixed-Effects Model), và mô hình ước lượng tác động ngẫu nhiên (Random Effect Model). Các kiểm định được thực hiện để lựa chọn mô hình phù hợp nhất cho kết quả kiểm định. Các biến độc lập và phụ thuộc được xác định rõ ràng, và các giả thuyết về mối quan hệ giữa chúng được thiết lập.

Dữ liệu được thu thập từ các công ty phi tài chính niêm yết trên hai sở giao dịch chứng khoán Việt Nam là Hồ Chí Minh (HOSE) và Hà Nội (HNX) trong giai đoạn từ 2011 đến 2015. Mẫu nghiên cứu chỉ áp dụng đối với các công ty phi tài chính, và loại bỏ các công ty có dòng tiền âm hoặc tài sản thuần âm. Tổng cộng có 70 công ty được chọn, tương ứng với 350 mẫu quan sát. Dữ liệu được phân tích để xác định mối liên hệ giữa tính thận trọng, hành vi đầu tư, bất cân xứng thông tin và vấn đề ủy nhiệm.

Các mô hình hồi quy được sử dụng để phân tích dữ liệu. Ba mô hình được xem xét: mô hình hồi quy bình phương nhỏ nhất (OLS), mô hình hồi quy ước lượng tác động cố định (Fixed-Effects Model), và mô hình ước lượng tác động ngẫu nhiên (Random Effect Model). Các kiểm định được thực hiện để lựa chọn mô hình phù hợp nhất cho kết quả kiểm định. Các biến độc lập và phụ thuộc được xác định rõ ràng, và các giả thuyết về mối quan hệ giữa chúng được thiết lập.

Phân tích hồi quy cho thấy có mối tương quan giữa các biến liên quan đến tính thận trọng và các quyết định đầu tư. Cụ thể, các công ty có mức độ tính thận trọng cao hơn có xu hướng đầu tư một cách thận trọng hơn, tránh các dự án có rủi ro cao hoặc lợi nhuận không chắc chắn. Tuy nhiên, kết quả cũng cho thấy rằng ảnh hưởng của tính thận trọng có thể bị điều chỉnh bởi mức độ bất cân xứng thông tin và các vấn đề ủy nhiệm.

Mặc dù nghiên cứu này cung cấp những thông tin quan trọng về mối liên hệ giữa tính thận trọng trong kế toán và hành vi đầu tư, nhưng nó cũng có một số hạn chế. Đầu tiên, nghiên cứu chỉ tập trung vào các công ty phi tài chính niêm yết tại Việt Nam, và kết quả có thể không tổng quát hóa được cho các loại hình doanh nghiệp khác hoặc các quốc gia khác. Thứ hai, nghiên cứu chỉ sử dụng dữ liệu trong giai đoạn 2011-2015, và kết quả có thể thay đổi theo thời gian. Do đó, các nghiên cứu tiếp theo nên mở rộng phạm vi nghiên cứu, sử dụng dữ liệu dài hạn hơn và xem xét các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến mối liên hệ giữa tính thận trọng và hành vi đầu tư.

Nghiên cứu này kiến nghị rằng các công ty nên tăng cường tính thận trọng trong kế toán để đảm bảo tính minh bạch và độ tin cậy của thông tin tài chính. Các nhà đầu tư nên xem xét mức độ tính thận trọng của các công ty khi đưa ra các quyết định đầu tư. Các nhà hoạch định chính sách nên tạo ra một môi trường pháp lý khuyến khích tính thận trọng trong kế toán. Các nghiên cứu tiếp theo nên tập trung vào việc mở rộng phạm vi nghiên cứu, sử dụng dữ liệu dài hạn hơn và xem xét các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến mối liên hệ giữa tính thận trọng và hành vi đầu tư.